Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 141, 3 March 1891 — Page 1

Page PDF (1.14 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Foster Botanical Garden; Nuuanu and Vineyard; Honolulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.          HONOLULU,   MARAKI 3, 1891.          HELU 141

 

He Moolelo

NO

MORIWIANA.

    KE KIU O NA MEA HUNA EKOLU--KA UI I HOOLILO I KE KUA O NA LIO I HOME NONA--O KE KANA KA OPIO I LILO I KOA KAULANA I NA I A O KALEMANA O BOHEMIANA.

 

  He lio eleele poni ko ua hololoio la e kau ana. a maluna o kona papale eo welo haaheo ana ka hulu keokeo o ka manu Oseterika, a pola no hoi me kahi kanaka kuapuu e ukali ana mahope o ua hololio eleele la.

  Ua haehae ia ae na eheu meha e hoholo ana maluna o ua kahua mokomoko la e ka leo hooho o na makaikai ma ka haawi ana i na mahalo no ka hololio eleele o ka hulu keokeo.

  Ua haawi mai ua hololio eleele la o ka hulu keokeo i na kunou alo ha ana me ka haaheo, alaila hoomau loa aku la oia i kona aiahele no kahi e hoomana ai o kona mau malahiluhi

  Ua hoopahaohao ia ke anaina o na alii a me na makakai no na hololio la o ka hala keokeo me ka ni nau ana, hohea mea la o ia, a owai ia kona inoa; aka, nawai e kuailo aku ia lakou.

  Ae e kuu makamaka heluhelu aole loa he mea nana e hoike aku i na mea a pau o ua kahua lealea la mo ua hololio eleele nei o ka hulu keokeo.

  Aka, koo wale ino no na hapalapala lepo e kikohu ana iluna o na aahu o ua hololio la, na ia i hoaweawea iki mai i na manao koho wale iloko o na lii a me na makaikai he hololio oia mai kekahi aupuni mamao, i kono ia aku e ka hano kano o ka oihana koa e hiki ae oia maluna o ke kahua lealea o ka la nanohano o ka hapuu lede a ke kia aina Barona Sakekila o Roma.

  O keia mau koho ana a na lii me na makaikai, na pololei ia, oiai he mau minute pokole mahope iho o ka haalele ana mai o na hololio eleele la o ka halu keokeo i ke kahua mokomoko. aia hoi, ike ia aku la kona halelole e ku mai ana he hapalua mile ka mamao mau ke kahua lealea aku, a ma ka puoa o ua halelole la e pulelo haaheo ana kekahi hao silika keokeo nani i kahakaha ia me na huapalapala ulaula penei:

        Naita hulu keokeo o Verona

        Kulanakauhale o Garanada

                         Don Le Lafaela.

  I ka wa a kela hae Silika keokeo i pulelo a@ ai me kela mau huanala pala ia wa i haehae hou ia ae ai ka lewa me na leo hooho o na kanaka e wawalo ana, "ka naita hulu keokeo o Verona ! ka haku Don Le Lafaela o Garanada."

  O keia mau leo hooho o na makaikai, ua hoohamau koke ia mai la ia e ka leo poha paapaaina o ka o-le e kalahea ana ma kela a me keia pe'a o ke kahua mokomoko, e ala na moho. e kakua na medala kila. a e makaukau no na minute o ka hanohano, a me ka lanakila.

  Emoole. aia na moho hookelakela ikaika he mau haneri e hookahakaina ana maluna o ke kahua lealea, me ko lakou mau kahiko piha o ka oihana.

  E kaiewa ana na nahikaua e wanaoa ana na laau ihe a e nakeke hao@oe ana na aahu a me na medala kila.

  Oiai na mau moho hookelakela la e hookahakaha ana me ka haaheo, ia wa i poha mai ai ka ole na hiki i ka manawa o na hana. ia wa i huli like ae ai ua mau moho la no ko lakou mau hale hooluolu.

  I kela wu a na moho hookelakela i haalelo iho ai i ke kahua, lealea malalo o ka leo kaueha o ka ole hoailona, ia wa i oili mai ai ka naita hulu keokeo me kona lio eleele me he pua kakaka la, a iloko o na sekona pokole @aalo a@ la ia ma kahi a na alii a me ka mea nona ka la nui haaheo e noho ana, a me ka ulumahiehie o ke kanaka koa, haawi aku la ua naita la i ke aloha me ke kihi o kona papale mahiole a huli hoi loa aku la oia no kona hale lole.

  Ua poha hou ae la ka leo hooho o na kanaka e kahea ana, o ka naita hulu keokeo ka hie o na hiehie a ka hanohano o ka haaheo.

