Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 248, 30 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Collection; University of Hawaii Library

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.          HONOLULU, IULAI 30, 1891          Helu 246

 

He Moolelo Kaao

-- NO --

KANA

 

    KE AHI KANAKA---KA HIAPAIOPLE--KA MOOPUNA A ULI---KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

 

  A o Kana hoi, ke pii ae la no oia mahope, a aia ke poo o Kana, i ka elua-hapakolu o ka puu.

  Ua pii ia kino o Kana, a pau kona kino kaula, e pii ae ana keia o ke kino pumaia oia nei.

  Ia hele ana oia kino oia nei a makalii puainawele, a ke hailuku mai la na kanaka o luna o ka puu iaia nei, i ka pohaku, i ka Ihe laumeke, maa, polohu, a me na mea @a e ae he nui a na koa i hoomakauaku ai, me na leo hooho o ka hoohenehene, e pili ana iaia nei.

  Huli ae la o Keoloewa a ninau ae la i ke kahuna ia Mo-i:

  Pehea ana he kaua a kakou o keia la? owai la ka aoao e lanakila ana, o kakou no paha; no ka mea, he oia mau no ka ikaika pii o ka puu iluna ia kakou. E Mo-i, pehea la?

  I aku la o Mo-i; aohe a kakou wahi pono o ke kaua o keia la, ua hoike mua mai ke akua ia'u, a oia no hoi ka'u i hoikeaku ai ia oe mamua, a oia nae ko maua hewa hoomaa ia ai i kekaula lino; nolaila, e ke alii, ua hiki mai kakou i ka pahu hopu o ke kakou ola ana.

  O kau hana wale no hoi ia e Mo-i o ka houpuupu, eia no ka puu ke pii nei, maka'u wale iho no oe.

  E pii ae ana no ke kino kaee o Kana i kela manawa, a ike ke koa o luna o ka puu. i ka pii ae o ua hoa paio nei o lakou me kona kino kaee, alaila, e kahea iho auanei ua o Kapepeekauila ia Honu ma. i na mea nana e hoopii i ka puu iluna.

  I ka hoomaka ana o ka leo kahea o luna o ka puu ia Honu ma. e hoopii koke i ka puu iluna, aole wa e kali ai, oiai, eia ka hoa paio ke pii ae nei.

  Ua hoopii ae la ua mau honu nei i ka pu. e like me ka hikiwawe i loaa ia lana; a oia pu no hoi ko Ka na wa i ike ae ai i ka pii o ka puu me ka mama nui loa.

  Nolaila, ua ulu ae la ka manao huhu iloko o ko Kana naau, no keia hana a na honu e hoopii nei i ka puu iluna.

  I iho la o Kana iloko iho ona, i pii hoi paha oe e keia puu i ka uhaki ole ia o na hui o olua e na mau hoau ino nui wale.

  E huli iho ana kekahi lima o Ka na e lalau i na hui o ka honu. ma ka aoao mauka o ka puu: a loaa po no kona mau hui. uhaki ia iho la e Kana: a oia paha ka mea i olelo ia ai. hakihaki ka iwi o ke kolohe.

  Mahope iho oia manawa, ua emi iho ia ka pii ana oia aoao o ka puu aole hoi he pii hou ae iluna, hoakahi wale no aoao pii o ka puu, oia no ka aoao o ka honu i koe aole i uhakiia kona hai.

  Olelo ae la ka honu i ukaki ia ai o kona hui: E Kana mai pepehi oe ia'u, e aho e hoola oe ia'u; no ka mea, owau no ke kaikaina o Uli, o ko kupunawahine, a he moopuna ponoi no oe na makou.

  Aohe oe e ola, e make oe e pono ai, he kolohe, he mau hana hoonau kiuki kau ia'u.

  Ia manawa i ike ai o Kapepeekauila, a me Keoloewa ke alii, i ke ano e o ka puu, aohe pii ae o kekahi aoao, hookahi wale no aoao pii o ka puu i kela wa, oia no ka aoao o ka honu i uhaki ole ia o kona hui.

