Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 49, 6 December 1877 — Page 3
NA ANOAI.
Ma ka Poalua iho nei ua hoopii ia kekahi mau pake hana o ka Nekina imua o ka Ahahoomalu no ke puhi opiuma, a ua hoopai ia he pa haneri dala pakahi.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Likelike ma ka auina la Poaono o keia pule aku nei, ua loheia aku na leo mahalo mai kekahi poe i hoi mai maluna ona, no ka holo o ua mokuahi nei i keia manawa.
Ma ka po o ka Poalua iho nei, i ku mai ai ka mokuahi Zealandia mai Sidane mai, aole no he mau mea hou ma ona la no ke kaua ma Europa.
Ua komo hou mai iloko o ka heluna o ko kakou mau moku holo piliaina, ke kuna Minehaha. E holo mau ana oia no ke awa o Maliko ma Maui.
Ke haule mai nei na kuaua o ka hooilo, e hooma-u iho ana i ka ili panoa o ka honua. Aole no hoi e nele aku la keia haawina like, ma kekahi mau wahi e ae o kakou nei.
Ma ka huakai a ka mokuahi Likelike o kela pule aku nei, ma na awa ma ka hikina no ka hoao mua loa ana i kona huila hou, ua ike ia kona holo, no ka mea, ua ku aku la oia ma Lahaina iloko o na hora ehiku wale no a me na minute keu. He awiwi io keia.
Ma ka holo ana aku o ka mokuahi Likelike i ke ahiahi Poalua iho nei no na awa ma ka hikina, ua kau aku maluna ona ka Lunakanawai Kiekie Alapaki Kauka a me ka Loio Kuhina Hatawela. I holo aku nei no ka malama ana i ka Aha Kaapuni, o ka apana elua.
Eono a aneane ehiku na kolamu a ke hoa o ka Poaono iho nei i piha me "Ua hanau ia au," a pela aku, a me "Na kulana kiekie i loaa ia'u." A i ka halo ana iho o na maka, haupu ae la na olelo a ke Alii Naauao: "Na ka mea e, e hoomaikai mai ia oe, aole na kou waha iho; na ka malihini hoi, aole na kou mau lehelehe iho. "Solomona 27:2."
Ua pahola ae kekahi mai ahulau iwaena o na bipi ma ka aoao hema o Rusia. Ua ikaika loa keia mai, a ke pau la na bipi i ka make, mai na haneri tausani, a ma kekahi mau kauhale lehulehu e aku, he kakaikahi loa ka ike ia aku o na bipi waiu, a bipi kauo hoi i koe no na kamaaina.
I ka manawa a ke kuna Kekauluohi i makaukau ai no ka haalele mai i keia awa i ke ahiahi onehinei, no ka mokupuni o lalo, ma ka uwapo makai iho o ka hale makeke. Ua ili m ua no keia kuna ma ia wahi no, i kekahi manawa mamua aku nei, a o ka lua iho la ia. Nolaila, aole oia i holo i ke ahiahi nei.
I ka manawa a ke kuna Ka Moi e hookomo mai ana iloko nei o ke awa ma ke kakahiaka o nehinei, ua ili ae la oia ma ka aoao hikina o ke awa, maloko loa mai o ka boe laau. Ua hoounaia o Pele e huki iaia a hemo, aka, aole nae he wahi hemo mai, o na laina nunui kai pau i ka paapaaina. Mahope iho ua kii ia mai la ke kuna Manuokawai, a ma ona la i hoohikihikiia mai na ukana, me ke kolo ia e Pele iloko nei a iwaho.
Ma ke ahiahi Poalua iho nei i ka manawa hoi a ka mokuahi Likelike i haalele mai ai i ka uwapo o Ainahou no kana huakai mau, ua lele mai la kekahi wahine mai luna mai o ka mokuahi a kuho ana iloko o ke kai, mawaho aku o ka hale ipukukui, a malaila ae a pae ma o o Kakaako. O ke kane mare pu no hoi kekahi maluna o ka moku, i ka manawa a ua wahine nei i lele ai iloko o ke kai, no ka mea, ua kii mai nei ke kane mai Hawaii, a eu hohohoi ana, he lauwili iho la hoi ka ia nei.
