Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 41, 11 October 1877 — KA NANEA EEHIA! O NA LA I AU WALE KA MANAWA A O KA HIHIO ILIHIA A KA UI LEON ROSE! NO NA KOA KAVALIA OPIO: NA SEPANIA EKOLU! [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA! O NA LA I AU WALE KA MANAWA

A O KA HIHIO ILIHIA A KA UI LEON ROSE!

NO NA KOA KAVALIA OPIO: NA SEPANIA EKOLU!

i j He Na?wa Walohia o ka WMi Eekia. MOKUNA VII—IIELU 21. • — O ' Ano. no ka nians\va pan r>le, K aloha auani'i e ka inaiiaot:ma maiiie, Alolia! eka puuwai nialia !" AOLE i kana n»ai kmi haālulu no k'uu ]xikele ana niai ma ka apua, a no ka niao ole ae no lioi o ko'u weli. no ka lole niai oia enenii ikaika maluna o'u. | E kono aku ia laua e noho mui me w i i kekahi mau la. Aole laua e hoomaoI |x>|x> i kou nianao. He lehuK'hn wale na ano o ka hookipa maliliini ana niai! Pela kuu nianaoio ma ia mea ! wahi a Padilla, me ka K*o kalakala, na mao|H>p«» mai la ia oe e lakuiaa—Aole keia he niau mea (Miani walo. He kanaka poo m>on»Hi Kv\ o Fercnado, a he kanaka kui ieana k«|H>no hoi niai ko..a mau kupuna ! mai, no keia uiau «aiwai {iaa, aoU* nae i ; lun>|>ono}K>noiaK hooponopono no niakou i kona kuleana. a oi aku ka oiaio uiauiua o ka kt kanawai. Akaaka ae la v> Doita Padula nie ka itv linī. He ano o na manatvenenii ianakiia : a ina i hv%a i.i'u ka ka nian« >a ina'ua va, alaīia, he mea mai>jx>|h\ a«.4c U * Kwa i.i'u kn'kahi mau kuiuu kanalua, tu> ke akeakea aua aku i ko lakou iuau manao K heie kaua i kfia raanawa, wahi a Paaiiia ; aia anei ke ki la oe ? £ hvK%ko kana i na hana kuixHK> ke hanaia. L'a ninau koke iho la wau iloko o'u ibo ih» kt ia hana l'a \ in anei no na inea a'u i u<f ai ma keia Um»*, a i v4e paha. lie ittaa huna ano k«)iotu\nu a naonao no auei kekahi e kvv jwi iuai>«kv> o keia hale ke au kahiko Hralta 1a k* mo«a i <*!«< la ai o keia haM * peia iho <a wau i naai «raJe ai no loa paha l<< n»<Mi j <!i i k< :a m.4i <i 1 lau-t i* <«.' n !:»*:! — K i.vi«a ()<■ aua:. ; >• M4i<:««,« < 4«aiaaa; -i»u

ui maua me Fereaado, a e lawe no maua i ko maua īnwu kuluna ma kahi laookaUi. Iho aku lai wau ilalo rae ke akahele. a hele aku la ipe kaawiwi ma ke alaaui, a he mea hoopahaohao hoi ia'u, aole o Fereuado nm kahi a'u i haalele iho ai. £ t aua qo ka ipukukui o maua nialuna u ;a papa }K>hiiku, aole nau ka uhi maluna iho. ile oiaĀo, t wahi a'u, he hoolohe ole maoli keia Ihana —Heaha kana kokua no'u, iloko |o ka wa % hiki mai &i ka pilikia? a h4aha 1a hoi ka hana nanai hookaawale ika iaia mai kona kulana aku! anoai f)aha he hana ano nni. nae hoi oia i kaalo ae nei ma o'u la: o hr inea maopopjo, aole jtaha oia e hoi hou mai ana ma kuu keena." Kakali iho la wau, me ke kaumaha o ka manao, me ka haupu mau ana, anoai paha o hoea mai o Padilla a me Iakuisa, a loaa mai au e ku kohana akn ana irnua o laua, ma kahi e holopono ai ka Jana karaima e hana ma: malui|a o'u me