Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 30, 20 July 1876 — Na Anoai o ka Ahaolelo. [ARTICLE]

Na Anoai o ka Ahaolelo.

i He 60 aoila i nian lū)J)© »ku la, mw k& hoomaka aoa mai o kapoho ana o ko kakou Ahaolelo Kaokanawai, » iloko oi'» mau la, ua lawa, a ua piha na mea i ike ia no k© kamailio ana ma na uupepa, ke makemake nne na Lunnhooponopono e hoopiha i ka iakoa mau pepa me ka mea e ike mau ia nei maloko o ua keena nei, oia hoi he mahu mukani. E hiliuai Puua kalele aua ia Kau, aole hui he nome o kulwūa elike me ka hoomaka ana nuii, a o ka Alihikaua uui hoi he helekueihi wale ae no kana me ka'halomanu a ki/iu haku. Aohe paue a na Mahoe o ka ua katii.!eliua nie ko ka paia nla. n nie lie la, ua uhi ia nie na*

wahi i;o ekapii i kain »-ii»a o kivh> p>>o ke p>'ha mai ke au o ka honn }>c!ekane, a kau ! iho la na helehelena ano lioa maluua o lakou la—a—i—i ui;vu iho nei—e —haalele i naipo—a—na kupa oiwi—n. U ka hap i imia o keia pule i h:\la, ua ■ mau no na hiohiona o na hr»ua. oia hoi, aohe ano nui. Oke Kauawai aka Kuhina i Wiiiho uiui ai e hoi)]»onopono ana i ke ano o ke kuai ana i ka.opiuma, ua poluku ii iho la kona lae, a mauliawn ae l:i ma ka Poakahi. nie ka liooinauioiuo ano nienenie >e o!e o na hoa i: ko kiuo nawaliwali o kahi kaaka "iuuau : ano." l'a ano pupuahu!u na h.inn. ame he la. ua anuuu niaoli ka ]>oe kue.oiai, aole loa i lnawi ia ka inai::nva kupono no ka p:wie ana mai o ka niea nana ka h;la ina ka aoio hoakaka a kokua iioi. lle ekolu mau hilaeae ua ka Loio ■ Kuhina uo. i pe]«ehi noonoo ole ia u»a i.» la : iu>. l'a liami ii ka noifuoo ana i ka ]?ila llaawiua ma ka Poakolu, a ua ano hiki no ia makou ke puana.ae. o ka poe ake hoeni l lilo ī leo nui ai i na la wakainua, nie he l», ' ke naua aku. o n :hr!,u l:ikou o kekahi mau oua niiii.ma, he pao wale no ianialuna o na papahee:ialu, •' lioomahuahua ae ī na haawiua. a papakonane na lilo no ke kauinaha."

L» koknlii Imia nuiiniua oka 'uale. oia uo k:\ h n ke Komiie Ilookolokolo ma ktv kahi o'e'o lioeiiiilo e pili ana i na dUa "pe>o " a ii.e ka • , sol." i hoeuii ia ibo nei na keneta. Ua h:u uiai lakou lie flO/ I "•-> O ki īa ano i komo ui:ii ināloko o ka h ile il.ae iluko o na i.iahma eono i hala ae nei. L a ole'.o inai lakou. ua ano hooLemaheiua la ka uiaLaina ia ana o.ka waihoua aupuui. a ua lawe ke Kuhiua Waiwai ina rausani d ila o keia ano a waiho ma ka waihona īne koua ike uo ua h.ialeie ia e ka lianako a* uie kekahi poe e ae 110 ka hauie ana o ka heliiua wanv;u. l'a uoi luai ku kouule e ;>:ij>a i.i ke K.:h.;.a Waiwai nc!e loa e l;»we li 11 ī i:a :i'n> ii ii:» ke'.a :uio, r.ta k<*. *h. }>e ***»• I'»». oleh» lioike a ihk.iu)o pa ir.e k . ii •. ;e :v ke Jtvi t ..0t0 W;!i«:u. Ma ka luai. ua waih > jn;u la ka Hoti. J. M.>:i >ii;ith. ka Lunahoomaiu oke iŪMi.iie W aiwai. i ka kikon h,>:ke. iua ka u'.e.o houhi.i.> a ka lK>a. K. P:e>io:i e pili ar.a i ua u.i'.a i li •<. uu ia. a «a heike ma.i i.ikaii ī ke ai;o lauwui o n:i a-:o o;Ii:i:::i ,» ]ce a:;]>.iv.i a n:e kn n:iwai:w:.n a aiiu ki;l- ; : aiiiua i.i- k..!a;.a o na Kuliili:.. l'a «>!el.» j»a ;. • 11,.! he kouuu*. l.e >t ." < 4 ka ira::.a o i.a " uaa " a n:e i:a , -pe-vT ' a o K,. kiiii n o ;i k ~,,.> ai,a n..»'.. !.<> k i i.iaki.k i>i .<!t' ~;\a :> e•, . .. i ) ~a- >.i e. e 1 .«k, e i,i : ke ~ .]> a t.o r. ae.. u a,.,uai o'.e . , )u>: eKa ie-

