Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 150, 16 March 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

Olelo Kuahaua.

            O makou o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Paeaina, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, ke hookohu aku nei, ke nele makou i ka Hooilina o ko makou kino ponoi iho, i ko makou kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wohialii Kiekie VICTORIA KAWEKIU KAIULANI LUNALILO KALANINUIAHILAPALAPA oia ko makou hope maluna o ka Noho moi, mahope iho o ko ke Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola ana

            Hanaia ma Halealii Iolani ma Honolulu i keia la 6 o Maraki, iloko o ka makahiki o ka Haku 1891.

            LILIUOKALANI.

E ka Moiwahine

            SAMUEL PARKER.

            Kuhina o ko na Aina E.

 

            Ua oluolu i ke Lii ka Moiwahine e hookohu aku i ka poe keonimana malalo iho i mau hoa no kona Aha Kukamalu o ke Aupuni:

            Hon. William H. Cornwell

            Hon. Richard F. Bickerton

            Hon. Chas. B. Wilson

            Hon. Fsank S. Pratt

            Hon. Joseph O. Carter.

Hale'lii Iolani, Mar. 7, 1891. 3ts-d. 1t-w.

 

            Ua oluolu i ka Moiwahine e hookohu aku ia CHAS. B. WILSON, ESQ., Ilamuku o ke Aupuni ma kahi o C. L. Hopkin Esq., i waiho mai.

            W. AUSTIN WHITING.

            Loio Kuhina.

            Mar 9, 1891. 146-d1w

 

            UA oluolu i ke Alii ka Moiwahina e haawi i na hookohu mahope iho:

            Hon. John Owen Dominis, Kiaaina o ka Mokupuni o Oahu.

            James William Robertson, Esq. Puuku o ka Hale Alii.

            Kapena Samuel Nowlein, Kapena o ka Puali Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o J. P. Kahalewai i haalele mai.

            Lutanela Waiau Jerome Feary, Lutanela Ekahi o ka Puali .Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o Hon. E. K. Lilikalani i haalele mai.

            Lutanela Hiram Kaaha, Lutanela Alua o ka Puali Koa Kiai o ka Moi, ma kahi o Lutanela Feary i hookiekie ia.

            Hale Alii Iolani, Mar. 2, 1891.

3ts-d.

 

            UA hookohuia o J. M. Kauwila, Esq., i keia la he hoa o ka Papa Alanui o ka Apana o Puna, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o W. H. Shipman i haalele mai.

            Penei iho ka Papa i keia manawa:—

            J. E. ELDARTS—Luna Hoomalu

            ROBERT A. RYCROFT

            J. M. KAUWILA.

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina. Mar. 2 1891. 3ts.-d.

 

            I KULIKE ai me na olelo o ka Pauku 1 o ka Mokuna XXXV o ke Kanawai i kapaia: He Kanawai e hoololi a e hoohuihui ai i ke Kanawai e pili ana i ka Pa Hoopaa Holoholona Helehewa, i na Helehewa, na Kuni a me na Hoailona. i aponoia Augate 11, 1888 ua kukuluia a ua hookaawale ae au i keia la i kekahi pa ma Kaipohaku, e pili pu la me ka Pa Hale Kula, ma Puuauahulu-uka, no ka hoopaa ana i na holoholona helehewa ma ka Apana o Kona Akau Hawaii.

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina Mar. 2, 1891. 3t.-d

 

KUAI O KA AINA AUPUNI MA ALANUI HEMA, HONOLULU, OAHU.

            Ma ka Poaha, Aperila 2, 1891, ma ke komo ana alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia ana ma ke kudala kela apana aina aupuni e waiho la ma Alanui Hema, e pili pu la me ka pahale o Kamalena, (Kawaiahao) nona ka ili o 7-100 eka, oi aku a emi mai paha.

            He $300 ke kumukuai koho hookumu.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Mar. 3 1891. 3ts-d.

