Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 6, 3 February 1876 — PEHEA E LOAA AI KA MAKAUkau oi loa i na Kumu Kula Sabati o Hawaii nei oiai lakou e hana ana ma ia hana? [ARTICLE]

PEHEA E LOAA AI KA MAKAUkau oi loa i na Kumu Kula Sabati o Hawaii nei oiai lakou e hana ana ma ia hana?

E ka Lahui Hawaii ; Alohaoe:— Ano na hiki akn nei kakoa i ke kihi mua 0 ka M. H. 1876, a ke hoonna akn nei an i keia ninau, na haiaa a me kona mau wehowehe pu i a no ia mea, ke noi ia aku nei ke nhonui palena ole, e hoike hele aka iwaena 0 Hawaii nei a puni, a hohola ioa aka mao loa. Aole nae no knu manao, o na knmo Kula Sabati a pau o llawaii nei, he poe naaupo io lakou, aole loa pela. Aka, i m*a e | oi aku ai mamua, a malu.na loa 'e hoi; nolaila, e loaa no ia kakon na haina o ka ninau a me na weheweho pu. 1. E heluhelu mau i ka Baibala, me ka j hoomao}>opo pu i na auo nui. O ke kanaj ka i ao nui ia ma ke ana aina, a nana maS I imi mau a heluhein man iioko o na buke i ana aina, he mea ia e pii mau ai kona ma- ! kaukau ma ia hana, a oi aku i ko ka wa { mua. Aka ina oia e waiho wale, hana ole, i heluhelu mau ole iloko o na buke aua aina, e ku malie no oia i kahi hookahi; a"TJ kāl : hope, he emi ihope. Pela no, o ke kanaka I , i ao nui ia iloko o ka Baibala, a hoomau oia i kii heluhelu, me ka hoomaopopo pu i ! na ano nui, ua lilo oia i kanaka makaukan, ; a oia ka mea kupono loa i kumu Kula Sa--1 haii. Ua hiki loa i ka mea i hele walo a : lehia iloko o ka Baibala ke hoikeike i na moolelo maikai a pau iloko o ka Baibala imua o kana mau haumana i ka wa kula ; ina ho poe opiopio, a he man makua hoi. ' lie hiki loa no i ka mea i hele a lae ula iloko o ka Ihihala ke wehe«'eho a kuhikuhi aku i na haumana, ina e hoopaapva mai 'na iakou i kekahi wa. Aka, o ka mea hawawa ike »le. heluheln mau ole iloko o ka Baihala, he hemahema ioa oia, a he hoka wale, a aole e hiki iaia e kn imna o kana mau haumann. E hoomaopopo pu kakou 1 na kapena moku o na anpuni nni e holo mai nei ianei. a mai ianei aku i na anpuni nui a me na kai lawaia pu. Aole o kona lilo ana i kapena, he mea ia nona e haaiele ai i na huke holo moku a me na mea ana latitu a loniiu; hoī; loa ]x»la : o ka hana mau a ke kapona, o ka nana man i ka luike i ke!a la a me keia la, i akaka ai iaia ka loa mai kahi i liala a kaiii ana e hele akn nei. lV.a no, ina e holuhelu mau ke kumu Knla Sahni i ka Bailv\la. alaila. akaka K>a no iaia kahi e ao ai. a e kuhikulii ai i na hnumana ana. l'. lako ke kumu Kula Sahaii i ka huke weheweiie ]{aihaia a me na huke piii Haih.ila p:i. He kokua oiaio loa keia o keku- ' nm Knla Sah.ui, a ua oi aku koaa makaukau imua o na kumu e ae ; oiai. i ka ioaa ana o na huke wehewehe RaiivUa a me na buke pili H.iihila ]»n. oia