1 <- - i k t r, t u »a ka llo". H. W :<u r i, ! i n ■<:. \\' » » i . N i .'t , t , , , , . H>-"■'■■»: t <• 1-.1HU.K.1! UKU a:.;i. L.a ;.< :i •,■.;" o :;o:. .A' " !, ,V ", , V : 'i k> 'V' 1, k il " i <; •::■ ■ i- . a ko ..I. 1 iii ■ ■ :. • k . K •! ■ , ..a ,» t.,t K .: :• t ~ K" . M K » 1 < I * 1, . % < »\ I < l O \ , I K • I'. .••;. » < • : i:<*l ■< i :• { -.. . ••' •' ;•»-. Ki;.itVv» O I, . A:;.., .. A - k i :::oa. oi tt ī po , ~> .• \ ■• k--- i liiau K ... : . o k » M..1 , k.» ! •• u ' ' •• > I •' >11 | , \ ■>•■ . • , . ■■•mi.l . .0 ;<t ti > Ki'k.illl }>,»• no. I) I » ■•, » I.t a U:i 1„....:,;i, ~ , M' ''■' 1 ' i ■»><'•!,* k t A.I • o Oio 1 k .«• ••>• ' ' •" 1 '• •»'•»' '• > i.>'i ni iiun.i ,< j i.M < i u.i.i ia.o. : , A i.> k t ii.v ii>»ko >» ka in <ti;t\va k > <V«K.' I e ;l, ,<• U: I. (H IH' ;.k»l 11 t Kli!.:■I, <• k I M.-i ,■ 1 <>\.' a o « ~:;io :1..*0 ,> » w •■•<".' t V K t* ~ i); "i:; i I , .»,•• (| O 1 t0,.., >• !■■■•>•■» <11 .1 1 1 11 . I, , ,u i ■k;i. . k>'■•» i;.i n: <n .} , iko j> -i;,> ; , v • Ki.1..:-. . 1... ! * >:: .0 k"ft w ,: w .1 , , i,,.k>» ' ' '« U ' ' O K, k , 1,. < I «" »' 1 t O V .tK..:t ; , :i, , 1 , I , , in , ,i,t l*i.i.> ~t ko iiii|>:ii i i,'i< k.i K >(,i lolm i »> , t»>oi, a ii i k ij iu » a m <itiiu* «■it- W ,i i « >» < . , »i , i.i ,» k«• ,i •; t m < 1 «» <t «», A li.'il <.. 1. : . k«> V k t |> t..»C .«.t h.»l »V «> ut K»l.i.;lt .» k.i M > ll,< |,4 ||!,« 1 :.i .ii ,ota ;»« k.< o ii t m <k t<:.k, , a * «> : i H 111 .1 :u. I) t o;<>i,>ta ii » 1 t » oi ' ,> > t ,«kti .<n i nun,ti t o n* |~ .a o h<» A' ;'uni. JtoN< ti I tm«k ,k:t U,-«| iia : <»<' Kii.uiu la tti* ko «mi ho* !i o |»..'n ' " K.I O I rt I; O. 1(11 |» h t lII* k t i ■>.-.1,. «lia < k, K.t:.l n.iiU j,L>. ,t ui4 kt • •»> «i « ;:■■!.» i n «a «i <i.i lio t " V <i,> h , <;:>'« a. It» l,«*n«» i h>»iko Wti i t K i <, m . ,> k t Moi i krk*hi *i<o ,u i 11,1 l " ; . 1 >«><■»»<' Nt n,» k* |»"»n,ik«i - k « u !<> < ii i , ; s0 V. >« n*,,» k t u.a 5, !| <■ N . -* ■■> : i t»i i« <> k>,k » >u • " ' • k T t' .» t *n,o I*l M ,k* ,itit ' '• '' ''••• > «' >•" ' <i-« < k<» *.|| « (I ui I,*. ti t. * , i <~,. , m- ~ i«»tM«t J.J«\ * liH' k* Ut« U* «UO U,Alk-41.

