Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 2, 11 January 1877 — Page 4

Page PDF (1.27 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, IANUARI 11, 1877.

KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.

LAIKI MAKUA,  MRS. KELA F. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE,  MRS. C. C. COLEMANA.

HAINA O NA NINAU NO IANUARI.

1.—Esetera 2:16.   2.—II Na Lii, 25:1.
3.—E zera 10:16  4.—Esetera 2: 16.

He mau nanea no Feberuari.
MAI KA BAIBALA.

          Iloko o keia malama i ikeia'i kekahi hihio ano nui e kekahi kauwa a ka Haku. He elima mokuna a oi aku iloko o ka Baibala e hoakaka ana i keia hihio, ua hoikeia i kekahi lahui kanaka i akoakoa like ma kekahi hana nu, aka, ua paupauaho iho la lakou a waiho iho la i ka hana. O ke ano o keia hihio a me ke ano o ka hana he hoike ana ia i ka lahui kanaka e hoano hou ae i ka lakou hana, a ua laweia aku i ka nani o kahi i hoike piha ia ai. Eia ka ninau, Owai keia kauwa a ke Akua? Owai ka inoa o keia malama ma ka ka poe Iudaio i ane like aku me Feberuari?

He mau manao no ke ola kino.
MAI NA MAKUAHINE.

          Ma ka maalo ana aku ma na alanui o Honolulu i ka Poaono, ua ike aku la au he nui loa ka poe kanaka e nonoho ana maluna o ka manu kawa-u. Nolaila, e noonoo iho kakou, he mea poino keia no ke ola kino; o ka pii ana ae o ka ma-u mai ka honua ae, he mea ia e loaa ai i ke kunu, ka fiva a me na eha i ke kino. He wahi maikai ka lepo o ka honua no ka hele ana, aka, i wahi e noho ai a e moe ai aole ia i kupono e ikaika pono ai ke kino; he nui wale na lanai maikai ma na kauhale, a oia na wahi kupono no ka hooluolu ana mamua o ka moe ana iwaho ma na wahi kawa-u.
          O kekahi mea e poino ai ke ola kino, oia ke komo ana i ke kamaa i pulu a ma-u paha me ke kakini pulu. Ua oi loa aku ka maikai no ke ola kino ka hele kamaa ole a kakini ole ana, mamua o ka aahu ana i na mea i kawa-u. Ua olelo ae ka Peresidena o kekahi Hui Panihakahaka Ola, "I pakele kakou ma ke panihakahaka ana, i ka poe e malama ana i ko lakou mau kapuai."
          Nolaila, e hoomanao oukou i keia mau olelo oiaio, a mai ae wale aku i ka oukou mau keiki e komo i na kamaa a me na kakini pulu a kawa-u.

MAI NA MAKUAHINE.

          He aloha makahiki hou. Ke hopohopo nei makou, aole keia he aloha makahiki hou io i kekahi o oukou. Ke ike ia nei kekahi mau powa he nui wale o Honolulu nei. Na powa liilii eleele, aole i oi aku mamua o hookahi kapuai ko lakou kiekie, aka, auwe! auwe!! Heaha na ino a lakou e hana mai ai—Ina e hiki mai ka powa, a lawe aku i ko kakou mau dalam, ua hoao kakou e hoopai iaia, aka, he nui wale ka poe e haawi nei i ke dala i keia poe powa liilii eleele, i mea e kokua ai ia lakou ma ka powa ana. No ka ai ke dala a me ka lole a me ka mea e maikai ai ka home.
          Aka, o ka lilo ana i keia poe powa, aole o ke dala wale no, ka maluhia kekahi a me ka inoa maikai ; ke ola kino a me kou ola ponoi. Ua ike aku makou ma ke alanui, i kekahi puulu kanaka opio i komo i na lole a maemae, aka, ua aihue ia ko lakou mau ikaika e na powa liilii, a ua hiki ole ia lakou ke hele ; ua aihue pu ia me ko lakou noonoo, a ua hiki ole ia lakou ke kamailio pono, a ia lakou i hikaka aku ai a h uli mai e nana ia makou, ua like ko lakou helehelena me ko na holoholona mamua o ke kanaka. Ko Hawaii manaolana; ko Hawaii hanohano, aia maluna o kona mau kanaka-opio—Aka ina e hoolilo keia mau powa ia lakou e like me na holoholona, alaila, pehea la ka wa e hiki mai ana? E na hoa'loha, aole anei he oiaio keia no na powa e noho ana iloko o na omole rama, gini, etc., aole anei oukou a pau e hooholo iho no ka hoomaka ana o ka 1877, ma ka haalele ana me ke kapae loa ana i na anaina o na powa a pau e noho ana iloko o na omole, alaila, he oiaio he hauoli makahiki hou keia. Na ke Akua e lawe i keia mau hooholo ana a oukou.

