Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 52, 27 December 1877 — Page 2
Ka Nupepa 'Kuokoa.'
No ka Makahiki 1878!
I na makamaka heluhelu nupepa, na hoaaloha hoi o ka aina oiwi, mai Waiohinu a hiki aku i Niihau. Aloha oukou.
Mai ka la akahi aku o Ianuari 1878, e lilo mai ana KA NUPEPA KUOKOA, na makou e hoopuka a e hooponopono. E kokua pu ana me makou kekahi mau kanaka Hawaii, a me na makamaka e ae, i kupono ko lakou makaukau no ka hooko ana i na iini manao o ka poe heluhelu ma na moolelo hoonanea me ka hoonaauao pu, na nuhou o na aina e, na manaopepa ku i ka hoeueu manao me ka hapai i kanaka iluna a hooholo imua, a me na palapala hoolaha mea hou a hoolaha manao.
Aole hoopili wale i ka hoomana; aka, pili i ka Pono i na wa a pau, a me ka wiwo ole no ka pono o kanaka malalo o na kanawai o ka aina, oia ko makou manao.
Ke kono aku nei makou i ka lokomaikai o na hoa heluhelu a pau o ka LAHUI HAWAII, e huipu ae kakou ma KA NUPEPA KUOKOA no ka makahiki hou; a o na hoa heluhelu mua o ke KUOKOA, e hoomau mai no.
Ka uku no KA NUPEPA KUOKOA, $2.00 no ka makahiki; $1.00 no eono mahina ME KA HOOKAA MUA.
E hooili mai na manao, na olelo hoolaha, a me na dala no ka makahiki hou ia H. H. PALEKA.
Ka Waiwai Pookela o
KA LAHUI NO 1878,
KA NUPEPA KUOKOA!!
EIA MAI A HOEA AKU.
Mawaena o na ukana a makou i noonoo mua ai, he pomaikai nui no ka poe heluhelu NUPEPA KUOKOA no keia makahiki ae, o ka moolelo piha kekahi o ke Kau Ahaolelo o 1878, e puka aku ana ma keia pepa.
O na moolelo walohia, menemene a manaonao no hoi kekahi o ke Kaua Nui ma ka Hikina, e pahola ia'ku ana imua o ko makou poe heluhelu.
A o kekahi hoi, he moolelo hou loa. O keia moolelo, noloko mai o na mea i kakauia e kekahi haole kaulana o Enelani. Ke unuhi ia nei me ka noeau e ko kakou makamaka a hoa kalaimanao, KAHIKINA KELEKONA no keia pepa. E hoomaka ana ia moolelo ma ka helu akahi. Ma o keia mau pomaikai piha a me na mea e ae he nui a makou i manao ai e hoomakaukau no ka pono o ko makou poe heluhelu me ka minamina ole i ka luhi, ua konoia na aa koni o ka puuwai o ko Hawaii lehulehu e lawe koke mai ka helu akahi aku o ka NUPEPA KUOKOA me ka hookaa MUA i na Dala Elua no ka Makahiki.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ua ike ia o J. S. Kekukahiko e ko Honolulu poe, he kanaka i piha i ka epa, a e hana ana i na mea lapuwale; nolaila ua ano ole ia makou kana mea i hoolaha ai ma ke Kuokua o ka Poaono iho nei; ua haule wale e like me na walaau ano ole a ka poe e noho mai la i uka o Kapalama, aka, anoai o kuhihewa kekahi poe o na wahi mamao, nolaila, ke hoolaha aku nei au i keia hana lapuwale hou a Kekukahiko, me ke kuni pu ana aku iaia i ka hoailona hoohilahila o kona hoahewaia, aohe oiaio kana olelo. Na'u na HAUMANA.
Kou, Dek. 25, 1877.
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, DEKEMABA 27, 1877.
