Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 43, 25 October 1877 — Page 4

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, OKATOBA 25, 1877.

KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.

LAIKI MAKUA,  MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE,  MRS. J. M. KUKE.

Haina o ka Ninau Helu.

          Ma ka aoao eha o ka helu 36 o ka LAHUI HAWAII i puka ai kekahi ninau hoailona helu. Ua loaa mai kekahi mau haina o ka ninau, a oia keia:
( x² - y² = x + y) ÷ x + y - y = 1
( x³ - y³ = 61) ÷ (x + y = 1) = x² + xy + y² = 61
( x - y = 1)² = x² - 2xy + y² = 61
3 xy = 60
xy = 20
x ² + xy + y² = 61
xy = 20
x ² + 2xy + y² = 81
x + y = 9
x - y = 1
2 x = 10
x = 5
y = 4

KAAO NO NA KAMALII LIILII.

          Eia he kaikamahine liilii me kona moa keiki punahele. Ike anei oe i ka nui o kona aloha ia ia ? I ka wa a keia moa keiki i lele ilalo mai ka laau i keia kakahiaka, hele koke oia i ka puka o ka hale kuke e imi ia Mele. Makemake anei oe e ike pehea e loaa'i ia Mele ka punahele maikai o keia ano?
          I kekahi la hele oia iloko o ka nahelehelena, a malaila loaa iaia kekahi punana kahiko. Ua hele ka moa wahine makua me kona poe keiki, aka ua waiho hookahi hua aole i kiko. I ka hele ana o Mele, lohe oia i ka leo peep, peep mai ka punana mai. Nolaila huli oia i na ili hua kahiko, a loaa hookahi moa keiki liilii keokeo. Wahi oia iloko o kona lole, a lawe i ka hale. Olelo kona makuahine iaia e make ana; aka waiho oia iloko o kekahi pulupulu, a hoomoe ma kekahi wahi mehana i ka la. A nana hou oia, hapai oia i kona poo iluna, a hoohamama i ka waha. Nui ka hoihoi o Mele, a holo aku oia e kii i apana uwala palupalu e hanai iaia.
          Pela e malama ai o Mele i kela la keia la, a ulu ia, a lilo i moa keiki liilii momona maikai loa. Hookahi wale no pilikia, hahai oia ia Mele ma na wahi a pau iloko o ka hale, aole oluolu kona makuahine i kela. Aka manao lakou e ao maikai ka moa keiki mahope. A pela no, a hele mawaho iloko o ka pa, e ohi i na mea kolo,  a me na ilo. I kekahi la hele o Mele i kekahi hinai, iloko o kona keena, a malaila loaa oia i kekahi hua nani keokeo; nolaila kiai oia i ka moa keiki i kekahi la ae, a ike iaia e hele malie ana iloko o ka hinai. Holo oia i kona makuahine, e pai ana i kona mau lima, a olelo. E kuu makuahine, e loaa ana ia'u kekahi kala na'u ponoi wale no; no ka mea, hiki ia'u e e kuai i na hua o kuu moa keiki, alaila loaa ia'u he hapalua. Ua ike oe makemake loa au i hapaha no ke kokua kula Sabati i kela mahina ae. Nolaila malama loa oia i na hua, a hiki mai ka la kokua, hele oia i ka pakaukau me ka haaheo, a haawi i kona kala ponoi.
          Manao wau e mau ana iaia ke kala kokua ma keia hope aku; no ka mea ua kapa oiai keia kona. Moa keiki Misionari.

HOOHALAHALA IA KA LAHUI HAWAII.
Auwe ! Heaha la ka pilikia o ko kakou Lahui?

          Aole loihi ka manawa mamua aku nei, wikiwiki au i ke kii aku i kuu nupepa, i hiki ia'u e heluhelu i kekahi o na palapala a Kete, a e hooikaika ana no hoi kuu kaikunane uuku e kii, e heluhelu i kekahi o na kaao kii. Ae, ia kakahiaka, makemake kela a me keia mea o ka ohana i ka pepa no kekahi kumu.
          Loaa ia makou ke kaao, a hai mai ia ia kakou o nana i kekahi mea, alaila, i kekahi wa, aole loaa ia makou kekahi kii, nolaila, aole makou i ike i kekahi ano nui ma ke kaao, nolaila, he ano kaumaha. Huli makou i ka palapala a Kete, aka; oi aku ke ino o kela. Manao wau, ua makemake o Kete, a i ole ia, kekahi mea e, e hoolilo ia i olelo nane, no ka mea, ua huikau ia, a hala ka hapalua hora ia makou i ka imi ana i ka mea ana e hai mai ana ia makou no kela poe keiki, a me kona kahu, a pela aku.
          Nolaila, e M rs. Lahui, mai ae oe e huikau hou na mea. Makemake makou i na kii me na kaao kii, a i na palapala e heluhelu pololei aku.

