Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 16, 9 September 1889 — "Hemahema na Hawaii." [ARTICLE]

"Hemahema na Hawaii."

O keia mau mamala olelo ka mea i kuluma mau i kekahi poe haole e hoopuka mamau ana no ka aoao o na kanaka Hawaii. He hemahema ka na Hawaii nui ma na hana pili hookele aupuni, a pela aku, aka iloko no nae o ia mau kuha, a hookae maoli ana, ua hoaiai mau ae lakou i ko lakou aloha i na Hawaii me ka hookamaemae ana i ka lakou mau olelo me ka manao iho paha aole e hiki i na Hawaii ke hoomaopopo i ke kaona o ka lakou mau mele e oli mau mai nei maloko o na wahaolelo kani hanapilo a lakou. Ina he hemahema io na Hawaii, alaila, no wai ia hewa? No na makahiki he kanaono a oi ka noho a'o ana o na Parisaio keia lahui, a no ke aha hoi ko lakou mea i haawiole ai i na haawina i hiki ai i na opio Hawaii ke ike, a lilo hoi i poe kanaka loea ma ke kalai aupuni; oiai, pehea e hiki ai i na Hawaii ke lilo i poe makaukau ma na mea pili aupuni ke ole e ao ia a hoomaamaa ia? Aole e hiki i kekahi mea ke lilo i mea makaukau ke ole e ao ia, mai ka holoholona uhane ole a i ka mea i hana ia a kulike me ko ke Akua ano. Ina paha he aloha a makee io ko keia poe i na Hawaii, alaila, me ke kanalua ole makou e puana aku nei eia na kanaka Hawaii ke noho nei maluna o na oihana o ke aupuni o ko lakou aina ponoi ma ke ano he lahui makaukau a naauao maopopo. Aka, aole loa pela ko lakou makemake a me lakou mau lia mau ana, oiai ua hana lakou me ka maalea. He mea oiaio, ua noho no kekahi mau Hawaii maoli maluna o na oihana aupuni, a ua ike ia ko lakou makaukau i oi aku i ko kekahi poe haole, aka, he au nae ia o ke aloha io ia Hawaii. Nolaila, o ke kapa ana i ka lahui Hawaii he hemahema a he hupo, a pela aku, he mau hana manawaino wale iho no ia, oiai, pau pu a Lanai ma ia ano.