Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 241, 21 July 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Melissa Eskaran |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
HOOLAHA OIHANA WAL
HONOLULU, JUNE 22, 1891
I kulike ai me ka Pauku i, Mokuna XXV @ na Kanawai o 1890.
@ na mea a pau e lawe nei i ke kui@ wa a e hookaa nei paha i ka uku @ ke hoomaopopo ia aku nei o na uku @ ia manawa e pau ana i Dekemaba @, 1891, ua hiki a na kupono e hoo@ ke Keena o ka Oihana Wai, @ ka la @ Iulai @.
@ wai a pau e waiho uku ole @ ke umikumamalima la mahope iho @ e paku’i ia aku ana no he umi @ haneri keneta.
@ ka poe a pau e hookaa mai ana i ko @ wai e hoike pa mai i ko @ iki hope i uku ai.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma @ e uku ia na au@
JOHN C. WHITE
Luna Hooponopono Oihana Wai
223-24ts.
Ua hookohu ia o MR. C. K. FALK, i @ la i Agena no ka lawe ana i na @ i na Palapala Aelike, no ka @ o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
@ Kalaiaina, Iulai 7, ’91 233-3ts-d
Ua hookohuiia o Mr. Anton Cropp i @ na ka Papa Alanui o ka Apana o @ Mokupuni o Kauai, ma kahi o @ Kahlbaum i haalele mai.
Penei iho ka papa i keia manawa:
Jared K. Smith, Luna Hoomalu
A. @eier
Anton Cropp.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1891 3ts-d
MA AINA KAHUA HALE AUPUNI
MA MAUNA TANTALUS
He ana ia a ua makaukau he kanaono @ kahua hale i keia mau la koke iho @ a ua makaukau no ke kuai.
E lawe ia no na palapala nonoi no keia @ apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.
Penei ka waiho ana o keia mau wahi: @ apana ma ka mooaina i ike ia ke @ mua, a he 34 apana ma ka moo@ i oleloia ke kualapa o Tantalua ma @ Hema a me ka Hikina o Mauna Tantalus.
Ua like ole ka nunui o keia mau a pana @ ka hookahi hapa eka a ka 11 ½ @ a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka @ kapuai.
He alo ko keia mau apana aina ma ke @ hou i hanaia iho nei a ke alanui @ ia aku ana a kupono no ke @. Ka nani o ka nana ana aku @ aina ma keia wahi, i huipuia me ka @ o ke ea, na kumu e hoolilo @ i keia mau apana aina he mau wahi @ loa no ke kau wela, no ka hoou@ hoi i na hua ai, na mala pua, a @ aku.
@ kau moakaka pono ia ka helu ma @ ma ke alanui hele, a me ua @ kihi o na lihi palena o ka aina.
@ ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake @ i na mau aina la, ma ka ni@ ke Keena Kalaiaina, kahi e @ na wehewehe piha ana no na ku@ hookumu ma ke kudala, na ole@ a pela aku e loaa ai,
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891 6ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
NA AINA AUPUNI A PAU E
WAIHO LA MALUNA O NA
UKA PA HOME, A MAWAENA
O NA AINA O KALOKO
HALEOHIU A ME KAUPULE@
N. KONA, HAWAII
Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, @ lima o na aina aupuni a pau@ aku o na aina Pa Home a ma@ o na aina o Kaloko, Haleohiu a @ Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku @ paha, Kona Akau, Hawaii.
@ No 15 makahiki, he $60 @ mua no ka makahiki, e uku ia @ ma ka hapa makahiki.
@ kuai ia na hoolimalima o keia mau @ ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o @ limalima, ke komo, ke lawe nona @ hoolilo aku a pau a i kekahi mahele @ la, no na mea e pili ana i @ Aina Home me ka hoo@ ana o @ aupuni i na hoemi kupono mai ka @
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 11, @
Ua hooko@ o MR. PUAHI i keia la @ ka @ ana i na lio hele hewa mai na Alanui Aupuni aku mai @ a Kapiolani Paka a me Kaimuki a hiki i ka aoao Ewa o alanui Puowaina ma ia alanui aku hiki i ke alanui pauoa, a mai ke alanui Pauoa aku a ke alanui ma Palolo, Manoa, a me Kewalo, Honolulu, Oahu.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 18, 1891 287- 3ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
NA AINA AUPUNI, E WAIHO
ANA MA ANAPUKA, HOOPULOA,
MILOLII, OMOKAA, A
ME KALIHI MA KONA HEMA HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 19, 1891, ina ka hora 12 o ke awakea ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai kudala akea ana i ka hoolimalima o keia mau apana aina aupuni, oia o Anapuka, Hoopuloa, Milolii, omokaa a me Kalihi, ma Kona Hema Hawaii o ka nui o ka ili aina 500 eka oi, a emi mai paha. Manawa hoolimalima 15 makahiki, kumu koho mua, $50 o ka makahiki, e uku a mamua, ma ka hapa makahiki.