  E like me ka hikiwawe o ka maalo ana aku o ka naita hulu keokeo pela ka ole i wawahi ae ai i na eheu meha o ke kahua lealea, a i ka hoomaha ana iho. ala he 20 o na naita e haaheo ana maluna o ke kahua me na laau ihe pakahi malana o ko lakou mau lio. a mahope aku o kela a me keia naita e ukali ana ka lakou mau kauwa lawelawe me na hae i kahakaha ia me ka inoa o kela a me keia moho.

  Ua hohola ae na minute o ke pihoihoi a me ka nune iwaona o na makaikai no na moho nona e kaili ana i ka lanakila. oiai ko lakou

mau kulana pakahi e hoike ia @i ana i ka wikani a me ke konakona o na lala, aka, e ka mea heiaheia i ka wa a ka ole a ka mea pahi i haawi mai ai i ka hoailona, oia ka wa o lakou i hai ae ai he alo he alo.

                  Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A iole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

 

He Ka@o kahiko no Helene.

 

MOKUNA VII.

 

  Lele aku la ua opio nei me ka piha uwila o ka mama malana o ka lua o na hipi balu a ka moi e like me kona ano mau ka piha mau i ka eleu, a e like me hoi me ka hahana o kana aumeume  ana me ka bipi mua pela no hoi keia, aka nae aole i piha ka hapaha hora o ka laua mokomoko ana, ua pepe iho la ka ikaika o ua bipi la a ka moi malalo o ka wikani o na lima o ke keiki Kolana ka mea i olelo ia o ka poka ahi Helene.

  I ka ike ana o ua opio nei na holopono na mea a pau a o ka hookomo wale no i ka lei-a-i ka@mea i koe. nolaila me kona ikaika a pau onou iho la oia i na kiwi wanaoa o na mau hipi la iloko o ka lepo, a o ko laua paa ia a hiki wale i ka paa ana o ka lei a-i. komo ka palau a paa, wehewehe na paa ana i hana ai ma na lala halakau o ua mau kupueu la a ka moi.

  Ua hanaia keia mau mea a paa e ua opio hookahi nei a kaua me ke komo pu ole aku o kona mau hoa auaukai, no ke kumu ke luai la no ka bipi i ke ani ma ka ihu me he luai pele la. a o ka mauu a me na laau e kokoke mai ma ma ia wahi e pau aku ana lakou i ka amu ia e ka pau ana ole o ke ahi.

  I ka hemo ana ae o na hao o ke poo a me na wawae o na mau kupueu nei. aohe he mea like a kou mea kakau e hoohalike ae ai me ua mau bipi la ma ka hana pono ole. oiai ko laua mau pauku kino e anapuu anapau ana io a ianei, a e lole ana hoi ilana a ilalo me ka n@ ana io a ianei, me ka weliweli i ka palena pau o ka ikaika o ko lana leo, aka nae aohe no ke keiki Kolana e hopo iho ai.

  Nolaila, laiau aku la oia i ke kuau o ka palau a hoao aku ia e hoaka i kona ihu ilu@a o ka aina i kau ohaia mai ai iaia no ka palau ana, aka nae aole he holopono mamuli o ka pakela uilani loa o ua mau bipi nei i ka owala me ka peku, a no ka ona loa o ko lana wahi apu awa na nui wale ka manawa i uhauha ia e na opio nei ma ka apa ana, oiai oia e holo ana imua i na bipi hoi i hope i ke kuau o ka palau.

  Iloko o keia manawa a na bipi e hamabaga aua ia Kolana ma ke kiola ana i ka palau i o a ianei, me ka hapai ana i ka ihu o ka palau iluna i ka makani, ua uwa mai la o Opera ma me ka noke ama i ka akaaka, a me he mea la ina o kaua pu kekahi ilaila aole no kaua e nele ia mea he aka oiai ka huelo o ua mau bipi nei e moe pololei ana ihopo hoonea ka pohaku.

  O keia mau hooho leo nui ana a na keiki alii ua loheia ia e ko ke kulanakauhale a pau, a ua hoomau ia hoi ia mea a hiki wale i ka wa a ka la i makaukau ai no ka iho ana aku ma kela huli o ka honua.

  A mamua ae o ke aka ana mai o ka malamalama moowini o na hoku imu iluna i ka ponaha lani, ua lilo iho la ua mau bipi ino la i mau bipi ano laka ika imua o na mana pa'i mahanahana a me na puupuu ahi wela a ka opio, a mawaho ae oia kana mau lawelawe uahoa ana me ke oole'a.

  A ua hoomaopopo pu iho la no hoi o Kolana ua ano hikiiki mia ke hookikina ia laua ma ka huki ana i ka palau ma na wahi a pau ana i makemake ai me ka nui ole o ka hana e like me mamua, no ka mea ua ano pa kanaka iki hoi ua mau bipi nei me ka eeke ole.

