Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 27, 29 June 1876 — [Hakuia no "Ka Lahui Hawaaii."] [ARTICLE]

[Hakuia no "Ka Lahui Hawaaii."]

v IKI 1 k » »•I» 1 «> I.« » 'I li. } \ 1 ( t 1 I I Hl li I . » «1» K . I k t k i m . i . t i i . i m n » « 1i i i »t . m « k « j-> k» I i t i Ho\ » i « • i . « . i , i ■ » keia l'ae Ae>i» P«".a u:ak\',: « li.M.aU» aku nel 1 1.:» ma: ,;o «> k;» i*»e inau.i > ke IKO Ul.lkv''l 1 k«' i\ l.«•< >! i.|* ..» I l»,x> H> iiatl.il IA ku *u ua "n »i .<,« a ■ .» 1. e.i.nu .«.a o nana «> ka lla.e Aiia<>.<<:. .» i.« i« K. i ikoa iu.«i al k< ;«n,> >' i.a aan , .« " » t. :<»;» H»:»kii;«it>j«iia «> k> ..» m* h> i.« A, »;..» A,> « •na« iiu k< i.i liaii.i i«*»a » 'a.»K, . «... •, , iii»:ia»\ia « ai»" <» aa.i m»K >~.«,...' ~ paii i h«v>j»ukai.« ui« ua k. .ai,i . • i..« k.«koa iuipi !»n ka 1 lain i ll.oi >~ ,\it jlok«» «» k« maua»»a kapouo. ;» m- k.t n.s>' n«v> «kahei< ;*r«a i kv ,»n<» «• . » ia.»•.;«•• «' la j»tH> ii«»<»n«H» » Imo) tiii ia k'■« i'ii.ii >> fci akeA. ke īke uiaK«»'i lt» w «i»»i.i i ,■ k.« u iia teU«J k* h<»u« u:u mi i ko iiuko i t«i«n.»o fto bk«hl «>h !«» |»»h*. a;au;i. « j*?•.«■ It>mii n«> n»ak'»u A>>!" u«» h«>i u» h, m, .* .h«i*hewa u. «>i*i au i-<»k«> »ua »< !n■«■« a< * UH' n.» ]»*K> kU»-»»n». < !K<>a ai k* h» «> *u>> a j«u <> k» ihii.ui

Eia iho nei iloko o ka kakou nupepa o ka la 15 a rao ka hi 22 o keia malaina ua hoolnha nk« makou i ka haiolelo a ka Hon. G. W. Pilipō r e pKAoa i ke Kuikal'ii Piuiaiuke. Ua ihakou wahi manao no keia ninau a pau jK)no kona niau inanao, a jkiu pono iiuua o ka lehulehu, i hiki'ai hoi i 'ia' poe heluhelu ke ui i kaiiH, a i ko makou wahi ike uuku no ia kuniu hookahi. L T a maa no i ka poe lieluhelii i keia nupejai ike inau,mai ka hoopuka uiua ia ana o keia niea he Kuikahi Panai-like, i ke au o ko kakou Moi Kalakaua, o inakou kekahi i kokua nui i ke Kuikahi mana wa ā pau mai ia nianawa inai a hiki walo i kiia inanawa, īio ko makou nuiuaoio. he poniaikai ko ka laln.i a me na niea a pau e noho ana ma keia aina inaikai, ko apo aku lakou i na pono o ko Kuikahi. Ua ikea no hoi 0 ka Hon'. G.W. Pilipo kekahi mea i kue 1 ke Kuikahi, a pela wale a hiki i keia inanawa. Me ka inakou i hai ae'la, i na hel>edonia elua i hala aku nei, ua hoolaha hou aUu ka llon. G.W. Pilipo i kona mau inanao jiilia no ke Kuikahi, i ulu ne ma .lee kamailio ana n<» kekahiolelo liooholo • e apouo ana i ko Kuikahi Panai-like. | Aole makou e hoolaU nni aua i ka ; makou ole].> no ua mea kuwaho i oleloia I e ka hoa Ilanohano o ka Hale Ahaolelo, j aka. liiiopoiio ilio no. ina na mea e pili I pono ana i ke kuinuoh-10. Ua nmkaikai niakou i ka haiolelo a ka Ilon. G.W. Pili)M>. a ua niahalo \nakou ma kekahi oia ,hii.»le!o. nia kekahi hoi ua kahaha. lle oiaio. i ka wa e paio ana ua aoao uo kokalii kunm manao e ko ia inai ana na ; ni' ii nui a me na huna]nuia inanao e jiili ! ana ia mea. aka. ko nianao nei makou ; ua komo pu iloko o na wehowehe aua a ka hoa Hanohano. kekahi