kona inaka aniani ho v »nui ike e nana aku ai i na mo\ pv»hihihi o k\ B\ih>la, a mo\k\kawale no iaiv AoIe e waiwai ka enegini mahu. ina oia wale no, aole he man mea nana e kokua iaia. Kia na mea kokua i ka enepni mahu ; o ka wai. ahi, wahie, kauaka Aka, ina aole keīa mau kokua, hemaheuia wale iho no oiv lVa no ina o ko kumu Kula Saivati wale ilio no ma kona an*v aole nae he mau huke wohewehe Haih\la a |»ili liaihila hoi. ke manao iho neī an. he makaukau hapa koua. a he oki ioa no, Eia h<.»i ina o ka loaa ana o keia man buke„ aote nae he heInhelu mau, he imi. he noonoo o ke kumn Kula $ahati, alaila, mea «>le wale iho no ka ■ niu ana o na huke. Aka. e like me ka nui o na hnke i loaa mai, |*»la k» knmn Kwia Sahaii e h<HMini akn ai i k\*na imi ana iloko o iakou, ahula. lilo maoli no oia i kmma ma~ kaukau U:»e lilct» me k\«na maka«ka« oī» pela no aiiamni kana ma« hanwana. »v 1 Kahu Knla Sal\»«i «iMiaao iloko o ka iUilnia. O k» Kaha K«ha Sahaū, oūa ka mea malana ae o na k«m« iw*mha«mana pu> i(«b ka|tMia o ia wH>k« e ltat* " kele ai, a k« aka i k* awa laai, Ab, * tW ke no hoi m» koaa lik» ana i hookvi«, peia no h\M e vh ai kona ike, naaaao a . A e iikgr m« k* «aaaao o ke KaJh«» ao a«a««a kona ma« k«m« K«la SaWti. K lik« m« ka maka«ka« o ka ahhika«a ««a» p*4a kxwa m«it f*»»r«la> a p*ia » M» wmm a 1 lah» i «a koa; m ka i«a * loaa H pohihihi i «a k«m«. • «i«aa« «m i b kak«> a e lik* kw biM iUk «aanim, mo ma » «mu ai ia pAilMl a 140 i mea moakaka wale ir<v K malama ia i k«la ao k«m« m» ea Kwla Sak»»i ik4\> o k*k*hi We)w4o> ma. ka «mwaai a«i k#»a oka «aaMao 1« o ko kak««M «awAai. m ka mev «a «M« ia maliula. " l R»Va K«U SakMi «ma«a*v * likr «» Mta ; o ka kaawiaa «n ma 1 Sa». Imneia Ixl ; 1«\ A i»a W<v «a Ikv4ml« W

I o ka Po«h» a ioia o & «jL 1 | kapopaiaeleolameakuMa.l. jka helahehaia aaao a» pankā »|mi, ««.! | hewehe maiWKaiia Bsām& peaei, a i pe&ei ko ka pauku mea, a pela no koka pao^-! l ktt uaea <fec., ke moaluUea wale la i na ku-1 mu. loa hoi e loaa ike knmu he wahi po- , hihihi no ka pankn 6, 7, 8, paha, e wehewehe mai no ke Ksbn Kala Safaat|, ā lilo i ia i mea malaelae wale no. Eia hoi, oiai i ao ia ana i na kamn, a hiki mai i ka la i Sabaii, lao aka ka hie i ua hanmaaa, ke. hele moakaka wale 1& no ia, aole mea e papn iho ai; ano hooio a boakamai ninamnaii hoi kekahi haumana, alaila, loai pan akol oe i na mea a pan i kala ia e oe i kĀ po knla sM}.kamu, alaiia, aole ilili ana iho, he pa~ hee wale la no. Eia no hoi kekahi knmn o kau hapai ana i keia mauao; ma ke Knia Sabati o ELanmakapili a me Kawiwahao, na ike ao, oiai owau kekahi l&la o kekahi kuia o lana (knmn) na ike io no an i ka waiwai o keia manao, (kala kamu.) O ka po Poaha, oāa ka po e knla ia ai na knmu o Kawaiahao e