 

KUAI AINA AUPUNI MA KE KIHI ALANUI ALAKEA A ME MOI, HONOLULU OAHU.

            Ma ka Poaha, Aperila 9, ma ke komo ana alo mai o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ma ke kudala kekahi apana aina ololi e waiho la ma ke kihi Hikina o Alanui Alakea a me Moi, oia hoi he koena o ka pahale o Waiwai o McDuff, nona ka iliaina he 550 kapuai huina-ha like oi iki a emi mai paha.

            Ka uku hookumu $300.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mar. 4, 18@

 

KOHO ANA I SILA IA.

            E lawe ia ana ma ke Keena Kalaiaina a hiki i ka Poalima, Maraki 20, 1891. ma ka hora 11 awakea, no ke pa'i a me ka humuhumu ana he hookahi haneri cope o ka Buke Helu Inoa o ka poe Koho o ka Paeaina,

            E ike ia no na olelo hoakaka no ka hana ma ke Keena o ka Luna Hoopono o ka Papa Helu Inoa ma Aliiolani Hale. Aole ke Kuhina Kalaiaina e hoopaa iaia e lawe i ka mea koho haahaa loa a koho e ae paha.

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mar. 11, '91. 148 3td.

 

HOOLAHA A KE KEENA AINA E.

            Ua hookohuia o Frank P. Hastings, Esq., i keia la, i Kakauolelo o ka Oihana o ko na Aina e, ma kahi o Konela ka Hon. Curtis P. Iaukea. i haalele mai.

            SAMUEL PARKER,

            Kuhina o ka na Aina e.

Keena Aina e, Honolulu, Mar 1, 1891.

2ts-d.

 

$500 UKU MAKANA. $500

            E ukuia no ka makana o $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka hale o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.

            CHAS. B. WILSON,

            Ilamuku

Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d.

 

$250 UKU MAKANA. $250

            E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho la. C. B. WILSON.

            Ilamuku.

Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. d3ws.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKAHI MARAKI 16, 1891.

 

UA LOLI ANEI KA.

            I ka wa o Kalakaua ka Moi ua lohe ia ko ka Hooilina Moi hoohalahala i ke ano o ke Kumukanawai elau pu. I keia manawa ua make aku ka mua a ua oi pono iho ka hope aluna o ka uluna hoohia-a o ka po, a ke lohe mai nei makou ua loli ko ka Moiwahine noonoo no ka hana ana i Kumukanawai hou. Ua like keia me ka Paulo olelo nona iho: I kuu wa kamalii ua noonoo kamalii au, i keia wa ua kanaka makua kou noonoo; mamua ua ike powehiwehi au maloko o ke aniani, ano me ka malamalama. O keia haawina paha kai loaa i ko kakou Moiwahine; mamua ua like kona ike me ko na kanaka. aka ua loli ae kona ike i kona lawe ia ana ae a kahi kiekie a hoike ia mai ka nani o keia ao e ke keiki haole alakai hewa nona ke kapuai wawae i like me ko ka anela o ka hewa. He minamina makou ina ua loli io ko ke Alii ike.

 

HE LEO MAI KA LAHUI AE.

            He mea hiki ole ia makou ke aua no ko kakou pono iho, i na lono lauahea e oloio nei mai waena ae o ka lahui Hawaii, a oia keia: "Ina ua hoowahawaha a hoohewahewa ke alii i ko ka lahui makemake ma o ka hookae ona i ka poe a lakou i hilinai ai, a o ka poe wale no i kue i ka lahui ka ke alii e hoonohonoho ai ma na oihana, a e hoopunana ai, he maopopo e huli ana ka lahui mahope o ke ake repubalika o na haole. E aho ka noho ana repubalika mamua o ka noho moi ana ma lalo o ka mana o na haole me ka hookae ia o ka lahui nona ka inoa aupuni Hawaii." He mea nui ka puka ana o keia leo mai na kamaaina ae. He kumu ke puka la, a ke lohe ia nei ka mahalo no ka Moi Kalakaua.