  Nolaila, ua kahea iho la o Kapepeekauila, me kona leo nui a ka launa ole penai:

  E honu Maeleka e, e hoau M@eleka e, e hapai ka puu a kiekie iluna, i ole kakou e loaa i keia koa kino loihi wiwi e pii ae nei malalo o kakou me kona kino kaee.

  Mai kali oe, hookuli no oe make, hakihaki ia aku ou mau hui e a'u o ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.

               Aole i pau.

 

HE MOOLELO NO BURO A ME

ROE, NA ILIO HANU

MEHEU POLOLEI.

 

    KA LAUA HANA ALOHA I KA POE PILIKIA MALUNA O KA HAU,--KO LAUA PAIO ANA ME KA MOO NO KE OLA O KEKAHI KAIKAMAHINE,--A ME KA MAKE ANA O BURO KA ILIO MUA.

 

  Me keia ano a ua mau ilio la e ike nei, aoa like ae la laua me ka halulu o ko laua leo, a e helu iho ana hoi ka manea o ko laua mau kapuai wawae ma ka aoao o ua poo la e o-ku ae ana, a @ kela @ me keia manawa, e hoopa mau iho ana laua i ka laua wahi pahu barela ma ka waha o ua poo nei. me ka manao e hamama ae ana ka waha

  E kupee iho aua ko laua mau wa wae ma ka aoao o ua poo nei. a e hoomau pu ana laua i ke aoao ana, me he la. e kahea ana no ke kokua ana; a na ka nui o ko laua leo. i kono aku i kekahi mau ilio e ae e owalu pu, a naholo mai la no kahi a ua mau ilio nei e apuepue ana.

  Aole he nana ae o ua mau ilio la no ko laua mau hoa ilio i akoakoa aku, aka, o ko laua kapuai wawae. ke hoomau nei no i ke kope ana me ka ikaika, a i na manawa a pau, aole i poina laua i ka hoopa ana iho i ka lana maunahu barela ma ka waha o ua poo nei.

  No ka ikaika o keia kopekope ana a ua mau ilio nei, ua owa ae la he apana hau mahope pono @ @a poo la. a ia wa, ua hemo mai la ua poo nei mai kona kulana mua mai, a ike iho la ua mau ilio la, he kino kanaka holookoa no ka.

  Nahu iho la o Roe mahope o ke kuka o ua kanaka la, a hoao iho la me kona ikaika a nau e huki ae i ua kino nei iluna, aka, aole he hemo ae, no ka mea, ua paa loa i na apana hau e kaola ana maiuna o ke kino.

  Ua hoao hou iho la ua mau ilio la e kopekope hou, a hiki i ka wa i @a-na hou iho ai o kekahi apana, a haule pono iho la ke kino iluna o ka hau; a oia no ka wa i lele iho ai o ua mau ilio nei maluna o ua kino la, a hapai ae la me ko laua ikaika me ke kaualoko ona aku ma kahi kupono e waiho iho ai-i ua kino la a oia no ko laua wa i hoopapa mau iho ai i ka laua mau uahu maluna o ko kino e waiho ae ana.

  O keia kino kanaka a kana i ike ae nei, he kanaka uhai holoholona no, eia nae, ua hele oia ma ia wahi i ka wa e hoomaka ne ana ka hau a paa, a ua poholo pono hoi oia iloko o kokahi wahi ponaha wai, a o ke anu hoi, na ia mea i hoopalupalu k@ok@ @ ke oolea o@e kino, a waiho la-au ana ia iloko o ka'hau. A iaki loa nae, ua loaa e oia i keia mau ilio, a ua palekana oia.

