Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 6, 3 February 1876 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

Xt> KA MaKMAE. 110 mea mii ka kvia kum'im;\nno e patut!:i aka iivi iuuia o iia hoa, oi:»i, ho 1110.1 kuo ku maemao i ka hanmi.i, ka polapola, si nii» ka paumai'lo, 0 liko me ko kuo o ka malamalama i ka pi>uli, a me konā mau hiona i>oliukna i mahalo 010 ia, ]»ola ko kiloliana o ka makaala a mo ka mikioi i kn wolu aila [H'lokium, |>ulukai. k.Uiuolo o ka aw aliia, i komo 010 i ka Uolu a }>uui ka liuaiala o ka }HH»|<oa homia, kalii nona na moa <>la kiuo a ola uluue, i lia|>ala ia ko kea na kaolo ka aī," a L kupono hoi ko lioomaoinao ia. A mailoko ae o ka j\ah 11111110 o keii kuniumauao, ok >iu mau aniani kīlohi a'u o knknlu aku ai iuiua o oukou, a na oukou ia o kilo mailuna a lalo, mai ko au iki a i ko au nui, a o ka jm« a mo koo a oukou i iko ai, kaiai ia ao a miomio. 1 Ka niaomao o na moa 1 iko ia,—(» ka ho'uo kahi r nolu» ai, o m ui, : a o iioo'ako i na iihm kapono o oluoln ai, 110 ka iihM, ua hko ka ho.no mo ka l'aro.la i<<>, lio «rahi nani, oluolu, a mo ka inalulūa, a >ho inoa o p 'ino ai, a o |>ui>va ai a o l<vo .<i o k-a h m!i, akn s na juha i na moa < ha>io!i ; ii, o liko uii 1 Ailanm ma, ma ka l'a>v 1.0 * o l-Moua i.ma i ii>*ho ai. lio wahi iiia.' ilin. ho naui, a 113 jūha j>ono 10.1 i na 1 inoa a jnui o pouo ai i haawī av;*lo ia mai J:\ 1:01.1, 1110 ka maalahi. a iko 010 1 ka inoa a mo k\ woionia o ka puakala a me na kakalaio;\, :tka. he waij>aho, a ho nanaho \valo no na nn a a j>au. lMa no hoi na homo i maiau ia a maomao. ho waianuhoa, a he : ]>uia 0 ko onaoiia, a lio kohu rarod ihi> io no kc kilōhi aku, aka, ina ho |\o!i>e i hoom»'in:io ms« ole ia, alaila, o pilia ana ia me na or awaiuA. a mo ka laho», a ina aole he mau uu>a e <>laofe ai 11* m »k \ ke ki lohi aka m:\ n.\ }>aia a ma k.\ j>al«>kai o na home, alaila, ;ia hke ia me V» aina kula 1 k<> kau «> k i maka'ai. na lieie a v>iu;anea, a ane !i » ke ki«la a»>ho lelo N'olail.i. aoli- 1 mako j>olio ka lulu ko hoo uae ma« m.ui la na ho-in' a kohu Parvtl.tiso, |vla e »lu mahu liu ai n& ohana Uoko o na kaiaiil'i o k» m;u-m «o a me ke kupu ohaoha *"*. f l'ke iiu* 11» i'iia r\>*e 0 mohala ana 'uaii <ko :t, o ka 0j...u i ko kakahuka, v>ia», ua lioomohala i» » na alioaiu hau o ka u»ik*, v |>a kohoiaho ana m u ke ano ahiahi a 1 ka j».«» a o ko ao. mw na kualono uli mn Ksa hou. O iu liomi', «* hk«- tio me na ) v uiv*ii.t k »!u « hai.*u ai n.i rn»nu i n» hr.v » «* kiko »i- ai l 11« k« iki. »:» » imkioi k,« h»n* an* 1 ka |.un»n». a!t:l», >»»;w*i na Ku» uoko o na manu. a i k* w» e kiko «; i(» -'oi» * !auk.»a ni manu, e i»m hauoli no i»k«<u m«> na 1« o liihi, e |uoj>to »n» ic» k» nuu»na. * hiki i k» *» <• mak»uk»« r« « U \ m»s k:» |mu»»i«* »ku. alail», e h*i»mn *ki» no i ikou ma na ki:la 1« l:iu «' «mu<> »1 i ; » k .' . w •, haih.u nu' k* li»u«>U, aka, m» ! .' h«k»*' «k » i!» |.iin*ua, a u» kau »» m* ka'.; ma'.nhi» 0!« « k«>mo nui «>h> »1 k» « xi * * ! \»* mai si hoi iiu »lim. »l»it». v i' :• ■ 11.. 11» i.u*. * 1 oi,- o n» keik» ln'.li j>t» * noko o i>* |>ui»«!>*» |\ U r» h»k») aka 1 hana k»jOi!u 1». e hi,.|o m*k» *» « "» ku;« «> n» i«ak» |{« J,.ktiK>ka ka ho''. .>, » i">i i.»ioi ka no'».»»ua ka O ~>ko U» . |MMVA bv%v>U»lt«<»

