Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 21, 16 September 1889 — He Moolelo Kaao Hawaii -NOKAHALA OPUNA, KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i Kona meu la. [ARTICLE]

He Moolelo Kaao Hawaii -NOKAHALAOPUNA,

KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i kona mau la.

KAIKAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA. Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko, ka Pua iuka o Waolani. KA MEA NONA KA UA KUAHINE O MANOA, ME KA NALU O KALEHUAWEHE, WAIKIKI. &c. &c. &c. Pela oia i hana mau ai i ka pii pinepine iuka o Manoa, no kona hoomahua ana i kana wahine, aole nae he loaa iki iaia o kekahi lohe mai kekahi poe mai, a hiki wale no i kona wa i hoi hou aku ai ilalo o Waianae. Ma keia hoi hou ana o ua Kauhi nei no kona one oiwi, ua noho loihi loa oia malaila no kekahi mau mahina, nolaila, e waiho kakou i i ke kamailio ana no Kauhi, a e nana ae hoi kaua i ka mea nona keia nanea. Ia Kahalaopuna e noho ana mauka o kona wahi mau no ma Manoa, he mea mau no iaia ka hele

pinepine ana i kai o Waikiki i ka hee nalu, a ua hoolilo oia i kona mau la ma ia mau lealea o ke au kahiko a hiki wale i kona nui ana, a i kupono hoi no kona launa ana me kana kane. A ma ia hana a ua ui nei o Manoa, ua nui wale ka poe i makahehi aku ma ia hana lealea. A no kona kaulana pu ana ae no hoi kekahi i ka ike ma ka heenalu, ua uluku ae na manao kuko he nui iloko o na kanaka no Kahalaopuna i ka po a me ke ao, a oia mau hoao ana nae no ia mau manao kuko, he mea maopopo nae ma ka noonoo ana, he nele ka hopena. Aka, he mea oiaio ia, aia iloko o kekahi kanaka ka manao e like me keia, ka mea hoi a Kahalaopuna i moeuhane ole ai, oia kona mea e poino aku ai. Nolaila, e ka mea e heluhelu ana i keia moolelo, e waiho iki ae kaua ia Kahalaopuna ma keia wahi, a e nana mua ae kaua i ke kumu o kahi i hoea mai ai o ka poino. A e ike iho ai hoi kaua e ka mea heluhelu i ke komo maoli ana aku o ke kino nani o ka mea nona keia nanea i ka make. O Pohume @ @ @ @ @ @ @ kona one hanau a penei ka hoakaka ana o ka moolelo. O Puula ke kane a o Kahuwai ka wahine, a mai loko mai o ko laua puhaka i hanau mai ai o Pohumakaino, he keikikane hoi i oi loa aku o ka pupuka o kona mau helehele mamua o na pupuka e ae a pau o ia au, a ua like paha kona ano kanaka ma ka hoohalike ana, me kela kanaka ino me Kumuhea, he paluhe a he anuhe kona ano ke nana aku. He mea ku i ka hoowahawaha a me ka maka'u ke ike aku i kona mau helehelena, a pela no ma ko Pohumakaino mau ano a pau, a e like me ka pupuka o kona mau ano pela no i kapa ia ai o kela inoa ae la nona. I ka wa uuku o keia Pokumakaino, he mea hilahila loa i kona mau makua ka hoikeike wale ana ae i na keiki la imua o ke poe e hele aku ana io laua. Nolaila, ua noonoo iho laua e hookaawale i ke keiki me kekahi o ko laua ohana pili ma ka hanau ana. A holopono ko laua kuka ana ua lawe aku la o Puula i ka laua wahi makahiapo, a haawi aku la ma ka lima o kona kaikuahine ponoi o Pakukale kona inoa. I ka ike ana mai o kona kaikuahine i kona kaikunane, e hii aku ana kona mau lima me ke keiki, aia hoi, pa-e mai la kona leo me ka hoihoi, "heaka keia au e kuu kaikunane haku e paa mai nei?" A wahi a kona kaikunane i pane aku ai, i lawe mai nei paha hoi au i kahi keiki nei a maua nau e malama iho me ke kane a kaua a hanai iho no a nui, alaila, hoounauna pono iho no, oiai, aohe he mea nana e olelo mai, no ka mea, na kaua ponoi no ke keiki, aohe he hana mai a ko kaikoeke, oiai, ua makemake oia e haawi mai na olua ke keiki.