          "Nana aku la au, aia hoi he puahiohio e hele mai ana mai ke kukulu akau mai, he ao nui a me ke ahi, e pakaawili ana iaia iho, he olinolino a puni ia, a mai waenakonu ona e like i ka nana aku me ke keleawe olinolino mailoko mai o ke ahi."

Ka Moi me ke kanaka mahiai.

          I ka Moi Ferederika o Perusia i ka holo kaa i kekahi la, ike aku la oia i kekahi kanaka mahiai e palau ana i kekahi mahakea, a e himeni hauoli ana ma kana hana.
          "He kanaka lako a kuonoono maoli oe, e ka elemakule," wahi a ka Moi. "Nou anei keia eka aina au e hooikaika nei i ka hana ?"
          "Aole," wahi a ka elemakule, me ka manao ole ae he alii ka mea ana e kamailio pu nei. "Aole au i waiwai a kuonoono e like me ia. Ke palau nei au no ka uku ia mai."
          "Heaha kou loaa no ka la ?" wahi a ka Moi.
          "Ewalu gro sena," wahi a ka elemakule. Ua like ia me iwakalua keneta o ko kakou dala.
          "He keu a ka haahaa loa," wahi a ka Moi. "Ua lawa kupono anei oe no ia uku?"
          "Ua lawa kupono ! ae, ua lawa a koe ke koena."
          "Pehea oe e hoolilo ai ?"
          "Penei," wahi a ka mahiai "E hoike aku au ia oe. Elua grosena no'u ponoi iho a me ka'u wahine ; elua hoi i kuu mau aie kahiko, elua i hoaie ia, a elua hoi i haawiia e a'u no ko ke Akua aupuni."
          "He mea huna hiki ole kena ia'u ke hoomaopopo," wahi a ka Moi.
          "Ina pela, e hoomoakaka aku au ia oe,'' wahi a ka mea mahiai. "He elua o'u mau makua e ola nei, nana i malama a hoolako ia'u mai kuu wa kamalii mai, a na ka palupalu ana pau ka malama ana. Ua kahiko a palupalu laua i keia wa, a ua hauoli au e malama a nana aku ia laua. Oia ko'u mau aie kahiko, a he elua grosena ko'u lilo no ka la i ka uku ana aku. Elua hoi, i hoolilo ia no ka uku kula o ka'u mau keiki. Ina ke ola nei lakou oiai maua ua palupalu mai, a na lakou hoi e malama mai ia maua no na mea i hoae ia aku e a'u. A o na grosena elua i koe iho, ua malama aku au i kuu mau kaikuahine mai elua, ka mea hoi i hiki ole ke hana no laua iho. He oiaio no paha, aole au e haawi aku ia laua ma ke dala maoli, aka, ua hana au no ka makemake o ka Haku."
          "Maikai maoli, e ka mahiai.'' wahi a ka Moi, iaia i nanao iho ai a haawi mai la i ka mahiai i kekahi mau apana dala gula.
          "He apana dala oiaio maoli kela," wahi a ka Moi, "ua, haawiia mai e ko kaua Haku ke Akua, a owau kana kauwa hookaa. E aloha auanei oe."
          Holo aku la ia, a waiho iho la i ke kanaka mahiai maikai me ka piha i ka hauoli a me ka olioli.

KA HANA A KE ALOHA.

