Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 196, 19 May 1891 — Page 1

Page PDF (847.65 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Pacific Collection; University of Hawaii Library

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.          HONOLULU, MEI 19, 1891.          Helu 196

 

HGe Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

 

Ke Koalo ka Lio

Olohe,

--A I OLE--

NA KIAIEKOLU

O FARANI.

 

  Aole ia oe ia wahi e ke keonimana o ka oihana koa, o kau ninau ana mai, he koa oe a he koa no hoi au, nolaila, ua kuleana like no kaua e hana e like me ka kaua i makemake ai me ke keakea ole ia mai e kahi, wahi a La Fere me ke okalakala.

  Na keia mau olelo okalakala a ke koa kiai La Fere, ua pi ae la ka ihu o ke aliikoa o ke Cadinela, a pane mai la oia me ke kalakalaihi nui:

  He kanaka hookiekie maoli no oe, aole ka paha oe i ike ua loaa ia'u ka mana e hopu pio akui ia oukou ma ka inoa o ke Cadinela i ka wa a oukou e hoala ai i na hana hoohaunaele o keia ano, wahi a Juseka me ka hoomau hou ana mai i ke kamailio ana:

  E hoihoi i ka oukou mau pahi iloko o ka wa-hi, a e hahai mai ma hope o makou no ka halealii o ke Cadinela.

  E ka Monasiua, wahi a De Hapa le, o ka hanohano i loaa ia oe mai ke Cadinela mai, o ia hanohano like no ka i loaa ia makou mai ko makou kapena mai ka Haku Terevila, a o ia hanohano a me ka hooke kauoha, oia ka makou e hoole aku nei ia oe; ano e Monasiua Juseka, e hele oe pela me kau kaueha hookano.

  Ua hookahaha loa ia ke aliikoa Juseka e keia mau olelo oolea ma ka aoao o na koa kiai ekolu, a oia ka ua aliikoa la i pane mai ai me ke okalakala nui.

  Alaila, aole oukou e hooko mai ana i ka'u mau kauoha ea ?

  Aole, wahi a ka pane.

  Alaila. ma ka inoa o ke Cadinela, e hoopu aku ana au ia oukou me ka oi o ka makakila, wahi a ua Juseka nei.

  Ke hiki ia oe ke hana pela, i pane mai ai o Du Velona me ka emi hope ana aku he mau kapuai, me ke kukuilu ana iho i ka welelau o kana pahikaua i ka ihu o kona kamaa, alaila. haawi mai la ia he hoailona i kona mau hoaloha elua me ka awihi ana a kona mau maka, a na ia awihi ana a ke koa kiai Velona, i hoouna aku i kona mau hoaloha elua e hui ka opua me ka @ulu.

  Emoole, aia ua mau koa kiai la ekolu na makaukau iloko o ko lak@u kulana paio kue i na koa o ke Cadinela me ka lakou mau pahikaua e hulali like ana ma ka welelau o lakou mau kamaa buki loloa o ka oihana koa.

  Oiai ua poe koa kiai la ma ko lakou kulana ua makaukau, ua hnli ae la o La Fere maluna o kona mau hoaloha a pane ae la:

  He ekolu wale no kakou ia lakou ala elima, a ke hopohopo nei au me ke kanalua ole, aole loa au e hoea hou aku ana imua o ko kakou kapena ma ke ano he kanaka lanakila no kona alo hanohano.

  O keia mau olelo a La Fere i kamailio ae ai maluna o kona mau hoaloha, ua lohe ia aku ia e ke koa opio o ka lio olohe, a oia ka ua opio ia o ka lie olohe, a oia ka nai opio Gasecona la i pane aku ai i na olelo penei:

  E ke keonimana, e ae mai ia'u e hoopololei iki aku i kau olelo, oiai. ua kamailio ae nei oe he ekolu wale no oukou, a ma ka'u hoi, he eha kakou.

  Aka, aole oe no ko makou puali ! wahi a Velona i pane awiwi mai ai.