O ka hoolimalima o keia mau aina aupuni, ua kuai ia me ke kuleana, a ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka wa hoolimalima, ke komo aku ke lawe nona, a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o na aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home, me ka hookuu ana i na pa Aina Home, me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 14, 1891 4t-d 238
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
KA AINA AUPUNI O HONUAULA,
KONA AKAU, HAWAII
Ma ka Poakolu, Aug. 19, 1891 ma ka hora 12 awakea, ma ke komo ana aku mamua o Aliiolani Hale, e kuai kukala ia ai ka hoolimalima o ka Aina Aupuni o Honuaula, Kona Akau, Hawaii, nona ka ili he 15,000 oi aku a emi iki mai paha.
Na manawa: He umi makahiki hoolimalima.
Ke kumukuai koho mua, $75 no ka makahiki, e uku mua ia ma ka hapa ma kahiki.
Ua kuai ia keia hoolimalima me na kumu pu ua hiki no i ke aupuni i keia manawa o ka hoolimlima, ke komo maluna, lawe mai a hoolilo aku a pau a i kekah hapa paha o ua aina la no na hana pili no na pahale home, me ae ana o ke aupuni e hoemi iho ka uku hoolimalima e like me ke kupono.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 15, ’91 240-4td
KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE,
MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU
Ma ka Poakolu, Iulai 22 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai he elua mau apana aina ma Kaluaopalona, Kalihi, Oahu, penei:
Apana 5. Nona ka ili o 687 eka, kohomua $137.
Apana 6. Nona ka ili o 879 eka, kohomua $176.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891 4ts-d
Ua hookonuia o John Richardson, Esq., i keia la he hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mondt i waiho mai. A penei ka huina o ka Papa ano:
H. G. Treadway, Luna Hoomalu
W. F. Mossman
Jno. Richardson
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 8, 1891 4ts-d
KA LEO O KA LAHUI
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku
POALUA, IULAI 21, 1891
KE ANO HOOPONO NA LUNA AUPUNI
O kekahi o na hana nui a kekahi lahui o malama ai no ka pomaikai a me ka mau o kona aupuni ana aie ke mahaloia e a no kona malama ana i ke kulana hoopono a me ka inoa maikai o ke aupuni, mai ke poo a ka paahana ilalo loa. He ana no hoi ka luna aupuni hoopono no ka lahui; ua like oia me he lamalama e pahola ana i kona malamalama a me kona nani maluna o na mea a pau e komo mai ana malalo o ke kukuna o kana mau hana maikai. Ua like oia i ka poe opiopio a me ka poe oo me ke kukui e ku ana ma ka nuku o ke awa, he alakai a he ana. Pomaikai ka lahui a me ka aina i ana ia na luna aupuni maluna o keia rula – ka hoopono – a pomaikai pu no hoi ka mea e hoopono ana.
He kulenana ko ka lahui e manao aku, a e hilinai aku, e hoonohoia ka poe hoopono noho maemae inoa maikai, me ka makaukau pu i ka hana. Me he la o ka Oihana Hookolokolo Kiekie kekahi o na oihana i malama pono ia. ma na hookohu ana i ka poe lawelawe ma ia oihana, a ma ia mea he mea ia no kakou e mahalo aku ai. Aole he poe moekolohe, a he poe one, a aihue, a ano kina e ae i ae ia, ke maopopo e noho ma ka malu o ka mana o keia oihana a lawelawe i ka hana a ka Aha Hookolokolo. He oiaio no paha, ua komo mai kekahi poe hana pono ole i kekahi manawa, aka, he kakaikahi ia poe, a ua ulu ae ko lakou hana ano e mahope o ka noho ana i ka oihana. Ua komo mai no hoi kekahi mau hipa eleele iloko o ka oihana, mamuli o ka hilinai ia aku o ka olelo a na makamaka, a mahope hu ae ka hewa. Pela no e ike ia nei i keia manawa, aole wale ma keia oihana, aka, ma na oihana e ae kekahi o ke aupuni.
