Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 11, 9 March 1876 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
HELU 13—SABATI, MAR. 26, 1876.
Ka hoihou ana i hope.
Pauku Baibala—E heluhelu, mai I Samuela mokuna 15 a hiki ia II Samuela 18.
Mele. "Hold the Fort." Sunshine p 79.
1 Eu na hoa, e nana aku,
Welo mai ka hae,
Eia ae na koa hou la,
Mau ke aho e.
Cho. "Paa ka Papu; eia au la."
Paipai mai Iesu.
Pane, "Ae, ke kokua oe,
Paa iaia makou."
4 Wela e ka hoouka ana;
Eia nae ke Koo,
Ie su, me na koa ona,
Lanakila no.
Cho. Paa ka Papu; eia au la &c.
Pale hoomaikai no ka loaa ana o keia hapaha mua o keia makahiki, me ona mau Kula Sabati, a pela aku.
Na ninau a na Kahu.
E ku ke kula a pau, a heluhelu like i ka Halelu 113. Noho ilalo.
Kekahi papa makua. Ka haalele ana o Iehova ia Saula ke 'Lii, hai mai i ke kumu o keia haalele ana, heaha na hewa elua o Saula? Pauaho i ke kali ia wai? a hookiekie a lawe wale i ka oihana hea? kauohaia e hele e kaua, a luku ia wai a pau loa? Hookiekie hou nae, a aha i kekahi hapa? a aha hoi ia Samuela? Hai paanaau I Samuela 15: 22, 23.
Kekahi papa keiki. Heaha ka hope o ko Saula hookiekie a hookuli ana? Lilo kona aupuni ia hai. Owai ke keiki a ke Akua i koho ai i pani no Saula? Lilo koke anei o Davida i alii? Aole paha. Heaha o Davida mamua? Owai kona makuakane, a kupunakane? Mahea kona wahi?
Kekahi papa. Owai ka mamo a Davida i hanau ia ma Betelehema? He kahu hipa aha Iesu? He kahuhipa Davida, a he kahu aha hoi? He haku mele. Mahea kona mau mele? Hiki anei i kekahi makua a keiki paha ke hai paanaau mai i kekahi Halelu, hoao?
Kekahi papa makua. He lunakoa nunui, nohea oia? Owai kona inoa? heaha kana mau olelo kaena a hooweliweli? iloko o na la ehia? owai ka i aa e kaua pu? Owai ka i lanakila? Ma ke aha?
Na keiki, hai paanaau ia I Samuela 17:45—47. Nohea ka ikaika o Davida i make ai o Golia? Nohea ko oukou ikaika e pale aku ai ia Satana ka enemi nui? Pehea ka poe haanou a hookiekie wale? E hoohaahaa loa ia ilalo, ea.
Mele. Na ke Kahu e haawi ke mele.
Kekahi papa makua. Aloha o Saula ia Davida mamua, a hookiekie iaia; a mahope lilo kona aloha i enemi a imi oia e pepehi iaia. Hai mai i ke kumu o keia loli ana, a me na hana a Saula i hana'i i mea e make ai o Davida. Make anei oia? Nawai i uwao nona, a kokua i kona pakele ana i ka make? Heaha kekahi hana aloha a Mikala? Kekahi hana a Ionatana ma ke kula a me na pua pana.
Kekahi papa ui. Hai mai i ko Saula alualu ana ia Davida me ko Davida hoopakele ana ia Saula i ka wa i hiki ai ke pepehi iaia. Ehia hoopakele ana? mahea kekahi a mahea kekahi? No ke aha ka hoopakele ana? Mihi anei o Saula? Oiaio anei kona mihi? Owai ka poe mihi oiaio ole? Owai ke alii i hookipa aloha ia Davida?
Kekahi papa. No ka hele ana o Davida i kahi loihi, ua haule Saula i ke alualu ana iaia. Mahope iho ala mai na Pilisetia e kaua i ka poe Iseraela, a pihoihoi loa o Saula. A noi aku oia ia Iehova e kuhikuhi mai i ka pono, ua hoolohe anei ke Akua i kona noi ana? A no ko ke Akua hoolohe ole ua imi oia ia wai e kokua? I ka wahine kupua ka. Aole anei ke Akua i papa i na hana kupua, anaana, hoopiopio, kilokilo, a kauoha e pepehiia lakou? A ua kauoha no hoi Saula mamua e pepehiia lakou? Nohea keia kupua? Hai mai i ka hana, i ke ala o Samuela me kana mau huaolelo, ke kaua mahope, ke ko ana o ka Samuela mau huaolelo, make ana o Saula, ke ano o kona make ana, haipokole mai. Pela anei e make ai ka poe hookuli a haalele ia Iehova? I Sam. 12:24, 25.
