Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 114, 23 January 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

MA KE KAUOHA.

Hoolaha Hookahekahe Wai.

HONOLULU, H.I., AUG. 9, 1890.

            O ka poe a pau i loaa na pono hookahekahe Wai, a i ole, e uku ana paha i ka Auhau Wai, ke hoike ia aku nei ma keia na hora no ka hookahekahe wai ana mai ka hora 6 a 8 a.m., a mai ka hora 4 a 6 p.m.                      CHAS. B. WILSON,

            Luna Wai Nui o Honolulu.

Aponoia:

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina,       92-dtf.

 

KA LEO O KA LAHUI.

J. E. BUSH,

 Lunahooponopono a me Puuku.

POALIMA, IANUARI 23, 2891.

HE HANA ALOHA OLE.

            He mau lono ano nui a kaumaha kai halihali ia mai imua o makou ma ka la inehinei e pili ana no na hana aloha ole a ku i ka pepehi kanaka a kekahi poe i manao ia he mau makua no ka Home Lunalilo maluna o na elemakule a me na luahine kino palupalu; nolaila ke huai aku nei makou imua o ke akea me ka manaolana, e lilo ka makou mau ao ana i mea e lilo ai na mea hana mua ia i makahiapo no ia mau hana hoehaeha naau a i hopena hoi no ia mau hana.

            O ka mea i halihali ia mai imua o makou ma kekahi o kela mau kakahiaka poniponi aku nei, ua komo mai la ua poe ala i hilinai ia he mau makua no keia poe pilikia iloko o ka rumi kahi hoi a na kolopupu wahine a me kanikoo kane e moe ana me na iliwai huihui, a hookiki aku la i ka mea uhane a ke Akua i hana ai, ua ulu mai keia noonoo mamuli o ka molowa i ka hoala, no ka hoololo o na elemakule, pela mai ka lohe, a ua nui ka uwe ana o na elemakule no ka nui u ke anu a me ka huihui, aka nae na lilo ia i mea akaaka a lealea na ka poe i nele me ka opu o ke aloha hoa kanaka.  O kekahi poino i loaa mai mamuli o keia mau hana kanu ola, eia kekahi mau elemakule ke waiho nei i ka mai mamuli o ka loaa ana i ke anu.

            O kekahi o na hana aloha ole i hana ia, oia no ka hoopaa ia ana o kekahi kanaka ilihune a paa me ke kaula na lima a me na wawae, o ke kumu o kela hana, no ke kolopeka ia a kekahi poe, ua haalele ke poohina i na rula o ka Home, a ua a’e mawaho e like me kona makemake.  O keia mau hana ka makou i olelo ae nei maluna he mau hana aloha ole, no makou iho, he mea pono a ku i ka maikai i na makua o ka Home a na elemakule e hoolaua ai i ko lakou mau la mamua o ka pauaho ana mai i keia ola ana i na hana naau menemene ole, a e lalau a ano i ke aloha iloko o ka oakou mau lawelawe ana no ka poe ilihune:  no ka mea no ia poe ka malumalu a me ka ipukai a oukou e ai ala, nolaila e hana ia lakou me ke aloha me he mau hua ala i hemo aku mai ko oukou mau puhaka aku, alaila ua helu ia ko oukou luhi ma keia ao ma ka Buke o kela ola ana aku, ina he makemake ko oukou no ia ola ana aku.

 

He Moeuhane Paha’oha’o,

A i ole

O ka huakai hele a ka Uhane i hui ia me ke kino!

(Hoomauia.)

            Aole, aole oia e hele hou mai ana, wahi a ka luahine.  No ka mea he mea huna kana, aole ona makemake e mahui lohe iki oe i kahi mea e pili ana ia mea.

            Alaila e ka luahine maikai, uamanao oia e noii aku ana au i kana no’a?

            Ae, wahi a ka uhane.  He mea kahiko no ia no kela mau makahiki loa mai-no, aka nae ma ka halawai a na kahuna i kela la aku nei ua lilo i mea huna.

