Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 252, 5 August 1891 — HAIOLELO O KA LA HOIHOI EA. [ARTICLE]

HAIOLELO O KA LA HOIHOI EA.

E Mr. Peresiden'a; Na Lede a me na Keoniinana. * Maenuli o ka Olelo Hooholo a ka Aha Hui "Na ICeiki Oiwi o Ha> waii" ua hooili ia inai maluna ,o'ti ka hanohano o ka lilo ana i haiolelo no na mea e pili ana i keia la ano nui iloko o ko kakou aina. A oia hoi ka'u e olelo ae nei, aohe kanaka 1 hanau ia e ka wahine i nele oia i ke aloha i kona aina i | hanau ai. I ka oili ana iuai o ka makahiki 1843, a mohala ae ia kona mau kukuna maluna o na Kaiaulu o Hawaii nei mai ka pnka ana a ka la 1 Ha'eha'e, a ka welona a ka la i ka ilikai o Lehua, ua i6aa mai la oia iua ke ano he Aupum ku kohana e noho mehameha ana iwae na o ka ili laumania o ka Moana Pakipika a e ku kohana aua hoi i mai na Aupuni e ae o ka honua nei, I a o ke kukai oielo ana me lakou ia ! manawa, he maopopo ole, a he ka-; wa hoi ke kali ana, oiai aolo i hoea i inai rm mokunhi i ka Pakipika nei, i no hoi na alanui Kaamanu nia ■' Āmerika Huipuia. | A iloko oia mau la. ua wili ia ae| a mahuahua ka uwiki o ka Ipnku- ] kni Malamalama o ka Naauao. a e! hooponoponoia ana ka aina me na : Kamiwai Aupuni. Ua ulu ae la he mau hoopaaoaa mawaena o ke Kanikda Pelekar»e. a ua hana iho la i na palapala hoopii me na kuinu leliulehu, a ua koi aku la ia Lo Keoki. be Kapena no kekahi moku kaua Beritania, he kaukau Alii Opio. e hiile mai eni» naninau no keia kumu hoopii, a me na manao uilani o ke kahaka ui, ua koi mai la oia i ka Moi malalo o na kauoha; ina e hooko ole ia na koi; alaila, e ki poka pahu ia ke kulanaka'uhale. a e kukala ia ke kaua. ' Ua lukilele, a ua piha kahaha ia ka Moi a me Kona Aha Kuka, a me kona mau makaninana haole nf> ka l»puwaie a me ka pakaha o keia mau koi, ua koi aku o Kauka ko ka Moi Kuhina Nui i hoonoho ia ma kahi o Likeke i hoouna ia i ua Aina E, no ka i ko Hawaii kulana me Beritania, ua t aakiki ioa ka aoao kue, me ka mnkeniake e heohui ia Hawaii nei n e neritania. - A iloko o na manao kupiiikii o ka Moi me ka hiki olf» ke pale p.e, ina pilikia a m(? ke kaho ana o ke koko, ua hooholo iho l;< ma okr a«i ana īnai a kon;i Aha Kuka e ae aku. . "A ua hoopuka m-ii la i kana xt«>- | !o knahaua. K kahea ai a i na hai | puie mai Ha\v:ui_ a Kauai, e ]ieiu u:« | kuli ilalo a e noi aku i ka Mi a Ma n.a L-"»a i hoihoi ia mai ai ke Ea « j ka Aina. A ma keia manawa ua h° j iv kaokoii ih' la o Lm Keoki i kv:a Auia. huki il>-. la t . i'a« s! vi

waii ilalo a puhi aku la i ke «thl, a> huki ae la i ka Hae Peiekane iiuua a hoonoho iho i na Kiaāina no ka Panalaau hou n Pelekane a hooka* pu iho la ina moku aole e puka aku mai ke awa aku o Honolulu. A mai ia manawa mai a hiki ikq. hiki ana mui o Adimarala Kaaiaki, & i kona hoomaopopo ana 'ua hana o Lo Keoki i kela mau mea me ka mana ole, ua hooponopono oia ma ka hoonoho hou ana i ke Alii ka| Moi maluna o kona Noho Alii mej na hoohiwahiwa nuiane ka hauoli 0 na niakaainana, uh huki ia ka Hae Peleka-fte ilaJo, l a ua huki hou | ia.ka Hae Hawaii iiuna me kona kauoha i kona moku kaua e ki i na Pq Aloka/ O kahi i hana h ai keia hoihoi hou ia ana mai o ka Hae, oia no ke Kuea i kapaia i keia manawa, (Kamaki Kuēa) no ka Hooana i ua Adimarala mai- i kai )a. i O ka la 31 o lulai. 1843, oia ta la i hoihoi ia mai ai ka Hae Hawaii mai kona nalohia ana no 9 mahina a oi. | E ka Adimarala Ttiomas ke Aiii l Moku .Kiekie o na aumoku kaua Peiekane ina ka Moana Pakipika. Mamuli o keia hoihoi iaana mai,! e loaa auanei ia kakou na mea e hoomaopopo ai i ke ano oke kuiaua a me ke ano e nili ana i keia la. O keia kekahi o na la e hiki ole ke hoopoina ?a no ko kakou noho hoa&ha ana me k« Aupuni o Pele-j kane, oiai, he mea paakiki ia'u ka | olelo ana ae, o na hana a Lo Keoki! 1 hami ai malnna o keia Aina a ma | luna hoi o keia lahui kauaka, he hana ia i loaa iaia ka mana inai kona aupuni mai, ke .manao nei au he kuhihewa na niea a kakou e oieio nei, inamuli o ka huki ia ana w ka Hae Hawaii ilaio a huki ia hoi ka Hae Pelekane iluna īloko o na mahina 9 a'u i olelo ae nei, alaila, ua noho pio iho la kakou; ke olelo nei au, aohe pololei o kela, oiai, o ka Hae no ke Aupuni ia o Pe]ekane, a o keia hana pakaha na I*> Keoki wale iho no me ka loaa ole o kekahi kauoha mai kona' Aupuni mai. e hele mai ia nei a e huk> ae i keia Hae Pelekane iluna; nolaiia, aole e hiki ia'u ke olelo, ua pii ae ka Hae Pelekaoe iluna ma kona ane Aupuni, o ka hoike e maopopo ai no keia mea, ke olelo. nei ao, o keia la 31 o luiai. 1843, oia ka hoike e maopopo ai ia kakou, aole ka he hana Aupiwi ka Lo KeoKi i hana ai. oiai, ke hele mai nei o Adiiiianila Kamaki ke Alii Moku Kiekie i hoonoho ia maluna o na Aumoku kaua o ka Pakipika, a hoopau ae i na hana mana ole a Lo Keoki i hana ai. Nolaila. o ka hana Aupuui wnle uo ina keia .mea, oia ka huki hou ana i ka Hae Pelekane'ilalo. lAoleipaiKi]