Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 185, 4 May 1891 — Page 1

Page PDF (1.03 MB)

This text was transcribed by:  Betty Yang Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                                   HONOLULU. MEI 4, 1891.                                      HELA 185

 

He Moolelo

 

NO

 

De Atanani.

 

Ke Koa o ka Lio Olohe,

 

- A I OLE -

 

NAKIAIEKOLU O FARANI.

 

            A ua lilo no hoi he hoaloha na’u i hilina ai, aka, nou kana keiki, heaha la ka’u e hana aku ai, e ha’i mai e kuu hoaloha opio, heaha kou makemake a terevila e hana aku ai.

            E ka Monasina, wahi a Atanani, ma ka haalele aha aku ia Tareba, a hele mai ianei, o ko’u wahi kuleana wale iho la no ia o ka hoomanao ana ia oe i na la au a me ko’u luaui e noho hoaloha ana, ma ke une, ke mau kanaka me ka aahu o ke koa kiai, aka, he mau hona wale no elua i hala ae nei, aia hoi, na hoola wa ia mai le ko’u onohi ike me na naawina haaheo o ua kulana la, a i loaa ole hoi ia’u he wahi kuleana iloko o laila.

            Alaila, e ke kanaka opio, wahi a Terevila, he haawina haaheo io no ua kulana la a kou noonoo e kaumaha la no ka loaa ole ia oe he kuleana ilaila, aka, e kou hoaloha opio, e loaa ana no ia oe he kulana e hiki aku ai oe ilaila.

            A e like me ka’u i hoike mua aku ai ia oe, nole oe e lilo i kea kiai, aole hoi i ka hanohano o keia oihaea, ke olee o le lilo i alakai no kekahi mau hana kaulana a wiwo ole, a i ole ia, noho paha iloko o ka oihana koa me ka hoopono no na makahi ki elua, alaila, e ku  hoaloha opio, e loaa auanei ia oe ka hanohano o ka lilo ana he kea kiai no ka puali aahu eleele.

            Ua haawi aku la ke koa opio i na kuuou poo hoomaikai ana no keia mau oello a kapena Terevila me ka pane leo ole aku, a liuliu ko laua noho ekemu ole ana, ua kama ilie hou mai la o Terevila:

            E ka opio wahi a ua terevila la me ka leo okalakala, ma na ano hoaloha mawaena o’u a me keu ma kuakane, ke hoomanao ne la au i kahi kupono loa nou e noho ai, aka, e kuu hoaloha opio, o ka mea pilikia wale no, aole paha oe i lawa loa me ke dala?

            Ua hanu kaumaha ae ua opio la i ka wa a kapena Terevila ii hoopuka ai i kela mau olelo, a liuliu pane mai la ola:

            Aole no au i manao nui loa no ia mea he dala.

            Alaila, ua pono, ua like pu aku la oe me a’u ma ia mea, ua hoea mai au i Parisa nei me na wahi dala kalaunu wale no he eha, aka, no keia la nae e kuu hoaloha opio, he mea hewa o’e na kapena Terevila ke olelo ae, na lawa oia me ke dala e hiki ai ke kuai i ka halealii o Louvre.

            Ua hoomaha iho ka niniu ana o na pokake huila o ko Atanani mau noonoo, a haawi ae la ia i na apono ana no kona hoolilo ana aku i kona lio, a na loza hoi iaia he eha dala kalaunu oi ae i ko kapena Terevila wa i komo mai ai iloko o Parisa.

            Wahi hou a kapena Terevila, e kaku aku ana au he leta hoolauna ia oe i ka luna nui o ke kula alii Acedemi, a ka la apopo e komo aku ai oe no laila, malalo o na lilo e kapena Terevila.  E ae mai a kuu hoaloha opio no keia wahi apana hana, ke alahele mua e hehi aku ai i na anuu o ke kulana koa.

            Malaila e a’e ia ai oe i ke kau lio ke kakele makakila, a me na iaia no a pau o ka oihana koa, a oiai oe maloko o keia kula, e hoike mau mai ia’u i kea no o kou noho ana a me kou mau pilikia ma ke kino, a e loaa no ia oe na mea a pau.

            Ke haawi aku nei au i na hoomaikai ana nou e Monasina kapena no ka hanohano au i hookau mai nei maluna o’u; aka, e kapena Terevila, ua kaumaha loa ia au no kela leta i nalowale ai, a kuu makuakane hoi i haawi mai ai ia’u no ka haawi ana aku ia oe, wahi a ke koa Atanani.