NU HOU.

          Ua oleloia iloko o na Oihana o ka poe Lunaolelo, o na mea a pau ma kekahi kulanakauhale, o Atenai, a me na malihini a pau malaila, o ka lakou hana wale no keia, o ka hai mai, a me ka hoolohe aku i na mea hou. He kulanakauhale naauao loa o Atenai, a hiki ole ia kakou e manao, e hai wale ana lakou i na mea hou ano liilii o ke kulanakauhale, aka, na keia olelo i hookomo iloko o kuu manao i kekahi wa, i ka ikaika loa o ka makemake o na kanaka i keia wa i na mea hou.
          Iloko o ko kakou kulanakauhale uuku o Honolulu, kiai na kanaka no ka holo ana mai o ka mokuahi o ka aina e, a i ke ku ana mai, eia ka ninau mua, heaha ka mea hou? a holo ka mokuahi a me na moku kuna i na moku o keia paemoku, ninau mua na kanaka, he mea hou anei.
          Ua ike kakou ma ka Baibala, aole he mea hou, ka makemake e lohe i na mea hou. O ka mea e hai mai ana i na mea hou, he ano hou lakou, a eia na mea hai nu hou, ka nupepa a me ka uwea telegarapa. Nui na dala i lilo no ka nu hou. Ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, he hale nui loa, ehiku papahele, a oi aku paha ke kiekie, ua kapaia ka "Tribune Building." Iloko oia hale, ua paiia ka nupepa i kapaia ka inoa "New York Tribune;" he nupepa i laweia e na kanaka he tausani a tausani. Manao au, ua paiia he mau tausani pepa i na kakahiaka a me na ahiahi a pau no hoi. He nu hou mai na apana a pau o ka honua nei iloko o keia mau pepa.
          Ina e nui ke ahi o ko kakou luapele o Kilauea, a a kahi pele ma kekahi wahi hou ma Maunaloa, heluhelu no na kanaka o Nu Ioka iloko o ko lakou nupepa Tribune. Ina he nu hou mai na puali koa o Rusia a me Tureke, loaa no ia lakou iloko o ka pepa—O ka nupepa Tribune, a me na nupepa nui e ae a pau loa, hoouna i na kanaka ma kela a me keia aina e loaa i na mea hou no lakou. I ka wa i nalowale ai o Livingstone, ka mea kaahale kaulana, aole i lohe ia mai no ka manawa loihi, o kekahi o na nupepa nui, a o ke kanaka nana ia pepa, hoouna oia i kanaka i na mile he mau tausani, i Aferika, e imi ia Livingstone, alaila, e kakau no ia mea no kana nupepa. Nui ke dala i lilo a me ka manawa, a me ka hoomanawanui, a me ka wiwo ole, aka, holo no kela hana, a nui ka nani no ke kanaka a me ka nupepa. I keia wa, he poe kanaka me na pualikoa o Rusia, o ka lakou hana, oia ke kakau i keia mau nupepa i na mea a pau e pili ana i na mea hou no na pualikoa. Ma na nupepa, ua lohe makou i na mea a pau no na halawai nui haipule i malamaia e Mr. Moody a me Mr. Sanky ma Amerika. Nui ka mana iloko o keia mau nupepa. Koho aoao na nupepa ma na mea a pau, alaila, hooikalka lakou i like ka manao o ka poe heluhelu me ko lakou, a pela i loaa ia lakou ka mane maluna o na naau o na kanaka. Nolaila, i na makahiki a pau, iloko o ka pule i malama ia'i na halawai haipule, pule ka poe Karistiano no ke pai palapala. Pule lakou i paiia wale no ka oiaio, a me na mea kokua i ka pono. I ka wa i puka mai ai keia mau nupepa puka la, makemake na mea a pau e kuai. O na keonimana, he uuku ko lakou manawa paa ole i ka hana, heluhelu lakou i ka nupepa puka kakahiaka, i ka wa a lakou i ai ai i ko lakou aina kakahiaka. Ma na hotele, hele mai ke kanaka me ka nupepa iloko o kona lima, a mahope o kona kauoha ana i ke kuene e lawe mai i kona ai, heluhelu oia a laweia mai kona ai.
          O kakou ma Hawaii nei, ma ko kakou ano uuku, ua like me na kanaka o na aina e. O kakou no hoi, makemake i ko kakou nupepa, a makemake no hoi e lohe a e heluhelu i ka nu hou.