E hoomaopopo iho oukou e na makamaka o ke kumu i puka ole aku ai ko kakou "Lahui Hawaii" ma ka Poaha o kela pule aku nei, no ke kaa ana o ko kakou la nui ma ka Poakolu, a he la kulaia aupuni hoi, nolaila, aole i lawelawe na keiki hoonohoho hua i ka hana ma ia la, aka, ua pau nui aku la lakou i ka hele ma na wahi a lakou i makemake ai, a ina peneia iho la ke ano, alaila, owai aku ka poe nana e hana i hiki ai ke puka ma ka Poaha. Ao keia ae la ke kumu o ka hakalia ana a puka i ka Poalima.
Ma ka hora 7 a me ka hapa o ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua puiwa mai la ka lio kauo kaa o J. H. Paty, oiai e ku ana no me ke kaa, mawaho iho o ka Banako o Bihopa ma. I ka manawa i puiwa ai, ua holo mai la iuka ma ke alanui Kaahumanu, a huli i Ewa ma ke alanui Kalepa, aka, no ka ikaika launa ole o ka holo ana, ua paukiki loa mai la ua lio nei a hookui pu i kekahi pou pohaku o ka lanai o ka hale leta, ua puka ka lae a haule iho la ua lio nei a make loa. Aole nae i poino nui ke kaa, a o ka mea laki loa nae, aohe kanaka i poino, aole no hoi he kanaka oluna o ke kaa i ka manawa i puiwa ai.
Ua lohe mai makou, ke hoala nei kekahi mau kanaka ui o ke kulanakauhale nei, i Ahahui ma ka inoa o ka "Ahahui Opiopio o ka Puuwai Lokahi." Ma ka la 1 o Ianuari o ka makahiki 1878 ae nei, e malama ana lakou i kekahi ahaaina hoomanao, a o ko lakou la ia e puka ai.
Na hiona walohia o ke Aupuni Poepoe.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Oiai ka noe mauna e halii mai ana i ke kumu o na pali Koolau, a o na oawa hoi, e loku hooma-u mau ia ana e na paka ua liilii noe o ka wao, e o mai ana ke anu i ka ili, me ka nehe malie a puni au, kulou iho la ko'u maka i ka honua, me na nune ana a ka manao, me ka i iho, o ke anu, o ke anu no o ka aina, aka hoi, ua kaalo ia a nalo mai ka maka aku he oiaio he aupuni poepoe, .a ololi kahi a'u a me makou e noho nei, a e hoike aku ana au i na mea a pau maluna iho, mai Kalaupapa a Waikolu, oiai ka loa o ka hele ana o ka aina, mai Hoolehua i ke kai, a ke alo pali i Waihanau, oia iho la ka ume laula o ka aina, kahi kupono iki ke hele ia.
Kaulapapa.—O kahi keia o ke awa ku o na moku, he poo kekahi e like me na mouo ma ka nuku o Mamala, malaila e hoopae ia mai ai na olelo i manao ia he kupono, a i mau keiki lalawai hoi no ke aupuni poepoe. Lehulehu loa na hale malaila, na hale laau nui a liilii, a pela no hoi i na hale pili maoli, na halepule no ke Katolika kekahi, a he Hoolepope ka lua, nui na kanaka e noho nei malaila, he hale kula kamalii iwaena oia kulanakauhale hoolepope.
Makanalua.—O ka hapalua keia o ka aina mai Kalaupapa mai, he piina ke ano a he uka ka olelo ia mai kai mai, a eia no hoi au malaila e noho nei, aole nui na hale ma keia wahi, ko ko'u luaui J. S. Kaawa Napela, kahi o Kuaokalani i hoi aku nei, o Wm. Keolaloa malaila, o Hila wahine na Kalani haole mamua o Wailuku, a ma ke kua o ko makou mau hale he lua kai hohonu, na ka pele i ka ia lua, i kapa ia kona inoa, ka lua o Kauhako. He moo ke ano oia inoa.