            Ae e ka opio, aka, he mea mau no ia o ka halawai ana ma na alahele e like me keia nei kea no, wahi a kapena Terevila.         

Aole oia i nalowale maoli mai ia’u aku e Monasina kapena, aka, he hookahi wale iho no, ua aihue ia oia mai ia’u aku, wahi a Atanani i pane mai ai.

Alila, me keia mau olelo a ua koa opio la o ka lio olohe, hooma ae au i kou inoa i mea e lohe ai kela kanaka lima eleele, alaila, e kapena Terevila, ua hewa anei au ma ia mea?  Ho! e Monasina kapeni aole loa!

O ka inoa e like me kou, he puupuu haokila ia au e haaheo ai, ma ka hamare ana i na enemi e alai kue mai ana i kou alahele, a ano e kapena Terevila, ke hoomaopopo mei la anei i ka’u mau olelo.

Ae e kuu hoaloha opio, aka, e hoike mai no kela kamaimana malihini ina paha he ano moku kekahi ma kona papalina akau?  a Terevila.

Ae e ka Monasina, he ano linalina ma kona papalina, me he la, ua ku pahi’a ia e ka poka, wahi a Atanani. 

He kanaka opio paha? wahi a ke kupena.

Ae e ka Monasina.

Maioheohe i ihi a pololei anei ko na kino.

Ae.

Ano kaikea a ilikou anei kona nanaiaa?

Ae, ne e ka Monasina, aka, he ano pili anei oe i kela kanaka, a i ua kamaaina paha oe iaia?

A-e Monasina kapona, wahi a ka opio i hoomau aku ai, ma ka inoa o na lani ka hoonoa hei au i ka’u olelo ina oia e loaa hou aku ana ma keia mua aku, e hoouna aku no au iaia no lalo o ka Hell.

Ua haawi aku ke kapena i na nana pono ana ma’una o ua koa opio la, iaia i hoopuka ae ai i kela mau huaolelo hope, a no kekahi mau minute mahope mai ua ninau hou aku la o’a:

E kali ana anei oia no kekahi wahine?

Ae e ke kapena, aka, ua haalele koke iho oia ia Mana mahope iho o ko laua kukai olelo ana me ua wahine la, a ua lohe mai au mai ka ona hotele mai, ua huli hoi koke mai oia no Parisa nei, wahi a Atanani.

Aole anei oe i mahu’i iki aku i ka laua mea e kamailio ana?

He hookahi wale no a’u mea i hoomaopopo loa aku, oia no ka haawi ana aku o ua kanaka malihini nei ma ka lima o kela wahine he wahi pahu uuku me ke kauoha pu ana aku i ua wahine, aole e wehe i ua pahu la a hiki i kona kaa ana ma kela aoao o ke kowa o Dover oia hoi kona hoomaka ana aku e hehi ia Ladana.

A-ha! he wahine Pelekane anei oia i kau ike aku, a ua maopopo anei ia oe ka ino o ua wahine la.

Pela paha, aka, o kona inoa a’u i lohe aku ai i ua kanaka la i ka olelo ana aku e Molele.

 

Olelo Hoolaha.

 

Ua makaukau ka mea nona O-inoa malalo iho, e hana ii na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

                                               

                                                J. BOWLER.

                                    Sept. 22, ’90, d-1y*

 

Olelo Hoolaha.

            O ka mea nona ka inoa malalo ae nei, ke paoa a ke hookapu loa aku nei oia i na mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma kuu Loko o Apili a me ka muliwai, e waiho la ma Kalihi-kai; na kapu no hoi me na holoholona, aole e hele wale malana o ka aina, oiai na lilo mai ia Loko a me ka muliwai a me ka aina pu ia’u ma ka hoolima’ima, mai a Kale Luka mai, no na makahiki he umikumakahi i koe mai keia la aku.  A ua hoonoho aku au ia S. K. Hookano, i Luna Nui, a nana no e malama, a hoopii i ka poe a pau e kue ana ii keia Olelo Hoolaha.

                                                AH TIKA (PAKE.

A , Kalihi-kai, Oahu, Apr 8, 1md

 

Hoolaha Hookapa.

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe ii na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa mana i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Punoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nein a holoholona o keia a me keia ano, aole e hooku wale ia maluna o na maa Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui e nono lakou e hele mai e hui pa me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a ii ole ia KUKA.