Mele hou. Na ke Kahu e hai ka himeni.
Kekahi papa ae. Oluolu anei Davida i ka lohe ana ua make o Saula? Pehea kona kanikau ana? Heaha kana i ka Ameleka nana i hoomake ana ia Samuela? A make Saala hoalii ia Davida mahea? e wai? Owai na mea keakea i kona alii ana maluna o ka Iseraela a pau? Isebeseta, Abenera; pehea i pau ai ia mau mea keakea? Oluolu anei Davida i ka hana i pau ai? A lilo Davida i alii maluna o ka poe Iseraela a pau, mahea ke kulanakauhale alii? Ierusalema. Owai ka inoa mua? nowai hoi? A pehea la i lilo ai ia Davida? Ia wai Ierusalema i keia wa? Pehea e loaa ai Ierusalema hou ia kakou?
Kekahi papa ae. A maluhia iki, heaha ka Davida i hana ai no ka pahuberita? Mahea ia ia wa? Hai mai i ka hana, i ka halihali ana i ka pahuberita, i ka pilikia ana ma ke alanui, i ka hiki ana i Ziona, i ko Davida manao kukulu i luakini no Ie-
hova. No ke aha? Ua ae naei ke Akua i kona manao? No ke aha ka ae ole? Nawai e kukulu mahope? Heaha ko Iehova berita me Davida? Aole kela e nele ana i ka hooilina, a e mau loa ana kona aupuni. Ma owai la ke ko ana o keia olelo hoohiki o Iehova? Nohea ko Iesu aupuni? Nowai ia aupuni? He hope anei kona? Pehea na aupuni o keia ao.
Kekahi papa. E hai mai i ke kipi ana o Abesaloma, ke kumu, ka hoa kuka ona, owai? Kana mau olelo ao elua, heaha?
Ko Davida hoa kuka, owai? Me na kokua eae. Ka olelo a Ahitopala, ua malamaia anei? Ka wai olelo ka i malamaia?
Hai mai i ke kaua, a me ka make ana o Abesaloma. Make i ke aha? Ka hope anei ia o ke kipi? Hai paa naau mai Halelu 55; 12—17. Oluolu anei o Davida i ka lohe ana ua make o Abesaloma kana keiki kipi? Pehea kona kanikau ana.
Ke kula apau. Ma keaha i maopopo ai ko Saula hoopunipuni ana ia Samuela? Ka alala ana o keaha? Ma keaha i maopopo ai kekahi mau hewa o oukou? Ina hoohiki ke Akua, hiki anei ia ia ke hoololi? 1 Sam 15; 29.
He kanaka maikai o Eha ba. No keaha ko ke Akua hoole ana ia ia? 1 Sam 16 ; 7.
Pehea ko kakou naau?
Owai na mea elua i aloha nui kekahi i kekahi, a hui ia na naau me ka naau hookahi? Pela anei ko kakou aloha ia Iesu?
Owai ka elemakule i make iloko o keia mau haawina? E hia makahiki o Samuela? Owai ka wahine maikai, a akamai i uwao me Davida no kona poe, a pakele lakou i ka make? A lilo oia i aha mahope.
Owai ka wahine i hoopakele i kana kane i ka make? Owai ke kauwa i hoomalimali a hoopunipuni ia Davida no kona oopa? Owai ke kanaka kuamuamu, a hana ino loa ia Davida? Owai ka hoakuka i kumakaia ia Davida, heaha hoi ka hope o Ahitopala? Owai ka hoa kuka maikai, kupaa o Davida? Owai ko laua koa maikai i pepehi ino ia? Owai hoi ke alii i pepehi ino ia e na kauwa elua?
Owai ke keiki i pepehi ia a kanu ia ma kahi ana i manao ole ai, aole ma kahi ana i hoomakaukau e ai?
Pakele anei ka poe hewa i ka hoopaiia? na makua hewa, na keiki hewa, pakele anei? Ina hewa na makua pehea na keiki? Ina hana hewa na punahele a ke Akua pakele anei lakou i ka hoopaiia ma keia ao? Pakele anei ke mihi me Davida?
Heaha kekahi mea i maopopo ai ka oiaio o ka Baibala? Ua hana anei ia i ka hewa o ka poe pono, o ka poe nana ia i kakau? Heaha ka pono no ka poe kipi? E minamina anei no lakou a kanikau nui, a noi e hoopakeleia i ka hoopaiia e like me Davida?
Pehea e piha ai na kula Sabati i na haumana, a e holopono ai ka oihana kula Sabati?
Heaha ka hana no ka hopena e hiki mai ana?
Mele. Na koa pono. Robina Gula 43.
E ku na koa pono, kahiko ia oukou, &c. Pauku 1 me ka 4.