Koloa.—He kula kanaka ole keia, he wahi noho no na bipi, lio, a he kula maikai ke nana aku, o ka'u wahi keia i hoomanao ae ai i ke kula o Pawaa i Honolulu, a he wahi moolelo no ko keia kula a'u i lohe ai, o (Kaneiakama.) He kanaka ia no Kona aku nei, i pili waiwai me na lii o Koolau nei, a pau loa kona waiwai i keia aoao, he paheehee ke kahua o ke pili ma keia kula, no lakou i lealea ai a pau loa oia, no kona pau loa, a e hoi nele ana ia ia Kona. Nolaila, hapai ae la ia i keia mele :
Aloha wale ka pali o Koloa
Ke alo huli i Waihanau—e, &c.
A no kana kanaenae, halawai uhane iho la ia me kekahi mea kupanaha, oia ka loaa mua ana o Kalaipahoa ia Kaneiakama iluna o Mauna Loa, a o ka hoi ana ia o kona mau lilo a pau iaia a eo o Koolau iaia.
Polapola.—Eia maanei na hale mai, ka hale kuai, kahi noho o ka Luna nui, he wahi i like me ka makeke i Honolulu ka luana mau ai e na kanaka, a maanei oe e ike ai i na hope weliweli o ke kini aneane make, me ke kaumaha a me ka walohia. Eia maanei ka heiau kapu a Kapo, a hiki i keia wa, aolo e pii ka wahine iluna, o ke kane wale no ke pii iluna o ia wahi, aneane pili alo keia wahi i ke kumu o ka pali, he wahi maikai.
No Kalawao.—He wahi inoa makau ia keia, i ka wa iwaho o keia aina, o kona hiona, he like me uka o Kainaliu i Kona, Hawaii. Oluolu na ea, kokolo mai ke ala o ka lau nahele. Nui na mea e oluolu ai ka naau, na mea i kanuia, maia, ko, uala a pela aku. Elua luakini malaila, Halepule Siloama, he hale nani ia me kona awai maemae, he piano a me kona Papa Himeni, he Kahunapule, W. P. Kaawa, i ka nana aku i na mea i noho malaila, he poe aole e ae e ike hou i ka aina, ua oi aku ke kuonoono oonei ia hope, pela ka ike aku.
Waikolu.—He pali kiekie loa keia e like me Waipio i Hawaii, o kona akea loa, uuku keia, he wai e holomoku ana i ka moana mai, mai na kumu mai o na mauna pali lipolipo, a huihui, o ko makou alanui e hiki ai ilaila ke hele, malalo o na pali e hula ana me na lio no, a hele wawae, aia mau makou malalo oia mau pali e hele mau ai i na Poakolu a pau no ke kii i ko makou mau haawina pai, ia'u i hele mua ai malalo o ka pali, piha no au i ka makau o hiolo mai na pohaku, no ka mea, ia oe e hele la a nana ae oe iluna ua hala ka pali maluna ou a me he mea la, aia oe iloko o ke ana e hele la, me ka hoomanawanui no ia ou e hele la, aia no malaila ko makou hale papaa.
Na kanaka maluna iho.—Ekolu ano kanaka i ike ia maanei. 1 Kanaka Hawaii a hapa Hawaii, 2 Pake maoli,
3 Haole ; aole au i ike i kekahi Nika, ua komo mai i keia heluna, a ua ninau no au i na kamaaina oonei, aohe haole eleele loa mamua aku o oukou, i mai lakou aole. O kela ano a me keia ano kanaka, eia maanei, a koe wale no keia lahui. O ke ano mahele ana o na ouli o kanaka, eia no ia : he poe naauao loa eia maanei, akamai i na olelo elua, a ekolu, he poe hoopono, a maluhia kekahi, he naaupo a paakiki loa kahi mahele, ala nui na hana pono iwaena o na hoomana e noho nei, ua komo pu ia mai no keia wahi, mai na makaainana a ke lii, eia maanei kahi i waiho ai o ke kino lepo o kekahi alii, C. Keeaumoku, o Pika, ua hoi aku, me ka lana o ka manao, ina aole wahi e puka ai keia lahui iwaho, alaila, o ko waho ke pau loa mai ana ia nei, ua ike kakou mamua, o ka poe nana i hapai keia kanawai ua hoihoi ia mai ia e ai i ka hua mua o kana hana, a ke waiho nei ia ia nei.