niau manao i kukaawale ioa a j»ili 010 1 ka ninau, a he , nka kainahao.no hoi. oiai hekanakanooi iiko a noeau ka Hon. G.W. Pili|»o. Mai ka hookninu ana inai o kana haiolelo e 1 īKe koke no auanei ka niea e heluhelu ana i kekalii ano nui o kana haiolēlo. oia ii<>i. o liou koke aku ana no oia i na Ku- ! hitia..o ka .Moi, a pek a hiki i ka }tau a:.a. Ua puka inai ka olelo hooholo a ke K: i.iii.ao Mauī.niaho|-eihoo ke kakaole,.lo av.a a kekaiii mau lioa o ka Hale Ahao!«l" no ke Knikahi, a ua hele aku' na olelo iii.ii ka pono a ua hu aku i ka pilikmo, a me liel i. no ka in topoj ei he uiea waiwai 010 ke kainaiiio oia ano vo ka i'ono o ka !• iiuli iiii, a ini hoaponoia ke kunmhana ma ka olelo hooholo i hai ia ae i i. Me ko kapae ana'e i na ok-lo e piliana i n;i Kiihiua, a me na kue ana aku i lea lakou īnau oielo, e naūa kakon i ke ano n u i o ka olelo hooholo a ke K iaaina I\a|Hna. Lloaha la ko ano nui o keia olelo hoolu>10 ? K na hoa heluhelu,—he ano 010 : ha ka ninau ana'ku ia oukou, oiai mana , hua oleio oia olelo hooholo he īnea maoi pop-o wale no ; ;tka, no keKi kainaiiioana, ke puana ae nei inakoū, o ke ano nui o na olelo hiĀ>hn!o la. oia lio ka aj>ono aku 0 kiia Ahaolelo i ka niea a kona mua i lio.iinana aku ai ma ke Kanawni. e hana ia e ko kakou Moi. l'a lianaia koia Kanawai e lo' kau Ahaolelo i hala, 110 ko 1 ikou iiii'Hio.l aoa Jit* }>ouiaikai nui ko kakou ma koia Kiūkahi. a ua ike no hoi 11Kou he nui ka lilo o ko lakou hoeikoakoa hou īa ana mai o ai-onoinao holo aua ua Kuikaiii la. Mo ka naua ole oia jk>o Lui.auiakaaiuana i ko lakou jk>uo kino iho, oia uoi ka 5-..W pakaiu o kela me keia 11 ».i. ua r.ooii.»a lakou 1 ka nm o ka liloo ke Aupuni. a oiai. ua holo i ko lakou uooiioo ana he pomnkai ke Kuikalu. ua ;.i onf» e la.ea i n inea, uia ka hana ana 1 1 kahke al nie ke Kumu»ia,i«ai, l a mu aku kakou. ma v> ko k.; Moi. i hooeiiiaia i Ka uiana e keia Kau iw.o. a ua ii > t o ua Kuikalu r.oi. niawae:;a o ko k.ii<on Mm. ka maua piuaniako ;.aivou aoao. a nie ka NT.ato ka mana pina iin ke.a aoao. L-a Uookoi.i Keia hana ii' an-. ar.e l;makahiki 1 hala ae r.. i. a<».e mo r.a Uana apuka, a haiia hc->o-t : ak i. īno ka hoajH.no a keia . >ii a u i .eo.<oa. ni i o ke Kanawai a ko i»aK<-u īuau Luiiainatvaaiuav.a i liana ai e .iKe nu lee K-.nn'ii<atiavvai. L ohio inai |.ana ;e..;'.:ei ua l.L>n. b W. Pni'o. a me i\* i\ !.: ī'O', e av i ii,\« na ni.ma,». —ma ua i i k K ' 11 o k 11 . ' » h >o ~> ii >ai ono " Hem aakaka . Ki k im o ia 0.e,0 li.mi«.:a> i ka )V>e i makai :\.u I h i li;an ;o .> K< ,\..ln o i 1 h > i > j, i H >. Alt 10.0.0, . ;UU .11 1111l 111., .. ī. o ;ij o .iii,i i i\, ... i.ie k 1 I i,n > ,i.4 ::a a i K.iliaa i ku. at\.| ai i i i\ ne,:; i. a i l,:l it. .