E mahalo i ka poe Kahiko.

          He mea nani ke ike i ka poe opiopio e mahalo ana i ka poe kahiko.
          I ka wa i hele e haalulu  ai ka elemakule a luahine paha ma ke alanui, a ike oe e ke keikikane a kaikamahine uuku e kokua ana ia lakou, paa kou manao, he keiki maikai kela.
          Ma Hawaii nei, ike pinepine kakou i na kupuna kahiko e hooikaika ana ma ka hana, e hoomakaukau i ka ai no ka poe opiopio, a e lawe ana i ka wahie kaumaha maluna o ko lakou mau poohiwi, i mea hoa i ke ahi.
          Hoao paha lakou e malama i na keiki no ka makuahine, a ike oe ia lakou e hoonaukiuki ana a huhu ia lakou ; a ina paha e haawe ana i kekahi o na keiki liilii ma ke kua, aole no he mea hou e ike iaia e keehi a e pai ana i ka luahine pilikia, aole nae ia i ekemu, o ka hele malie aku ma kona ala.
          He hewa loa keia mea a pau, no ka mea, he nawaliwali a ikaika ole lakou. Pokole no ka manawa a make aku lakou, a hele aku mai ko kakou alo aku, alaila, aole anei e hoahewa ka lunaikehala i ke keiki lokoino ?
          Ke hoomanao nei anei oukou i kela poe keiki lokoino i hanaino ai i ke Kaula o ke Akua a me ko lakou make weliweli ana ?
          Aole no i hoounaia na bea i keia wa e hoopai i ka poe hanaino, aka, e hoopai no ke Akua ia lakou ma ke ano kupono i kona manao.
          He lei nani ke poohina, ke loaa iaia ma ka aoao o ka pono.
          Ua ao mai ka lokomaikai o ko kakou mau naau ia kakou e mahalo i ka elemakule pono, e aloha, e malama iaia, a e hoolohe pono i na olelo naauao i haule mai kona mau lehelehe mai.
          Powehiwehi ka maka, a haalulu ka lima, alaila, e nana ka maka opiopio no ka mea aniani pouli, e hana ka lima ikaika no ka mea nawaliwali, e alakai malie ka wawae mama o ka opiopio i na wawae lohi a maluhiluhi o ka elemakule a luahine paha o ka ohana hookahi.
          E hoomanao, mahope e ola loa'na paha oe a elemakule a nawaliwali, alaila, aole anei makemake oe i na olelo a me na hana ku i ka lokomaikai a me ke aloha ?

KE ALAULA.
MOKUNA 34.

