Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 281, 16 September 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Rosemary Mccune |
This work is dedicated to: | Marlene Sai |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
==============================
Buke II. HONOLULU, SEPATEMABA 16, 1891 Helu 281
=========================================================
He Moolelo
NO
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA - KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO - KA HOA PAIO HOI PELE,
KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.
--
O oe ia e Haunuu, e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I'a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
--
I aku la o Kaneiki i kona mau kaikuahine, he mea kupanaha ia olua, ua lilo ko olua aloha i ka olua kane o na la pokole, a nele iho la ko olua aloha ana ia'u, i ka hoa o ka puuu hookahi, a i paa hoi ia'u, aole olua e ike i ka malamalama o ke ao nei, a me ka hann ana ae i na ea hu'ihu'i o keia ao mauleule.
Pane aku la o Kamapuaa ia Kaneiki, mai hoolohe oe i ka olelo a kou mau kaikuahine; e hoolohe mai oe i ka'u i olelo mua aku nei ia oe, mai pale oe i ka'u olelo.
Ma keia wahi, e hoopau kaua i ka kaua mau kamailio ana no ke kaua, e oi oe e hoomaha iloko o keia mau la a e launa pinepine aku oe me kou mau koa kakaikahi, a e noho ae no hoi wau me laua nei, a e hooluolu ae no hoi i ko'u wahi kino, a kali aku o ka hiki mai o na le'ale'a la o oukou.
A ia la no hoi e ike ia ai na keiki kane o Kauai nei, na ko Kauai nei mau keiki kane paha @ ai oia la, a i ole, na ko Oahu mau keiki paha.
I manawa, ua haawi mai la o Kaneiki i kona aloha nu@ kona kaikoeke ia Kamapuaa, a h@ aku Ia oia hoi no kona home e ike i ka maka o kana wahine, a me@aua mau keiki.
Ia Kaneiki i hiki aku ai a hoi pu me kona ohana, ua ninau mua mai la kana wahine:
Ua ike aku nei oe i ko kaikoeke, a pehea la kona ano?
He kanaka ui oia, aohe kanaka ma Kauai nei a puni, e loaa aku ko na kulana hooneno, ua haiamu ia oia e ke onaona o ka Lehuamaka noe.
He waipahe oia o ke ano o ka waiualanamalie,a he kanaka koa o ka wiwo ole, he kilakila kona pauku kino, a he lua ole no hoi o ka nohea.
Nolaila, ua lawa ka'u hoike ana ia oe e ka wahine, o ka mea nae a ua kaikoeke nei o'u i kauoha mai nei, a hiki i ka la hooili kaua o ma kou, kii aku wau iaia e hele pu ma ua i ka kaua.
He kanaka ikaika no oia i ke kaua, wahi a ka wahine a Kaneiki i olelo mai ai i kana kane.
Pela paha, aole kaua i ike i kona ikaika, he malihini kaua i kona ku lana, a na ka la auanei o ka hooili kaua e hoike mai i kona ikaika a me kona ikaika ole.
Ua hele aku la o Kaneiki e halawai me kona mau koa he eha kaau ma ka helu Hawaii o ke au kahiko.
A i ka hoea io ana mai o ka la hooili kaua, ua hele pololei aku la o Kaneiki, a i kona kaikoeke ia Kanakaokai, aole keia i hoike aku i koi nei inoa ponoi, aka, o ka inoa hoeepa wale no kai nei i hoike aku ai i na wahine ana, a me kona kaikoeke.
I mai la o Kaneiki imua o kona kaikoeke; i hele mai nei wau e olelo aku ia oe, ma ka la apopo e kaua ai makou; oia ka'u i kii mai nei ia oe, e hoomakaukau oe ma ke kakahiaka o ka la apono, a oia ko kakou la e hele aii ke kaua.
Pane aku la o Kamapuaa ia Kaneiki; heaha la auanei hoi ka hewa o ka hele i ke kaua, he hana no hoi imua o ke alo hookahi no make o ka ikaika ole, a i nui ka ikaika, aohe make o laila.