Pule no ka hapaha e hiki mai ana.
Haawina no Aperila 2, Oihana 1; 1—12.
He Bipi Uwao.
Ua lohe pinepine kakou i ke ano noonoo, aloha, kokua, uwao, o na ilio me na lio. Aka, akahi no paha kakou a lohe i ka pili ana hoi o keia ano i na bipi.
Ma kekahi kaona ma Enelani, he bipi waiu i hoolakalaka a i hoopunahele ia e kona kahu wahine.
I kekahi la, ua hele ke kahu wahine me kana kane i ke kula hanai holoholona, e like me Kaina laua me Abela. A no kekahi kumu, a kumu ole paha, ua ala kue mai ke kane, a pepehi ino i kana wahine. Aia no ua bipi nei ma kahi mamao aku. Ua nana mai no nae oia, i keia pepehi ino ana o ke kane i kona kahu wahine. O ka holo koke mai no ia ona a lele maluna o ke kane, a, me kona mau pepeiao hao i pale aku ai iaia, a ku ka wahine a pili i ka aoao o ka bipi, a hoomalu ia, a hoi hou mai kona ikaika, a hiki ke holo aku a pakele i ka pepehi hou ia e kana kane huhu.
Maikai ua bipi uwao nei. Ua komo ia iwaena o ke kane a me ka wahine. Ua hookaawale ia laua. Ua malama maikai i ka wahine, aole nae i hana ino loa aku i ke kane. Me he kumu hoohalike maikai keia na ka poe uwao iwaena o ka poe hakaka.
HAWAII.
He Paa Mare Hanohano.
O Dea Hene ri Beka ke kane, o Meri A. Radele ka wahine, no Westfield, Nu Ierese. Ua noho pu laua he 55 makahiki. Kokoke no kahi noho i kahi i hanau ai. Ua noho laua iloko o ka Ekalesia he 56 makahiki. He diakona ke kane no na makahiki he 43. He mau haipule maikai, a hana mau laua. Iloko o na makahiki he 40, eia ka laua hana mau ma ka pule ohana, ka heluhelu pu ana i 42 pauku Baibala, ma ke kakahiaka, a pela hoi ma ke ahiahi. A ma ia hana ana pela, ua pau na Baibala i ka heluhelu ia i ka makahiki hookahi. Oia hio, ua 40 heluhelu ana i ka Baibala a huli iloko o na makahiki he 40.
Ua malama laua i ko laua la mare ma ka la 27 o Dekemaba, 1875. Ua akoakoa na keiki, na moopuna, na mamo, na makamaka, ma ko laua hale, a nani ka hauoli pu ana.
Auhea na paa mare like ma Hawaii nei? Ina loaa i kekahi e kakau iho, i pai ia a hoolaha ia ma ka nupepa. HAWAII.
NU HOU MAI MAIKONISIA MAI.
He Hoike no ka hana ma ka Paeaina o Makala.
[Kakauia e Rev. S. Kahelemauna.]
NO MILE.
Ke mau nei ka holopono o kekahi mau hana ma ia kihapai e like me keia :
NA HALAWAI.
He malu maikai ko makou anaina pule ma na la Sabati. Ma ka hora eiwa ka pule nui, a ma ka hora 11, he halawai a na kamalii, i malama ia e ka'u wahine, no ke ao ana ma na moolelo Baibala.
A ma ia hora hookahi no, he mau halawai a na luna apana ma ko lakou mau apana iho. Ma ka hora 3 ahiahi, he halawai a na kane i malama ia e a'u, a he halawai no hoi ka na wahine i malama ia e ka'u wahine.
He halawai a na imi i malama ia e a'u i na ahiahi Poalua a pau, nui no ka poe hele mai, a he mea hooulu keia i na hana, aka, aole nae au i ike i ko loko.
He halawai imi a na hoahanau a me na imi ma na ahiahi Poakolu a pau i malama ia e a'u. Aia ma ia halawai ka heluhelu a me ka wehewehe ana i kekahi mokuna a hapa mokuna paha o ka Euanelio. A he mau olelo paipai mahope.
He halawai a na wahine i malama ia e ka'u wahine ma na ahiahi Poaha a pau.
He halawai a na hoahanau ma na Poalua mua a pau o kela a me keia mahina, he halawai hooponopono no na mea e pili ana i ka ekalesia.
He halawai hui mahinahou ma na ahiahi Poakolu mua a pau o kela a me keia mahina. Aia ma ia halawai ka hai pakahi ana i na pauku Baibala i hoopaanaauia.
NO KE KULA SABATI.
Mahope iho o ka pule kakahiaka o na la Sabati a pau ko makou Kula Sabati. Ua mahele ia ke kula he mau papa a me na kumu pakahi, he mau pauku hoopaanaau ma na Euanelio, a pela no ma ka buke A, he maikai keia kula, a me he mea 'la he hoeueu ikaika nui ia o keia hana nui a ka Haku.