  He oiaio e ka Monasiua, aol@ @'u kahiko o ko oukou puali ma ke kino, aka, ma kuu uhane a ma kue puuwai, he hoa kiai au no ka pono a me ke kuokoa a Farani, e paio ama au nona iua no ka make a ela paha.

  E hookaawale koke oe e kela kanaka opio ! wahi a Juseka me ka leo kakana, ina aole oe i makemake e okioki ia kou kino opiopio me ka maka o ka makou mau pahikaua pakahi.

  O keia kauoha hookaawale a ke alakai o na koa o ke Cadinela, aole loa ia i hoolohe ia aku e ke koa o ka lio olohe, aka, o kana i lawe koke ae ai iloko o ia mau minute o ke pale kauoha oia no kona ku makaukau ana ae nona iho me ka haka pono ana mai maluna o ke alakai o na koa o ke Cadinela.

  Fa, ea, aole anei oe i lohe e keia wahi keiki ? e hookaawale koke oe ia oe iho, a i ole, e hooko aku ana au i ka hanohano o ka'u hana, wahi a Juseka.

  Ina he mea hiki ia oe ke kipaku mai ia'u ! wahi a Atanani me na huaolelo wiwo ole o ke koa.

 

He Moolelo Kaao

No Na Hoahanau

KALOAIKANAKA.

 

O

 

HALEMANO.

 

NA WELI O KE AU KAHIKO, MAI NA

'LII A NA MAKAAINANA.

 

  I ke kuu ana iho o ka Maeaea paha ana, ia wa i kuu aku ai ko laua nei pu kaua oia o Puali, i ka paha ma ka aoao o ka kakou mau koa--

He wela e-- he wela la

Ke apu mai nei ka wela i ka piko

Ke ulili anapu nei i kuu manawa

Ka wela ku kapu o ka Hooilo

I haona enaena i ke Kau

Ka la wela kulu kahi o ka Makalii

Ke hoeu mai nei ka wela i o'u poli

Haua ka ihu o ka puae i Kaala

Alaa ke kaua e na 'lii mai ala hou

He hou ka wai o ke Uki e hiolo nei

I anei la pau ke kaua

Ua noa--a.

  Ia kuu ana iho o ka Puali hookawewe ana, ia wa, pane aku la kekahi o ua mau alii nei, i ka elele:

  E. o hoi a hai aku i na hoa paio o ka la malie; ua kuu ke kaua. ua hemo ka puali. hookuu ia ka poe iloko o na hale pe'a, a auau aku ka hou o ka la wela i ka wai a Kane.

  I hakalia no a @ pau na olelo a ke alii, nana aku ka hana ia Maeaea, ku polelei ka pola o ka malo i ka ua mea o ka mama i ka holo.

  Oia holo ko ia nei a ku ana imua o kona mau haku; a oi kuu iho ka nae, pa no ka ninau, pehea ka huakai, he opua anei, a i ole he omeo wa paha ?

  Pane aku la keia, he opua; a i ka lohe ana o ua mau alii nei he opua, ua pane aku la kekahi o ua poe alii nei i na koa e hoi, a pela no hoi laua nei i ko laua mau kanaka.

  I ua mau opio nei a kakou i hiki aku ai i ko laua kahua me ko laua puali. ua hookuu ia aku la na koa e hoi i ko lakou mau halau. a ua kau oha ia aku lakou e noho kela a me keia me ka makaukau, aole hoi e hoopalaleha.

  A no ua mau koa nei a kakou, ua kamoe loa aku la laua no ka heiau o Kaoukapuakea, a malaila laua i lawelawe ai i kekahi apana hana i pili ia laua, a me ko laua mau makua a me na koa.

  Oiai @ia ilaila ko laua luaui makuakane, a me na kahuna a maa nei kakou eike ai, i ka inoa o ua mau hoahanau nei, oia keia Lo ke kaikuaana, a o Aikanaka ka pokii. he mau mahoe keia a elua, he mau ehu like no laua.