Maluna o keia helu hope o ko kakou pepa makou e ku nei a haawi aku i ke aloha pumehana i na hoa heluhelu a pau o ka LAHUI HAWAII no ka makahiki e pau ae nei. E aloha pu kakou me ka hauoli a me ka mahalo pu i ke Kumu hookahi o na pomaikai a pau. Ia makou e ku nei ma keia palena hope o ka makahiki a aui ae a nana i hope no na ouli o ka makahiki e pau ana, aole a makou manao e ae, o keia wale no, he mahalo a he aloha. Ua aie makou a me ko Hawaii a pau i ka lokomaikai o ka Makua o na lehulehu.
Aohe a makou waimaka helelei e like me kekahi poe, aohe u ana, no keia helu hope o ka LAHUI HAWAII. He oiaio no ua hookui ia mai makou me na pilikia iloko o keia makahiki; ma o na hoa hookamani la kekahi o keia mau hookuina. Aka, aole makou i hewa ma ia mau mea, me lakou no ia, a e kaawale hala ole makou. Ua hana ka LAHUI HAWAII i kana hana, a ua pau, a ua hauoli makou no ka pau pono ana. Ua hooko pono ka pepa i kana hana, a ma keia helu hope o ka makahiki ke hookaa aku nei oia i kona aie a pau.
Aka, aole i pau ka makou hana. O keia pepa, he kahua ia a he paahana no makou no kekahi mau makahiki iho nei i hala. A ma keia hope aku e hoea aku ana makou imua o na makamaka iloko o na kolamu o ka Nupepa Kuokoa. A o na alako ana a pau a makou e ko ai i ko kakou lahui, e ko ana no iluna, aole ilalo.
He nui na manao a makou i hapai ai iloko o keia pepa, aole nae i lawa kupono ko kamailio ana, e hapai hou ana makou ia mau mea i ka wa kupono, me ka manaolana e hooaiai aku i na makamaka.
Ma na ao ana a pau, na papa ana, na hooikaika ana, na hoahewa ana a me na hoapono ana, hookahi wale no a makou mea nui e hai ai, oia na pomaikai o ka lahui o ka aina oiwi. O ke kumu a me ka mole o ko makou hooikaika ana a pau, oia keia: i ulu a mau loa ma keia paemoku ka laau nona ka olelo i palapala ia, "o kona mau lau ka mea e ola ai na lahuikanaka."
Me keia mau olelo hoolana ke hoomaha nei makou maanei, me ka haawi pu ana aku i ke aloha hope o ka makahiki. A keia pule ae e nana mai na hoa i ka Nupepa Kuokoa.
"Nani ka oiwi o Hilo i ka lehua,
Ke kui la i ke one o Waiolama;
Nani ke kino o ka laau, he laau."
Ka Pane a "Kuokoa."
I KUU LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:
Maloko o ka nupepa Kuokoa o ka Poono iho nei i ike iho au i kau leta ia'u; a he mea haohao no hoi no'u kou palapala ana mai, me kou ui ana mai ia'u ma na ninau he lehulehu wale, oiai, ke kamailio mai nei oe me he mea la, he enemi au nou. Ke ninau mai nei oe: "E enemi mai ana no anei oe ia'u." A penei hoi: "Mai ae oe e hana ino ia'u ma ke akea," a pela aku. Owai auanei kou enemi? A nawai la oe e hana ino? He moeuhane paha ia nou. Aole au i ike i kekahi mea i enemi ia oe, o oe wale iho no. No ka mea, ma kou hana ino ana ia hai, ua kue oe i kou pono iho; a ma kou hoala'ia ana i na manao hoino i ka poe nana oe i ao a e ao nei i na hana pono, ma ia mea i hoike ai oe he enemi oe nou iho. A aohe ou enemi e ae.