          Ma kekahi okana aina o Ru sia, ma kekahi wahi oneanea mehameha, e ike ia ai he kia pohaku me na olelo i kakauia : "Aole he kanaka i oi aku kona aloha mamua o keia, ua haawi kekahi kanaka i kona ola iho no kona hoahanau." Ua hoike mai kela kia i kekahi moolelo walohia, e kupono ai i kekahi o oukou ke lohe.
          He wahi mehameha keia i noho ia e na ilohae powa, a i kekahi huakai hele e hele ana, ua maopopo mai la i ka poe kiu, ua hiki lakou nei ma ko lakou wahi. Ua ki ia  mai na pu panapana, a e make ana he lio mahope aku o kekahi, e waiho ana hoi na na iliohae hihiu, a hiki i ko ka huakai kokoke loa ana, aole he mea hookahi o lakou e hoaano 'ku i ka hele mai a ka make, aka, o ke kauwa hoopono, e kiu ana i na lawelawe ana a kona haku, haawi iho la oia iaia iho imua o lakou e paio pu ; a ma kona make ana, i hoopakele ia ai kona haku.
          Na kela kia i hoike a i hoailona iho i kahi i loaa ai kona mau iwi ; a na kela mau olelo i kakauia i hoike mai i ka hana aloha i hanaia. Aka, he mea hou aku no kekahi i oi aku kona aloha. He kia hou aku no, a maluna ona i kakauia ai nei mau huaolelo, "Ua piha au i ke aloha, aole o ko kakou aloha i ke Akua, aka, o kona aloha ia kakou, a hoouna mai la i kana Keiki i hoolapanai no ko kakou mau hewa." O ua kia la, oia ka Baibala,—ke kia hoomanao kaulana o ka olelo a ke Akua,—i kakauia a piha me na olelo momona a kuhohonu, a e hoike pu ana i ka hopena.

KA ELA KUMUMANAO
NO KE KAUOHA HOU.
"HE KAUOHA HOU KA'U E HAAWI AKU NEI A OUKOU, E ALOHA KEKAHI I KEKAHI.—IOANE XIII; XXXIV."
MOKUNA III.
KE KAKAHIAKA POAONO MA OKALANA.