Na Kapu oonei.—Ua hoopuni ia mai mauka e na pali, he laula moana ma kahi aoao, he kapu ka pii ana a hiki i ka honua, a pela hoi o waho mai, aole e ae ia e kau i hookahi kapuai ma na kapakai oonei, he halepaahao no i like me ko waho, mau kanawai oolea no i kau ia maluna iho o keia lahui, ano, e noonoo e mamua e ka poe e hele ana e kau i mau kanawai no ko kakou paewa mai no ia oukou. Paupulu ia nei e kanu ia ai. Ke hooki nei au maanei, ke hoe nei na manu ua ahiahi.
D. PUNA.
Makanalua, M. No v. 26, 1877.
I LUAKINI HOU.
No ka mea, ua hapai hou ae nei ka Ekalesia o Kaumakapili i ka noonoo ana no ke kukulu ana i luakini hou no lakou, no ka mea, ua kahiko a palupalu ko lakou luakini mua, a he mau kumu e ae no hoi. A eia na manao i hooholoia.
I Hooholoia.—E hoomakaukau koke ka Ekalesia o Kaumakapili e kukulu i Luakini hou no lakou. He halepohakuula, he 90 kapuai ka loa, he 50 kapuai ka laula, he 30 a oi aku kapuai ke kiekie, me ka hale bele pu.
II Hooholoia.—E hooikaika ka Ekale sia o Kaumakapili e hoahu i puu dala he 10 tausani a oi aku no ka luakini hou, me ka manaolana e kokua mai ana no na Ekalesia a me na makamaka, no ka mea, o ko lakou makuahine no keia.
III Hooholoia.—E kohoia i 15 lala o ke Komite imi dala, kohoia ka Moiwahine Kapiolani, Hooilina Moi Liliuokalani, Mea Kiekie Likelike, Mea Kiekie Keelikolani, Hon. B. Pauahi, Moiwahine Kanemake Emma Kaleleonalani, Kekaaniau, J. M. Kapena, W. L. Moehonua, Mark Robinson, Hon. Henry Waterhouse, Rev. C. M. Hyde D. D., P. C. Jones, Sam. Paniani, M. Kuaea.
I V. Hooholoia.—E kohoia i 5 lala o ke Komite Hooko, kohoia o Hon. H. Waterhouse, Rev. C. M. Hyde D. D., A. Kaukau, Mr. Kawaiku, M. Kuaea.
V . Hooholoia.—E kohoia o B. Pauahi i puuku no ke dala luakini e hoahu ia'na. J. WELEWELE.
Kakauolelo.
Kaumakapili, No v. 26 1877.
Halawai ka Aha Komite imi dala o ka luakini hou o Kaumakapili.
O ke lii B. Pauahi Bihopa ma ka noho.
Eia na lala i hiki mai, B. Pauahi Bihopa, Hon. H. Waterhouse, P. C. Jones, Sam. Paniani, M. Kuaea, Na Hoakuka, Hon. R. C. Bihopa, Mrs. Kuaea, J. Welewele.
Hapaiia ka noonoo no ke kulana o ka luakini mua, a ua manaoia, ua kahiko a palupalu io no, a he mea pono e imi i dala e kukulu ai i luakini hou.
Hapaiia ka noonoo no ka nui o ke dala e paa pono ai ka luakini i manaoia, ua manaoia he 10 tausani a 15 tausani dala alaila paa.
Hapaiia ka noonoo no na hana e loaa ai keia puu dala, a eia na mea i hooholoia.
Hooholoia.—E lilo o M. Kuaea i Komite e imi i ke dala iloko o kona Ekalesia, a me kona kihapai.
Hooholoia.—E lilo o M. Kuaea i Komite e noi aku ina Ekalesia o Hawaii nei e kokua mai i keia luakini, no ka mea, o ka makuahine no keia ona Ekalesia o Hawaii nei.
Hooholoia.—E lilo o M. Kuaea a me ka Hon. H. Waterhouse, i Komite e hele aku e noi i ka oluolu o ka ona miliona Kimo (J. Campbell,) e kokua mai i keia luakini.