Ua mahele ia keia kihapai i na apana eono, ua malama ia na apana elima e na hoahanau, a o ke ono ua malama ia e a'u.
NA HALEPULE.
Elima apana i lako i na hale pule, koe hookahi apana, aole i kukulu ia i hale pule no kekahi apana, no ka pilikia i ka hana, a i kuu manao, e hoomaka ana makou e kukulu i hale no ia apana.
I ka malama o Oct. iho nei, ua wawahi ia ka hale pule o Mile, a ua hoonui hou ia ae no ka uuku o kela hale mua. O keia hale hou, he 9 anana ka loa, a me 4 anana ka laula, iloko o akahi pule a me ekolu la ua paa ua hale 'la koe nae na puka. O ke kumu o keia hikiwawe, o ke kokua nui o na alii mai na alii kula, o na alii kula ole, no keia mea, ua akoakoa mai na kanaka a pau mai ka poe hoahanau a me ka poe hoahanau ole, mai na alii a i ka poe makaainana, me ia manao lokahi ua paa ia hana nui.
NO KE KULA.
Mahope iho o ko ka Hoku Ao haalele ana ia Mile, aole makou i kula iki a hiki i keia wa no ka pilikia pili kino.
KUAI BUKE.
He mea kanalua ole ka holo oia hana, aia ma ka lima o Rev. R. G. Snow he $13.00 mau dala, a me na galani aila niu he 52 no na buke.
AILA NO KA MAHINAHOU.
No ka nele i ka pahu ole, nolaila, aole he aila, aka, ke hoomakaukau nei lakou no keia hana.
Ma ka lokomaikai o Rev. B. G. Snow, ua paipai aku oia i na alii a me na haumana e kukulu i hale hou no maua. He oiaio, ma ka mahina o Feb. ua kukulu ia ua hale nei a paa no ia malama o waho, a ma ka mahina o Apr., ua paa pono ua hale la, he hale keia i kukulu ia me ka uku ole.
Aia ma ka la—o Nov., haalele aku ia Mile, a holo mai no Jebwar nei, e like me ka manao o na hoa maluna mai o kekahi moku o A. Kapele, no ka hui o ka Misiona o ko Makala Paeaina.
NO ARNO. S. P. KAAIA MISIONARI.
Wahi a S. P. Kaaia. Mahope iho o ko ka Hoku Ao haalele ana ia laua, ua hele aku oia e kuka pu me ke alii o ka aina no ke kukulu ana i hale no laua, ua ae maî ke alii, a ua hoomaka ia e paa iloko o elua mahina.
NA HALAWAI.
He malu maikai ko makou mau anaina halawai. Ma ka la pule, he halawai nui ma ka hora eiwa, ane hiki i ka 200 na kanaka i hiki mai i kekahi wa, a emi mai no hoi malalo o ka haneri i kekahi wa, i ka wa o ke alii nui e noho ana, nui ka poe hele mai, a i ka wa e hele ai ke alii, uuku ka poe hele mai. A ma ke ahiahi ana iho, hele aku au ma kekahi apana okoa e malama ai i ka pule, a pela o Analu ma kekahi apana e ae, a koe iho ka hale no ka halawai wahine, i malama ia e na wahine a maua. Olelo mai laua, i kekahi wa ane hiki i ke kanaono ka poe wahine hele mai ma ia halawai. Aole nae o makou hale pule aia ko makou anaina pule ma kekahi o na keena o ko maua hale.
NO KE KULA LA.
I ka hoomaka ana o ke kula, aia ma kekahi keena o ko maua hale, kakaikahi no ka poe hiki mai, no ke ano makau no, aka a hala he mau la, nui no ka poe i hele mai. A no keia mea, kuka pu aku au me ke alii no ka pono o ko lakou ao kula, ae mai no kela ao aku oia i na kanaka a pau e hele mai i ke ao kula, a e malama i ka la Sabati, a pela i malu pono ai ka aina, a malama ia ka la Sabati. Aia ma kekahi hapa o ka aina, ua hele aku au a hoonoho aku i kekahi kanaka i makaukau iki ma ka heluhelu buke i mea alakai ia lakou ma ke ao kula ana ma na kumu mua o ka ike. A na maua me Analu ka hana ma ke ao kula ma Arno.
KUAI BUKE.
He mea maikai keia ma ko maua aina, nui ka poe i hele mai e kuai buke, a piha e ka pahu mamua o ka makemake o kekahi poe. A no ke ano nawaliwali o ko maua mau kino, ua haalele aku i ke kihapai, a holo aku no Ebon i ka hoolana mai.