          He oni ano e wale iho no ia ana. Ua ike aku la ko mama mau maka i na lima ona, a ua hoomalu aku la no ia mau ano hana.
          Ua noho malie iho la o Wili, aka, o Bland, me kona mau lima e lalama wale ana o i o a ianei, e hoomaewa ana iaia,
ua hanai oia i kahi keiki lio, ia "Artful Dodger."
          "Ano, e Bland," wahi a ka mea i hookae ia," o oe no hoi kekahi e hanai ana ia Gyp, a puka mai ai o cousini Ela a ike ia oe, a holo aku ai oe a hapala iaia mai luna a lalo me kela pahi olo kahiko, a oki loa ai kou mau lima me ka lepo hao. E mama, e hoao ana o Bland e hanai ia Gyp me ka uala maka."
          He mea ane hiki ole ke hoomaopopo i ka Wili mea e kamailio huikau wale ana, owai la, o cousini Ela paha, a o kahi keiki lio paha o Gypsy, ka mea i kahiia me ka maka wanawana o ka pahi olo kahiko, a hookikinaia e ai i ka uala maka. E uumi ana nae o Bland i kona aka, ia Wili i hoopau ae ai i kana kamailio ana, a oiai hoi, ua hiki ole i na mea a pau ke hookuoo, oiai, e hiolo mai ana na waimaka o Wili, i kona ike ana, e aka ana na mea a pau iaia.
          Ua paukiki oia e komohia ma ka hewa he mau lima lepo, a ua ahewaia me ke kauohaia e hele ia e holoi. Me ka nui o kona hoihoi ole, ua hiolo mai la na kahawai a ka waimaka, a ku ae la ia, a waiho iho la i kona noho, a pii aku la i ka hale iluna, me ka nalu wale iho no iloko ona no kona hookae ia.
          "E mama, e pono oe e olelo aku ia Bland oia pu kekahi ; aohe ou olelo iki iaia e holoi i kona mau lima," oia kana mau huaolelo hope loa, i kona wa i upa mai ai i ka puka a paa ; a ua loheia 'ku oia e alako ana me ke kaupe ana iaia iho, me na kapuai kaumaha iaia e pi ana i ke alapii.
          "E hoike mai ia'u i kou mau lima e Bland;" wahi a ka lunakanawai makuaihine. Aka, e aka wale ana no o Bland a hiki i ka hiolo ana mai o na waimaka mai kona mau papalina iho, me ka waiho loa i kona mau lima malalo o ke pakaukau; ma ia wahi hoi ana e huna 'na i kona mau lima, i hukiia mai ai e nalima palupalu keokeo o cousini Ela, a kau ia ae la iluna i ike ia mai ai e ke anaina e noho ana. O na hoailona o ka pahiolo kahiko a me ka uala maka ua ike maopopo ia aku la; nolaila, ukali aku la o Bland ia Wili a halawai aku la laua ma ke anuu o ke alapii.
          Hoomaloo ae la o Wili i ka waimaka o kona mau maka, me ka hauoli no ka hookuke ia ana mai o kona makamaka mai kona wahi mai; aka, kupu ae la ka manao hooululu iloko o Bland no ka paa ole o ke kanawai eha iaia, a oia ka mea i komohia ai laua iloko o ka hakaka.
          "Aloha ino o Wili," wahi a Mrs. Conway; "ke hopohopo nei au, aole e loaa ana iaia he wahi ike."
          "Ke manao nei au, ua loaa no iaia ke kanawai," wahi a Miss. Eleki. "Ua lohe aku au iaia inehinei, oiai, oia wale no, e hana ana me ka paanaau loa; aka, ua hoopilikia loa ia paha oia."
          "Ae, ua akaaka loa kakou iaia," wahi a Ela me ke ano pili kaumaha. "He mea ia e pinaea loa ai oia me ka paakiki loa, ina kakou e hoomau ana me keia; a ke hopohopo pu nei hoi au, ua makemake loa ia oukou e na keiki, e hooululu iaia."
          "He mea maikai loa ia oe ka imi ana i mau kumu pale nona," wahi a Mrs. Conway me ka aka, "aka, ke hopohopo nei au no Wili, aole oia i ao kanaka. Aole loa au i hoike aku iaia i kekahi mau hoailona ano kolohe. He poo maikai kona, aka, aole nae he mea o loko."
          "Mai paupauoho ia oe e Lu cy," i ea ae ai o Ela iluna me na maka mohaha. "O na ipu lepo wai ole, oia ka mea nana i kokua i ka hoohiolo ana i na pa pohaku o Ieriko. He pomaikai no ke loaa ana ia Wili ma keia ao."
          "He maikai loa ka manao o Wili, wahi a Miss. Kate. "He oluolu loa oia i na mea nawaliwali. Ke manao nei au, aola oia e hoeha a hooululu i kekahi mea ola kino.
          "He wahi keiki uwe wale oia!" wahi a Miss. Lile me ka makona, a uwe iho la nae oia, no ka piha o Lile no na manao ano lili a hu-a no na manao i kamailio ia no kona ano kamalii.
          "E mama," wahi a Helena, i nana ae ai oia iluna mai ka haawina ae, ana hoi i hooikaika nui ai e hoopaa iaia e ai ana i kona aina kakahiaka. "Ua maopopo anei ia oe, aole e pepehi iki o Wili i na keiki manu ai laiki, oiai, aole o lakou kuleana iki e hana punana ai iloko nei o ka pa, wahi a papa. Aka, aole paha i maopopo i na manu makua e hoeha ole ana oia ia lakou. I kela haule lau waku nei, ua hana ino ia kekahi punana e kekahi mea, iluna o ka laau maple e kokoke ana ma ka puka pa, a me he la, ua manao na manu makua, na Wili i hana ino. Ike lakou iaia e maalo ae ana malalo, lele aku la lakou i ona la, a holo iho la o Wili, a alualu aku la lakou iaia a hiki i ka puka o ka hale. Lelele hele mai la oia iloko, me kona papale ua nalowale, a ua pau kona aho; kuu iho la na manu iluna o kekahi kumu laau, e kali ana iaia o kona puka mai."
          Alawa ae la na maka o ka makuakane iluna, a aka ae la i keia moolelo a Helena. "Nawai i hana ino ka punana?" wahi ana i ninau aku ai.
          Noho hamau iho la o Helena, aka, na na papalina ohelohelo o Lile, nana i pane aku nona.
          "Ka! e Lile! he oiaio anei na ka'u wahi lede uuku i pepehi i na manu ? Pehea i loaa ai lakou ia oe ?"
         