  I keia hemo ana niai o na kanaka hahai holoholona nei, a he mau sekona pokole mahope iho, ua onioni ae la ia, a hoi ma la hoi kona noonoo maikai me ke kaakaa pu ana ae e kona mau maka. a ike ae la ia i na iho a kekahi hoa hahai holoholona o lakou, a ike ae la hoi oia i ke kupee ana iho o ua mau ilio nei me kona aoao, a hoopa like iho la hoi i ka laua maa pahu barela wai ikaika.

  Hoomanao ao la ua kanaka nei, e kono mai an   a mea ilio la iaia no kona olopu    ae i mau kulu wai-ikaika mai ka laua mau pahu mai, nolaila, hoomanawanui ae la ia e lalau i kekahi paha, wehe ae la ia i ke ki, a olopu aka la e like me ka mea hiki iaia, a hoolei hou ae la ma ka a-i o ua iho nei.

  No ka mahawa pokole mahope iho, loaa iho la i ua kanaka nei he pumehana kupono, a loaa ae la hoi iaia ka ikaika kupono e hiki ai iaia hoi pololei aku no kona ho@e, no ia mea, ua ku ae la oia iluna, haawi iho la i kona hoomaikai kiekie loa ana iho i na ilio, a huli ae la ia a hoi aku la no kona home, ma ke, kahi alahele okoa.

  Aole i nalowale loa mai ua kanaka la, oia hoi, ua nalowale hou aku la ua mau ilio nei, no ka hanu ana i mau holoholona, oiai, he manawa loihi loa keia a laua i kaawale mai ai mai ko laua kahu mai.

  Ua ano ahiahi loa, a e anoano poeleele iho ana o loko o ka ululaau. a e kakali ana hoi o Toronoto maloko o na ululaau no ka hoea mai o kana mau ilio, a hiki i ka uhi ana mai o ka poeleele, aole no he hoailona no ka hoi mai o kana mau ilio, no ia mea, ua manao ino loa iho la oia. a hooholo iho la oia i kona manao, e huli oia i kana mau ilio.

  Hele aku la oia maluna o ka hau a hiki i kona-hala loa ana aku no loko lilo loa o ka waonahele, e hoolohelohe ana hoi i ke aoa mai o kana mau ilio, eia nae. aole he mau hoailona o ia ano ana i lohe ae. Ha la mai la ka ululaau a pii aku la keia iluna o kekahi ahua kiekie e uhi ia ana e ka hau, a hiki i kona kau ana aku no luna pono, ke hele loa aku nei i na hora kuli'u o ka po, aka, aole he mau mea ana i ike ae e pili ana no kaua mau ilio.

                    Aole i pau.

 

HE ANAIANA HOOMANA MA

BRITS HALE.

 

  O na Halawai i malama mau ia iho nei ma Ariona Hale, na uwai ia ae nei ma Brits Hale, ma ke kihi o na alanui Moi a me Kamika. E hoomake ana ma na Lapule a pau ke anaina haipule i ka hora 10. o ka haiolelo ana i ka hora 11. mao ka mahele olelo la, a i ka hora 7 ahiahi no na mea a pau i lohe i ka olelo haole.   Lunakahiko A. Hawe.

 

OLELO HOOLA@A.

 

  E ike ananei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki@nei. kekahi lio k puakea. lae kea, elua wawae keokeo hope, elua wawae hope paa i kapuai-hao; hao-kuni NA. akau. O ka mea, a mau mea nona keia lio, e pono e kii koke mai. o haia na la he 15. e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 8 o Augate, 1891, nia ke awakea Poaono. hora 12.               DAVID KAOAO.

Iulai 23. 3ts-d*.   Luna Pa Aupuni.

 

 

Ka Buke Akeakamai.

. . . . . . . A O . . . . . .

KE KI GULA

NO KEKAHI MUA MEA HUNA

POHIHUII I HULUA E KA NOEAU

O KE KANAKA.

 

    KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hoa la Levi-i-Levi ole ia ka Akeaka mai Hawaii o ke Keneturia 19.