r «ka bM ia k>t ih-Io eanluko amt 6<ibt>nH m pnu o jte Hap«ni ;»m« ua hn£jn (le ihi iu mniunajiQ_udi ua hoi&e i» ku !»kou utf|lrtina ole i ti=» pono o kalnhni h tnu ke mipuni, a me ku Ukou hoownhnwh}ih ī k«i naana a me na kuleaua-o ka Ahnoielei k»u kiiouwai, Ue niea hoi īh e pniilele (>]© !>! k(\ loliulehu i ko aopuoi a me k<i iioiau o kn Sloi : Nolnil», E Hooholoia. M*a kei», ke lioike «ken aku uei kn ILWe Ahaolelo. <ole tio i hiiiuai ia na liuhinao ka Moi e noho iwi. ilonolūiii, lolai 14, 1876.

I ka paa ana o ka heluhelu ia ana oka olel.i h >obolo, na waiho mai la usf Hon. Mr. »Valeihosfe nei. ka liona weli hoi oia la t i na olelo e kokua aua i kftna olelo hooholo. l'a oolea kana mau hunolelu nku i ka mon- | kaka na «no a me ke knhua, a ua kaumnhi i ka ukann o koim leo uialuun o na pouhiwi io na Kuhiua oke aupuui. Peueikaua mau i olelo: i E Mk. Perf.sidena :—He mau ouli hooJ lanainauno kelakeli ko ke aupuni i ka hoomaka aua ' mai o ke Au o Kalakaua ; ua hooia mai oia i kotia apouo i ka hulomua a I ni eka hoano e a hooi ae i ke ano o kona > aupuni uialuna o na huila o ke an o ka manawn. Ika uoho ana mai ona Knhiua nia ka lakou m»a oiihann, i»ao ko lakou ano makaukau a noeau, ua ala mai la na manaolaua o ka lahui no k.i pomaikai eīoaa | mai aua ma oka lakou inau alakai ana. I Heaha ka mea i hannia ? l'ehea na hana i hipiiia ma na uiuau pili aupuni.? Ua hoomaopopoīae ulu mai aua ka uiuau Hoop»e Limu Hauan huipu meka hoonlul;ihui. Ta manaoia e lawe ke aupuui o ka Moi i ka manawa kupouoi no ka hoomnopopo aua i na «.no a nie ke kulaua o keia mea <nai na Kanikela a mai na luua aupuni e ae pihi o uolu» aua ma ua ai-in e i aka, aule loi lakou i w.iiho mai i na olelo hoakaka no ko lakou kahua ma kci:v niuau no ke alakai nna i ka Moi a me keia Ahaoklo. Ua hoike mai na Kuhinn i ko lakou manao ole i ka pomaikai a i»ie ke* ola o ka laLui iiawaii. Ua ike no iakou ika oiaio hookaumaha a na huahelu Lihni, e hoike niai aua, ua aneiue aku ei7,U<.'o k i heluua o; o na kane mamua o na wahme mawaeaa o