oleia. Aole au i aa 'iki e ku hea ieo nui ae, a hoomaka maila iloko o'u ka hoomaopopo ana no kekahi poino i ike mua oleia. Knni mai la ka bele o ka hale Kakela kahiko, e hoāke mai ana kona leo eehia o ka hora ekahi ao ia o ka wanaao. Ua ko mai la ka leo oeoe o kona kani ana iloko o ku.u }>eiH;iaoj oiai aole i pan ae ke ano haalulu, ia manawa no i oili mai ai kekahi malamahwna olinolino mai kekahi ipuka ma kahi mamao aku ma ko'u lima hema, a lana ae la ko'u ma&ao 0 Ferenado paha keia e hoi mai nei. Hele aku la wan inma no kekahi raau kaina wawae e halawai me ia, me ke kahaha nui i ke kuinu o kona hele ana malaila, i ko'u wa i kaawaie aku ai ; ua hoopahaohao koke ia mai la au i K vj ike ana aku : kekahi auo e loa. 0 ka malamalama uona keia mau kukuna olinolino i {lahola mai ai ma ke alanui, nee hele uiai la oia imua o'u, me ka ike ole ia aku o ka mea nana e lawe mai ana, me he helehelena la o ka hoku weloweIo; nee mai la na mea kupaianaha nei, a hookahi kapuai wale no ke kaawale mai ka {iapa j>ohaku aku, me ke akehele a like no hoi o ka nee aua, a o kona mahimalama, ua ikaika. kaa ana mē ka iuo<ikaka, me ka palale ole aku luawaho o ke akea o ke keena. Ku aku la au ma kahi mamao, me ka hakilo ana aku maluna o keia helehelena (īahaohao me ka lia ana ilokoo'u iho, heaha la ka hojH i na o kein —aole hoi an 1 hiwlilo wnU' i na nianawu i mea hua ole. Aia Uoi kekahi kino kiekie, i aahuia iloko o kekahi koloka loihi. a ua wahiia a puni ke jh>o, e naue akehele niai ana ina ua alanui nei. Ua kau }>e'a ia kona mau liuKi n>a kona umauma, a he wahi moali ahiuh-ia --malalo iln» o ka molina loie, e iiuike mai ana i kona ano me he kino kanaka la. Ua haalulu iho U au i ka hookokoke ana mai o kvia kiuo e*»{>a, a ut ala mai la iioko o'u ka hoomanao no kela kahoaka uliuli a'u i ike ;u ma ka moeuhane. Ua ano Kke uo kon* nui nie Fadiila, a ua manaoio no au no, ina aole kela malamaiaina ku|viian:iha i nee mai ai mamua. Ua iini nui ioa iho la au, e lriaa mai ia'u ka ikaika e hoopuka ae ai i ka huaoielo. a e oni ae hoi uta o a uiaa- | nei. a ke kakali aku nei hoi me ka weli j weli, uo uu<« e hanaia ma) ana Naw : aku la oia imua uie ke ikuoo a |valanebe 1 oio. a he iuau i*vilei «-ale no hoi kooa ; kaawah' uia» kahi a'u e ku nei. ae ia oia i ka |«le a i o ike koloka e nhi ana i koiu a Ik4kiU mU imIk akea i kona lima akau, »k« nku U wau maialo o kona aahu, lie koa oia, na k«k a kihe*hea i kok«v Ua |miwa au no k«4ai ra«a. Aok* o'o kaoalua, « ka n»e* a u e ikr >»ri. o k* kioo wailiM ia o ke aa, a k* naka la kuu «xtu kuli M»akk\ o u. • r ,i nanak«« k\>?va hrW*k"«»a>. a ua hhu<v >«<»—ita iKM»a k\*»a miii maka. ak*. aole u»r lte »l»ra, « me hf n»< wt U. u» kuui |ia« ta ka nub> maluna o i lae o kotta «mu lehaWw . a iata i kaak» a* at ** k* i ' nta o « 'A, kuhiknhi Akn U taaa !i 1 u»i k-t:;s o k.« *i.A i komo Mat a< i . \kmo « *>■ «»» i k-» >s ki' i kv«a!