Owau no hoi kekahi au e hana ino mai nei iloko o na la hope o ko kaua noho pu ana, no ka mea, i ka hele ana mai o ke kanaka a me kana mau hana kohu ole i ka Poaono iho nei, ua ae ae oe iaia e hoolaha i na olelo hoohilahila e pili ana ia'u, oia hoi keia, "o ka hapalua o na tausani o ko'u poe heluhelu he poe moe mau." Auwe kuu eha, a me kuu hilahila! Oia iho la anei ka hua o kou hoomanawanui ana ia'u no na makahiki he umikumamalua au e kaena nei? o ko'u lilo hapalua iloko o ka lima o ka poe haihai kanawai? A ina paha pela hou aku ua mau makahiki e noho pu ai kaua, o ko'u kaa holookoa aku no ka paha ia iloko o na lima o ka poe lapuwale. Aole pela kuu kaikaina o ke koko hookahi, o Lahui Hawaii. He ala kona inoa. Ma na hale o ka poe maikai ka hapa nui o kona maalo ana. Ua huhu a ua lili ka poe moe mau no kana mau olelo ao; aka, ua ku oia me ka wiwo ole, a ua paio i ka paio maikai. Ke hapai nei oia i ka lahui iluna, aka, o kaua ke ume pu ia nei ilalo. Nolaila, he mea pono ke wehe ia ko kaua pili a e kaawale, e like me kau e hana nei. O ko kaua pono like ia.
Ua lokahi ko maua manao me kuu kaikaina Lahui Hawaii e hana pu me he io hookahi la, a o ko'u inoa nae ke hoopuka ia'na; ua holo like ia manao ia maua. He nui no hoi ko'u aloha nona a me ka mahalo pu kekahi, no kona ahonui i ka hoino ia. O ka hoino ana no paha keia a kaua i lohe mua ai, "he pomaikai ke hoino ia no ka pono." E ike ana oe, o ko'u aloha a me ko'u ahonui mamuli o ko kaua lahui ma keia mua aku, e oi aku ana mamua o na wa i hala. A no'u iho hoi, aohe wahi manao enemi iki. Me keia mau wahi olelo, he pono e hookuu ae oe ia'u. Me ke aloha pau ole. KUOKOA.
P. S. Mai haohao oe no kuu holo ana ma ka hale o kuu kaikaina e kakau i keia leta; no ka mea, ua eha loa au ia oe ma ko kaua hale. Aloha no.
KUOKOA.
Kou, Dec. 24, 1877.
I na Makamaka o ka Lahui Halawaii:
Aloha oukou:—I keia la, ke hoea aku nei imua o oukou ka Helu pau o ka kakou pepa o ka M. H. 1877 nei, a o keia no hoi ka Helu hope loa, a e kuu ana oia i kona luhi o kona hoomanawanui ana i na ukana koikoi a pau i hooili ia'ku maluna o kona hokua, e lawe aku imua o oukou e na makamaka, i ku i ka hoolana manao, me na hooikaika ana e hooholo mua i ka noho'na maikai iwaena o ka lahui, a me kona kumau ana hoi maluna o ke kahua e hiki ai ke kaana ia na pono kaulike mawaena o na kanaka.
I na manawa a pau i aui hope aku, a hiki loa mai i keia la, aole oia i kunukunu a pauaho ae no na hookuiia, na eneenemi ia a me na kekeueia mai he nui wale, aka, ua hoao ikaika no oia e pale aku me ka wiwo ole i na hoino a pau e hailuku ia mai ana maluna ona, aole hoi me ka manao ino aku e like me ka manao ino ia mai, aka, me ke akenui ana no e hoopololei a e ike aku ia lakou a pau, e lilo mai ana hoi he mau hoaaloha oiaio, maluna nae o ke kahua o ka pono a me ka pololei.
Nolaila, iaia e nalo aku ai, a palena pu ia hoi kana mau hooikaika ana, ke kanalua ole nei makou i ka olelo ae, e loohia aku ana iloko o kela a me keia puuwai oiaio ke aloha a me ka minamina iaia, a he mea hoi e hiki ole ai ke hoopoina koke ia.
A oiai hoi he mau la hapa loa koe a hala ae keia makahiki, a pela hoi e hala pu aku ai me na mea a pau i hanaia iloko o kona mau la, a mai manao iho hoi oukou e na hoa ua nele oukou i ke kahua e hoakea ia'i ko oukou mau manao i ku i ka hooholomua ana i ka lahui, aka, ke komo aku kakou iloko o ka malu o ka M. H. 1878, e launa pu aku ana no kakou maluna o ke kahua o ka nupepa Kuokoa.