Mahele o ka Bake.

MAHELE I.

ZODIALOGIA--Hoike Oali ma na kau

           laua Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA--Hoike Ouli no ka Ila

              o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA--Ka hoike Ouli ma

                                    ka Hoonohonoh

                                  Heaheiu ma ka

                               Heia Kahala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI

Ka Arimatika Kamahao,

               J. M. POEPOE.

 

Na Hui Kinipopo.

 

Iulai25  Kamehameha vs Honolulu

Aug  1   Hawaii           vs Hono@lu

Aug 3    Kamehameha vs Hawaii

Aug 15  Kamehameha vs Honolulu

Aug 22  Honolulu         vs Hawaii

Aug 23  Kamehameha  vs Hawaii

 

Olelo Hoolaha.

  Ua makaukau ka mea nona. Oinoa malalo iho. e hana i na P@. HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a @ne na kahua kukulu kia-hoomanao. O la poe makemake e waiho mei i ka lakou mau kauoha me Ioana Akina.

          J. BOWLER.

Sept. 22.  '90. d---1y *

 

H. P. K. Malulani.

  HE LOIO a he hookapeke olele ma ke Kanawai. E loaa ne a@-mai ke kai hawanawana o Kawaihao e hoeme am me-ipo la, a Hamakua au i ka la'i e Kukaian ma ke alo o na pali. E ohiia @o hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio

            Nov 8 '90. d-1y

 

HOOLAHA  KAI  KONOHIKI.

  Ke pa leo aku nei ke Konohiki e Waialae, i kona mau hoaloha a me na honaina o kona Aina, na hoolimalima aku oia, i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ko poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.        Owau no.

3ms-d.            PAULO ISENBERG.

 

HE KUAI MAKEPONO.

  I keia la 13. e kaai aku ana na mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko lana halekuai ma ke kumukuai makepono loa. i ike ole ia ka lua ma keia kaona. No elua pule wale no. mamua o ko maua nee ana aku. O na ano waiwai a pau, he mau waiwai hou loa, a me na ano paikini o kela a me keia ano o na keonimana. Na hulu, a@ Papale, Papale kapu; na naikini o na Lede, i kinohinohi ia me na a@ like ole.           EGAN & GUNN.

July 13. 1891.    235-tfd.

 

Hoolaha Hookapu.

  Ke hoike ia aku nei ka lohe @ na ane kanaka a pau loa. Ua hookapu loa nuna i ko mana mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 292 e waiho la ma ka Paa, Kailna, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e mana mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke paua l@a @a aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia n@ e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhik@hi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia H@i, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs C. I. HIRAM, a i ole la me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

          Owau no me ka haahaa

               MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.   3me-d

 

OLELO HOOLAHA.

  1. E ike auanei na mea a pau. eia ma ka Pa Aupuui o Mahiki nei kekahi lio k, keokeo kikokiko @ua nalo huelo poomuku hoai'ona kon@ ana-e ak. uha hope.

  2. Lio k. ulaula haulieli kike keokeo ma ka lae o 2 wawae keokeo hope hookahi wawae keokeo mua  hema kiko keokeo ma ke ku@aole hoaiiona ku ai.

  3. Lio k. ulaula lae keu elua wawae keokeo hope 2 wawae eleele mua hoailona kuni ano-o ak. @ho hope.

  4. Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae kikokiko keokeo ma ke k@a 4 wawae eleele hoailona kuni C. J. ak. aia ma ka aoao akau o ka ai.

  5. Lio w. ulaula lae kea 4 wawae eleele huelo poomuku hoailoua kuni ano-c ak. uha hope.

  O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio e pono e kii koke mai ina aole e ku koke mai a hala ua la he 15, alaila, e kuai kudala aku no wau ma ka la 18 o Iulai N. H. 1891 awakea Poaono hola 12.

                     David Kaoao.

231 G s-u*       Luna Pa Aupuni.