Mahope iho o ko maua hele ana mai, olelo mai o Analu, nui loa ka poe kula.
NO MEJRO. S. W. KEKUEWA MISONARI.
Wahi a S. W. Kekuewa. I ka hoomaka ana 'ku o ko maua noho ana, aole a maua ao kula, no ko maua makaukau ole ma ka olelo o ka aina, nolaila, ua lilo ka hapa nui o ka hana ia Ieremia a me Elia. Iloko o Ianuari, M. H. 1874, hoomaka ko maua ao kula, nui no ka poe i hele mai, i huli mai no kekahi alii i ke ao kula. Ekolu wahi o ka aina e kula ai, ma ka aoao Hikina o Elia, a o maua me Ieremia ma Mejro, a me kekahi mau aina ma ka Akau. I kekahi manawa, ane hiki ole ke holo ma na aina ma ka Akau ae no ka ino o ka moana, a me ka pono ole o ke ola, hele mauka.
Iloko o keia wa kula, kue mai no kekahi alii, a papa i kona poe kanaka aole e kula, ma na aina a pau o kona poe kanaka i noho ai, pela no kona papa ana 'ku, a nui ka poe i hoolei i ko lakou kula ma o ke kaakea a ua alii 'la. Haalele wale no hoi kekahi mau alii i ka lakou mau wahine, a hoolilo i mea ole.
NA HALAWAI.
He mau halawai ma na la Sabati a pau e like me ka mea mau ma na anaina halawai a pau.
He malu maikai ua mau halawai nei, aole mea e haunaele ai. He halawai po ma ke ahiahi Sabati a me na ahiahi Poakolu, no ka lehulehu mai o na hoahanau a me na imi.
KUAI BUKE.
Aole nui ka poe kuai buke, no ke keakea nui o na alii, no ia mea, ua kokua aku au i kekahi poe i na buke, a haawi aku au i wahi hana ia lakou i mea e kokua'i no ke kuai buke, he 43 nae galani aila no ke kuai buke, oia keia mau galani ma ko Hoku Ao opu. A me 4 galani aila no ka mahinahou.
Aole makou i kukulu i hale pule no makou, nolaila, aia ko makou halawai ma ko maua hale noho.
A no keia mea, ua kamailio aku au i na alii e kukulu i hale noho no maua, me ka manao ina e paa ua hale hoa 'la, alaila, e lilo ka hale mua i hale pule, aka, aole nae i hooko ia, ekolu a'u olelo ana, aole i hana ia a hiki i keia wa.
Aug. 26, kau aku maua maluna o Hoku Ao a holo mai i Jeluij nei no ka hui o ka Misiona. Ke lohe wale ia nei he kaua ma ua kihapai nei iloko o keia mau la, aole nae maua i ike i keia mea.
NO JELUIJ. REV. D. KAPALI.
Wahi a Rev. D. Kapali. Mai ko maua haalele ia ana o ka Hoku Ao a hiki i keia la, elua makahiki a me na la keu. O ka mana hana nui iloko oia la, o ke kuai buke, a pau no na buke hou iloko o ia la, a mahope iho ko maua hoomakaukau ana i hale no maua.
A iloko o Aperila, ua paa ko maua hale, a ma ia mahina ka hoomaka ana o ke kula, no na keiki a me na kanaka makua, aole i hala na pule elua, o ka loohia iho la no ia i ka nawaliwali mai, a waiho iho la ka hana kula me ka mamina. A hala na mahina ekolu, hoomaka hou iho la ke kula e like me mamua, pela no keia, aole i hala ekolu pule, a hoomaka hou no ka nawaliwali o ke kino, me ka mamina a me ka pono ole o ka manao, a o ka nawaliwali kino hoi, ua waiho ia iho la ka hana kula me ke kaumaha, a mai ia wa mai a hiki i keia la ke kula ole ana.
Ua mahele ia keia kihapai i na apana ewalu, a ehiku mau luna apana, a o ka ewalu o ka apana kai malamaia e a'u.
O kekahi o keia mau apana, oia o Jeluij, oia ka apana nawaliwali o na apana a pau, no keia nawaliwali, ua kahea ia na ekalesia e kuka pu, ma ka noonoo ana, ua hoouna ia kekahi hoahanau no Jebwar nei, e hele e malama ia apana, i ka hoomaka hou ana, hoomaka mai no ka pii ana, a hiki i keia wa, aole apana e like me ia ka holo mua.
Aia ma ka makahiki i hala ae nei, ua ulu nui mai ka manao no keia mea, "hiki kupono ole ke maiama i ke ao kula," no keia nawaliwali mau, oiai, oia kekahi lala nui o ka hana.