  Nolaila, malalo o ke aiai uakea o na tausani hoku o ka po i awili ia me ka malamalama lahilahi o ka mahina i hookauwa iho ai na opio nei iaia iho no ka moi Mo@ana ma ka palau ana i ke kula mau@ kam@hao i kapaia, o ke koloka hana i ka ululaau anoano o ke akua o n@ kaua, a me ke pani puka i hu@a ia ai ka nani huna o Kiberiana, ke ala hoi nona keia nanea a kaua e hooipo nei.

  Ua hooikaika ua opio nei ia po me na bipi ana me ka paua@o ola a i ke kiei ana mai a ka hokuloa maluna o na puu. hoomaopopo iho la oia ua pau ka hapanui o kana apana hana i haawi ia mai ai e hana a he mea uuku i koe, a o ke kumu wale no o keia hakalia ana a o ke ao ae no koe, oia no ke ano pau ole o ka hoolala'o o kekahi bipi.

  Oia no hoi ka bipi huhu loa o laua aipu'ipu'i pu no hoi o ke kiwi, a o kona lae ua ula ia e ka limu, a o kona ano a pau i ka nana aku he hookalakunua maopopo i 'ike mua ole ia mai kinohi mai, a aole no hoi mahope mai.

  Aka nae ua hoomau aku la no ke kanaka palau i kana apana hana, a mani@a o ne kukala ana mai o ke kaula o ka wanaao oia hoi ka o@ kuakolu, ua pau ae la ua kula nui palahalaha la i ka palan ia, a ka oili-ana mai o ka la i ke kakahiakauni, ua hoolei iho la oia i k@ na malamalania oikelakela maluna o na auwaha, na puu lepo a me n@ ahua pohaku nunui a Kolana i hapai ai me kona mau lima ponoi.

                    (Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

 

  O ka Leo o ka Lahui aia iloke o ka lokahi

    O ka hookuee ana oia kona enemi.

  Eia ka poe a hookaa mai ma ka lima o na Luna:

Ian.  1. Princess Liliu Haimoeipo        1

            Mrs. C. I. Hiram                      6

            C. W. Ashford Merchant St   5

            Chas. Hopkins

            Chas. Gulick                           1

            W. C. Achi                              1

            Wm. Kamana Kawaiahao       1

            Jas. Quinn King St.                 1

            Wm. Rice Merchant St.          1

            M. L. Wailele  School St.        1

            J. Kahiapo Leleo                     1

            Puakinama Kakaako               1

            J. W. Okuu Kawaiahao           1

            Kaauwai Liliha St.                  1

            Wahinelili Kunawai                1

Ma o George Kanikau ka Luna eleu.

Ian,  1.  Kaelele Kalihi                        1

             Kaui Kapalama                      1

             Lokalia Koiuiu                       1

             Kakai Leleo                            1

             Kaluhimoku Honokanpu        1

             H. Dolo Niupaipai                  1

             Kumukahi Waikiki                 1

             Elemakule  Moiliili                 1

             Kahue Puahia                         1

             Kahailiopua Kamanuwai        1

             Kanakaole  Waikiki                1

             Keala Leleo                            1

             S. M. Mahoe Leleo                1

             Meheula Auwaioli@u            @

 Feb.1   Kahua Puunui                                    1

             S. Poni Kaumakapili              1

             Kaluhimoku Honokaupu        1

             M. Awa Kukulu-aeo              1

             Noa Kaumakapili                   1

             Kaui Kapalama                      1

             Kakai Leleo                            1

             Lokalia Kalia                          1

             J. Hapa                                   1

Ma o J. W. H. Kaana Ka Luna

 Feb 10 Meleholeko                            1

             H@alo@.                               1

             Kalehaa Paukolo                    1

             Lahapa                                   1

             Kaui                                       1

             Makalii Makeke                     1

             Keumi                                                1

             Kamoku Auwaielima             1

             Palakiko                                 1

             Ha@akala                              1

             Keaweiwi Koloaka                1

             Kahoiwai Kaakopua              @

             Kewiki                                   1

             Ane Pelekane                         1

             C. Spencer                              1

             Mano                                      1

             Mahi Kikihale                        1

             Kaalele Kamanuwai               1

             Mio Kulaokahua                    1

             Kamiano                                 1

             Kaaina                                    1

             Kahiwalani                             1

             Nakanealoha                          1

                Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

I ka Poe Lawe Nupepo.

  Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o h@ Nupepa ma ka hehedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na moa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa @na mai i ke keena nei, na hooholo makou ma ka @ela@loma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe a@, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia helelo@, ka poe i hook@ i@ai a me ka poe i h@okaa ole mai, a @a na hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke olu a@ ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole nui o na luna ae, alaila, no na l@ua la h@a, aole no ka mea heluhelu, a ina a@lo io n@li no na @na ka hewa, a@a, e kela @ p@kou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou @upepa.

                   J. E. BUSH.

 

Olelo Hoolaha.

  Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoo@nao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

                  J. @OWI E@.

         Sept. 22, '90, d--1y *