Nolaila, e hoopale aku i na hookuku o ka makahiki e pau nei, a o na manao hauoli a pau, ka kakou ia e kaualupe pu aku ai iloko o ka M. H. 1878, a e hookahua ia hoi kakou me na manao lokahi maluna o na kahua o ka oiaio a me ka pono, a pela hoi e hooko ia'i keia mau huaolelo, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono."
Neo o Tureke aohe poka.
O ka hune a me ka nele maoli o na Tureke, he haawina kaumaha loa ia i ili mai maluna o lakou. O ke aupuni Tureke, aia oia iloko o ka aie kaa ole, mai ka wa mai o ka hoomaka ana o keia kaua, aka, ua mau no nae ko lakou mau manao no ka hakaka. Ua hapai lakou me ka lawelawe ana, a ua kaua aku hoi i ka enemi, me he waihona waiwai piha la ko lakou.
Mamuli nae o ka hoomana Mahome da ko lakou kaua ana, aka, aole loa ia he mea e loaa mai ai ka waiwai. O na lako kaua, e uku ia aku no i ka poe nana e hoolako mai, ma ke dala kuike, a ma ka hoaie paha kekahi.
A i keia wa hoi, o ke aupuni Tureke e komo okoa nei iloko o ka hune, ua nele pu iho la no hoi i na ano metala i kupono ke hoohana ia i mau poka. O ka mea pono wale no paha i na Tureke, o ka hoao e like me na kanaka o Cuba o ka lawe mai i na lako kaua, mai na koa poino mai o ka enemi, me ka hoohemahema ole aku i kekahi wahi hunahuna oia mau mea- Aka anoai paha hoi, o loaa ia Tureke ka manawa, e hiki ai ke hoolako i kona mau pualikaua, i ka poka a me ka pauda. Ke hana ia nei kekahi mau hoolala ana, no ka aie aku i $5,000,000 i ka poe mea dala, aka, ua ike mua ia ka pilikia, aole loa paha e ae ia mai ana ka hoaie iaia, aole no hoi he wahi e ae e hiki ai iaia ke hookaa aku.
I keia manawa, ana e ake nei oia e aie aku i $5,000,000, me ka manao hoi e hookaa no ka ukupanee, ia £280,000 o na dala hookupu mai ke aupuni mai o Aigupita. Hookahi hoi miliona a me eha haneri tausani dala, hookupu, mai ka Kehedive a Moi hoi o Khiva, a pela iho la paha auanei e loaa ai ia Tureke kahi pono iki, e hiki ai ke hoolako aku i kona mau puali me na lako kaua, ke hiki aku i keia kupulau ae.
HE LEO ALOHA!!
ALOHA OUKOU!
ALOHA PAU LOA!!
O makou, na paahana o ka kakou wahaolelo KA LAHUI HAWAII, ke hookuu aku nei makou i ko makou luhi o ekolu makahiki, e kipa a hoea hope loa aku ia ma na ipuka o kona poe heluhelu, me ka hoike aku i ko makou aloha lihaliha i na makamaka, na hoa'loha a me na kini a pau i hoohialaai pu ma ke kaana ana i kona mau kolamu kalai manao, ma ka lulu lima pakahi ana'ku me oukou me na kipona waimaka helelei o ke aloha kulipolipo, oiai, o ka helu hope keia.
A ma ka hoomaha ana o ka kakou elele KA LAHUI HAWAII, pela makou kona mau paahana i hoomaha pu ali. Ke kulou mai nei na paia o keia keena a makou i luakaha ai a ka-ua mai ia makou, ke kahea mai nei na hua kepau e noho aku makou, ke haloiloi mai nei na kulu waimaka o ka Papa Pai.