          Ua ike no oukou i ka mea ino a Iu da i manao ai e hana. Ua maopopo no ia Iesu e alakai mai 'na kela i na kanaka ino e lawe a pepehi Iaia. Ua hana oluolu loa o Iesu ia Iuda, aka, ua kaumaha ko Iesu manao no kona lilo ana i mea ino.
          Ia Iesu e noho ana i ka ahaaina, a e noho pu ana no hoi Kana mau haumana he 12, olelo mai la oia, na kekahi o oukou e haawi aku Ia'u ma ka lima o ka poe hewa e pepehi ia'i ; o kekahi no o oukou e Kuu mau haumana.
          Ua kaumaha iho la ka manao o na haumana a pau ; a olelo aku la o Petero, owau anei ? olelo aku la hoi o Ioane, owau anei ? a pane mai la kela a me keia o na haumana, owau anei ? Aka aole i hai iki aku o Iesu.
          Aia no hoi o Ioane e hilinai ana kona poo ma ka umauma o Iesu, alaila, hawanawana aku la o Petero ia Ioane, e ninau aku i ka Haku, owai la auanei o kakou ka mea nana e hoike i ka poe hewa no Kona wahi i noho ai ?
          Nolaila, hawanawana aku la o Ioane me ka ninau aku, owai la ka mea nana e hoike aku Iaia ?
          A olelo aku la o Iesu, o ka mea e lalau pu ana me A'u i ka ai iloko o ke pa.
          No ka mea, e waiho ana kekahi pa kai maluna o ka papaaina, a e hoomau ana o Iesu i kana berena maloko olaila, a ia Iesu e hoomau ana, hookomo pu iho la kekahi o na haumana i kona lima maloko o ia pa. Owai la ia ?
          O Iuda, hoomau oia i kana berena iloko o ia pa hookahi me Iesu. Nolaila, ua ike iho la o Ioane i kela haumana hewa loa.
          Alaila, olelo aku la o Iesu, e hele oe a e hooko aku i kau mea i manao ai e hana.
          Alaila, ku ae la o Iesu iluna, a hele aku la iwaho o ke keena.
          Mahea la Oia i hele aku ai ?
          Hele pololei aku la Oia imua o ka poe hewa, a lawe mai ia lakou io Iesu la ma kahi pouliuli.
          Aka manao iho la na haumana e hele ana la oia ma ka halekuai e kuai i kekahi mea, a e haawi wale aku paha i ke dala na ka poe ilihune.

HOOLOHE.

          Aole o'u kanalua, ua makemake pinepine na makuahine noonoo o Hawaii nei, e ike pehea e hoomalu ai i ka lakou poe keiki, i lilo lakou i poe keiki pono a pomaikai, a makemake lakou i kekahi mea e hai ia lakou pehea e hana'i.
          E na makuahine, e hoomalu i ka oukou poe keiki, i hoolohe lakou. Ina aole pela, he mea ole ko oukou hooikaika ana. E pule no oukou no lakou, a e pule me lakou, e ao aku ia lakou no ka pono, e aloha aku ia lakou, a e hooikaika i aloha mai lakou ia oukou, aka, ina he poe keiki hoolohe ole, he mea ole ko oukou ao ana. Pono e ao ia lakou e hoolohe me ka hoihoi a me ka hakalia ole.
          Aole loihi mamua aku nei, he kaikamahine mai ko kekahi makuahine, hoouna aku oia i kekahi e kii i ke kauka. Waiho oia i ka laau, aka, i ka wa a ka makuahine i lawe a haawi i ke kaikamahine uuku, aole oia i inu. Olelo ka makuahine, e kuu keiki, eia kekahi laau nou.
          Aole o'u makemake e mama wahi a ke keiki i pane aku ai.
          Ae, e inu oe, alaila, oluolu oe.
          Aole e kuu makuahine, aole o'u makemake.
          Ae, e hooluolu keia ia oe, e kuu keiki, olelo ke kauka pela.
          Aole ono, aole hiki ia'u ke inu.
          Olelo ka makuahine, a hoole ke keiki, nolaila, kiola aku oia i ka laau, a hiki hou mai ke kauka, hilahila oia, aole hai aku iaia.
          I ka ike ana o ke kauka nui ka mai o ke keiki, waiho oia i laau hou.
          Kamailio hou ka makuahine, a hoole o ke ao ana i na keiki i ka hoolohe me ka hakalia ole? Aole pono i na keiki e ke kaikamahine aole e inu, a mahope, paupauaho ka makuahine, a kiola hou i ka laau; nui loa ka mai o ke keiki.
          Hele hou mai ke kauka, a ike oia aole hiki iaia ke hana hou i kekahi mea nona, e make ana ke kaikamahine. Alaila, hai aku la ka makuahine me kona kaumaha i ka mea ana i hana ai, aka, ua hala ka manawa, a make ke keiki. Hai na kauka ia oukou, nui na keiki i make pela. Aole lakou i maa i ka hoolohe i ka wa ola, a aole hoolohe i ka wa mai.
          Aole anei ao mai keia kaao i ka pono hoolohe wale no i na kauoha i makemake ia e lakou, aka, pono ia lakou e ao e hoolohe i na kauoha i makemake ole ia e lakou. E ao aku i ke keiki e hoolohe ma na mea a pau.
          He mea pono keia ina makemake oe i ohana maikai a hoihoi. He mea hiki keia no oukou, no ka mea, o na keiki hoolohe ole, he mea luhi loa lakou no na makuahine o lakou.
          Ninau mai anei oukou, heaha ka makoua e hana ai i lilo ka makou poe keiki i poe hoolohe? E pane aku makou i keia ninau i keia pule ae.