O kekahi kumu e ulu nui ai o ka hewa a me ka lauwili o na hana o ka lehulehu, a e poino ai ka lahui, mamuli no ia o na hookohu hoopunahele ana a na mana hooko. Ua wae ia ka mea ake ana e lilo i luna aupuni, ma ke ano o kana mau hana hoolaula, hoonanea, a hoopilimeaai no hoi; e puni ana ka mana hookohu, no ka mea, o na ano makemake loa ia iho la keia e lakou. O ke kanaka e ake ana e loaa ka oihana i keia wa, ina he nui ka palu a me ka hookamani iloko ona, ola ka mea maopopo e laki ana i keia au; no ka mea, he au keia o ka manawa, i ike ia ke komo pono a me ka ulunui o na hana ano e a pau iloko o ke kanaka. Ua lanakila ka maalea malu@ia o ka hoopono i keia manawa, aka, he palena no kona e haaheo ai, a he manawa no kona e ana ia mai ai, e ke ano o kana mau hana.
Nolaila, he mea maikai no ia kakou, e noonoo i ka mea kupono e hana ai, i kumu e lanakila ai kakou iwaena o keia moana nui,iwaena o na kuko a me na hana ino a hana hewa o keia mau la ano e o na hana.
KE KOI A IAPANA.
He koi ka keia aupuni e waiho nei me kakou, mai mua loa mai e haawi ia ka pono koho balota i kona lahui e noho nei a Hawaii e like me ia i ae ia i na lahui e ae. He wahi mea iki wale no keia i ka nana iho, aka, ke noonoo pono ia nae kona ano a pau, a me ke kahua i hookumuia mai ai na koi a ke aupuni Iapana, e ike aku no anei kakou, aole he mea uuku.
Ua koi mai o Iapana i keia kuleana e haawi ia i kona lahui e pae ana i Hawaii nei, mamuli o kan noa ana o ka pono koho i na lahui e i ka makahiki 1887, ma o na hana hauhili a ka poe noonoo puapuahulu nana i hoonee mai i ko kakou kumukanawai o keia wa. Ua waiho mua ia ae keia koi i ke oupuni hoomaemae, a ua hookamaemae ia aku kela aupuni me na olelo, aia a noho mai ka ahaolelo, i hala iho nei, alaila, hooponopono ia ua kuleana la. Aka, ua kahuli hoi ka Aha Kuhina hoomaemae, a ua noho mai ke Aha hou, me ko lakou hooko ole nae i na hana hookamani a ko lakou mua i hoolala ai. Mahope o ka pau ana o ka Ahaolelo, ua noho nanea wale iho no Aha Kuhina a hiki i ko lakou hookele aupuni kuloko a kuwaho, e hiki ai ke hoomanao ia aku ia Aha Kuhina ma ka lakou mau @na, koe paha ka nele o ka lahui i ka mea i hana ia e hoopaa iho ai ma kona moolelo.
Mahope o ko lakou hooneeia ana aku mai ka oihana Kuhina e ka Moiwahine, ua hookohu ia mai keia Aha Kuhina e noho oihana nei i keia wa.
I ko lakou noho ana mai o kekahi hana nui a lakou i hana ai, oia hoi ka pulale ana aku e hooko i na iini ake limahana Asia o na mahiko. Ua hoouna ia aku la kekahi keonimana o ka Papa Loio i Iapana, a wahi a ko makou lohe mai mamua o ka ae ia ana mai o na Iapana paahana e holo mai, ua waiho ia mai ka ninau ina e haawi ia ana ka pono koho ia lahui ke hiki i Hawaii nei, e like me ia i ae ia i na lahui o na aina e mai i pae a i noho ma keia aina. Ua hoike aku la keia elele o ka Moiwahine i ko ai kana huakai imi limahana, e loaa an ka pono i makemake ia e Iapana no kona lahui, i keia kau Ahaolelo ae. No keia olelo, ma ka aoao o ke aupuni Hawaii, ma o ka elele a keia Aha Kuhina i wae ai no ka Moiwahine, ua kuu ia mai na Iapana; ua hooko ia ka makemake o na mahiko: ua hoopomaikai ka poe waiwai; a ua lea ka noho ana a ka Aha Kuhina no kekahi manawa. Ma keia wahi pau aku la kahi oluolu o keia mau hana, o ke oolea ke waiho mai nei mamua o kakou.