Hooholoia.—E lilo o M. Kuaea a me Mrs. Kuaea, i Komite e hele aku e noi i ka lokomaikai o na makamaka haole e kokua mai i keia hana nui i haawi ia mai i ko laua lima.
Hooholoia.—E lilo o Sam. Paniani i Komite no ka poe aukai, lepomanu, &c.
Hooholoia.—E lilo o Hon. H. Waterhouse, i Komite no ka A. Poola.
Hooholoia.—E lilo ke lii Keelikolani a me S. Kipi i Komite imi dala no ka mokupuni o Hawaii o Keawe.
Hooholoia.—E lilo o W. L. Moehonua, a me Sam. Parker i Komite imi dala no ka mokupuni o Maui o Kama.
Hooholoia.—E lilo o J. Welewele, i Komite imi dala no ka mokupuni o Oahu.
Hooholoia.—E lilo o Ailuene Busi, kiaaina o Kauai i Komite imi dala no ka mokupuni o Kauai.
Hooholoia.—E lilo ke lii Liliuokalani, a me W. A. Kiha, i Komite imi dala ma na aha mele.
Hooholoia.—E lilo ke lii B. Pauahi Bihopa, i Komite imi dala ma na hana hoolealea.
Hoopaneeia ka halawai a loaa ka hana. J. WELEWELE.
Kakau moolelo.
Honolulu, No v. 26, 1877.
Ka Bea Ahinahina.
KA HAKAKA ANA.
I kekahi manawa i hala aku nei, aia hoi he kanaka nona ka inoa o Bukanana e noho ana ma Makine, moanawai o Tanoe. I kekahi la hele aku la oia, a me kekahi mau hoaaloha e ae elua, ma ka lakou huakai hahai holoholona, maloko o ka ululaau. Aole i liuliu ko lakou hele ana, a halawai aku la lakou me kekahi bea ahinahina nui. Iloko no hoi oia makalii, ua paa he ekolu mau bea i ka hopuia e ua o Bukanana, he mau la wale no mamua iho, nolaila ua lana loa mai la kona manao, ua hanauia mai oia no ka hakaka me na bea.
Ua pii ae la kona mau hoa iluna o ke kumulaau, a hoomaka aku la ua o Bukanana e uhai mahope o ka bea. Aole no i liuliu kona uhai ana i ka bea, a ia manawa i hoomaka ai ka bea e huli hope mai a hahai iaia. Huli ae la no hoi ua o Bukanana, a holo hou aku la i kahi o ke kumulaau, a kona mau hoa e kau ana, aka no ko laua hala loa iluna, aohe o laua lohe iki i kana kuhea aku e kokua mai, a ina no paha laua e lohe mai ana i kona leo, aole loa no paha e hiki ke kokua mai.
E paa ana no hoi oia i kana pu wahalua ma kona lima, ua hoopihaia, a i ka bea hoi e hookokoke loa mai ana mahope ona, ua huli ae la oia me ka manao e kipu aku, aka no kona pupuahulu loa, a me ka piha no hoi i ka makau, nolaila i kona manawa i hoomaka mai ai e lawe i ke kiko o ka pu, aole loa i kikii pono, aka ua hapa wale no. Hoomaopopo iho iho la oia, aole he waiwai o ka manao ana e kipu aku, hoomaka hou aku la oia i ka holo, e pakaawili hele ana mawaena o na kumulaau, aia hoi ka bea ua hahana loa mahope o kona mau kapuai. Mamuli hoi o kekahi ulia pomaikai, ua loaa iho la iaia he manawa e lawe mai ai i ke kiko o kana pu a kikii pono.
I keia manawa hoi, he 20 wale no kapuai ke kaawale o ka bea mai kona mau kuekue wawae aku, a huli ae la oia a haawi aku la i kana mea make maluna o ka bea, a lele pono aku la ka poka a ku ma ka aoao o ke poo, a ua ano kunewanewa iki ka bea no kekahi mau minute. Aole nae i emo a ua ikaika hou mai la ua Buruini nei, a hoomaka aku la e alualu ana mahope o ua kanaka la. Ia wa no i ki hou aku ai oia i ka piha poka i koe a ku aku la no ka bea ma ia wahi hookahi i ku mua ai. Ua ano nawaliwali mai la ua bea nei, aka aole nae i pau kona alualu ana mai mahope o Bukanana.