Holo aku e nana i na apana iloko o keia mau makahiki elua, aole nae hiki kupono, nui ka nawaliwali, a hiki ole ke malama, a na na luna apana ka malama ana i ko lakou mau apana iho.
NA HALAWAI.
He malu pono na anaina halawai ma na la Sabati a pau ma keia kihapai, ke ulu nei ka maikai. He halawai a na wahine ma na ahiahi Poaha a pau, na ka'u wahine i malama, a pela na ahiahi Sabati na ka lehulehu i malama ia e a'u, a pela ma ke ahiahi Poakolu a me ke ahiahi Poalima.
HALEPULE.
Ua lawa pono na apana i na hale pule, aka, no ka uuku o ka hale pule ma Jebwar nei, ua ulu ka manao e kukulu i hale nui ae, a ua kuka pu, a ua makaukau na laau a me kahi e ku ai, aia ma ko'u wahi iho, i ka makaukau ana, kue mai o Kabua ke alii nui, oiai, ua manao oia e kukulu i hale nona ma kahi kokoke i kahi i manao ia, huli hou ka manao e kukulu ma kahi e ae, a kue mai hoi o A. Kapele, (he haole kuai) a o ka haule no ia me ka minamina nui. A hala he mau la, olelo mai o Kabua, ua mihi au, pono ke kukulu ia kela hale, a o ka hoomaka no ia o ke kukulu a paa iho ia. O ka loa o ka hale, he 54 kp. a o ka laula he 27 kp.
He 62 hoahanau a pau o keia ekalesia mai kela makahiki mai a i keia makahiki i hookomo ia ma keia ekalesia, a ekolu no Ebon i hookuu ia mai, huiia he 65, a he ekolu i kapae ia 'ku no ko lakou hihia, a he 62 hoahanau hihia ole e noho nei iloko o keia mau makahiki elua.
KUAI BUKE.
He hana maikai ke kuai buke ma keia aina, a he 60.00 dala no na buke hou, me $21.80 no na buke mua, a he 16 galani aila no na buke mua.
Eia hoi, ua lawe au i hookahi dala no ka buke a me hookahi dala no ka mahina hou, a ua kuaiia i hookahi (kenikeni) dime, ua hoouna ia e a'u i Alinlaplap no na lako kuai buke a me ka mahina hou.
HALAWAI MAHINAHOU.
He halawai mahina hou ka makou i na Poakolu mua a pau o kela a me keia mahina, no ka hooponopono ana i na ekalesia, a he $14.75 a me 81 galani no ka mahina hou.
NA MEA PILI I KA AHAAINA A KA HAKU.
Ua lawe makou he mau pa, a me na kiaha a me na mea e ae e pili ana i ka ahaaina a ka Haku, mai a A. Kapele mai no na dala he $43.00, a ke hookaa mai nei kekahi poe, a ke imi nei kekahi poe, a e hookaa i ko lakou aie.
NO EBON. REV. B. G. SNOW, & REV. J. F. WINI.
Wahi a Rev. J. F. Wini. Aole au e hiki aku no ka makahiki i hala, aka, no keia makahiki, eia ka'u hoike.
NO KA PULE HOOMAU.
I ka pule mua o Ianuari, ua hoomaka ko makou pule hoomau, he uuku no ka poe i hele mai i ka la mua, a i na la hope aku, nui no ka poe i hiki mai, a mahope iho, nui maoli ka poe i hele mai, a he maikai na hana.
Ma ka la 11 o Ian., ua kukulu ia ka ahaaina a ka Haku. No ko Rev. B. G. Snow holo ana no Ratak, ua malama hookahi au ia hana, aneane hiki ole no nae ia'u ka malama ana, no ka nawaliwali o ka'u keiki.
KULA NUI.
Ua malama ia ke kula e na kumu eha, no ka mea, eha papa, o na haole Misionasi na kumu. I kekahi wa, uuku loa ka poe hele mai, a i kekahi wa, nui no ka poe hele mai. O ka 25 ka averika ka heluna o na haumana. O ke kumu o ka hele nui ole mai, no ka loaa ana i kekahi mai luku, nui maoli ka poe i make a nawaliwali no kahi poe. O keia mai, ua hiki mai i ka malama o Ianuari, 1875. O kekahi hana nui a makou, o ka haawi i ka laau no lakou.
Wahi a S. P. Kaaia. E like me ka maikai o na kula i ka wa o Mr. Wini ma e malama ana, pela no ia wa ana i malama'i i ke kula nui. A no na kula liilii, ua hooponopono makou no na kula ma Ebon, a Tokahe, nui ka poe hele mai ma ia kula o na kamalii, a na na makua e uku i na kumu no ka lakou mau keiki.