            Auwe, e kuu alakai maikai, wahi a ke kiu, mai hoao mai oe e hoopunipuni ia’u.  He Alemanaka ka’u o keia ahiahi e hele nei, a he lawe no hoi au i ka LEO a me ka “Oiaio,” nolaila, aole he la a aole no hoi he halawai ano nui i nele me ko’u ike ana, nolaila nehea oe e apuka mai nei ia’u he halawai kekahi i malama ia i kela la aku nei, no ka mea aole a ka LEO wahi hoike no ia mea a pela no hoi me ka “Oiaio.”

            “He oiaio ka’u e olelo aku nei ia oe,” wahi a ka luahine, a hoomau aku la i ke komo ana iloko, a oia ka ke kiu e nalu ana iloko ona iho me ka olelo ana, oia kou pono o ka hoopokole i ka kaua huakai, no ka mea makemake au e hiki i ka hopena o keia huakai a e ike hoi i kekahi o na kahuna a ke Alii.

            Aia hoi huli mai la kona alakai a olelo mai la:  “Aia ua kahuna ala.  Ke ike ala no anei oe?”

            “Ke ike nei au iaia nai ke poo a na wawae, no ka mea aole oia he kanaka nui a loihi i oi aku mamua o ka ike a ko’u mau maka.”

            “He hana kana i keia manawa, nolaila mai walaau oe o makani auanei ka kaua huakai, a aole hoi e pau pono na mea pohihihi o loko o keia hale.”

            “O ka nana kanaka maikai wale aku no ko’u makemake, oia wale aole o kekahi mea e ae,” wahi a ke kiu me ka nana ana ma o a maanei o kona mau wahi maka liilii, a liuliu hookokoke aku la oia i kahi a ke kahuna e noho ana, aia hoi ua huhu aku la kona alakai, aka nae aole ke kiu i maliu aku.

            Hele aku la oia a kokoke ma kahi a ke kahuna e hapuku ana i ka iliili iloko o kona mau eke, na kamaa, ka papale a me na puka pepeiao, a mahope iho o ke kunu ana no kekahi mau minute e hoao ana hoi e puka pono kona leo, ua olelo aku la oia e ke kahuna:

            E kala mai ia’u e ka makua ma ke kino, no ka mea aole i hookuu maikai mai nei ko’u alakai ia’u.

            Ma keia wahi olelo aku la ka luahine iaia e hoopau i ke kamailio ana, aka nae ua hoomau aku la no ke kiu, o ke kaikamahine a makou i manao wale ai ua make, aole oia i make, eia no ke ola nei e like me ka ikaika o kau epu-laau.

            Luliluli aku la ke poo o ka luahine, aole nae ke kiu i hooki i kana kamailio ana, aka hoomau aku la no oia me na mamala olelo oolea me ka hemo pu ana o ka wai o ka waha a hiki i ka pau ana.

            I ka pau ana, huli mai la oia a ninau mai la i kona alakai:  “Pehea kou manao i ka’u mau olelo aku nei i ke kahuna?”

            “ He kanaka hoopaakiki oe me ka lohe ole, wahi a ka luahine, nolaila e hele koke oe iwaho i keia manawa, no ka mea ua hookuli mai oe i ka’u.

            Me keia mau huaolelo, ku ae la ke kiu a puka aku la iwaho i ukali ia e ka luahine, a i ko laua hemo ana mai ka halau mai, ua kuhi mai la ka lima o ua luahine la i ka puka pa me ka olelo ana e hele pololei oe ma kela puka a i ole e make koke no oe.

            I ka wa o kela huaolelo a make i puka mai ai, ua puoho koke ae la ke kiu mai kona kiamoe ae ma ka haalulu, eia nae ka mea kupanaha i ike ia, ma kahi ana e hoomaopopo ai i ka “luahine e ku ana ke kii o Na’i Aupuni Kamehameha 1” a e kalai ana no hoi oia ma ke kino maoli no ka puka pa ana ka aoao mauka nei o Aliiolani Hale.  Eia ka @ moeuhane keia i huipuia me ke kino.

 

NU HOU KULOKO.

            He la kinipopo keia no makou!