                                                Owau no me’ka haahaa,

                                                            MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu , Oahu Oct. 8, 1890.

 

Hale Kuai Wati Nui

 

HELU 1

 

No C. Ah Kau.

 

KA oi o na mea Gula, na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA O., na omau o kela a me keia ano, ua lako wehi GULA a me DAIMANA, na KOMOLIMA GULA a me DAIMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me ke ia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.

            E hoomanao e na makamake, o keia A H KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi ma o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nunanu helu 37 mamua, a oiai na hooliio aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei oia he hale kou ma Alanui Mei Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoi ke Keena oihana mua o ka ilui Alahao Hawaii.  E loaa no na mea a pau e pili ala i keia oihana me ka emi loa a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa.  I hoouna mai i na kaaoha ma ka Peku Leta Helu 268.

            E naue nui mai, a e ike ne oakou iho.  O na mea hoa loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei.

C. AH RAU.

 

Olelo Hoolaha.

 

            Ke kanoha ia aku nein a kaaala a pau i aie ia C. I. HIRAM i make e kaa keke mai ii ko lakou aie ia MRS. C. I. HIRAM, a ii ole , ia D. DAYTON.  O na a pau e hookaa ole hala ua la ke 30 mai keia ie aka, pii ia no lakou e like me ke kana .

                                                MRS. C. I. HIRAM.

 

He Ohohia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokah O ka hookuee ana oia kona enemi.  Eia ka poe i hookae mai ina ka aa Luna:

 

Apr 1 S. Daaida Leleo                                    1

            Hamaia Ulakoheo                   1

            Kaahealoha     “                      1

            Daniela            “                      1

            Kaaumoana Honokaupu         1

            Kimo Ailuene                          1

                        Kahalelahi ka Luna.

 

Apr. 1 Mele Holesolo Peleuia             1

            Haalon             “                      1

            Puakalehua Leleo                    1

            Dole Niupaipai                        1

            Kaui Puukolo                          1

            Lahapa                        “                      1

            Opunui            “                      1

            Keopa Panoa   “                      1         

            Mana               “                      1         

            C Spencer        “                      1         

            Keumi             “                      1

            Haleakala Auwaiolimu            1         

            Kamoku          “                      1

            Polikapu          “                      1         

            Palakiko          “                      1

            Keaweiwi Kaakapua               1         

            Kamiano          “                      1

            Kapika Kapauhi                      1

            Kahoiwai         “                      1

            Hakalaau         “                      1

            Lama               “                      1

            Pupii Kauluwela                      1

            Ane Pelekane                          1

            Jas Quint         “                      1

            Kaelele Mannwai                    1

            Makanoe Mana                       1

            Wakinekona Kalaekao            1

            Lama Kikihale                         1

                        Kanealakala, Ka Luna Eleu.

 

Apr 14 Kaulili Keula                           1

            Lokai Koumakapili                 1

            Kauha Koula                           1

            Lilia Johnson Nuuanu             1

            Puakinamu Kakaako               1

            John William Kalihi                1

            Kaui Palama                            1

            Kaua Kalia                              1

            Kakai Leleo                             1

            Kakaua            “                      1

            Pani Kaumakapili                    1

            Okuu Kaweiahao                    1

            Ake Ainahoa                           1

            Aohea Kawaiahao                   1

                        John Samoa ka Luna.

 

Ka Buke Akeakamai.

 

…… A O ……

 

KE KI GULA

 

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HULIIA E KA NOE AU O KE KANAKA.

 

HAKAU mua ia e ka mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i

Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua houia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai

Hawaii o ke Keneturia 19.

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA – Hoike Ouli ma na kaulana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA – Hoike Ouli no ka Ua o ko kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA – Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoho Huahelu ma ka Helu Kahalu.

MAHALE IV.

ONEIROLOGI.

MAHALE V.

Ka Papa Konane Hoaileona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamaheo.

                                                J. M. POEPOE.

 

Waiwai Haule.

            Ma ka la 23 o keia malama, ia kuu EKE ILI paalima, ke Alanui Likelike a me Waikiki, eke eleele.

            Aia iloko o keia eke, he wahi eke ku kekahi, me na waiwai pela pu me ke eke Ili nui, aia eke ia he mau holoku kekahi.

            O ka mea e loaa ai a hoihoi mai ia’u loaa no ka uku makana kupono mai a’u aku.  E loaa no au ma

                                                MRS. ALOALOUA.

                                    Mar. 27, 1891.             1w-d.