ko kakou w:ihi lahui mailuilu ; aka, ua ao aku 110 lakou'e haua i aelike no ka lawe aua mai i I,UJ'J mau kaue hou ; 110 lakou hoi kekahi ninu heluna i hiki mai nei, a he | hliui hui no lakou nli atio a j>iu i maop.>- ] ,k> la kakou a i hoomnhuahua ia mai ui h.,i . I ka mauao kannlua a weliweli 110 ka enn hou ana »ku o na wmhiue. a ma ia etni an eini pu hoi me ka lahui llawaii. Mainuli o ka hann hooheimihema ia nna o na ulilu nelike. ua hiki ole i ko auj)uui ke hooiu:u.. ; pojw 1 ko l.ikou kulana ke hoea inni na iuoI ku 1 p in me na kaue p.ike nialoko o ko 1 I k.ikou uoi nwa. { Mal ilo o k'e ,no ana nua Kuhina, aole i hoo;nln ia ka >ko!okolo Kiekie. 1 j a o ka pono ona inr k;\aiu:\na n pau o k.i ' i Moi no kn hoopii nnaj aku ia neuia kiekīe. j no ka |i ln a mo kn l iwa, 11:1 lio.ile mao:>,i--j j>.i n mai n lakou, a m non ke ano haalele ; >~i;ei k.a oiinna iiin ia me., a lie knmu ' I hoonawnliw.ali a lioolapuwale hoi i ka oiha- ! ,na o ka leh'ilehu. I | Vti hmMnn na nanwina ana no;i;;":b-i.i kr ' j d\h i na uiea 1 ne oleiia e k»? kann.wai. i'ia ' ' ko nno e liolno ii aī ko auii'.u'.i, a e hooue'o 1 ai li i i ka htli«nua o nn mana hooko n.a na . iv.ei j>il: waiwai. he n.ioa h-.«i i j.ili j>ono ika ni.mao nnii.a oka ir,Li:t oko aupuiii. Na ka li.'l-.o n ko Komne \\ aiwai *• hooi.i inai : ko'.i īi'a'.i ln>p:inao!e.,i. L 1 a'.eia ko uii.i i oi aku mmua o va li--10 o ke nupuni. a ke w.-.iiio j>aiau ,io!o walo mai lio', 110 iloko o kaiw.iiii na \Vnnv.ai. i':e ke kau mau o ka ukī.'>a!:ce ki'.'.m iln 11,a--1«. -ia o iia 1 >~'.a M.nM.i. 1"., „■ ,1 «,k ; n.i , a .!a n-fk oo r k ,-l; . .\ > u .i i !t ! a :t:.i-ua1.0;.,. i!t:> 0 k » iko ! s , .ah . ī 1 1 a 1;a oko 1 :o. 'i ki 1:: a' i u•'.ike >> >h > :'f.' t::.a o k 1 v\ n.w, ;a Wa-w :j . a : 1 . 1 ; lia- '■ \ ua k'i.i n,ai h lio j> «■ I,> j>.<,: 10 ni!i >'i".!r,'.a oke a ;j>-.ii!i : 0 k'» ifio ; 1 m.ikiukl ,i k.O'o. V> k'l ' !|i t"•:» : s I w ' !m. ■I W,v;r. l'i h.M.k. Kk.,hi t.> 'lona o k<. k t!)i.:a e e vt;.j niii '. t "i." a'. 11 a j.o l.a, 1, !i ■ : k, ' ''• ' ,V i: "» i' " '*••■ i k i. o;i«. Ke K ti; n .1 :«vl; :. 1 a :!i ;.t k;.i::tah > .101l "ai .:.:«. oka i:;h:Jl ; : .*• '0!« •. 1 l. v . ~ •: k..; ko a il < I, .., , t. :» .k- • • ;l ;; »• a,' .;o 1i a ij. 1 - " «' ka ;iv; ,1 i;e !■••'■» !;ai« -ti :•..• a; \ ;»• k !ot i> ko a ::- :-i a . : ,• 1 ■ k . ]; : a i;.o. n e ho» .1 - ia::a ;ko k•::■•.; hooia - a ,v' : oO':,'.' , a ,• . .e.,. m Jj 41 ; :kv 11 ••..x ■» •ka !;.e :.ki. ok, at;j m;:. V t i:a:..a n 1 .» .!»,»:»> 11. «- ,•• k i'aoo :--i.;..-s»p v :t >.op.p U-i •• o aI: 1.1 k » ;io.-p.ika ta •»•:.'. .a o h-M--k, vll a:n h : ; k i tt|o y j> »,i'. in n';»> :■ 0!.- ,;>\.».; a «i.o k .;Ih •; :!.\ K.ili.aa t o!e loa i ke ki;jv>T'.i>i tun ko s:m nniiv.n o'.\»;i:v v,o ka loliaie'.ni. l'a h,>. .he:n »hcv;ia :;,i! n na Looiuo a::a.|a n!a n- n li ke a:„> k:;nukuuu a ao ana, i«ai ke ki>;. iie \r.-uw»i ' 1:1*1.