KA PALAPALA A MIKA LAIKI.

          Olelo kekahi kanaka pono i ike nui i ke ano o ke ao nei. Ua noho pinepine ka mea hawa maluna o ka puu lepo o kona mau hewa, e pai ana i kona mau eheu, me ka hooapono ia ia iho, a e manao ana he mea oi loa aku ia mamua o ke kanaka Karistiano e lele mau ana iluna, e like me ka manu, a e pii ana i kona ala i ka lani. I kuu kaahele ana, e na makamaka aloha o Hawaii, ua halawai au me ka poe hewa e oo ana, a a me na manu e lele ana, a e hai au no lakou iloko o kuu palapala Akahi, i ko kakou holo ana ma ka moana, he poe makamaka Karistiano i aloha nui ia, a ua launa oluolu au me lakou, a kamailo no na mea o ke aupuni o ko lakou Haku. Olelo mai kekahi wahine ia'u, ua lohe au, he mea poho ka hana o na Misiona ma na mokupuni o Hawaii. Pane aku au, no keaha pela, aole oe kapa he mea poho ia ma Nu Ioka anei; aka, lohe au he nui ka hewa malaila.
          Pane mai oia, aole, he nui ka poe pono ma Nu Ioka, a he nui na hana hooikaika i ka hana pono. Pane aku au, pela ma na mokupuni Hawaii, he kaua, a ina aole na hana hooikaika o ka poe Karistiano ua like na mokupuni me Sodoma a me Gomora, aole no ka hewa loa o na kanaka Hawaii, aka no ka hana hewa o na kanaka hewa mai na aina Karistiano mai.
          I k a la Sabati piha ke keena nui o ka mokuahi me ka poe ee moku, a me ka poe hana maluna o ka moku. Ua heluhelu ia ka olelo a ke Akua, ua pule, a ua himeni ia na himeni. He mea maikai ka hui ma ka hoomana i ke Akua, iwaenakonu o ka moana, aole nae he kahuna pule e kamailio mai ia makou. I ke ahiahi, ma ke noi ana o ke kapena, nui ka poe ee moku i hoouluulu ma ka piano, a himeai i na himeni maikai i himeni ia ma na aina a a pau.
          I ke ahiahi Poakahi, he aha himeni, a himeni kekahi o na ee moku, aka, o ka nui o ka poe himeni, he poo i hoolimalima ia e hana maluna a ka moku. He mea oluolu ke ike i ka hoihoi o ka helehelena o ke kapena, i ka wa i         lakou e na ee moku.
          Me ha la, he manao oluolu iwaena o ka haku hana, a me ka poe paahana. Aole au e kamailio nui no ka inu ana i na mea ona, a me ka pili waiwai ana a me ka pili kala ana, i ike pono ia. Aole au i kanikau ina ua waiho makou i ka puolo pepa piliwaiwai hope loa, a me ka wai ona a pau loa o ke ao nei iloka o ka moana, me ka manao, he mea ole ia.
          Aka, e oo no na moa kane, a o ka ae wale aku ko kakou.
          A mahope pau ko makou holoholo moku oluolu, a manao iho la au kokoke ka wa, he malihini makou ma ka aina malihini. A hele mai o Mr. Severance, ke Kanikela Hawaii maluna o ka moku. Lawe oia i ko makou ukana ma ka Hale Dute, me ka pilikia ole no makou. Alaila, hoihoi oluolu ia makou ma kona hale noho, malaila kahi a makou i noho maikai ma ka home oluolu Karistiano. Malaila halawai makou me na makamaka he nui, i ninau mai no ka olelo a ke Akua ma na mokupuni Hawaii, a ina hai aku wau ia lakou kekahi mea maikai no na Ekalesia Hawaii, pane mau mai olioli loa wau.
Me ke aloha.   MRS. LAIKI MAKUA.

HAAWINA KULA SABATI.
HELU 5. SABATI, NOV. 4, 1877.
KUMU HANA.—Paulo imua o Pelika.
PAUKU BAIBALA. Oih. 24:10—25.