  O ka mea nana i hoohui i ko lana inoa, a ike ia ai o Loaikanaka, oia no ka laua kumu hope o ke ao ana i neia mea he ike kaua o ka wa kahike, oia hoi o Halauola me ka apono pu ana mai o ko laua makua oia o Hoolonoapahu ke kane, a o Mokupaoa ka makuahine, o laua nei na makua o ka kakou mau olali, na hoahanau hoi nana i hookau aku i ka weli i na 'lii a pau o Oahu nei.

  Nolaila, e ka makamaka heluhelu, ua pau ko kaua pohihihi no ka inoa o ka kakou mau opio, a me ko laua mau makua, a me ka laua kumu hope.

  Nolaila, e hoaui aku kaua a nana pone aku i ka hana a ko laua mau hoa paio, maki'a he mau napa ana paha kekahi a lakou i ka ehu kai o Puaena, aole hoi o ke kikio pau i wai nohia, e hilinai ai Puna kalele ia Kau.

  O ka hana a ua poe alii nei, oiai lakou i hiki aku ai i ko lakou kahua paa,. me na puali koa.

  Oia keia, hoouna aku la kekahi o ua mau alii nei ia Maeaea ko lakou pu kaua, a he kukini mama hoi ia o ke alo o ua poe alii nei, e nolo aku a hoi aku ia Oahu nei, o ke kaua a na lii o Waialua, ua hoomoe ia a hiki iloko o Kane alaila hoomaka hou.

  I hakalia no i ke kuu ana iho o ka leo alii,aia hoi ua Maeaea nei ke ahai la ka pupuhi he ia no Uko'a nana aku ia la, poha ka pola o ka malo, ka ua mea o ka nui e ka mama i ka holo, oiai oia e hooko ana i ka leo alii.

  A oia ka ka mea kakau i hoomamanao ae ai i kekahi o na mele kau lana loa i haku ia e ko kakou poe haku mele--

Ike ia Kukini he lawaia manu

He upena kuu i ka noe o Pokahi

Ua hoopuni i ka ohu kakikopa

Ke na'i la i ka luna o Kaauana

Kauahi e ke kapeku e hei ai,

O ka ihikapu o kuu alii

O ke alii wale no ka'u makemake

O ka luhi o maua me ia nei

O ko makou lealea noia

Ua ike a--

  Ma kekahi o na helu i hala o ka kaua nanea, ua ike ia ka hui ana o Maeaea, ka elele alii a na lii o Wailua, me kakaua mau koa, a ua ike pu ia no hoi ka pane a Lo a me Aikanaka.

  Nolaila o nana aku kakou i ko mua aku, oiai o Maeaea imua o kona mau hea 'lii, a me ka puali koa.

Oleo Hoolaha.

  Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Poa HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina

                     J. BOWLER.

      Sept. 22, '90, d--1y *

 

H. P. K. Malulani.

  HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawahawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.    Nov 8 '90, d-1y.

 

OLELO HOOLAHA.

  Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he man wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.

          JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30.   3ts-d.

 

HOOLAHA  KAI  KONOHIKI.

  Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.        Owau no.

3...s-d.                      PAULO ISENBERG.

 

Papale !  Papale !!

Papale !!!

E loaa no manae na

PAHALE maikai

o na ano a

pau

Na Papale i Hoonaniia a

Hoonani ola ia.

  I loaa ole ka lua ma keia Paeaina, a no na la hoomanao Kulaia, e loaa no ia oe ma ua kumukuai haahaa.

  Ina oukou e kuai i na PAPLE ma ko makou halekuai nei, alaila e loaa no ia oe ke kaulike.

                       C. J. Fishel.

 

Ka Buke Akeakamai.

. . . . . A O . . . . .

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO

HIHIHI I HULIIA E KA NOE

AU O KE KANAKA.

 

    KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua ho@ ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA--Hoike Ouli ma na

kaulana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA--Hoiki Ouli no ka Ila

             o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA--Ka hoike Ouli ma

                                    ka Hoonohonoh

                                   Huahelu ma ka

                                Helu Kahala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamahao.

                        J. M. POEPOE.