            Ua manao makou e waiho la hoi ko kakou olelo ana no keia au hou, aka, i ko makou ike ana i ka hookae ia o ko lahui aoao, a hookohu hou ia na luna aupuni hoohui aupuni, e like me ko na Kaaka ma ano, ua maikai ole makou ke nana maka i na mea e hoopoino ai i keia lahui a e hookauwa ai i ka lakou mamo aku.

 

O ke Kulana Onipaa, i Kumukanawai Hou.

            O ke poomanao maluna ae, oia ka makou e panee aku nei imua o ka noho Alii a me ka Lahui.

            Oiai, ma ka makou hakilo pono ana i na ouli o ka manawa e nee nei imua, ke ike ia aku nei no na ouli o ka wa e hiki mai ana, oiai aia ke konouli eleele o ka po ma o aku o na paia lani, ke hoomaku'e mai lai.

            Nolaila, iola-honua no, lanalana e @o ka waa, aole o ke kali aku a hiki ma Kaulumano, alaila liuliu, olai, he makani ino ia o ka aina, e hoolilo ana i na paia pohaku i mea ole.

            A i iho auanei ka imi hale, ua hewa ka mahiai, aole pela, oiai, ke hai e aku nei ka mahiai iola-honua e, homai i oo hou, oiai he oolea loa ka Mahakea, a ua ku nounou na wahi mea hana.

            Nolaila, homai i mea hou, i holopono ka hana, a oia auanei ka wa e keekeehi ai kulana o Ainaiki, le'a hoi kaena a ke kini o Mana, nolaila o ka leo keia o ka i'o o na i'o a me ka iwi hoi o na iwi, e uwalo aku ana e maliu mai—

            E maliu mai oe e Kapo wahine

            E Laka i ka ulumahiehie

            Eia ko lani ko pulapula

            Ko kaumaha ai o ke ao nei.

            Nolaila, i mea e mau ai na kahoahoa ana ou e Hawaii.

            E hoomanao i kou lahui, oiai aohe he wa makaikai e ae au e hana ai ia hana kaulana, o keia wa wale no, oiai, akahi no a o ae ka ioio, o ka makalua, nolaila, hula ia ae oi mama ka hana, hiki mai ka mahoe mna o ka pau no ia o ka pilikia.

            Oiai hoi, o ka wa keia a ke Akua i haawi mai ai ia oe, e hooponopono i ka lahui kanaka a me ka kumukanawai o kou noho ana aupuni.

            Nolaila, e ka Lani e, e ola mau loa oe, a na ke kahi-kolu mana loa e kokua mai, a nana e hoolilo i na enemi a pau i mea ole. O ka pono ke hana ia, a haule mai na lani.

            E ku e ka lahui, a e kakoo me ka lokahi, i hookahi puuwai, i hookahi umauma, a i hookahi ka pana ana. Mai hookomo ia kakou iloko o na koloka eleele o ka pouli, o pau pulu auahei aohe lau konu ole.

            D. M. P. Jr.

 

NUI KA HAUOLI

            Ma ka po Poaha iho nei, nui ka poe i ike maka i na lealea o ka po lea o Halalii. No ke kohu manu liwipolena maoli no, ke kikiko'u i ka pua o ka lehua, nehone kela i ke k@la pili o Malama, uheuhene i ka pua e ka mamane.

            O ka poe a pau i hiki ae ilaila, ua ike kumaka lakou i ka nani o Aipo, ua hiu Koolau wahine, i wai aloha, hu ae la ka aka a ka poe makaikai, oia ka makou i hoomanao ae ai i ka ouli o ka manawa:

            I kona mau la maluna o na ao opua o ka lewa

            Hala ole ka pahuna iho ia Limunui

            Nakunaku lua i ke alo o na kahawai

            Ke heluhelu ala iluna o Hihimanu.