j a ka poe ltg4aiolelo,— "nanea ole ka hiola- | ni Aoa oku 3va!e kulu." Nolaila, m» keia j mau hoohallko elna ua maqpopo !oa ka po- { no ke maoniae mau ka homo i ua wa" a j pau. aole he pono ke hoopelapela, ake ka--1 puiupulu, a|sa, e maiau a uiaemae, "a e hoI oinaemae me na raea ai, aole c lioopa- | umaele, a e booj)elapela i ke kmo a me ka i uliane, ma ka inu aim 1 na mea ona. ! 2Ka mnōmae ona mea i ike maka ole ; ia.—O ka il>oa maikai, oia ka mea i oi aku j mamua o ka mea poni maikai, ahe kumu jwn i u r ai paa loa uo hoi no ke kanaka, e ' pono e malama uni ia ka inoa maikai, aoi le e hapala ia, a e hoopaumae]e~l&~iīW'na j kiko eleelo b ka he*va, aka, e niaiau ia mo I na hana uiikioi a me na makaahi a k(iq t loa. Oka maemae oka puuwai ka mea i kapaia he inanao, he naau, kahi nona ke kauoha, "e kiai me.ka malama loa." No ka mea, aia a maemae ia wahi, alaila, na puka mai na olelo he maemae, a pela na hana e hoike ia ana mawaho e like no me 'ka oielo, e ike ia ka laau ma ka hua. I maemae ai ua aahu nhi kino, e hiolani ai i na po loloa o ka hooiio, e pale aku ai i na kuihouhou a ke anu, e li ai ka io i ke auu a ke kiowaoi, aia a maemae na kapa moe, alaila, mehapia i ka po, aka, ina he lepo, alaiia, e auanei, aole e mehana, oiai, "ua hele a luuluu kanahele i ka nee a ka ua nui niai na pali." Peia no hoi na kahiko no na la maka kanaka, e hele ai imuao ka lehnlehu? o hoomaemae no a makaaia, oiai, "i ieie no ka iupe i ke kakaiaiwla." He me.i nui nae ka hooponopouo ana Kkupono ke kakaiapola i ka lihh», aohe kohu ka iupo uwila i kakaiapoia po> iuu'iiue, pela 110 iioi, aoie he kohu o ka lioioku maumae puahau mawaiio ina he muumuu lainakiui wahaeka maloko, iie nu'aokakaia no kepoo ka nema ia mai, ke pnehu ae kaiii lioloku i ka makani, a ikoia aku la ua koioka pouli nei me ' kai paii o Kaiiikinui.** Me keia mau pua hala ake kinau, e panku iho me ka lauae o Makana, oia lioi, e hoomaemae mau i""ke kino, ma ka auau piuopine ana me ka holoi mau me ko sopa, i pau k v iopo o ka ili, alaila, kohu ka inaemae o na aahu moe j>o a ine na k ihiko o na la hookahakaha. He inea 010 ka maemae o na aahu ke oie e maemae kalii pauku kino, N- iaila, e hiuwai mamua o ke kahiko ana a ai ka manu iluna, a i ole, o ka liiolani ana paha ma kahi moe, e ike ai ia Weiehu. I maemae na inea ai, aole o na mea 0110 a na keiki o ka aina pua, aka, o na inea ai i inaa ia kakou, e kui ka poi a uouo, e lawalu ka ia a inoa pono, a i ole, e' paina e like me ka mea hiki kupono, aka, mai pakela ai, o hala mawalio 0 ka phliu )io|iii kupono, o uahu, fl uaiiilu mai, e malama loa iioi i maemae na mea a pau i hookomoia ma ka walia, a iioko o ka opu, mai hookomo i na mea e pelapela ai ke kiuo a me ka noonoo, na hana a ko ke kanaka uhane. E iike me ka awa, ka l>aka, ka rama, ame na mea like oia ano ino. Ke nana ak.i ika }H>e e hoaiuau n»*i ma ka iuu awa, a me na mea ona e ae, ' āohe kolm kanaka, pei ipola haalelo ino loa na heleholona, a o ka ili nani he ulauia pena i i aku ia a liko mo ke ka