E anehe ae ana oia e pii iluna o ke kumulaau, kahi hoi a kona mau hoa hohe wale e nana maka wale mai ana no, oiai keia iloko o ka pilikia e poino ai. Aia hoi ma ke kumu o ka laau, e waiho ana ka pu a kekahi hoa ona, i haule mai ka lima mai, a ua hoopihaia no hoi ua pu nei i ka poka. Lalau iho la oia i ka pu, a ki aku la i ka bea me ka eleu loa, a ku aku la ka poka ma ka iwihoehoe, a make koke iho la. Iho awiwi mai la hoi kona mau hoa ilalo o ke kumulaau, a hui pu iho la lakou nei, a hoike mai la ua mau hoa nei i ko laua hauoli no ko ia nei pakele ana, aka, he mau kanaka hohe wale nae laua.
I ka manawa i pa-kaia ai ke kino o ua bea nei, ua loaa aku la elua mau poka iloko ona, ma kahi e kokoke ana i ka puuwai, a he mea maopopo ua kipu mua ia no keia bea, no kekahi wa i hala ae.
Virginia Chronicle, Nevada.
KONA MAKE ANA.
Ua hoikeia mai ma ke telegarapa ka make ana o ke Keiki Alii Seregiusa, a oia no hoi ke keikikane a ke Duke o Lekenebuga. E hoomanaoia no hoi, oia nei iho la ka makamua loa mailoko ae o ka ohana Alii Imiperiela o Rusia, i haule aku la, a i hookaheia hoi ke koko ma ke kahua kaua iloko o keia au kaua o na aupuni e mokomoko mai nei. He keikikane alua hoi oia na ke kaikuahine o ka Emepera o keia wa, a he ukali kino no hoi nona.
Ua loohia keia poino iaia iloko o kekahi hooili kaua, ma ka manawa i nee aku ai ka pualikaua o Karoviteka, e hakilo ma ke ala o Rasegerade. O ko ia nei hanau mua hoi ke Keiki Alii Nikola, oia kai hui pu ia aku me Kenela Gouka, ma ka hoouka kaua hiwahiwa a na Rukini maluna o na Tureke maloko o Rumelia, a ua loaa hoi iaia ka hookaulanaia ma ka lele kaua wiwo ole ana aku maluna o na puali Tureke ma Kehanelika. O ka makuahine o keia mau Alii opio, oia no ke kaikamahine punahele a ka Emepera Nikola, a no ka mareia ana o ua kaikamahine nei me kekahi Duke aina ole, nolaila, ua hooili aku la ka Emepera maluna o kana hunona i keia inoa hoohiwahiwa, Ka Imiperiela Kiekie, a hooili pu aku la hoi oia maluna o kana mau kikikane ponoi i keia inoa, Na Keiki Alii o Romanofeseki.
Mahope mai, ua ano laulaha ae la kekahi mau hana pono ole a ua Duke Wahine nei, nolaila, ua hookikina ia oia e mare me ke Kauna Setaroganopa, mahope iho nae ia o ka make ana o kana kane mua, ke Duke Imiperiela Kiekie. Hookahi makahiki wale no a oi i hala ae nei, ua make mai nei oia ma Parisa mahope iho o kona kipaku ia ana mai ke Aloalii Imiperiela mai.
KA NEE ANA O KE KAUA.
He mea maopopo, me he kaua pulumi wale la no keia a Rusia, iloko o keia wa e komo mai nei ka hooilo. Ua lawe pio mai la na Rukini, he elua mau kulana ano nui o na Tureke, mahope iki aku o Pelevena. Aia hoi kekahi pualikaua o Gouka ma Selatiteza, ma o aku o na mauna Balakana, ma ka hema aku hoi o ko Kefeketa Parha kulana ma Orakenie. A ma kahi hoi he elua mile wale no ka mamao mai Silisiteria mai, ua hoala ia na pakaua o na Rukini.