            Piha pono au me na apana momona i keia kakahiaka.

            He mau kakahiaka puanuanu keia o kakou nei, a he ikiiki hoi ko ke awakea ae.

            Apopo, piha pono a uhekeheke na papalina o ke aliiwahine o ka po, pela ka papa helu-po a ko makou kilo ouli o na mea pili lani.

            Ua lohe mai makou e hoalo ana o Molokai i keia pule, no ka hoomaemae hou ana iaia, a o ha’oha’o ana hoi kona mau awa paa mau o Molokai iaia ina he oiaio.

            Ihea la oe i lohe ole ai i ka leo o ka Bana Hawaii e kani hone ana i ka po nei?  wahi a kekahi i kona wahi kokoolua:  Haina:  Me Niolopua i ka aina hoopoina noonoo.

            Aole he mau lono ano nui i loaa mai ia makou iloko o keia mau la, e pi@ @ a no ka halawai a na lala o ka Papa Ola i kela la aku nei, malia nae paha o loaa mai i kekahi o keia mau la iho.

            Eia ke hoahu ia mai nei na pohaku no ke kukulu ana i ka halepule hou o Polelewa iloko o keia mau la, ma ka huina o na alanui Rikeke a me Beritania, he mau la helu wale no i koe, ike aku kakou i ka ulu ae o kona mau puo’a

            Ke nau a ke pupuhi nei ke oka a me ka aina-ko o ka mahiko o Kealia iloko o keia hebedoma e hele nei, a ma kahi o 900 a me 1,000 ko i kela a me keia la, a na mokuahi Maki e  aha’i loa mai i Honolulu nei i kela a me keia hapa hebedoma.

            O ka uwapo o Kealia, Mokupuni o Kauai, oia kekahi o na uwapo nani a maikai iloko o keia mau la, wahi a ko makou mea kakau o ia ailana, mawaho ae o na uwapo o ke kapitala alii nei.  He haneri kapuai paha ka loa, a i ole, emi mai paha.

            Mai palaka a hoopalaleha hoi paha oukou e ka poe puni iealea i ka aha hulahula po mahina a ka Hui Ariona i ka uo o ka la apopo, me ka papaaina nui a lakou e haawi ana ma kahi o Remona.  E haalele ana na Kaa Ahi ia Honolulu nei i ka hora 6 a me 7 o ke ahiahi.

            Ua paikau hoomaamaa ia ne na makai o ke kulanakauhale nei, imua o ko lakou mau Kakiana o ka puali i kela la aku nei, a ua manao makou, he liuliu e mamua o ka hoi aua mai o ka Mei mai Amerika mai, a he ku maoli no i ka nani ka wawahi pa-ha ana.

            Eia o Mr. Henry de Fries, ka luna nui o ua uwapo, ke lawelawe nei i na pi’o hoowehiwehi i ke Alii ka Moi kea hoi mai ma ka uwapo ma alanui Papu.  A o ka pi’o hoi mamua mai o ka puka-pa o ka Pa Alii he koloka omaomao o ka huina aouli kona e komo nei.

            Ua loaa hou aku ia Hon. Geo. E. Richardson ka Lunakanawai Apana o Maui, he komisina hou no kona kulana ma ka la 19 iho nei, no ka mea, ua pau paha kona manawa o ke Komisina mua; nolaila, e mau aku ana no kona noho Lunakanawai Apana ana no ia Mokupuni.

            Ua hoao ia ae ka moku-kolo “Eleu” i ka Poakolu iho nei, malalo o ka noho kapena ana a Kapena Raiki, no ka hoao ana i kona mikini a me kona ipuhao mahu hou; a i ka hoao ia ana, ua ike ia ka holopono.  A ma ke ahiahi no o ia la hookahi, ua kolo aku la oia i ka moku kalepa Conosuelo mai keia awa aku.

            Ma ka ehu kakahiaka nui wale o ka la inehinei, ua hookahakaha ae o kapena John P. Kahalewai i na Koa Kumau iloko o ko lakou wahi heluna uuku, a ma ka ike a ko makou kiu, he milolii a miomio maole no na kiola wawae ana, a he lawe maoli hoi a lilo ke pa’i pu ana mai kekahi wahi a kekahi.  O ka uuku koa nao i piha me ke aloha aina a me ke aloha Alii, ua oi aku ia mamua o na tausani koa uhane ole.