            Ua malama ia kela anaina hoohauoli, a hiki wale i ke kupono ana o ka i'a i ka lolo. O ka wa ia i hookuu ia ai na mea a pau e hoi.

            O ka mea aka loa nae a ka LEO i lohe aku ai. Mea mai hoi la! Ahea la ka hoi. Hooheno no hoi ka hana a ka poe puni poopahee.

 

KA PAPA OLA.

            Ma ka auina la o ka Poakolu nei i noho iho ai ka halawai a ka Papa Ola, no ka noonoo ana i ka lakou hana, e pili ana i ka home Kapiolani ma kai ae nei o Kakaako.

            Ua hooholo iho ua Papa Ola ala, e hoonee aku mai keia kahua a uka o Kalihi, me ka hoihoi pu ana i na kaikuahine o ke aloha a me na keiki e noho nei malalo o ko lakou malu. ua hana lakou e like me ke kanawai, a ka Ahaolelo o 1800 i hooholo ai, aole hoi e hiki e ahewa ia.

 

NU HOU KULOKO.

            Ma kahi hookio o na kaa pi'o, o kahi oi aku no ia o ka awaawa a ma ke lahea; a o ka poe e noho mau ana malaila, me he mea la, he onaona wale no ia mau mea ia poe.

            Ku ka hohono o Kukamahunuiakea; pela hoi na hale lio e ku ana maloko nei o ke kulanakauhale, ku kalahea; a heaha ka hana a ka Papa Ola ole no keia kumulena ino?

            I keia kakahiaka, e huli hou aku ai o Mr. W. H. Tell (Uilama Kele), no ka moku o Hina, maluna o ka mokuahi Bihopa. E uhai ia kau mau hooponopono ana e na pomaikai.

            Ua haupu ia aku, eia la i kaoneki o ka hale lana au i ke kai Alameda, ke kahi o na keiki alii, a na makua 'lii eola neii keia wa, eia nae aole i hikimai, oiai, he loihi ke ala hele e hiki mai ai i Hawaii nei.

            He nani a he panio launa ole mai ka papahele o ka rumi paina o ka home o S. M. Kaaukai e pili ana me Sana Lui; ua pena paweheia ma ke ano huina-ha hi-o; he hoike ana mai ia, ua hanau ka moa i ka hua a piha ka puanana.

            Ma ka la hoomalolo nei i ku mai ai na moku malalo iho: Kimo Maki, Mikahala a me Kaala, mai ka aina kaili la mai; Hawaii, mai ka aina mai o Kama a me Keawe; Alameda, mai ka ipuka gula mai o Kaleponi; Lainakia mai Nupepeki mai.

            Ua make kekahi wahine Iapana maluna o ka oneki o ka Mikahala, ma ke ahiahi Poalima nei, i hoihoi ia mai i ka Halema'i Moiwahine i lapaau ai: aka, ua hala e ka hanu ola mai iaia aku, a o ka palaho kai hiki loa mai i Honolulu nei, i ka la hoomalolo nei.

            He 13,400 eke ko paa a kamoku ahi Calaudine i lawe mainei mai Maui a me Hawaii mai, no ka okomo ana a ku i kakahiaka i koe o ka mokuahi Eton, ku ke pa'i hana ka haawe, nona iho keia hooheno ana:

"Hanane kikala ko Hilo kini,

Hoi luuluu i ke one o Kakuiewa."

i ka la kapule nei i ku mai ai.

            Kikii ka p i ke one o Hoohila pau pono na opi a ka makemake; pela hoi makou i ike aku ai, ke kikii mai o ka lei palaoa ona au hala hope, ma ka umauma palahalaha o kekahi mau Ipuolelo i kela mau la aku nei. Ala mai ko makou hoomanao aloha no na 'lii wahine i pau i ka make ka poe no lakou ia mau hoohiwahiwa ana.

            Nui mai nei na lima lepo o @ mau po, e hol@pu hele nei i @ le me ka makemake e hoopoino ia ha'i.