ko lakon Kahn Kula Sabati Mr. S. B. Dole. Aika po Poalima e-knlaū ko Kaumakapili, ma ke ao ana a ko lakon kahu Mr. C. J. LaiAna. Ua ike pono an, ona kamu a pau i ao ia i ka po kula ao kumu, e loaa ana ia lakou ka io oka haawina, o .na kumu hde ole, he meo ka loaa. Nolaila, ke waiho aku nei au i keia manao, na na Kahu a me na kumu kula Sabati a pan o Hawaii nei e kanpaona no lakou iho, a e koho boi. He knmu makaukau nni keia no na knmu &ula Sabati, i ike mai ai onkou e o'u hoa kuma. 5 E noi nui i ka Uhane Hemolele e kokua mal He ike knpanaha ko na iiaumana a ka Ilaku, oiai o lakou a pau, he poe Oalilaia lakou, a ua wae ia noloko o kuaaina ame ka naaupo. Aka, ika wa uae i lioi ai ka lakou kumn ika Lani, kauoha iho la iho la oia penei: "Ke hoi nei au i ka laui, a hoonna mai i kumn na onkou, oia ka Uhane Ilemoiele," " K kaii oukon ma lerusalema nei, a hooko ia ka olelo hiK>poinaikai aka Makua." Ia lakou i nolio ai e kali io i ka hookoia o ka oielo a ka lakou kumu. Aole lakou i noho wale me k i hana ole, pule mau i keia la a i keia la, e noi ana i ka Uhane Hemolelele e iiio mai. E nana aku ma Oihana *2;1—47, e ike no kakou. " E noi a e haawi ia na oukou ; e imi, a e loaa no ia oukou, e kikeke, a e ! weheia no hoi ia oukou." "Oka mea i | noi, i kekahi mea ma ko'u inoa, owan.no I e hana," u Aole loa wan e haaleie ia oui kon a nele." I!v mea ole na mea pohihihi o ka H.iihaia, ke noi nui kakou i ka Uhane Hemolele <9kokna mai, e like me ko na haumana pohihihi ole i ka la Peneiekot,a, a hiki ia lakou ke olelo i ka olelo a na iahu i lehulehu, e noho ana; ua ike ia hoi k i io o ia mea, ma ka loiie ana o kela a me keia i ka olelo ō kona aina ponoi iho. "Xo ka mea, o ka mea noi ua haawi ia nana, 1 ' ets. ets. Pela no, ina e noi nui na kumn kula Sal>ati a pan o Hawaii nei ī ke kokua oiaio, e loaa no auanei he naauao a me ka jhmio io ia oe e ke Kumn kula Sa!»ati o Hawaii nei. Nolaila, o na Kahu Knla Sal»aū a rae i na kuiiiii kula a pau ou e Hawaii nei, e [ liooko ana a e lokahi ana na manao malalo o keia mau haina eiiina o ko kakou ninau, e loaa no auanei ia kakou keia mau pomaikai. I E loaa ia kakou he ike, a he makaukau iiui oiaio iloko o ka hana a kakou e liaua nei. II E ioaa io no ia kakon i na knmu Kuia SaUaū a }>au o llawaii nei, he ike ana i ; na mea o ka lani, a me ka naauao lani }»«. | Nolaila, ke h\x»ki nei au maanei, me ka ■ lana pu o ka manao e kuUlima mai ua ' kakou a |»au, e o'u hoa kuiuu Kula Sabati, | mai Ilawaii a N'iihau. i >wau iho no me ke Aloha i na hoa kuI «uu Kula Sabali. | SAMVF.IJk P. K. XAWAA. > Hoiioiulw, Oaho, lan. IST<L ; He waiwai m a p«a a% k« KmiiL | akMUblA«MiMitt. E ka l.