Ke wa ahiahi keia a Kaneiki ma e hui kamakumailio pu nei me Kamapuaa.
A mahope o ka pau ana o ka laua mau kamailio ana, ua huli hoi aku la o Kaneiki no kona hale, me kona ohana, a noho iho la no hoi o Kamapuaa me kana mau wahine ma ko lakou hale a hiki wale i ka uhi ana mai o ka malu po.
Mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina ahiahi, ua haule aku la lakou hooluolu ma ia po, a na ka moa kuakahi i hoala ae i ko Kamapuaa ma hiamoe ana.
Ala e ae la no o Kamapuaa ia wa koekoe o ke kahahiaka oiai no na hokeo a ua kaaka la e hoekepue ana, a hoomakaukau iho la iaia iho no ka hele ana aku no kahi i makemake.
Aole i pau.
=================================
He Molelo Nanea.
NO
De Atanani.
--
Ke Koa o ka Lio Olohe,
-A I OLE_
NA KIAI EKOLU O FARANI.
Niniu ae la ia maluna o kona poo me ka luai ana ae i na huaolelo hoino o ka hailiili.
Ua hemo pu ae me ka pahi a ke koa Velona, a me na haawina o ke kulana koa a me ka wiwo ole, lele hope mai la oia he mau @apuai, a hoopuka aku la ikeia mau uaolelo o ka hoohenehene haahaa loa a me ka inaina:
Aha! he Cadinelisa oe ea? he puuwai pakaha o ka aluna a me kahao wale.
Aka, e monasiua Cadinelisa he koa au no ka moi Lui XIII o Farani nei.
Ua hohnola ae na helehelenao kahaikea maluna o kekanaka malihini no keia mau olelo a Velona, a i ka wa a lana i kuene pono ae ai i ko laua kulana, aia hoi, ua haalele iho la o Atanani ma ia laua, a aha'i aku la ka pupuhi he i'a no ka hohonu.
Ma Bevisa, ua hoomaha iho la lakou malaila he elua hora, no ka haawi ana imanawa no ko lakou mau lio e hoomaha ai a no ke kali ana kekahi ia Velona.
Aka, i ka hala ana ae o kela ma nawa, aole loa i hoea iki aku o Velona.
Nolaila,ua hoomau hou aku la lakou i ka lakou huakai o ka hooko kauoha.
Mawaena o keia alahele, ua hooku'i iamai la ka huakai hooko kauoha a na hoaloha me na keakea a alalai.
A ua hoala ia he kaua o ka makakila kue i ka inaina o na poka pu mawaena o na hoaloha ekolu a me na enemi.
Ua pakaha ia aku ka papale o ke kea opio o kalio olohe, e kekahi o na poka p ki pololei a ka enemi, a o Hapale hoi a me kana kauwa, ua ku mai la ko laua mau poohiwi i kekahi o ha poka palaualelo e hihio hele ana ma keli a ma keia o ko la kou mau aoao.
A na ia mau ulia poino i hoohau le hope aku ia laua i muliwaa, a koe wale aku no ke koa opio Atana ni a me La Fere a me ka laua mau kauwa e alo puahi nui ana iloko o ke ehuehu.
Ua hoike mai na nanaina a me na hana a ke koa opio o ka lio olohe, i ke koa a me kalua ole o ka na mau oniu maka kila ana.
A iloko o kana a me kona hoaloha paio hoomaha ole ana, ua puhalahi'u aku la lakou mai loko aku o ka mana o na enemi no kalii kauhale o Amiena.
O na hora liilii ia o ke kulu aumoe a ke koa Atanani a me La Fere i hoea aku ai malaila me ka laua mau kauwa.
A ma ka hotele Lis d'Or, malaila lakou i hoaumoe iho ai ia po, a ma ka hora eha o ka wanaao, aia ko lakou mau lio, ua makaukau no ka hoomau ana aku i ka lakou huakai o ka hooko kauoha.