Ma keia la, ke hali aku nei ka kakou lei ma kona hokua i ko makou leo aloha ia oukou e na makamaka, a o ka pau keia o ko kakou launa ana, pau ko makou kaana ana i ko oukou mau manao, aole e koele hou na hua iloko o ka hao, aole e hoi na hua i ko lakou mau keena, pau ka olokaa ana a ka rola e pai i na manao, aole e ike hou ia na kope me na pulu, pau ke kawewe ana o na gale, pau ka maewa ana o na kohu inika maluna o ka pepa, aole e ike hou ia na kolamu o KA LAHUI HAWAII, pau ka opiopi ana i na kakahiaka Poaha, aole hoi e ala hoomanawanui hou ia na po, ke hele nei makou,—me ka waiho aku i ka mohai he aloha.
Ke haawi aku nei makou i ko makou aloha lulu lima lihaliha i na kokua ekolu o KA LAHUI HAWAII, Kahikina Kelekona, B. W. Kawainui a me S. H. Haaheo; a no ka Luna Nui ka Rev. H. H. Paleka, ko makou lima akau aloha.
Aole makou e poina i ka haawi pu ana ae i ko makou mau waimaka me na lulu lima aloha pu ana i ko makou makamaka maikai ka Hon. J. U. Kawainui a me kona mau keiki kukulu hua; na hoa luhi hoi o ka hale inea hookahi, oiai lakou e ukali pu mai ana ma keia moali hookahi a makou e hele nei. A maluna hoi o ko makou Luna a makua hoi Mr. James Auld, ka mea i hooponopono mai i ka makou hana ana, ko makou naau, ka makou mau kanaenae ana a me ke aloha welenia. A no ke koena o na hoa luhi oia hale, na lima lawelawe o ka Hawaiian Gazette, ko makou mau puuwai pakahi a pau e pipili mau aku ai, na oukou e noho iho a hoomanawanui i ka luhi o kakou, na oukou e hooluolu ae i na leo ikuwa oia mau paia aloha e hea mai nei me na leo kupinai o ke kanikau.
Maanei, ke waiho aku nei makou na hoa paahana o KA LAHUI HAWAII i ko makou aloha Makahiki Hou ia oukou pakahi a pau. Aloha oukou!
J. KAULAHEA. SAM'L. KAAIKAULA.
A. KAHOOWALEWALE. KEAKAOKALANI.
Honolulu, Dec. 26, 1877.
MOOLELO O KA AHAHUI O NA EKALESIA O KAUAI.
Lihue, Kauai, Oct. 30 & 31; 1877.
Halawai ka ahahui ekele sia o Kauai ma ka luakini o Lihue i ka hora 10½ am o ka la 30 o Oct. A. D. 1877 Rev. J. H. Mahoe ma ma ka noho. Ma ka balota ana ua kohoia o Rev. R. Puuki i lunahoomalu a o W. M. Kekoa i hope kakauolelo.
Na lala i hiki mai:
Ekale sia. Kahu. Elele.
Hanalei Rev. R. Puuki ——
Anahola G. M. Keone, Haiolelo ——
Lihue Rev. G. Puuloa I. Kaaiohelo
Koloa " J. H. Mahoe W. M. Kekoa
Waimea J. Kauai Kiai H. W. Kaluahi
R e v. J. W. Smith, Lala mau, o S. R. Hapuku, Keiki a ka Aha.
Hoike hapa a ke komite imihana 1. Malamaia ka hapa hora haipule i ka ka hoomaka ana o na hana o kela a me keia la 2. Hoike Kihapai. 3. Heluhelu kumumanao. 4. Na palapala hoopii. 5. Ke ola o na kahu. 9. Ke kula kahunapule. 7. No ka mahinahou. 8. Pehea la e hooulu ia ai ka pono iwaena o na ekalesia o keia aha? 9. No ka hulahula. 10. No ke kula Sabati. Malamaia ka hapa hora haipule a haiolelo o Rev. J. H. Mahoe. Poolelo. II Korineto 6, hapa hope o ka Pauku 16 a me ka Pauku 18. Hapaiia ke kumuhana 2. No ka hoike kihapai. J. Kauai, no ka ekalesia o Waimea J. H. Mahoe, no ka ekalesia o Koloa Rev. G. Puuloa, no ka ekalesia o Lihue C. M. Keone, no ka ekalesia o Anahola. Rev. R. Puuki, no ka ekalesia o Hanalei.