He rula ko keia ano hana mawaena o na lahui, a ma kahi o ka hana o keia ano e ku ana mawaena o kekahi lahui ikaika a me kekahi lahui palupalu, he pono no i ka mea palupalu e akahele i kana mau hana a me kana mau olelo hoopaa i kona mau hoa aupuni, ma na ano a pau. Ma ka mea e ku nei mawaena o kakou a me Iapana, ua akaka ko kakou kulana, a nolaila he mea kupono loa i keia aupuni ma o kona Aha Kuhina, e akahele loa i ka waiho ana aku i na olelo i kekahi aupuni e noho hoa aloha ana me ia. He mea maikai ele no hoi ka apuhi e noho hoa aloha ana me ia. He mea maikai ele no hoi ka apuhi ana me na olelo hoolalau i na aupuni e noho ohana ana me kakou. Ua ae mai o Iapana e hele mai kona lahui, e hana a ua hoopomaikai ia na mahiko a pela aku, nolaila he mea kupono ole, a he mea hopohopo no hoi, no keia aupuni uuku, ke hana aku i ka mea ana i ike ai aole i maopopo e ae ia ana e keia lahui. He mea nui ka @ ana aku o keia aupuni e loaa ka pono koho @ i na Iapana ma keia @ aku. He @ kalua kaukani ka nui o keia poe, ina e ae ia e koho, a he lahui lokahi; o ka hope oia mea o ka lilo o ka hapa nui o ka Hale Ahaolelo he Iapana, a o ka hope aku, o klilo o ke aupuni holookoa he panalaau no Iapana. Ia lakou aku nei nae ua ae ia aku nei ke koi o Iapana e noonoo ia e ka Ahaolelo malalo o ke alakai a keia Aha Kuhina, wahi a na hoike no keia mea.
He wahi mea nuku keia i ko noonoo o keia Aha Kuhina, aka, he nui na hopena koikoi a hoea mai ana maluna o keia lahui ma o keia mau hana hupo a hoopilimeaai.
HE HOOPLI ANO E
MA KE KEENA IMUA O JUDD, C. J.
Ua lawe ia mai kekahi hoopii ano e i ko makou noonoo ana, imua o ka Lunakanawai Kiekie, Alapaki. Ua hoopii aku la kekahi hoahanau ponoi i kona kaikuaana, no kona poho ma ka pau ana o kona waiwai i ke ahi oiai oia e noho ana me kona hoahanau; a o ke kumu o ke ahi ua oleloia na ke keiki, he elua makahiki, a ka mua. O ke kumu o ke koi ana, ua manao ka aoao hoopii, ua kupono ma ke kanawai e uku aku ka makuakane o ke keiki i ke poho o kona kaikaina.
Ua hooholo mai ka Lunakanawai Kiekie aole i ku ka makuakane i ka poino a ke keiki i hana ai, oiai ke keiki aole i hiki i na makahiki e ku ai ka hewa i manaoia ma ke ano ua ike oia i kana i hana ai he hewa. Ua pololei keia hooholo, ma ke kanawai a ma ka pono maoli no.
Ua like loa keia keiki opio i ike ole i ke ano o ka hewa a me ke kanawai ke ano o ka hewa me ke kulana o ke keiki uuku i ike ole i kona hewa. He hupo ka hoopii ana i ka mea i ike ole ae i ka mea e hana ia ana maluna ona a ana paha i hana ai me ka maopopo ole o ke ano oia mea. Pela iho la no hoi ka hupo o ka bapetizo ia ana o ke bebe a me na opio i ike a hiki ole ke hoomaopopo mawaena o ka hana pono a mea ka hana hewa.
Ua Kapu, Oia ka Pono
E na hoa’loha o ka Ua Kukalahale nei, a me na kini no a pau, ke hoike aku nei makou i ka lono ia oukou.
Mai ka hora 10 aku o ka po a hiki i ka hora 4 o ka wanaao ua kapu loa ke komo ana o na kane, wahine, keiki a pela aku maloko o ka pa o Aliiolani Hale, i keia a me keia po, o ka mea koo wale mahope aku oia manawa, e hopu io no oia ma ke ano hoohuoi.
O keia a makou e hoike nei, o ko makou lohe keia a na apono no nae makou i keia hana a ko kakou Ilamuku, oiai, aole no i apono ia ke komo ana e like me keia, a aole no hoi i pono ka hoohamama wale ia ana o kekahi mau puka pa i ka po, e like me ia mamua aku nei.
Nolaila, e haawi ia na hoomaikai ana i ka Oihana Maka@ oiai oia ka ka lahui i ake ai, e ike ia ka makaala ia o ka pono o na mea a pau, a ua hooko ia, oia ke kaulike.
Ke ano e mai nei na Iapana ma ka mahiko a ka Ona Miliona ma Maui.