O n.l niakīhULi r jv\n<v >% r>.ivi v>:i. hc a>; i>u! :» lualli h'tulivn m.r »1 vv. o k» 11:0. Um» h kni l'ihui. H> j» »>v» r li.u',-» i « 11.1 ki'.M'll hil«!l 1;'.,1 1 inina «• t» t ««V.l lt !*; k.* v> l»V-\ »- iiko nn' ui* n <v» i l»<! inn-* »n* k* «na i tw .»ru» U\i\x\ !*r.* , akv h«- Ls. ■■; C*f. h»' k:uy*,l* \ Māk» . J*k* h ; »n>h •;<«» <• ke n;i <» k* >- ioit i»*ir. h Hv.!« l v"» w»hi kiuuu tnn» s « *kh.< tt tu.ll m n.v»n.*> *;o* «k«(. M*i*Joo *'•* *•••- .1 l' C lil h.V»l»»o*v«ft.Vl .. k< I U*;.V t>. h k* • .. Ah*o:c.v> ke «w*aav> ifci. K Uc jv* kup.»-.to. n» K.iha:* O ki MvM ni il»kou f *k<. * wiih.» «k* > ki »u.»i i|>v>i.h»!H. » -rr k* hnn 11 o kc »uputii ns*l,tl»> ~ k* likou «I*. a »;*kii *ua ti..|hi iu.ik.\h:ki r:««» r h.ki »>.*: H!i* >' Hc »rt ku tk* |v«io ok+ »ln U M.h k* »«nvh.» »tti *fcu tmu« vv 1. «.. k,i>t« h.v>vu»<»> j» jv ««!*. > ks »>«-;«► o »* o kt««« sihwti ki m»tt«o h..>mi »to k.»tt* t«!*« hi:>.i sso kn u . an * o,k*»fc % * k.»M *hj»#«o, iUh iv,ti «* n«n«,t «n«|. k*i m«a«t>« k.-r>* k ;Utc* *tt|»i«nt . % Wtf ' |*«h.»i* akta nfi * . 1 k t k. |vvo\i o »» »i» » m* n» l«K«*«nik**!-.**v e <*\Ui*t i* • *.VMtW t«U lt& hii,»! 1 !* »< k*-'> r |M# ; ki m»M<» .»;v t «5* p«.tiTixV A|tv j *»♦ k» W*«lo ~'*K» «to )t* jv.->o o ka£iv { wk» k« «lv » ktl««Mu «»i» «ku

aaa S kana 'pie' k> oiaio pe)(ki . noka pma a me ka pomailui o b fi« a ms kou vu n &\:uuuaoa. - 1 kapaa atia o kaua, u pftD9Jtk« kt Hon. Mr. Preeton, ma ke kokea aaa i ka oielo hoohoio, a aa minamina makoa ao ka lo&a ole ana mai o kaiia haiolelo, Ma ka I'oakahi, ua j»nē mai ke Kahiaa o ko oa aina © &ia ka pale ana me ke- kapaa a wiwo ole no ka p.tio ana uokona kahna,a me kona man hos, a ua oole» kana man haa-> ! olelo. oka Hon. Mr. Kani kekahi ame ' ka Hon. Mr. Kaoai, i kamailio ma k&aoao ; e kokaa ana i na Knhini. *