Hoomaha na hana i 1 hora, pule o Rev. G. Puuloa' hoomaka hou na hana me ka pule a W. M. Kekoa, koho ia Rev. J. H. Mahoe, S. R. Hapuku, C. M. Keone, na komite imi haawina no ka halawai o ka Malama o Apr. A. D. 1877.
Noi mai o S. R. Hapuku e lilo na luna apau i hiki mai no ka eka o Lihue i hoa kukakuka no keia aha; Hooholo- Hosea, Kahele, Zakalia, Kauahoa Metusala, Kekaa.
Hapaiia ke kumuhana 3. No ka heluhelu kumumanao.
1 O ka hoike ana mai o ke Akua i kona mau noonoo i kanako oia anei ka mea e pono ai? J. Kauai.
2 Ua pono anei i na keiki i bapetizo ia ke noho ma ka papaaina a ka Haku a ai? Rev. J. H. Mahoe.
3 Heaha ka ka Palapala Hemolele i ao mai no na kino e hoalaia mai ana i ka la mahope? Rev. G. Puuloa.
4 E wehewehe mai i na hana e ulu ai ke aloha iwaena o ka ekalesia no ko lakou kahu. G. M. Keone.
5 Heaha na mea e mau ai ka noho pono ana o na haipule a hiki i ke ola mau loa? Rev. R. Puuki.
Noi mai o G. M. Keone e hoopanee na hana a apopo hora a. m. Hooholo ia. Noi mai o J. Kauai e hookuu iaia i ka la apopo, hooholoia; hookuuia me ka pule a J. Kauai.
La hana elua.
Halawai hou ka Aha i ka hora 9 a.m. Malamaia ka hapa hora haipule.
Mamua ae o ka hoomaka ana o na hana mau, ua oluolu i ka makua Rev. J. W. Smith ka pahola ana mai iwaena o na hoa no na mea hou e pili ana no kona aina makua Amerika, a ua piha hauoli na hoa o ka Ahahui no na mea hou oia Ainapuniole. E hoomaka ana i kona haalele ana i kona ohana maanei, i kona nee ana aku ma ka moana a halawai me kona ohana ma kela aina mamao, a hiki i ka halawai hou ana me ka Ahahui me ka oluolu maikai. E hoomaikaiia ka Makua nui ma ka lani.
Heluheluia ka Moolelo o ka halawai i hala, hoaponoia.
Heluhelu Kumumanao. Kau ia mai ke kanawal i mea aha? S. R. Hapuku. Noi mai o Rev. G. Puuloa e lilo o Enoka Kahele i hoa kukakuka no keia aha. Hooholoia.
Hapaiia ka noonoo ana i ke Kumuhana 5. Ke ola o na Kahu. Nui ke kukakuka ana, aole nae mea i hooholoia.
Kumuhana 6, Ke Kula Kahunapule.
Mahope iho o ke kukakuka loihi ana ua kohoia o Rev. J. H. Mahoe i Komite imi haumana no ke Kula Kahuna.
7 No ka mahina hou. 8 Pehea la e hooulu ia ai ka pono iwaena o na ekalesia o keia Aha. 9 No ka hulahula. Nui ke kamailio ana. 10 No ke Kula Sabati.
Waiho mai o G. M. Keone he olelo hooholo. Olelo Hooholo, Hooholoia. Na ke Kahu Kula Sabati o keia mokupuni e kahea i na Kula Sabati o ka mokupuni, ma kahi e hui ai ka Ahahui ekalesia o Kauai malaila no e hui ai ka Hoike Kula Sabati.