10 Kunou ae la ke alii ia Paulo e olelo mai, alaila i mai la, No kuu ike ana he nui na makahiki ia oe, i lunakanawai no keia aina, no ia mea, ua oluolu loa wau e olelo aku i na mea no'u iho.
11 E hiki no ia oe ke hoomaopopo, he umi ae nei la wale no i hala, a me kumamalua, mai ko'u pii ana aku i Ierusalema e hoomana.
12 Aole hoi au i loaa ia lakou maloko o ka luakini, e hoopaapaa ana me kekahi, aole hoi e hoohaunaele ana i ka lehulehu, aole maloko o na halehalawai, aole hoi maloko o ke kulanakauhale.
12 Aole hoi e hiki ia lakou ano ke hooiaio i na mea a lakou  e hoopii mai nei ia'u.
14 Aka, ke hai pono aku nei au ia oe i keia, ma ka aoao i oleloia'i e lakou, he aoao ku e, pela no wau e hoomana aku nei i ke Akua o ko'u mau kupuna, e manaoio ana aku i na mea a pau i kakauia'i ma ke kanawai, a ma ka na kaula.
15 Ke lana nei ko'u manao i ke Akua, ua ae mai no hoi lakou i keia, i ke alahouana o ka poe make, o ka poe pono ole.
16 Malaila no hoi aa e hooikhika nei e loaa mau ka lunaikehala hewa ole imua o ke Akua a me na kanaka.
17 A hala na makahiki he nui, hele aku la au e lawe i ka waiwai manawalea, a me na mohai, no na kanaka o ko'u aina.
18 Loaa iho la au maloko o ka luakini i kekahi mau Iudaio, mai Asia mai, ua huikalaia, aole me ka lehulehu, aole hoi me ka hoohaunaele.
19 I na i loaa ia lakou kekahi hewa no'u, e hoopii mai ai, ina ua pono o lakou kekahi pu mai imua o'u.
20 E pono no hoi ia lakou nei ke olelo mai, ina paha ua loaa ia lakou ko'u hewa, ia'u i ku ai imua o lakou.
21 No keia leo hookahi wale no a'u i hea aku ai, i ko'u ku ana iwaena o lakou, No ke alahouana o ka poe make, oia ko'u mea i hookolokoloia mai ai imua o oukou i keia la.
22 A lohe o Pelike i keia, hoopanee aku ia lakou a ike maopopo aku la oia i na mea o keia aoao, i ae la, A iho mai o Lusia, ka lunatausani, alaila, e hoomaopopo lea au i ka oukou.
23 Alaila, olelo aku la ia i ka lunahaneri e malama ia Paulo, aole hoi e paa maoli, aole e papa aku i kekahi o kona mau makamaka, ke lawelawe nana, a e hele mai hoi mai ia ia.
24 A hala kekahi mau la, hiki mai la o Pelika me kana wahine, o Derusila, he Iudaio no ia, kii aku la kela ia Paulo, hoolohe aku la iaia no ka manaoio iloko o Kristo.
25 A i kana kamailio ana no ka pono, a me ka pakiko, a me ka hookolokoloia e hiki mai ana mahope, haalulu iho la o Pelika, i aku la, O hoi oe i keia wa; a loaa ia'u ka manawa kaawale, e kii hou aku no au ia oe.
Pauku Gula. P 25.
Na mahele 1. Ka Paulo hoapono ana iaia iho imua o Pelika ke kiaaina. p 10—21
2 Ko Pelika hoopanee ana i ka hookolokolo, p 22—23.
3 Ka Paulo haiolelo weliweli imua o Pelika me kana wahine Derusila, p 24
4 Ka haalulu me ka hoopanee ana o Pelika, p 25.
Mele.—Him. 488, 8—7. Leo.
Auhea la ka mana hiki
Ke hoohiki ia mai
Ko na aina pouli wale
A loaa ka pomaikai,
Nou ka mana, e ka Uhane,
Nou ka mana e huli ai.
Na Ninau a na Kumu.