            Ma ke anoano molehulehu, i puehu a ku ai ka Alameda no Nuzilani, Aukelana, Kikane ahala loa aku i ka Hikina.

            Ua huli hoi mai nei ka Hon. P. Numana, mai kana huakai aku @ no Iapana me ka ola kino maikai.

            Ma ka hora 2 pm.  o Poaono nei i haalele iho ai ka mokuahi Y. Maru i keia awa, a hiu aku oia no Iapana a me Kina.

            Maluna mai o ka mokuahi Mariposa i hoea mai ai he mau alii moku hou no ka moku kaua Amerika Monikana mai ka hema mai.

            Mai ka aina kaili la mai na keonimana malalo iho: Hon. A. Rosa, Mr. Creighton, Mr. J. M. Kaneakua, W. O. Smith a me Mrs. Rice, a me kekahi poe e ae he nui wale.

            Ua loaa mai ia makou kekahi leta ma ka inoa Makaainana, e hoike mai ana i ka hoohana ia o na ma'i o Kalihi ae nei, me ka uku pono ole ia. Aka, aole makou i hilinai i ka oiaio o keia, oiai, aohe he inoa pololei. Nolaila e na makamaka, ina e makemake oukou e hoike i ka mea oiaio, e kakou i ko oukou mau inoa pololei, alaila, hiki ia makou ke hooia aku, o ka lohe ka pono a malama.

            Ma ka Poalima nei i hookohu ia a ku ai na keoni manamalalo iho no na kulana like ole, Mr. W. H. Tell, i luna nui no ka panalaau o Molokai. Mr. R. P. Waipa, i Kapena nui noka puali makai o ke Kapitala nei. He hoike a na mai keia, ua ike ke alii i ke kanaka. A, owai hou a ku ua mau kanaka hou, au i upu ai e ka Lani e haawi aku i wahi mana ai.

            I ke kakahiaka lapule nei ma alanui Moiwahine, e noke ana kekahi mau malama hoki i ka paluku i ka ihu o ka hoki me ka pauku laau uahoa a ke aloha ole, oiai ka hoki ua hoopaa ia i ka pou laau me ke kaula pu ihu; a e kupaka ana ka hoki io a ianei. E na makamaka, akahele i na hoohana ana i kena ano holoholona; oiai, o ka holoholona kena i wehe ia ai ka waha o ke Akua i ka wa kahiko a olelo pu me kona kahu o Balaama; a penei ka i ana mai a ua hoki la; oiai o Balaama e haahu ana i ka hoki me ke koko: Heaha ka'u i hana aku ai ia oe i pakolu ai kau hahau ana ia'u?

 

OLELO HOOLAHA.

            Mai keia la a mau loa aku, aole loa au e hookaa i kekahi aie i hoopaa ia ma ko'u inoa, ke ole e loaa kekahi ae ana i kakau ia e a'u. JAMES H. KAPAHU. Aleamai, Hilo, March 9, 1891. 48 w3ts.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

            I kulike ai me ka Pauku 1 o ka Mokuna 27 o ke Kanawai o 1886.

            Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i kekahi pono wai piula, ua hiki mai ka manawa hookaa a e hookaa ia ai o ka uku wai no ka manawa e pau ana ma ka la 30 o Iune, 1891 ma ke Keena Oihana Wai o Honolulu ma ka la mua o Ianuari, 1891.

            O na keena uku wai a pau e waiho kaa ole ana he umi-kumamalima la mahope iho o ka wa e hookaa ia ai, ua ku no i ka pakui hoi ia @ me ka 10 keneta pa @

            O ka poe e uku wai ana e oluolu e lawe mai i ka lakou likiki hope i uku ai.

            E uk ia na uku wai ma ke Keena o ka Oihana Wai ka Honolulu, ma Kapuaiwa Hale.

            CHAS B. WILSON,

            Luna Nui o ka Oihana Wai.

Honolulu, Dec. 20. 1890.-d tf