Hoike a ke Komite imi haawina no ka halawai e hiki mai ana o A. D. 1878 1 Heaha ko ke kanaka hemahema i hiki ole ai iaia ke malama i na kanawai o ke Akua. Rev. G. Puuloa. 2 Heaha ka hewa i hiki ole ke kalaia, i oleloia ma ka Baibala? G. M. Keone. 3 O ke kukuluia ana o na Ahahui Hooulu Lahui ma Hawaii nei, he mea anei ia e ulu ai ka lahui? Rev. J. H. Mahoe. 4 Ina na ke Akua kakou i hana, a he ano ino ko kakou, alaila, o ke Akua anei ke kumu oia ino? J. Kauai. 5 Ina ua kohoia kekahi kanaka no ke ola, e ola ana anei ia ke malama ole i ka pono? Rev. R. Puuki 6 O na la eono i hana ai ke Akua he mau la maoli paha, he mau la loihi paha? S. R. Hapuku.
J. H. Mahoe, G. M. Keone, S. R. Hapuku na komite.
Noi mai o S. R. Hapuku e hoopau i kona inoa Keiki o ka Aha. Hooholo ia. Hooholoia e lilo o S. R. Hapuku i lala mau no ka Ahahui Ekalesia o Kauai. Waiho mai o G. M. Keone he olelo hooholo. Olelo Hooholo, Hooholoia, ke haawi aku nei keia Ahahui i ko lakou manao mahalo i ka ekalesia o Lihue, no ko lakou malama ana ma na mea e pono ai ke kino.
Hooholoia e hoopanee i ka halawai a hui hou ma Koloa, pule elua o Apr. o ka A. D. 1878, o Rev. R. Puuki ka haiolelo.
Heluheluia ka Moolelo o ka la hana 1 & 2, a hoaponoia. Hookuu ia na hana me ka pule a ka makua Rev. J. W. Smith. WM. M. KEKOA.
Kakauolelo.
Ke hoea aku nei makou i keia kakahiaka me ka haawi ana aku i ko makou aloha Hape Nuia i ko makou mau makamaka a pau loa.
UA IKE IA KA LAAU MA KONA HUA.
Ka Hookamani.
Ua ike kakou i kekahi o na hua—o kekahi hoi ia o na hua ano nui, i kupono i na Kristiano ke hoohua mai, a ke nele ka oiaio, aole loa e hiki i kekahi ke komo iloko o ka lani, no ka mea, o ka poe hoopunipuni a pau, aia wale no ko lakou kuleana ma ka lokoahi e lapalapa ana me ka luaipele. Hoikeana 21:8. O ka hana kue i ka Oiaio he hoopunipuni ia. Ua maa mau ka poe hookamani i ka hoopunipuni. Ua pono ko ka Haku hoohalike ana'ku ia lakou me na halekupapau keokeo me ka nani o ko waho, aka, ua piha o loko i na mea pelapela. Mat. 23:27.
He nui na makahiki i hala aku nei, e noho ana ma Enelani kekahi kanaka o Cayford kona inoa. Ua lilo oia i mea lawelawe no ka Euanelio, a ma ke ake nui ana e lilo i Kristiano oiaio, ua loaa mai la iaia ka lokomaikai o kekahi wahine opio hanohano, a mareia iho la laua.
Mahope iho o kekahi manawa, holo aku la oia ma ka moana Atelanika, a hai aku la i ka olelo a ke Akua, oiai oia e noho ana ma Masekuseta, a ma ia manawa hookahi no hoi, e hoike pu ana iaia iho, he kanaka hooponopono aupuni loea manaopaa. Alaila hele aku la oia a noho iho la maMaine, a ua lilo iho la oia he kahunapale no ka Ekalesia, ma kuu kulanakauhale i hanau ia ai.
I kinohi, ua puni loa na kanaka olaila iaia, a ua hoohalike lakou i kona ano aloha a me ka haahaa e like me na kanaka Samaria, e like hoi me ka manaoio ana o Simeona ke kanaka kilo.