Na Rev. B. G. Snow i hoike mai i keia. O ka halawai a na imi, he halawai maikai kela, nui no ka poe hele mai, i kekahi wa, hiki i ka haneri, a i kekahi wa, emi mai a ke kanalima. Aole nae au i ike i ko lakou manao, o ke Akua kai ike.
He malu maikai ka noho ana o na hoahanau, a he maikai no hoi na hana.
Aia ma ka mahina o Sepatemaba, 1874, a hiki i keia manawa, he 45 na hoahanau i hookomo ia, a he 11 hoahanau i haule mua i hoihoi ia mai, a he 21 hoahanau i hoolei ia mai ka ekalesia aku, a he 38 keiki i bapetizo ia.
O kekahi mau mea i hoolei ia mai ka ekalesia 'ku, aole lakou i huna i ko lakou mau hewa me ka mihi walania.
MAHINA HOU.
He ano lolohi na hoahanau ma keia hana, a nui ka poe aie. No keia mea, ua hui pu na kumu a me na hoahanau e imi i mea e ulu ai, ma ka noonoo a me ke kuka ana, ua hapai na hoahanau. I keia manawa, ua ane holo iki na hana, a ke ike nei makou i na wahine e wa'u ana i ka niu i mea aila, a e hookaa ae i ko lakou mau aie.
Olelo mai o S. P. Kaaia. Mahope iho o ko Mr. Snow ma holo ana 'ku no Ualana, ua hana no ko Ebon poe hoahanau, a lawe mai, aole nae au i ike i ko Toka a me ko Enilo.
He mau halawai po ka makou ma na po Sabati a me na po Poakolu, a no ka manao ia he mea hoohihia ia hana ma na po, a no ka lohe hoi mai Jeluij mai, nolaila, ma ke kuka pu ana me na hoahanau, eia ka mea i ike ia, e hoololi ia na halawai po ma ka hora ekolu o ke ahiahi o na la Sabati a me na Poakolu. Ua hoomaka ia keia hoololi ana iloko o Maraki.
I ka hoomaka ana, aole nui ka poe hele mai, a pela mau ke emi ana a hiki i keia wa.
He halawai ka na kumu kula Sabati a me ka poe hoahanau ma na po Poaha a pau, oiai, manao lakou aole hewa keia.
KUAI BUKE.
Wahi a S. P. Kaaia. He nui ka poe hele mai i ke kuai buke, a ua loaa mai he $30.00 a oi.
NO KA HALEPULE.
Ua hapai hou ia ka manao no ka imi ana i mea e hoomaemae hou ai i ka Luakini, a ua kokua mai na hoahanau.
Ma keia hoike ana, aole he mea kanalua ia kakou ka manao, ke holomua nei no na hana, oiai, o ka Haku pu me kakou.
Ka make ana o Akawa Pake.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ma ka la 14 o Feberuari nei, ua hoi mai makou mai Lahaina mai, maluna o ka waapa i kapaia o "Kilauea," he ano malie ka makani ia makou i hoi mai ai, aka, he ano pakuikui ae nae, mamua o Molokai, nolaila, ua ane hakalia ka holo ana. Ma ka hora 5 paha o ke ahiahi, ua pili makou i na kuaau nalu o Molokai, mahope iho o ko makou hoohulihuli ana i ka waapa i waho iloko e ake ana e komo pono i ke awa, a ma ka manao ana o ka poe i kamaaina ia awa, ua hookomo aku la makou, me ka manao ua hiki pono i ke awa, aka, ua hilihewa ia manao ana, no ka mea, ua ike ia makou ma ka aoao malalo o ke awa, a iloko o kekahi puao nalu, loaa iho la ka waa pa i ka nalu, a poho iho la. Aole nae i kahuli ka waapa ia manawa, oia ka wa i lohe ia aku ai ke kahea ana mai o Akawa (pake) e kokua aku kekahi i kana keiki uuku hookahi paha makahiki a me ka hapa kona kahiko, oia manawa nae ka wa a kekahi nalu nui ahiu i hookahuli iho ai i ka waapa ilalo a nalowale iloko o ka hohonu o ke kai, a nana hoi i hoomalana ae i na ohua kanaka 3 me na ukana e au hele ana ma o maanei, aka,mamua nae o ke poi ana mai o ua nalu la, nana i hoohuli i ka waapa ilalo ua paa e aku la ke keiki ia'u, a popoi iho la ka nalu aka, ua hooikaika au e hoopakele ae i ke ola o ke keiki, aka, aia no ke keiki e ola ana iloko o ko'u lima, aka o ko'u kulana nae ia manawa, he kulana kupilikia loa no ka mea, o ko'u mau lole komo ia wa ua pipili a liki ae la i na wawae e hiki ole ai ke au ae, a o na lima hoi ua paapu i ke keiki opiopio, nolaila, me he pauku laau la wau e huki ia ana ilalo o ka hohonu o ke kai, ua maopopo no ia'u o ka pipili o ko'u lole wawae, ke kumu nui o ko'u pilikia, nolaila, ua hooomanawanui loa au e wehe, o kekahi lima nae o'u ke paa ala no i ke keiki, a i ka hemo ana o ko'u lole wawae, ua mama iki ae la au, pela au i au aku ai a loaa ia'u ka hoe ka o ka waapa e lana ana, a loaa iho la ia'u he wahi e hoomaha iki ai, a pela hoi i loaa a he kokua maikai no ke keiki opiopio, a'u e paa nei; mamua iho nae o keia manawa, ua ike aku au ia Akawa pake e au ana, kaawale nae mai ka waapa mai, a ua kaawale no hoi mai kahi a'u e au ana me ke keiki; ia manawa, popoi hou mai la ka nalu a i ko'u hoea ana ae, nana hou aku la au ma kona wahi i lana ai ua nalowale, a o na mea a'u i ike aku ai ia manawa, o J. Kaoo a me D. W. Kaiue, aia no laua i ka waapa kahi i paa ai, kahea aku la au ia laua, auhea ka pake? pane maila kekahi, auhea hoi ka pake, o ko laua kulana ia manawa, ua ano nawaliwali, a pihopiho, i ahona wale no laua i ko laua puliki paa loa i ka waapa.