"I pinana ia iluna," oia ka haina leo iki a ka "lede uuku," ka mea hoi nona na helehelena i ano kaumaha a hilahila no keia hana ano nui ana i hana ai.
          "E Lile, mai hana hou oe pela!" wahi a Mr. Conway i pane mai ai. "E pono e loaa ia'u he haneri mau punana manu ai laiki maloko o keia pa, mamua o kuu lohe ana ua hana ino ka'u mau kaikamahine ia lakou."
          Mahope iho o keia, ua nee mua ka aina kakahiaka me ka mea ole e keakea, koe wale no ka huli hoi ana mai o Wili a me Bland me ka halulu e heihei ana mailuna iho o ke alapii a ilalo, me na lima i hele a keokeo mamua o ko laua pii ana aku.
          "E papa," wahi a Bland, ia Mr. Conway e haalele iho ana i ka rumi mahope iho o ka aina, "e holo anei au maluna o Flash i ka pule i keia la ?"
         
"I keia la ?'' He halawai anei kekahi o keia la ? wahi a kona makuakane i ninau aku ai.
          "Ka Dr. Bowen's hoike no ka haawina iloko o ke kanawai, a me ka halawai himeni a makou," wahi a Ela.
          "Ia Flash?" wahi a Mr. Conway, "auhea ka hoi o Bob? Auhea o Gyp? E lawe oe i kekahi o laua."
          "Ua komo ia e ke kui ka wawae o Bob, a ke makemake nei o cousini Ela, iaia o Gyp."
          "Ua hiki no," wahi a Mr. Conway, "ina ua makemake o Ela e hai kona a-i; aka, e hele pu au ilaila e ike ai, ina ua hiki ola aku oia ilaila," a pani mai la oia i ka puka mahope ona.
          "Hu ro!" i uwa ae ai o Bland, "e hele kakou ano i ka halawai me ke ano kohukohu keonimana."
          "Ke manao nei au ua paa kau haawina me ke ano oiaio maoli," wahi a Helena me kona ano mau o ke pahenehene. Hoopau iho la o Bland i kona lelele ana, no ka nana ana iaia.
          "Ke kanalua nei au, me he la, aole oe i hoopaa mai nei ma ka pakaukau!" wahi a Bland. "Aole e paa pono kau e like me ka'u; a hopu koke aku la oia i ka buke mai ko Helena lima mai a holo aku la me ka akaaka.
          Pii ae la ka ula i ko Helena mau papalina, e like me kona ano mau i kona wa e huhu ai, a haloiloi mai la ka waimaka i kona mau maka.
          "E mama, e nana aku oe ia Bland! E Bland, ua like oe me ——," aka, halawai koke aku la ia me ka nanaina e kono oluolu mai ana iaia mai ko Ela mau maka mai, a oki koke iho la ia.
          "E Bland, me he la, aole oukou i hoomanao iki e na keiki i ka hiki ana i ke kakahiaka Poaono. Ua oi loa aku ko oukou hoolohe ole mamua o ka mea i maa mau, a ke kanalua nei au! E oluolu oukou, e noho malie," wahi a Mrs. Conway.
          "Nolaila, e Bland, e oluolu oe e haawi mai i kuu buke!" wahi a Helena, mahope iho o kona paulele ana iaia iho e pane aku me ka inaina ole. "Aole au i hoopaa nui loa inehinei, a aole paa ana ka'u."
(Aole i pau.)

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 3.—SABATI, IAN. 21.
PAUKU BAIBALA Na I Lii 16: 23—34.
KUMUHANA, Omeri me Ahaba.