Ua kamailio lakou nona me he kanaka manao Akua io la. He mau haipule loihi kana, e like la me ko na Parisaio ano, (Mat. 23:14) a haiolelo no hoi me ka nui o ke aloha.
Alaila hoohui aku la oia me ka poe o ka man aoio ma ka Babetizo o ka hooluu ana i ka wai, a no ia mea, ua hooluu ia oia iloko o ka wai, a olelo aku la kekahi o kona mau hoa makaainana iaia, he makemake oia e ike aku i ka hipa eleelee holoi ia ana, i hoike ai oia no ka mea i hanaia. Aka, ua haalele mai ka poe i hooluu ia i ko lakou hui pu ana me ua kanaka 'la mai ia manawa mai ka hoomaka ana o ua kanaka nei e haule ilalo mai kona kulana mua mai, a emi hikiwawe iho la ilalo loa.
Ua haalele aku la oia i kana wahine, he wahine Kristiano oiaio, ka wahine hoi i noho pu me ia no na makahiki he 20 a hele aku la ua kanaka nei, a noho ma kekahi wahi mamao, no na mile 2 a 3 paha, a noho pu iho la ma ke ano kane a wahine, me kona wahine malama hale.
Nolaila, ua hoopii ia oia a hookolokoloia no ka mare palua ana i ka wa no e ola ana kana wahine mua, a ua hoopaahaoia oia no kekahi manawa.
I ka pau ana o kona manawa i hoopaahao ia ai, hele aku la oia ma Felorida, aole hoi au i lohe hou iki mai nona a hiki i keia manawa. Iloko o ke ola ana o ka poe hookamani, aohe hauoli a me ka maluhia, a e poino mau ana ko lakou mau manaolana.
Eia no hoi kekahi poe oia ano, maloko o na Ekale sia Hawaii, he poe hoopunipuni, a epa maoli no. Oia na hua ino, a ua hoike pu mai no hoi, no ke ino o ka laau. Ua hoahewa aku ka Haku i ka laau fiku ino, i hoohua ole mai i ka hua, a mai ia manawa mai, ua maloo loa ua laau la. Mat. 21:19.
Ina hoi o ka hoohua ole mai, ka mea e loohia ai o ka hopena poino, alaila, he mea e ka nui o ka pomino, no ka poe hoohua mai i ka hua ino. E hoomanao hoi, aia ka inaina o ke Akua maloko o na wahi noho o ka poe hana hewa. Sol. 3:33, ka poe wahahee a me na hookamani, he poe hewa loa lakou.
D.
E KA LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
Ua hene ka aka iloko o'u, me ke aloha pu no hoi no ko D. L. R. Lawe mea hou puiwa ana i ka Poaono i hala. Ina ka ia oe ka Nupepa Kuokoa, punukuia ana ka na kanaka manao kuokoa! Aloha wale!
He keu oe o ke kanaka hoomanawanui o ka Lunahooponopono. O oe hookahi ka luahi a lakou ae nei. Ua pau loa na olelo hoino i ka hooili ia maluna ou; o ua wahi D. L. R. L. nei no hoi kekahi e hooili nei i na olelo pono ole. Aole nae au i ike i kou keeo iki ana no ia poe. Eia ka ke imi nei oe i punuku e paa ai ka poe "manao kuokoa!" wahi a D. L. R. L. mai pono ina e punuku o D. L. R. L. iaia iho. Me ka mahalo. MEA HELUHELU.
Auwaiolimu, Dek. 24, 1877.
[Ua ike makou i ka punuku lio a me ka mea e paa ai ka waha o ka hoki; a ua olelo wale ia no hoi, ina e hoopaaia ka pohaku ma ka huelo o ke kekake e paa ana kona waha; aka, o ka punuku e paa ai ka waha o ka poe holoholo olelo o Honolulu nei, aole makou i ike; ina e loaa ana i kekahi makamaka ia punuku, he pono e hoike koke mai, a e hoopau ia ka hana a ka poe hakuepa a me poe hoolaha wale i na olelo olalau. L. H.]