            He paa mare ka i malamaia ma Kamalo, Molokai, iloko o kela mau la aku nei, mawaena o Mr. Walter Hardy o Maui, me Miss Ella Foster o Molokai, ma kahi noho o Mr. McColgan.  Mahope o ka pau ana o ka mare, ua malama ia he papaaina nui i ukaliia e kekahi aha hulahula Europa, a ma ka hoopokole ana ae ua ai na mea a pau a lawa pono, a ua lealea hoi a piha hauoli.

 

Na Komite La Kulaia.

            O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi.  E loaa no makou ma kani pa’i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati.         (Poaono).

 

NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.

            Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.

            O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kela a me keia manawa.  Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku nei lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.

            Eia ka papa inoa o ke Komite:

            Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.

            Na komite waena no Honolulu:

            W. H. Cummings; R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.

            Ma ke Kauoha

            Jno. E. Bush

Kakauolelo a me Puuku.

 

KA LA 28 O NOVEMABA, A. D. 1891.

            O makou ka poe nona ma inoa malao iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891.  Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono.  O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, a wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.

1.       JNO. E. BUSH

2.       JOS. NAWAHI

3.       R. W. WILIKOKI

4.       W. H. CUMMINGS

5.       WM. WHITE

6.       J. KANEALII

7.       J. KEKIPI

8.       J. A. KAHOONEI

9.       KAMAILE

10.   E. KEKOA

11.   J. PUA

12.   J. E. Poepoe

13.   R. K. II

14.   GEO. K. KANEAO

15.   GEO. K. KAIA

16.   L. K. SHELDON

17.   JAS. II

18.   J. PIPIKANE

 

NA HOOKUPU.

Ke ‘Lii Sam Parker                 $100.00

R. W. Wilikoki                        “ 50.00

W. H. Cummings                    “ 50.00

KA LEO O KA LAHUI        “ 50.00

Wm. White                              “ 50.00

Geo. K. Kaia                           “ 10.00

R. K. Ii                                    “ 10.00

Jas. Ii                                       “ 10.00

Sam Leleo                               “ 10.00

J. E. Poepoe                            “ 10.00

Laurens Sheldon                     “ 10.00

George Kaneao                       “ 10.00

J. Kua                                      “ 10.00

Wm. F. Bush                           “ 10.00

E. Kekoa                                 “ 10.00

J. A. Kahoonei                                    “ 10.00

Hana Leleo                              “  5.00

J. Pipikane                               “ 50.00

D. M. Puuini                           “ 10.00

Mr. Kamaia                             “ 10.00

J. K. Kaunamano        1 Puaa; 1 Bipi

J. Nahiau                                 2 puaa

Kaneao                        2 pahu alani

Kaleoikaika                 1 kakini moa

Hoaloha                                   1 bipi

Hoaloha                                   1 puaa

Ohana Keiki                            1 puaa

Kimokeo                                 1 puaa

Napualii                       2 eke uala

 

OLELO HOOLAHA

            E ike auanei na kanaka a pau, owau o Poipe no Kapalama he papale haule o ke ano o keia papale he papale mauu pili aia maluna pono o ka piko o keia papale he ei ki haka a o ka mea e loaai keia papale e hoihoi a e ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI.  POIPO.   1w.

 

I ua Luna Lawe Nupepa a pau.

            Ke poloai ia aku nei oukou a pau hookaa pono mai ma keia keena i na dala o na Nupepa i na Poalima a me na Poakahi, i ka mea nona ke moa malalo ihe, aole hoi ia ha’i aku.  E like me ka nele mai ia oukou, pela no e nele pu aku ai ka nupepa.  Ua hana ia keia rula i mau ai ke ola o ka maka a me ka Wahaolelo hopo ole no ka oiaio a me ka pono o ka Lahui.         J. E. BUSH

            Luna Hooponopono Nui.