23 I ke kanakolu kumamakahi o ka makahiki o Asa ke alii o Iuda, hoomaka ae la o Omeri i kona alii ana maluna o ka Iseraela, i na makahiki he umikumamalua eono makahiki i alii ai oia ma Eireza.
24 Kuai lilo mai la oia me Semera, i ka puu Samaria, i na talena kala elua, a kukulu ae la maluna o ka puu, a kapa ae la i ka inoa o ke kulanakauhale ana i hana'i, o Samaria, mamuli o ka inoa o Semera, ka hakuaina o ka puu.
25 Aka, ua hana hewa ae la o Omeri, imua o na maka o Iehova, a hoopakela aku i kona hewa mamua o ka poe a pau mamua ona.
26 No ka mea, ua hele ae la oia ma na aoao a pau o Ieroboama, ke keiki a Nebata a me kona hewa i hoolilo ai oia i ka Iseraela e lawehala, e hoonaukiuki ia Iehova, ke Akua o ka Iseraela, ma ko lakou mau mea lapuwale.
27 A o na oihana e ae a Omeri i hana'i a me ka ikaika ana i hoike ai, aole anei ia i kakauia ma ka buke oihana o na lii o ka Iseraela?
28 A hiamoe iho la o Omeri me kona mau makua ma Samaria, a ua alii ae la o Ahaba kana keiki ma kona hakahaka.
29 Hoomaka ae la o Ahaba ke keiki a Omeri i kona alii ana maluna o ka Iseraela, i ke kanakolu kumamawalu o ka makahiki o Asa ke keiki a Iuda; a ua alii ae la o Ahaba ke keiki a Omeri maluna o Iseraera, ma Samaria, i na makahiki he iwakalua kumamalua.
30 Hoopakela ae la o Ahaba ke keiki a Omeri i ka hana hewa imua o na maka o Iehova, mamua o ka poe a pau mamua ona.
31 Eia hoi kekahi, me he mea la, he mea uuku nona ke hele ma na hewa o Ieroboama ke keiki a Nebata, lawe iho la
oia ia Iese bela ke kaikamahine a Etebaala ke alii o ko Sidona, i wahine, a hele hoi ia e malama ia Baala, a hoomana ae la iaia.
32 Kukulu ae la oia i kuahu no Baala maloko o ka hale o Baala, ana i hana'i ma Samaria.
33 Hana iho la o Ahaba i wahi e hoomana'i, a ua oi aku ko Ahaba hoomaukiuki ana ia Iehova ke Akua o ka Iseraela mamua o na alii a pau o ka Iseraela mamua ona.
34 I kona mau la hoi, kukulu ae la o Hiela no Betela ia Ieriko ; a ia Abirama i kana hiapo i hoonoho ai oia i ke kumu, a ia Seguba kana keiki hope loa i kukulu ai oia i na pani; e like me ka Iehova olelo ana i olelo mai ai ma ka lima o Iosua ke keiki a Nuna.
Pauku Gula. Aka, o ke kanaka hewa a me ka poe hoopunipuni, e mahuahua ana ko lakou hewa, e hoopunipuni aku ana me ka hoopunipuniia mai. 2 Timoteo 3 : 13.
Mele. Him 388  8. Leo.
1 He hana e hauoli ai,
Ke mele me ka hoomaikai,
E hai i kou aloha mau,
E ke Lii pono o ke ao.
2 He nani kou la kapu nei ;
E waiho i na hana e;
Hapai i kou inoa mau,
Kuu leo pu me kuu naau.
Pule no na haumana i haalele i ka hewa—a huli ma ka pono, & c.
Na Ninau a na Kumu.
(Mea hoaka, E waiho ana kakou i ke aupuni o Iuda a me na mea e pili ana ilaila, a hiki i ka makahiki 1878; a e kula ana iloko o na malama eono, ma na mea e pili ana i ke aupuni kipi, i kapaia ke aupuni o ka Iseraela, nona na ohana kipi he umi).
Owai ke alii mua o ka poe kipi? Ieroboama. Ehia makahiki o kona alii ana? 22. I Na Lii 14: 20. Heaha kona ano? He alii kaua mau ia Rehoboama ke Lii o Iuda. 2 Kue oia ia Iehova a hoolalau loa i na kanaka. A nolaila, hoea hou mai ke kaula Ahia, a hai, e pau ana kona aupuni, a e lawe pio ia na kanaka i Asuria.
Owai ka lua o na lii o ka Iseraela? Nada ba. Hai mai i kona ano, &c. mok 15: 25, 26.