<>•;; i » a ko Aup 1 il i l U.'l mai Kēia »•»« «o 1 ■• >■ «li->io. i \ , i « h aaoi a: i :.a «iooul.iku kunm o l .' a k< ki'n »,»*> e ii. ;a; u aua i, >,\0 o ka H i! Ah. h .o, *• uoa.a ~na i i:a n.ai.ao j i.i k o » km ana 11 K .1) » m k a » ...t 4.» k i m *a i. i i i » ī k ii» e ui .i .o i i k i :s>i i . Ki i i 11 i i M k 4 >n ik i iii' n ii m h ' > ko \ k ll 1 1 1 4 l\t k tl\ t 11 .» I II i O k « M, 1. \ li k > l 1 l i ) a 1 i >u II li | nr t " I lki.ll 1 l'lli, ilM' k.Nh atia \> ka IL>«> G \V" Piilis> l i,a >M'io ke l.;i KaiuiK i, * h.MKanu.i la 0,, io i.na. ii, .tooiiaa!taa a h<> n.ina i:,o ī iu.u. U.no «> ka li;ti, Aiia> > i: 00i,,v.> »\.4K, ,1. O K.i Alt Vo . j,>«» k«> ILwall t'a« A» «a. U h > >n,»..i i,i n»t\i j* »ie «> ko'.a ī.o i,> ...! » i Ki ..» ':le k\ l.i i i.W (UAK;UU ,i. i r.,.« ... .« iu.i h; ilaie Ail.»oi« „» «• . . i v< n. ...>.» \».«. : o ka; ; aki, o •> > A I. I .» ;» \ 11 ka \l ■« 1 ■ I M t ; .» « k, K MKaUI > .ih< ni ki• hii]*>-i > i j»i»::i.u«\ai a: Kak<»u . n,»k. n. i uu l-< «a P.i,« Au,a. .» n.» i» »> h .».« i.t ;i.t;i » t t i., ni. ♦..nn.'h», aō i'.\<> ia< k 1..; K o ; k.« I oU Ai . u«» 4 ;«j.-* % k< i a ,i..« i.. ! >.i.»k.< .■ k■■« oi aKii >> k.l }vv •' ■•• '.»:»'«*» a !«,; i > o i k.* h.»n<>H.«n.> o ♦»a llh.i An »...,.,', > • . . ko .; k » |» h r |v{ti KU» lt< . a« *•<« I . . k»!»;», S )\,v* n«*iK4i <■ u.-* ll*.. .* . iu 1»«»a , k« i Mt lti ia « lu.iin-nwke

ia'na e kekapi poe, e hoohaule i ka inoa j luaikai o ku iHale Ahaolelo, i ka inoa uiai- { kai o na Kuliina, i ka inoa maikai o ko i kakou Mui, j a i ka inoa hanohano <? keia i TShtri hoiookjea. Aole anei ? "g ka lein»leim heiuhelu ni}j)epa, he mea hoohaahaa a hoino i ke aiio o ko kauaka kona ae ana e hana i kekalii hanaa rnahoj» hoolehou oia i ka niea ana i hooholo mua ai a ho-! lo ? He oi loa aku ke inoo ka hoolanwili ! ana i ka mea i holo īua ka inoa o ka lahui. Me he la ua hookomokomo ia ka i naau o ke kanaka i piha i ka hookeekee I a me ke kuakiaki, e ke'.iahi |K>e manawahua e noho nei iwaena o kakou, e'hana i keia hana i kumu e ilii mai ai ka ino a : me ka {ūlikia malima o kakou, i kaui iki ai ku a-ka aua j>oe la. No keia inau kainu a nie !ca manao e hoomaikai i na manao koi oiio e o kekahi niau hoa e noouoo hou ia ke Kuikahi, ua waiho mai ke Kiaaina o llaui i kana Olelo Hooholo apono ; ua uiahalo makou i ka poe a j»au i kokua i ua olt;lo hooholo 'la, a me ka jioe i kue me ka manaoio no ka pono. Ke nana iho kakou i keia (>auku i waihoia mai e ka Hon. G.W. Pilipo, (ka nahesa [>aha keia ana i manao ai) oia keia, iHinei: " Ua aeia ma ka aoao o ke 'Lii ka Moi," &e., (a hiki i ka jmi ana). Ua manao j»>ha ka mea Hanohano, eia ka make, Nani wale keia make nui. E lieluhelu e na hoa aloha aina o ka j>uj»uu hookahi, a e like ine ka leo o ka mea nona ka hu;u»k4o, " Ia nei ke *loha aina la, hoike iho." Ho oiaio he hd>loli ano nui keia, a nolaila e nana j>u kakou e wehewehe i ikeia keia jK>|>oj)o, ina he t»oj>oj)o io e like me k& lia-koa Ilanohano ' e olelo nei. lle elua mea nui iloko o keia hoololi, ke ole makon e kuhihewa i ke ano o na huiiolelo llau'aii. 1. Aole e hoolimalima a hoolilo i kekahi o ko kakou aina. 3£a keia aole makou i ike he jxmo ia mea. Oka makee