Ia Paulo iloko o ka pakaua, he poe Iudaio he 40 i ohumu a hoohiki, aole lakou e ai a pepehi lakou ia Paulo. Ko lakou manao, e noi ia'ku ka lunakausani e ae e iawe hou ia Paulo imua ona no ka ninau hou ana. A ina e ae, e lawe ia oia alaila e hoohalua lakou ma ke alanui, a pepehi ia ia. Ua lohe nae kekahi keikikane na ko Paulo kaikuahine i keia ohumu ana, a hele a hai aku ia Paulo, a ma ke kauoha a Paulo, ua laweia ua keiki nei imua o ka lunakausani. A i kona lohe ana i keia ohumu ino, aloha no oia ia Paulo a kauoha oia i na lunahaneri elua me na koa elua haneri, me na hooholo lio 70 me na kanaka ihe he 200, 470 ka nui,  e iawe aku ia Paulo mai ka pakaua aku ma ka po a ia Pelika ke kiaaina no Kaisareia me kana palapala no e hoakaka ana i ke kumu hoopii no Paulo, i kona hoopakele ana ia ia i ka make, a hoouna aku ia ia i o na la e hookolokolo pono ia. Hele keia huakai nui a hiki i Anetipateri ma ia po. He kulanakauhale ia he 35 mile ma ke komohana akau aku o Paulo, i kona hoopakele ana ia ia i ka make, a hoouna aku ia ia i o na la e hookolokolo pono ia. Hele keia huakai nui a hiki i Anetipateri ma ia po. He kulanakauhale ia he 35 mile ma ke komohana akau aku o Ierusalema. Hoi aku na koa me na kanaka ihe i Ierusalema mai Anetipateri aku. Koe na hooholo lio he 70, na lakou i alakai maikai ia Paulo i Kaisareia ke kulanakauhale alii, he 26 mile ia, mai ka akau aku o Anetipateri, e pili ana i ke Kaiwaenahonua. Ilaila no Pelika ke kiaaina Haawi no hooholo lio ia Paula ia Pelika me ka palapala pu a ka lunakausani. Heluhelu Pelika i ka palapala, ninau nohea Paulo? Paneia no Kikilia. Nolaila hoi Paulo Kauoha Pelika, e malama maikai ia Paulo maloko o ko Herode hale alii, a hiki mai
kona poe hoopii mai Ieru salema mai. A hala na la elima puka no lakou ilaila, o Anania ke kahuna nui, na lunakahiko, me Teretulo ka loio kokua i ka aoao hoopii. Ka hoomaka koke ia o ka hana. Ku no ka loio Teretulo, a hai aku i ke kiaaina i na kumu i hoopiiia'i o Paulo, 1 he kanaka kolohe, 2 he kanaka hoeueu i ke kue ana i ke kanawai o Mose, 3 ke kumu nui ia o ka papa Nazarene, 4 ua hoao oia e hoohaumia i ka luakini.
Ninau ke kiaaina i ka poe i hiki mai. Pela anei? Pane mai lakou, ae, pela io no. Mok 28:12—35. 24:1—9.
P 10—21. Ko Paulo hoapono ana ia ia iho imua o Pelika ke kiaaina. Ua oluolu no Pelika, a kunou hoi ia Paulo e loio nona iho, o keia kiaaina, Pelika, he kauwa kuapaa oia mamua no Roma. Ua hookunia nae oia, a ma ke kokua ana o Palasa kona hoahanau, he punahele ia o ka Emepora o Roma, ua lilo oia i kiaaina no Iudea. Ma ka moolelo o Roma, ua maikai no kahi mau hana a Pelika. Ua loaa no ka maluhia i na Iudaio malalo ae ona. He kanaka pono ole no nae, he luna hookaumaha, alunu, hana ino, kuko wale, lilo i ka lealea. A no ka nui o kona mau hewa, aole liuliu mahope iho o keia hookolokolo ana ia Paulo, a ua hoopauia kona noho kiaaina ana, a mai li ia ma Roma, pakele nae ma ka uwao ana o Palasa. Hai mai i na mea a Paulo i hoopuka'i no na iho. 1 He mau la wale no kona ma Ierusalema, aole oia i hoopaapaa, aole i hoohaumia i ka luakini, 2 aole oia i hoohaunaele i ka lehulehu maloko o na hale halawai, a ma waho o na kulanakauhale. Aole hiki i ka poe hoopii ke hooiaio i ko lakou mau hoopii. Aka, ma kekahi mau mea, ua oiaio no—ua hoomana au i ke Akua ma kekahi aoao, a lakou i kapa'i he aoao kue, he aoao ku like nae me ka ke kanawai, a me ko na kaula. E like me ka manao o kekahi hapa o ka poe hoopii, ua ae au i ke ala hou ana o ka poe make, o ka poe pono me ka poe pono ole. 3 Kona hooikaika ana e hoapono ia imua o ke Akua, a imua o kanaka. 4 Ina ua ike ka poe hoopii a o ka poe e noho ana i kekahi hewa o'u, pono ke ku a hoike mai. 5 Hookahi wale no mea i hookolokolo ia nei au, oia hoi kuu olelo, no ke ala hou ana o ka poe make.