Au aku la au me ke keiki a hiki i kahi papau, ku na wawae, manao ae la ke ola ma ia wahi a'u i pae aku ai. Ua pae mua aku kekahi mau mea o makou, me ka nawaliwali no; a haawi aku la au i ke keiki i kekahi o laua, a hoomaka aku la au e a-u hou i ka waapa, oiai ka waapa ma ka hohonu, ua kahea mua aku nae au ia D. W. Kaiue, a me J. Kaoo, e au mai, aka, ua makau loa laua, ina e haalele ana i ka waapa, nolaila, ua kauo mai la au i ka waapa me ke kaupe ana mai a ka nalu, a kokoke loa i ka papau, ia manawa ko laua haalele ana i ka waapa, a nana ae la makou i kekahi i kekahi, hookahi mea i nalowale loa, oia no o Akawa ka pake.
Eia ko makou nui mai Lahaina mai, Rev. E. Kekoa, D. W. Kaiue, J. Kaoo, Puaahiwa, Keakamai me kana kane Akawa Pake me ka laua keiki opiopio, a me a'u no hoi; eiwa ko makou huina. I keia manawa 3 makou e akoakoa nei, ua hiki mai la na waa mai uka mai a kokua ia makou 3 me hookahi waapa ; na lakou i lawe lilii aku ia makou, a pae i ka aina maloo, ua poeleele nae. Pela iho la i pau ai ka moolelo o keia huakai poino.
A ma ka Poalua ae, la 15, ua holo hou aku makou e huli i ke kino make o Akawa Pake ma kahi i make ai makou, ma ko makou luu ana i ka hohona, ua loaa mai kekahi mau ukana ia manawa, na lole a me na dala he iwakalua kumamawalu me akolu hapaha, iloko no o ka lole wawae o ka pake, aole nae keia ka lole wawae e paa ana i kona kino; a no ko makou ake loa e loaa ke kino make o Akawa, ua holo hou aku makou mawaho aku ia manawa ike aku ai makou i kekahi mano nui e kokoke mai ana mahope o ka waapa o makou, a pelu hou aku la a luu i ka hohonu, aole i liuliu mahope iho, hoea mai ana iluna o ka ilikai, ke kino make o Akawa a paa ana i ka waha o ka mano, a hookiikii ia mai la iluna o ka ilikai, me ka hooluliluli ia io ianei, me he aki ana la a ka ilio huhu i kekahi mea, a luu hou 'ku la, ia wa hoe aku la makon, a ma kahi a ka mano i hoike mai ai, ike iho la makou ekolu mano nui e holo ana io ianei, me na apana lole o kona kino e puehu ana, a malino ke kai, ia manawa ua kau mai la ka eehia makau ia makou a huli hoi mai la, a pau ae la ko makou manao ana no ka loaa mai o ke kino make ; a ma kekahi la ae, ua hoouna ia ka waapa e kii aku i kana wahine a me na keiki elima ma Lahaina a e hai aku hoi i keia lono kaumaha.
A ke nonoi aku nei au i ka lokomaikai o ka Luna Hooponopono, e hoolaha piha aku i keia moolelo kaumaha i ike mai ai na makamaka puni mea hou o kaua mai Hawaii a Kauai. Me ka welina aloha ia oe a me na keiki hoonoho hua o kou papa pai. S. K. KUPIHEA.