Owai ke kolu o na lii? Baasa. Kona ano, &c. hai mai. 15: 27—29, 33, 34. Heaha ka wanana nona? mok 16: 1—4. Owai ka ha o na lii? mok 16: 6, 8. Kona ano, kona hope? p 9. 10. Ka lima o na lii, owai? p 10. Kana hana, &c. p 11, 15, 18. Mahope o Timeri owai ke lii? Omeri p 16. Lilo koke anei o Omeri i alii? Aole, elua no na aoao, no Tibeni kekahi aoao, a no Omeri kekahi aoao. Kaua na aoao elua a loihi. p 21, 22. Lanakila o Omeri.
P 23 I ka makahiki ehia o Asa ke lii o Iuda i lilo ai o Omeri i alii no ka Iseraela? Ehia makahiki o kona alii ana? Ehia makahiki ma Tiresa? Mahea Tiresa? Ma ka akau aku o Sekema, ua kokoke nae. Mahea kona hale alii ma na makahiki hope eono?
P 24. Heaha ka Omeri i kuai ai? me wai? no na talena ehia? Ehia dala maoli mawaena o ke kolu me ka ha tausani. Akahi no anei a loheia ia inoa Samaria? Mamuli owai i kapaia'i ia inoa? Kapa koke ia nei o Samaria? Aole, Somerona paha momua ma ka olelo Hebera. He inoa Helena Samaria. A lilo Samaria i aha? I kulanakauhale alii mai a Omeri mai, a pau ke aupuni.
P 25, 26. Heaha ke ano o Omeri? nana hoi Mika 6: 16. Me he la ua kau oia i mau kanawai paa no ka hoomanakii.
P 27, 28. Mahea i kakauia ai na oihana a Omeri? Mahea hoi oia i make ai, a kanuia'i Owai kona panihakahaka?
P. 29. I ka makahiki ehia o ko Asa alii ana ma Iuda i hoomaka ai Ahaba i kona alii ana? Ehia hoi makahiki ka loihi?
P 30. Ma ke aha ko Ahaba hoopakela ana?
P 31. Heaha kekahi hewa oi ana i hana'i? Owai ia wahine? Owai kona akua? Ua lawe anei Ahaba ia akua nona?
P 32—33. Heaha kana i kukulu ai no Baala? Hana hoi i wahi aha? A aha oia ia Iehova mamua owai?
P 34. I ko Ahaba mau la, heaha kekahi hana aa loa e kue i ke Akua? Mahea i kakau ia 'i ka hoohiolo loa ia ana o Ieriko, a me ka wanana no ke kukulu hou ana? Iosua 6. 20, 24, 26. Ua hooko ia anei ka wanana? Hai mai i ke ko ana.
Mele. Him. 398,—7 Leo.
1
Nani keia Sabati,
Kani kona bele nei,
Me na kumu a kakou,
Halawai, hoomana hou.
Hele pu na kamalii
I ke kula Sabati,
Imi i ke ola mau,
Mele like ia Iesu.
Na ninau a ke Kahu.
Na makua. Hai mai i na lii o ka Iseraela mai mua a hiki ia Aha ba.
1 Iereboama, 2 Na daba, 3 Baasa, 4 Ela, 5 Timeri, 6 Omeri, 7 Ahaba.
Hai mai i ka loihi o ko lakou alii pakahi ana.
Iereboama 22 mak. Nada ba 2 mak. Baasa 24, Ela 2, Timesi 7 la, Omesi 12 mak. Ahaba 22 mak.
Na keiki. Hewa loa no Iero boama, he wahi keiki maikai nae kana, owai ? Abia. Ua lilo anei oia i alii ? Aole, ua make e oia. Ua loohia oia i ka mai. Hele ka makuahine ma ke ano hoopunipuni e ninau i ke kaula ia Ahia no ke keiki. Hai mai oia e make ana ke keiki, a e hoopai nui ia ana ka ohana a Iereboama no ka nui o kona mau hewa. A ua make io no ke keiki, a nui ke kanikau ana nona, no ka mea, ua aloha nui ia oia. Heaha ka mea e aloha nui ia ai oukou ? Heaha ka mea e hoowahawaha ia 'i oukou ? He mea aha ka hewa ? He mea aha ka pono ? Mahea ko oukou koho ana?
Ke kula a pau. Hai mai i ka pauku gula, ua pili anei ia pauku i keia mau alii o ka Iseraela ? Owai ke alii nona na la 7 wale no o kona alii ana ? Pehea ke ano o kona make ana ? Owai ke lii a na koa i makemake ai ? Owai ke lii a na kanaka i makemake ai? Ka aoao hea kai lanakila ? Owai ke lii i kukulu i ka hoomana ia Baala ma ka Iseraela ? Owai ka makua i kukulu hou i na pa o Ieriko ? A heaha ka hoopai ana ? no ke aha?  A hana hewa na makua, pehea na keiki?
Mele. Robina Gula—Mele 75.
Na keiki, na keiki
I auwana wale nei, &c.
Pauku 1 me ka 4.
Pule no ka poe hewa, no na lii, na kanaka, na kamalii, i huli mai &c.
Haawina no Ian. 28. I Na Lii 17:1—16