Heaha keia ala hou ana? Ke ala hou ana o Iesu. Oia ka  mea a ka poe hoopii i hoole ai. Ke ola ma o na la, aole i ae ia. Ma ke kanawai ke ola, wahi a lakou. Na Iudaio wale no ke ola, aole na kanaka e wahi a na Iudaio. Ma ka Paulo olelo ana, e ola ka poe a pau i manaoio ia Iesu, ka mea i make a ala hou, a lilo i kalahala no ke ao nei.
P 22—23. Ko Pelika hoopanee ana i ka hookolokolo. No keaha keia hoopanee ana? I hiki mai ka lunakausani me ka poe hoopii. Hiki no ke hookuu ia Paulo, no ka mea, ma ka nana ana o Pelika, aole o Paulo hewa. Aka, he kanaka makee waiwai oia Nana pauku 26. Heaha ke kauoha a Pelika no Paulo? p 23.
P 24. Owai ka i hiki pu mai me Pelika? He wahine Iudaio De rusila, ua haalele i kana kane ponoi, a e noho manuahi ana me Pelika. Owai ka i kii ia e Pelika? A hoolohe laua i keaha ma ka waha o Paulo?
P 25. Heaha kekahi mau mea a Paulo i hai aku ai a haalulu loa o Pelika? He haalulu aha keia? He haalulu makau no ka hana hewa ana. Mihi anei oia? Ua'ha oia? Hoopanee ahea? Ua loaa anei ka wa kupono e mihi ai o Pelika? Owai ke lii Hawaii i hoopanee i elima makahiki? Ua loaa anei ia mau makahiki 5? Eia anei maanei kekahi poe hoopanee i ka mihi, i ka huli ana mai? Pono anei ke hoopanee? Heaha ka pono?
Mele—Him. 200, 8—6. Leo.
1
Auwe ka poe i hoopanee,
A mihi ole no!
Ua puni i ka wahahee,
A make mau lakou.
Me ka pauku 6.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua. Pehea ka hoohiki ana o  kekahi poe Iudaio he 40 no ka pepehi ana ia Paulo? Ma keaha e manao ai e pepehi? Ma keaha o Paulo i pakele ai i ka make?
Hai mai i ka huakai i hele pu me Paulo e hoomalu ia ia? Ehia lakou? Me he la, he mea aha Paulo? E lawe ia'n Paulo i hea? a imua owai? Owai ke kiaaina? Heaha oia mamua? Heaha mahope? Ma ke kokua ana o wai? He kiaaina pono anei? He kiaaina oluolu a aloha anei ia Paulo?
Na keiki. Owai ke keikikane aloha ia Paulo? Pehea kona aloha? Heaha ka hope o kona aloha? He poe aloha anei oukou i ka poe pilikia iloko o ka halepaahao? Nui ka poe pilikia ma na aina naaupo, heaha ko oukou aloha ia lakou? Owai ke kiaaina haalulu imua o Paulo? no ke aha? Hai mai i ka pauku 25. Owai ke kiaaina i hoopanee i ka mihi? Maanei anei kekahi poe e hoopanee ana i ka mihi? Pono anei? Hai mai i ka pauku himeni. Au we, ka poe i hoopanee, &c.
Ke kula a pau. Imua o keaha Paulo ma kela Haawina? A laweia oia mai ia aha aku a  hea? a imua owai? No keaha? Owai ka lunakanawai? Owai ke kiaaina? Owai ka Amepera? Nera. Owai ke lii o Hawaii nei? Owai na kiaaina?
Hai mai i ko Paulo hoapono ana ia ia iho imua o Pelika. Owai ka loio ma ka aoao hoopii? Ua hoahewaia anei Paulo?
Hai mai i ka pauku gula, me na manao pili ia kakou, a i na aina e.
Mele Him. 472 7—6. Leo Hosana kamalii.
Hamau, he leo kani &c.
Pauku 1 me 3.
Pule no Maikonisia Fatuhiva, Iapana.
Haawina no Nov. 11, Oih. 26:6—20.