naaina o ko kiolopo ka minainiua 010, ko kau ia kokahi apo nani nia kona ilni» lioaha ia ia i koua hupo. Ake iioloiia a mai ina« , Ji»' makehewa vv:ile no ia iaia, oiai, lie kaliua paani ni«na ke kiolepo. l'ola okoa iho la no na hioua o ka poe itiu awa, aohe wahi pela}H»la 010. Ona ipnkukui koia oko kino i kau i* ma kahi o maiamalama ai ko kino holookoa, na liele a koiiu oie, ua nia-ku ka aiia, noiaila, he hopipi ka inalamal.ima, aolie lilolile a nlohilohii e iike nie na hoku. A jH'la no na mea ona e ao a pau, ua Ihhv pau,niaol( ia ka nvv»noo maikai, a ua lilo i piipule, a i'hnpo ike o!e i ka maikai a ijio ke i'i>\ ka |hhio a me ka hewa, a ua haa lia,a loa iho la malalo o ka mea uhane ole. A ma ka wekiu o keia mau mea~\a pau, hookahi mea i kela aku. oia ke aloha. 110 mea pono ke maemae ke a'olia. no ka mea, he kilohana i* o na mea a pau, e hke me ka olelo a Paulo. Aole haanui ko aioha, a 'K' paouHMU, a»>io iiui i kona iho, aole iioohielne, av>le noonoo ino. aolo i iuiiv%ii 1 k i hewa, aka, ua iiauoli i k& pono, A'o. Aka ua maheie ia ke aioha i na helu |H>nei: V. nloha i ke Ataa me k>>u uaau a jvau, a me kou ikaika a j*au. i'eia iio hi>i, o ak> ha i kou hoalauu* e liko me o« ia oe iho. o keia ko kauoha nui |HH>kela, i oi maru«ia--0 ua mo» a pau, no ka mea, lie inoa |>«u ole ko aKJ»:i, a hiki ole i na waikahe ko ko a inoku, in« ka ua paa kekahi pi ko iluna, a o kekahi i ka puu wai o ke kanaka, nolalla, aolio riM>a aana e hoonaue«e, a e lioo|«i\ No ia iiH»a e iiialaiua ike ainha i iu*'mae, a e iuH«ki|va i kahi inae, i ka jvau>«aoh\ Kup*«io ka mii«>M»ac i ke «i4a k«»o qae ko oU uh*u<\ No k* mea, ma (Mha.wiiii ke kuio i ka mai ka ho«»«, n* aaim. ke kmo a itM> iia< n*-* ai. alaila a*lv no e a ala |hhio ana k* kmo, » Uv>>hia wi i ua mea e |hm»o »i, * like me ka ««hn» kaft» 1 |us)Mi 1 ka «AlwklH I»', aole iio e nlu no aua, }wla «» ke kino ke malama mi n»e ka * na «alimali «k> a ina hana* niai ka ln-W, a aole t K\wm(k> roa<- aUila, aole no i« e ot* aiwa, |M>la «i nua e ae a |tan, i ikr maka la, a he m> la paa no hm la a ka Mea nana i hawa i kau mai ai maluna o mo* kin«« * pail. **«if *hvi na«*a i ho«4e4i a «hv Avve iiv' hoi i k*ok<ta K>a kr«* rnU ma na mea ike maka «4» la, no ka me*, o via ntea owahw he K»an *o ia mo na ka ke kanaka iwau hana, Iw o kxM%a wa« Numao oMlo, ina

«uaenww ka paawai, j»eiaa no u hiw, he , pooo ahe maemae,' a aokūia ka k». Haka ok'lo hoolana, paipai, a hoopom»kaL " K , maemae oakou, no ka mea, he maemae ko; oukou -Hoko o k& lani. " Pomaikai iea poe maemae ma ka no ka mea» e ike lakou i ke Akua." * Oia hoi he ola uhane, no mea, "he Uhane ke Akaa," a ma kona wahi e noho ai, ba noaia wahi, noa ia wai, ika poe paumaele anei ma ka | hana, ame ka naau ? Aole! aole ioa, aka.: na noa i b poe maoli ma k* haua a ma ka 4 maemae ma ka naau. Nolaila, aoie he me» ole a inakehewa ke hooikaika i*ra»e- < mae ko me ka olelo a Davida, Ua makemake oo ika oiaio maloko, &e. 1 110 wa kupono keia ia kakoo e uoi ai i ka Haku, e hoomaemae mai i ko kakoo oaaa ! i ka wai, ka oleio a me ka Unano liemo- i lele, oiai oia ua hiki nial E kala mai ia'u | no ka loihi loa. T. Pouoiiau. I