Ka la hiki mai—Na Kahuhipa.

          Aia kekahi mau kula e kokoke ana i Betelehema, kahi o ka Haku Iesu Kristo i hanau ai. Ma ka po i hanau ai ka Haku, e noho ana kekahi mau kahuhipa me na ohana hipa ma ke kula. Heaha ko lakou mea i ala ai ma ka po ? E kiai i na hipa a lakou mai na iliohae a me na liona, e hele ana ma ka po. Aole he mau iliohae a me na liona ma keia wahi a kakou e noho nei, aka, ma kahi kokokei Betelehema, he nui wale o na holoholona hihiu. Ike aku la na kahuhipa i kekahi malamalama nui. Iho mai la kekahi anela nani mai ka lani mai. Makau iho la na kahuhipa, aka, i mai la ka anela, "Mai makau, he nuhou hauoli ka'u e hai aku nei ia oukou, ua hoouna mai la ke Akua i Kana Keiki mai ka lani mai e hoopakele ia oukou mai ka lua'hi mai. He keiki uuku oia i keia wa, e moe ana iloko o kahi hanai holoholona. E hele oukou i Betelehema, a e loaa Oia ia oukou." Me he la, aole he leo hauwalaau o na anela, aka, he mau haneri a haneri ka nui o na anela e hoopiha ana i ka lewa me na mele himeni hoonani i ke Akua. "Ua hoouna aku la ke Akua kiekie loa i Kana Keiki e hoopakele i ke kanaka ; E hoonaniia Oia no Kona lokomaikai." Mahope iho, hoi aku la na puali anela i ka lani, a koe wale iho la no na kahuhipa. Ua noho aku anei lakou me na pu-a hipa a lakou ? Aole ; olelo ae la lakou, "E hele kakou e halawai pu me ke Keiki a ke Akua." Hele aku la lakou i Betelehema, a naue loa aku la i kahi i waiho ai o ke keiki ; no ka mea, o na makua o ke keiki, aia laua ma ka hale hanai holoholona kahi i noho ai ; no ka lawa ole o na keena o ka hale hookipa no lakou, nolaila, ua hoi aku la laua ma ka hale hanai holoholona, a hoomoe iho la laua i ka Haku maloko o kahi e ai ai ka holoholona. Ike iho la na kahuhipa i ke keiki e waiho ana ma kahi hanai holoholona ; a e noho pu ana o Maria a me Iosepa. I mai la na kahuhipa. "O ke keiki keia a ke Akua. Ua hoike mai nei ka anela ia makou ma ka po nei, a ua hai mai ia makou i kona wahi e loaa ai.'' Ua nui ke kahaha o na kanaka o Betelehema i ka hoike ana mai o na kahuhipa ia lakou no na anela a me ke Keiki a ke Akua.