Ke nee aku nei hoi na pualikaua o ka Emepera iloko o Aremania me ka puahi loa, me ka ae wiwo ole ana aku la maluna o kekahi lalani mauna, he wahi hoi i hoomaopopoia, aole e hiki ke pii ia aku iloko o keia manawa hooilo, a ua telegapa mai nei o Muketara Pasha iloko o na hora ekolu wale no i koe, a hoohahana mai na Rukini ma kona mau wahi hoomoana.
O ka hopuia ana hoi o na kaaahi o ke Aupuni Auseturia e na mana o Hunegeri, ua hoike mai ia, he ao omamalu maluna o na hooponopono aupuni ana o ka Emepera o Auseturo—Hunegeri, a me he mea la, ma ia manawa hookahi no, e laweia mai ai na kukakuka ana no ka ninau, heaha la ke kumu oiaio e hookuikahi ia ai i keia manawa, a i ole mahope aku paha?
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hoike aku nei au, ua nalowale kuu lio kane ulaula laekea, mailoko aku o ko'u wahi noho ma Alanui Alakea, ma ka po Poalua iho nei. Ua kuniia oia i ka hao penei Y K ma ka uhaakau, maluna'e o ke ka. O ka mea e loaa ai ua lio nei o'u, a hoihoi mai ma ko'u wahi noho, ma kahi i hoakakaia ae nei maluna, a e loaa no ka uku makana maikai mai a'u aku. Owau no o
WILLIAM KAHELEMAUNA.
Honolulu, Dec. 5, 1877. 49 2ts*
KE haiia aku nei ka lohe i na mea a pau loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu aku nei au i kuu wahi apana aina e waiho ia ma kahakai o Holualoa Palaueka, apana o Kona Akau mokupuni o Hawaii, aole e komo wale kekahi kanaka me ke kuleana ole, a kii wale i na mea kanu o luna. A ua hoonoho aku au ia uilama k i hope oiaio no'u, nana e malama. A no ka oiaio o keia, ke kakau nei au i ko'u inoa.
MOSES KAPAAKEA.
Halealii, Honolulu, Dec. 3, 1877. 49 2ts*
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
KUAI NUI HOOPAKI!!
—AOLE—
I Kanamai!
—MA KA—
Halekuai Lole Nui
—O—
A. S. CLEGHORN & CO.
AKE MA!
Ma
ALANUI PAPU.
E hoomaka ana ma ke kakahiaka Poaono, la 8 o keia malama. E naue koke mai, a e loaa no na Kumukuai Waiolu, a Makepono hoi, i ike mua ole ia ma ke Kapitala o Honolulu nei.
S. GRANT.
Luna Nui.
49 1t.
E IKE na kanaka a pau loa, mai keia la a mau aku aole au e ae e noho pu hou me Elia Kapapa, kuu kane mare, malalo o ka mana, ka malu, na pono a pau o na makua o maua, a me na pili a pau ma ke kanawai, koe wale no kana mau pono e like me ka hohonu o ke kanawai. MRS. KUAANA KAWELO.
Honolulu, Dec. 4, 1877. 49 2ts*
$10 MAKANA
E LOAA aku no na dala i oleloia maluna, i ka mea a mau mea nana e hoike mai ia Mrs. Kamehaiku Aukai, a ke maopopo nae ma ko'u ike ana oia, no Waimea, Kauai, kona aina hanau. Penei kekahi mau hoike e akaka ai. Aia mawaena o ka pulima a me ke kuekue o kona lima hema, hookahi inoa, o Paopao. a ma ka maka, he ano makaiwi. Ina e loaa, e halawai pu oia me a'u ma ke Keena o ka Lahui Hawaii. S. AUKAI.
Honolulu, Nov. 29, 1877. 48 2ts
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 3 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
315 1y 867
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
Loio a me Luna Hooiaio.
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, a lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hooiaio Palapala no ka lehulehu.
Keena hana, ma ke kiho o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y 827) [51]
HENEIKI KA AKA I KA OLU.
OLU O KE AHA?
OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU
o ka Halekuai o
GOO KIM!
MALUNA mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."
E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia Poaono, a pela mau aku ma na Poaono a pau. Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e lia ai, kiola iho "i ka a-la a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uliuli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o kela a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulaula, hinahina, uliuli a me ka poni, na mamalu liilii, na Lakeke keiki, a me na koloka hoopumehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E hele mai i ike i ka nani o Aipo.