mai iko kakou aina, he mea nui ia no kakou iho. 0 keia makee aina ka mea i nluiwa ai ka lehulehu j i ke kau o ka Moi Lunalilo, i ka wa i olelo ia ae e hoolilo aku i ke awa o Puu- | loa. A<>lo keia he noi mai nona kekahi ! walii o kakou, aka, e kau leo mai ana e | iK-le ana na mea a j>au. I | i! Aole kakou e kuikahi me kekahi akn | e hewkomo wale mai i na niea i ae ia iaia I Aia hoi mahea ka jh)|h> o keia ? E 1 hoole anei kakou i keia hiK)loli a AmeriIka . J E manao iho aūaiiei kakou he ino ! 1 keia niea ana e |wjki niai nei. Aole anei i O ko kakou inakemake ka aua aiaa ? Ma i I k* j«pa ana mai uo na waiwai ona i olei ioia e komo wale nia ko kakou man awa, I J ke olelo nei makou aole ia he jk>]h>|>g. E | ! jialeixile ana kela i kona man walii jx)- j j maikai ina ke kuiknln, o manalo ananei. j j Aole he j»aj>a wale mai o Aiuenka no Ina waiwai e ne. Aole hi| ji;ijv-» mai, mai ] Kuikahi Panailike aku tjne kekahi i.uj>u- i ni e, ma na waiwai e ae i helu ole ia ma i ka jKij>a oke Kuikahi. Ua hamama noi i.i niea ia kakou, a aia na i ko kakou ike | he jK>no, me ke kue ole ka kakou olelo i iielike me ia, alaila kuikalii no. Oka i mea nae a kakon i lili ai, i makee ai, i 1 j>iuloke ai, oia kana i kan leomai, —aole j oukou e haawi aku ia h;: i. a aole hoi ou- : kou i haawi iuia. M i kona nele ana, uu i I kuleana oia e noi mai e nele jm lakou a i j j au. He hewa auauei keia ? Ai.v mahea ; ka jk>jk> ? ! lna ki-kahi mea e hi luhelu, kilohi a j j kanjuiona i kela me k« ia lui.iolei". u olelo lae he jk>jhijk> a he mea noopihki.i i ke | kuokoa o lla\Tail. kē oīola ne» nnkou no i ka naau no oia uiea ka jx»j>o i kuhihewa jai kona ike a kaj»a iho i keia heololi he i JK)|H>J.O, j E j>ili ana i ke kanawai a me ke kn- : mukanawai, e uiikn na woh 'w. ho am * moakaka ai, » aole makon e li > an.» ma ia mea. E like nie ka inako i i ole lo inua «ku nei, ua kujxmo ke ka-.awai < h.K>niana ana i ka lnv>!io;oia ana o L Kmkaln. l*a hana ia k ■ kanawai no ka wa ni.iwaena o na kau, a i ka hiki ana ni.il noi o keia kau. ua kon* niana. O k<- Kuikaui. ua h.uia la ma'.aio o keia i,auawai, a uviso o ka w,i o k ia K.n.uwai e m.iu ana. ua in un iio )a KniK.ou. oiai ua nookoia m lian.i a ju\i o ke K'.auahi lioko o ka v.a e niau an.i l'a kuhihvwa lo kahi K>e e noho iu-i a ' ; e ka:n.»iii >m i iio kv ia n .oa, o•« > !> ««1 -a : ;i;<a >> ha kāU.iWa» e J>iii ;l«:.a l i;;i li-:> • n i waiwai Hiii ke Kaik ih'. o ka h • >'.)«>1 ■ .»• •; n > la. a n >la;ia. aok l hoio ke Kni Lii.' iloko ki luanawa oke ka ;;ovai v v 1 jo ia u<! e v>!a ana. Aka, h.> k'ihihewu io f'i iio la. Aolv e Kaia i lunv> ai k< , koe: wale no ka ii.>o|.on>']>oiH> h.,«n ah i o na kanawai e |>iii aiu i ka au* iia : il ili'. # Oia wal. % iho 1a no ka inea ī k.v e li.k> h.iiia aku »i i na olel>' «> ke Kuualu K« it.>,>h.>:o oie u lo ia m.i'i j».K»loli, alaila, * waiho j>u a'ia ke Kuikahi, a i k;« •K*Je:u o ka mnna>va i h.vik.«ka ia e wai ii.> j>u ai |K'ia, alail.i lil > i nuvt ole.