hihio feoowe]iweti» o keia kioo uhaue, b» keia pa poioo, i hoikeia inai ai ka make ana o kua makoakaa©. 0 keia wahi ike aweawea i loaa ia'u ia maoawa, oa kokaui paa maa loa k iho la maloko o kuu waihoea hoomaaao, no keia man helehelen» eehia i hiki ole ke hoo(»oiDaia. Aole toa no hoi i loaa iki ia'a ka a-a o ka xflaoao e hookaawale ae mai kahi a'a er ka aoa, a"hski i ka manawa a keia kino pahaohao i pii aku ai iluM ma na ala aaao. Aole ao i kanalua iki, me he mea la, o kela kuhikuhi ana mai ana ia'u j ka ipuka, no kuu hoaloha no ia; a aia iloko o'o ka mao«o, me he mea la, ua ike 90 iaha kuu hoa i k&a kino pahaohao hookaiii, i kuu manawa i hele ai, a Qfi ukali nku hoi oia mahope, a komo iloko 0 keka&i pilikia. He kumu maopopo e hiki a< ia'u ke maeaoio, no keia mēa a'u 1 ike ai roa ke keeaa malamalama, aole 0 Dona Padilla wale no a me Iakuisa aa kino db> maloko o keia keena hoomaka'uka'u ; a ua haaiula au ia'u e hele wikiwiki aku ana me ka manao e halawai me kdu hoa'ioha. 0 ka puka kahi e komo aku ai, e hamama aku ana ia ma kekahi alanni pii i hana ia, a ua hahauia hoi me ka puna, i kulike ole hoi me na w>ihi e ae a'a 1 ike mua ai o ka hale Kakela. Hoomaka mai la ka makau Hoko o'u, anoai (>aha e alakai aku ana ia'u iloko o kekahi mau lua pouli maialo ao o ka hale. Ua hoakakuu iki ia mai la ko'u mau noonoo ia'y i komo aku ai ma na anuu ekolu e iho ana ilalo, a me kekahi wahi ipuka uloli e komo aku ai iloko o-ke keona, & me ho mea la, he mau makahiki paa meu ana o keia pnka me ka >nii l oiai ua pipili ka lepo hao. oe la wau i ko'u ipukukni ilu000 ia aka at kahi «'a • Ui ai, mawaena o keia wahi eehia kuhohonu, me ka mappopo ole o puka aku ai, a me he mea la, ua hookahua iho la ka maeele a me ke anoano ma ua wahi la, a ua kuni paa ia mai la hoi kuu manao me ka weli makau. Me he mea la he mau aka loloa ke naue hele ae ana ma na [>aia, ia'u e hoani ae ai i ko'u ipu kukui iluna. Kahea aku ia au i ka iuoa o Fereuado, me ka leo haahaa: aka, aohe ieo i p» e mai, he mau kupinai aheahe malie wale no kai 'lohe ia aku. Komo mai la ka hopohopo iloko o'u aole i kana mai, no keia hana a kuu hoa ioha? aole hoi i hiki ke, hoaniaopopo aku no ka haawina i ulia mai maiuna ona. Hoomoha iho laan me-kahoolnolu iki a nana ae la a puni me ka mo'ĀUinokuahua 0 ka naau i hiki ole ia*u ke hoike mao[Hi[)0 aku. Ua uhi paapnia hoi e ka le- |« a rae ka |MUiHW«*leweie, na uiea hoonaui o na hana i kaha maiau ia. 0 na ipukukui a me ki' kea, ua |«u ioa i ka uahaha. 0 na koena iuea kaua o na hoouka kana o ka wa kahiko, e kau ana lakou maluna ae. Hookokoke aku la an ma kahi o ke kuahn, a malona olaiia e kau ana kekahi wahi kea uuku, na heie a aoo kewai. 4oohaahaa iho la au i knu ipo kukui 1 ike i>ono ia iho ai ua mea i hana niiki<»ia o ke kuahu, a ike aku la au he puka hao a>a hekahi aoao, « hali aku aaa i ka p*ia pa> nie ka waiho hauuuna no, a *4« o'a kanalua oia bo kahi e hiki aku ai i ka ImI« Uina ohana. Ke kanaloa nle n*«i au, wahi aV he iMako ua «kali aku <m« oe * kuu Ferv«ado aioha wahope o uhaae «m)i o K4w o h«ia wahi» a «a kau «mu hoi ke eehi* a m« ka makaa aui «aai« oa o'u, ao fta he nni • hoopaei aaa. Aoie'i Imao eaua i)ok« o"« ha q<mmmks • hiki aaa la ta*% fee iha aht ! iUk> o wah» powhaii hoowaHwak | ahn, »• h» h« «a» «wu o «waaa al». i ha w» haa> makiU» ** UmwWi aku la ia wa« «mmmm hna a)e: a |«» w aa » ipu k«lm» *» ha —■* K>a i ole ai • iha ak« kaa ikK «a ai hoi U akaai pū • holaholw aaa «a> \fh o ko\i kaowaaha O ha ipa h«Ui iai a*e paa k«a h«M «6 ka aota i «%* aahi o hwaa k . a oa W* **' « ka »W a«a ih«v ke kai ih>> la k\wa aaa i a h<«a <h*«*a»-*. A H«ki » wuki aim *** W'