GOO KIM.
Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma Ewa mai o ka hale polapola. 35 6ms*
EIA KA POMAIKAI E NA MAKAMAKA.
E NAUE! E KIPA!
KUAI MAKEPONO LOA MAANEI!
HE KUAI MANUAHi!
KE KAHEA aku nei au i kuu mau makamaka a pau o ka olu o Makawao, e hoopulu mau ia'na e ka Ua Ukiukiu, mai ka apana o Hamakua a hiki aku i ka apana o Huelo.
Ua wehe ae nei au he elua mau Halekuai Lole nani, hookahi ma Haiku a hookahi ma Makawao ponoi, a e kuai aku ana me ka makepono loa ia oukou e ko'u mau makamaka, ma ke kumukuai haahaa loa i ike oleia mamua.
OIA KO'U ALOHA IA KAKOU IHO.
O na lole nani loa e kupono ana i ka linohau ana o na Keonimana, a me na kahiko kupono no ka hoohiehie ana o na lede maka palupalu o ua aina ua kaulana nei, e hoopakika aku ana au i ke kuai ana ma ko'u mau Halekuai. E kipa nui mai oukou me ke aloha, e ike pono i ko keia.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
a me kona mau Halekuai manuahi. He ole ka lohe pepeiao, o ka ike maka ka pono. Owau no me ke aloha.
36 3ms. C. H. DICKEY, (Kale Kika.)
Piha i ka Hauoli!
Hauoli i ke aha?
I KA EMI O KE KUMUKUAI O NA
Lole Ano Hou ma ka Halekuai o
AHUNA!
MA KA hiki ana mai o ka mokuahi Likelike a me na moku waiwai e ae mai na aina e mai, ua loaa mai, a eia ma ko'u mau Halekuai na waiwai nani ano hou loa, a e hiki mau mai ana no na keia hope aku, a hewa i ka wai na mea he nani.
E kuai aku no au me ka oluolu loa ia oukou e na hoa o na aina kupolua nei i ka lai, a me na makamaka e ae hoi a pau e naue mai ana, a e ike auanei oukou i ke kuai hoopaki aku o ke keiki o ka aina pua i ua mau waiwai nei: oia hoi na Kalakoa holoku o kela a me keia ano e ku ai ka hoohehelo ana, he 101 a hookahi dala o ke Kalakoa ano lauai-lilii, a he 8 i-a hookahi dala o ke Kalakoa laula nunui, na lole Iliwai o kela a me keia ano, na polu maikai loa, na kihei weluwelu, aole i kanamai ka nani i ike oleia mamua, na makalena o na ano like ole, na koloka e kipu ai o ke wa anu, a me na mea makamae e ae he nui wale, e molowa'i oe i ka helu aku e
Nolaila, e kipa mai no e na makamaka, aole ke kikaha loa'e ma ke alanui. Ina no aole ke kuai, o kekahi mea nui no ka halawai ana o na maka, a na'u no e pahola aku ia oukou i na lima hookipa a ke aloha. Owau no ko oukou makamaka. AHUNA.
Waialua, Oct. 3, 1877. 40 3ms.
NA BUKE
MA KE KEENA O KA PAPA HAWAII
—A ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, Ili gula nani..... 1 75
Kauoha Hou Pakeke me na Halelu, Ili eleele..... 50
Kauoha Hou Pakeke, ili gula nani..... 1 75
Kauoha Hou Pakeke, ili eleele..... 35
Na Halelu Pakeke, ili eleele kaekae wai gula..... 30
Na Halelu Pakeke, ili eleele..... 20
Na Halelu Pakeke nani..... 50
Moolelo Ekalesia..... 50
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Wehewehehala ..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 25
Ninau Hoike ili lahilahi..... 10
Haiao ili lahilahi..... 10
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 10
Kumumua Kula Sabati..... 10
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 10
Ui Kula Sabati Helu 3..... 10
Ui Kula Sabati Helu 5..... 10
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala,..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 15
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 25
Leo Hoomana..... 20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka nu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Ui Kula Sabati Helu 4.
H. BINAMU.
Kakaule ta o ka Papa Hawaii.