Mamua ae o ka haalele ana iho o Atanani ma haalele ana iho i ka hotele Lis d'Or ua ala ae la he wahi hoopaapaa mawaena o La Fere a me ka ona hotele.
A na ia mau papa leo ana a laua me ka ikaika, i hoouna aku eha mau kanaka i lako me na mea kaua.
A me ka leo o ke okalakala, kauoha mai la ke alakai o ua poe kanaka nei ia La Fere e haawi pio koke aku.
Aka, o ka pane ma ka aoao o ko koa kiai, aole ia mea me a'u he haawi pio.
Na keia hoole ana aku a La Fere,m na ia mea i hoouna awiwi mai i na enemi maluna ona, a oia ka La Fere i huki hikiwawe ae ai i kana pahikaua me ke kahea pu ana ae i keia mau olelo:
No ka hanohano o kau misiona o ka hooko kauoa e ku hoaloa opio ano ka manawa nou e holo aku ai.
Me keia mau huaolelo ae la, alaila, ki ae la oia he elua piha o kana pu panapana, he hoailona no kona hiki ole ke hoomau hou aku ma ke alahele o ka hooko kanoha, oiai oia ua hoopuni ia ae la e kona mau enemi.
Na keia mau olelo a La Fere a me ke kani ana ae o ka pu, naia mea i hoike aku i ke koa opio, oia hookahi wale no koe e alo aku ai iloko o ka make a me ke ola, a ke haule pio oia iloko o ka lima o na enemi, alaila, aohe manaolana ana i koe ma ko ka moiwahine Ane aoao, me kona kumakaia pu ia aku imua o ke alo o kana kane.
Nolaila, me na haawina oke koa a me ka wiwo ole, haawi ae la ua koa opio nei o ka lio olohe i ka hoailona panai no ka hoailona a kona hoaloha i haawi mai ai maloko o ka waha o ka pu panapana.
Aole i pau.
=========================================
HE HOOLAHA I KA AKEA.
[left side margin faint in places]
E ike ananei na ano lahui a pau, e no@ ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loa i na @ o kela a me keia ano, e nane mai i @ Keena hana, a na'u e hoopau aku i @ ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e @a makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i @a ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, @ ke kino aki iloko o ka iwi, eha o ke @ ma'iwahine a pela aku. Mai hoolo@ aku e na hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pul@ma mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa,
he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii. Owou iho no,
DR. LEONG KENG PONG
Helu 40, Huina a na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu. Aug. 31. 1y.
-----------------------------------------
OLELO HOOLAHA
Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu
kia -hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90, d-1y*
-------------------------------
OLELO HOOHALA
Owau o ka mea nona na aina o Makailio, Kamakalalaukalo, Kaluaopalena, ke papa akea aku nei i na mea a pau aole e hele wale maluna o ka aina, a aole hoi e kuai i na loi ai oo a me loi opioio, me ka hele mua ole mai e kuka pu me a'u. O ka poe a pau e kue ana i keia olelo, maluna no o lakou ko lakou poho.
MELE AKONI ROSE.
Aug, 4, 1891 251 3m-d*
---------------------------------------
Aila Kuai.
-
E LOAA NO MA KAHI O.
J. F. COLBURN.
(KEONI KOKOBANA.)
Ma ke Kihi ona Alanui
Nuuanu
-A ME-
Moi.
-
E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu.
Hele mai hookahi, helemai elua, hele mai no a pau loa.
Ko oukou hoaloha,
J. F.COLBURN
Honolulu, Iulai 8, 1891. 232dtf.
-----------------------------------------
Hale Hana Wai Momona.
WAI- ANIANI
-
Sam: had me John Grace na Ona.
-
Ka poe wale no na lakou e hana nei
NA WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA
oia hoi ka
SASEPARILA -A ME KA- WAI-HAO
-
NA WAI MOMONA AWAPUHI SASEPARELA, LEMI, WAI PIPII, SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA, @
-
Mutual 380 TELEPONA Bell @