hoku aia, a pto loa ibo k, a waihoia mai | la aa e hoaa hookahi iioko o keia pooli aai. Ka.hba ae la aa me kaleo aai makai inoa o Ferenada, aka, aole nae he haina i pa~e m&i. Hoouiohaia ae la aa i kaa man lima, me ka haha hele ana, a hapapa aaa iluna o kekahi paila paha kupapau, a no ka pa an» *ka ia'o, «a ano' kahuiikali ae la. Uā haalola laana ole aa, me he mea ia, he nahea» ka'u i hopu &ka ai, a hnli ae la ao, me ka- maoao e kaawale aku mai keia w»hi koo-ii o ke ea, U& &ele iho la au i ka ikaika kapoeo e hanu ai, ma kahi o keia man heoua, e wai-i ho mokaki nei me ke ano weliweli. Aka, iloko o kuu hoao ana e hele awiwi aku, ua hookui aku la au me kekahi mea ma ka papahele, a kuwala poo aku la au a hina ilalo. Lalama ae la kuu m&u lima, mahnope iho o kuu hioa ana, & pa aku la ia'a kekahi kino kauaka, e waiho ana ma ka lepo mamua pooo o'u. Holo ae la ka maeele o ke koko iloko 0 kuu puuwai. Hoohele aku la ka hoopapa ana o kuu maa manamanalima ma kona papalina, ike iho la aa e ano pu4 mehana ana no. 0 Ferenado no keia, wahi a'u i hooho ae ai me ka ieo nui, me ke ano ohewahewa o ka'u olelo ana; £ make ana oia, me ka nele i ke kokua kokoke ! Ua hiki ; {x>no ole ia'u ke hoike ae i ka nui o ka | paumako, i loohia mai ia'u ia manawa— he manawa eehia loa keia; a me ka manao ole ae no pilikia ponoi iho, ka> ualupe aku la au i kona kino malu&a ma na ala anuu, i hele a koo-u i ke keiepo, a hiki maalahi aku la ma ke keena hoomana. 1 Uaehae koka ae la aa i m ms» lek aaho, me ka > hOOlK&J a&a iiuia lua kona umaama, he ano nawaii* wali loa kahi pana iloko ona. Hapai ale la au iaia ma knu mau poohiwi, a me ka hopohopo ole no ka loohia mai o kekahi mau ulia poioo, holo aku la no au mawaena o ke keena, me ka nana ole ae i ka aaki o ka poull A oiai, ua mahuahua ke ea iloko o ke keena nui, noiaila, hoonoho iho la au iaia maluna o kekahi noho, me ka lomilomi ana ma ke poo a me ka umauma, a hiki i kona maaawa i hanu ae ai me ka maikai, a ma ka pii akahele ana ae o ka maikai, ua maha pono ae la oia. Ua ano ohewahewa nae kona mau noonoo, n»e ka pane n>*n ana ae, Auwe ! ka hihio weliweli!—E lawe aku ia'u, e kuu Aleheieia aloha—E hoo pakele ! E hoopakele ia'u ! Ao'ue o'u kanalua, ua hoopilikiaia kona mau noonoo no kana mea i ike ai, a haji*i aku la au iaia me ke pipHikU no, a tiiki ma ko'u keena: a me kuu kauoha aku iaia e* inu 1 kekahi o na kau hoo|kaika a ke kauka t kuhikuhi mai ai Wu, me ka hoomoe ana aku iaia aialoaa o kahi nux\ a noho aku ia au ma koaa aoao, e noonoo ana no na ulk poino he lehuiehu i ioohia man ntai ia maaa ikokie o kekahi mau mahu*a i hala ae. Me h* moeuhane la kek kaoa e'o. Ow«l h kekahi mea e ae iwwma o aa «aea kiao kaaaka, wahi aVa» i lumUunuk Uoke o kwa piKkia f haaa hoohihia, lMepo«e a me ka oiai hoi ae i kekehi manawa,M hoowakwaiei* mu kaa v kv» « luaanwiww» 'poaoi, a i «Uk » manaoio «b paha m aa (xa kuaMo» a aw aa akkai wakahna > Me k+kaMfoaefc% heoiake kanakm oia »o ka h«ra kialeie kaakae kanaka, e hana akt ai «etwn o )m|i hoa kaaaka»ui ImI • w fca auna e «w, e hdti e)t •> ke mnlinwilii 'i m kauoha a m {«eMikai wm Kna a «aa ka mI» i aa hedn «MikMewiA * mmmi ka ik» «m aW i Mili he«a kwmwa i ike oMaele k. 0 U p» fcahfet h$Mi kl»MM *m*~ aa h«5e wele ata wi »a elwe • lea |W i p«(whi imm «a Uhi nahs a na W ha. wa |«ls a hiki i ka wa # kaaeea «i o he Uk«a «eae kiae Mni : a «a mmh hoi UbMW m iho mm k «a «M m« ktaMa e ka y*» haahaa a hik» i h«k k.—A m ke 4ha hei e ekae el> ei k mi * l*a «i akw mm he hahe« mmmim «MMMa«ha|pe» UhHt* * 41» ««*« aM*i k» ka«ys<a «bak«a *