\m t Hawah s; .4M<i m:— He waiwai io a«eā ua ma a pa«. Pwaei ko'u mauao: ina he waiwiu k» «ua «m* a j«u. e |>ono e kiai a maKma m «* me& » }nn, «uai «* me« a«i a «a me* laAiv a«i aaa mea i nt*l*m*j* a me «a m«a i w*ifca««|»m. I ka naoa aku k» mahimim «eā kaki wai» | wai a waiW w«le m kaki wmiwma; aob kee» i maopopoaa kaki, * ka&; • i | mai pevha wimi: ktalaa k m ma« waiwai i * kwmmmi» eN •* kahi. Ka āaea omi kkMini m kapAi waiwai « b hlwah)Aih o H«m ; l«l«. W «w kMlmia mmm jpAa «ahml I ti —ii— i ; aha paym fSi w«iwm «ei, «ele Wm ln|«(« | p<ti wa»w»a> yya paK k*kimy«lc kem> Mi b' | H« «aaimai k» • k* ma )mdh i w«iweii MamMpnke •k« wmi«m m l k»kk<»** ; makap* w*tw««k%p*i4»ts |Abe»e «Mi» Mal» makmam Ma ♦ kaihā i b k» jwpa pdi m». kt *• i*,« k* M» n» k« aiwh i ka «a» «wA» «• W* kaMami • feM|m m aa» «m «m a p«fta pK «bK aa. ra w*ifce 1 m knm «mmaai wnuwaU, «m wk ; «ele e b Vma k* i Malaifta IwpKMam»: iwa WemK j waiwai Ukwami fda i k»pe»gac«a me k« 1 m» k»«A»«av W»y«W fcaj«2aik. <feia i «Maeka,, «eUhika ; Aka «a malamaa* wmmai. a «a m«a> ! m kaki waiem, a.V««« «« U i •»*>»>* IV M. A. [ Ka««alUs la». l*T«v

k«B W e Hr. . aa®ateakai lteAl» W&w&i (Waisia« CtM»r.> -* ~ . . . 4 Ma kaPoakaU.lmanii' Hdh» fei Pap» Nana no ka pw «4»-.|». . , lako« laaa Inoa BJa ka taea © fea poe Kapono i k*fKob© &alc*a. X»i, pa,naweh«ia I» haiaiek» Mie# MiH o n» a»ift hok* iniola ana, Jo!mK«n Uaanaa, Esq. Ma ia kaioielo, nak&epa aka la *a i na nea i lehe ele » a«u|wa, » aa olioli ka poe j hiH n»rti, oa ae lea. ia aa oīaau, a oa paae i| lea pololei, a me ka a ma ka'u koho iho, ota ka eooa a«e ka uila o keia kan ae. Pooaikai wale ko E«ra poe nmkainaaa ke Mbt Uaa ka Noho 0 Ewa me Waianae, he Kmwahi eloa, ke ole att« knhiliewa. Eia bou keia: ma ka haioMo a& W. Mahelona ika Poaloa laaaarī 11 ; na hai akea ae oia, he koleana ao ka ko fc*raka « koe nei iloko o na Kula e waiho wale mai nei Heaha la kau e kapa ai, e fca Lahui .Ha-WAAi a keia Hawaii o nan ia e kanaaa iho ? Ma ka H. U. Mahi, "Ua lilo ke Anpuni i ke Kuikahi Paaailike a me ka Aie ; MUiona," a wahi hoa noana, ** o ke Ea o 1 ka aina ka i Morak"i ia"; a mai a J S. I Kaanaana, J. Welewele, a ae P. W. Kaawa, ua kohoia, aa kamalii ks lakon aan l haiolelo, a ke huiia ka Lakou a p&n ioa, he \ nilikia wale no ke Koikahi Pnnailike, Aie < Milioaa, ame ka Hoopae Lhna Hana; o keia ka Lohepono i hoike mai at m* ka hoiikaka lea mai ia'a. Sla ka po iho o ia la, na hoomaamaa bou ka Papa Himeni no ka hoomakaukaa ana e wehe i Aha Mele Nni bm Waiawa, Ewa. Malalo oke alakai ana ana kmna P. W. Kaawa, S. N. Aarona a me Keahaawa, i keia lanaan JMt. Ma ka'u hakilo ana i na lala o keia Aha meie, em na kileo lOekie, Kawahahee, Mrs. Leleo, Mre, Wainee, a me Mre. Kaawa, mawaena ona kaae, Leleo, a me Namahoelua. Me ka mahala Makaaikana. Nuuann Avenae, lan. 19, 1876.