Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 312, 29 October 1891 — Page 1

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.           HONOLULU, OKATOBA 29, 1891.           Helu 312

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

 

Ke Koa o ka Lio Olohe, A I OLE

NAKIAIEKOLU O FARANI.

 

            O keia pane a kahi kanaka kauwa, ua paila koke aku ia i na aa koko o ke koa opio, a oia ka ua koa opio la i pane aku ai:

            Aole au i hele mai nei me ka olelo kauoha hookikina o ka pahikaua, aka, ma ka inoa o ka moi Lui XIII a me ke kahua a ke kapena Terevila o ka puali kiai aahu eleele malaila au i hele mai nei, a koi aku ia Hapale haalele koke iho ia ia Crev@ nei no Parisa.  Hoko o na la ehiku mai keia la aku.

            A ke ole nae oe e wehe aku i kela puka no'u, alaila, e hopu aku ana au ia oe ma ke ano he kipi, a i kou haku hoi he pio na ka hae Farani.

            O keia mau olelo oolea a Atanani, aole ia i hoonaueue aku i ka puuwai o Bazina, ke kanaka kauwa iloko o ka hoohe wale, a e like me kona kulana mua i kinohi, pela no ia i pane hou mai ai me kela mau olelo:

            Ua lohe oe i ka'u kaouha, a ke kanalua loa nei au i ka hiki ana i kekahi koa wale iho no ke hehi i ka laahia o na wahi hoano e like me keia, a i kahi hoi i hiki ole i na moi poo kaulana ke hehi ku me ko lakou mana alii kiekie malalo iho o ka haahaa o na lani.

            Alaila ua lohe no ho@ ka'u kauoha, a no ka hope o ka u mau kauoha ia oe, ke hai aku nei au ia oe, e wehe ia kela puka ma ka inoa o ka moi Lui XIII o Farani nei, a ke ole pela, alaila o ka hopu pio wale ana no ia oe ma ke ano he kipi, oia ka'u e hana aku ai.

            Ano e Bazina, ua lohe mai la anei oe i ka'u mau olelo i olelo aku nei ia oe?

            Ae, wahi a ke kauwa, aka aole ia he mea no'u e ae aku ai i kau, o ka laahia a me ka hoano o keia wahi oia ka'u e malama ai.

            O ka laahia a me ka hoano o keia wahi, oia ka'u e hehi aku ai ! wahi a Atanani i hooho ae ai me ka leo nui, a laele ana kahi kauwa a Hapale i kahi e iloko o na lima kona hao o ua koa opio nei.

            Alaila, e like me ka mama o ke tiga, aia ke pani-puka o ke keena o Hapale, ua walalwala pahu aku la ilalo, mai na puupuu konahao aku a ua koa opio nei.

            Ua unuhi ae la ua koa opio nei i kana pahikaua, me ka huli ana mai maluna o kahi kanaka kauwa a ka hoonana nui wale i na minute aku i hala, a me ka leo oolea pane aku la oia:

            Ma ka inoa o ka moi LUI XIII, a me ka hanohano o ka pahi a Atanani, ke ku nei oia a kukala aku, ua makaukau oia e halawai he alo a he alo me ka poe a pau e ahewa mai ana ia'u, no ka'u mau mea i hana iho nei.

            Na ka halulu o ke pani-puka a me ka nui o ka leo o Atanani na ia mea i hoouna ae ia Hapale no ke kahua o keia mau hana hoohaunaele, a iaia i ike mai ai i kona haoleha oPio, holo mai la oia me na lima ohaoha hoaloha, a me na olelo mua o ka hoolauna, pane mai la oia penei:

            E Atanani kuu hoaloha, ua hiki mai nei ka oe, heaha na mea hou o kau huakai, a auhea ko kaua mau hoaloha?

            Ua maikai a holopono ka'u misiona o ko kaua hoaloha Velona, ua haalele aku nei no au iaia i Canetiinehinei iho la no ko'u hui ana me ia.

            A pehea kona ola kino i kau nana aku?  wahi a Hapale.

            He ano omaimai no, aole nae he ma'i e pilikia ai.

            A o La Fere hoi, aia no paha oia ma Amiena, oiai haalele iho no au iaia ilaila, a o wau hookahi wale no kai puka laelae aku a hiki i Peleka ne, a ia'u hoi i huli hoi mai ai, ua huli hoi mai au ma ke ala o Sana Valeri.

            Ia'u i hoea aku ai i Parisa, ua loaa mai la ia'u ke kauoha mai ke kapena Terevila mai no ka hele ana mai e huli ia oukou, a e hoea aku i Parisa iloko o na la 7 a 8, mai nehinei mai.

            Me keia mau olelo a Atanani, ala kai aku la o Hapale iaia no kona keena, a imua o kekahi mau kana ka me ka aahu loloa, hoolauna aku la o Hapale i kona hoaloha opio me keia mau olelo:

            O De Atanani keia kekahi o na koa o ka puali kavalia malalo o ka pena Desesarata, a i hoea mai nei i Crevecouer nei malalo o kekahi kauoha awiwi mai ko makou kapena mai ka haku Terevila.

Aole i pau.

_____

            Ke hoike a aku nei ka lohe i na poe lawe pepa a pau a Mr. Palao, ua hoopau ia kona lawe ana i ka nupepa "Ka Leo, " a na oki@ aku kona mea mai na luna aku no keia pepa; nolaila, o ka poe i aie i keia pepa, e oluolu e hookaa mai ma keia keena.  Ma ke Kauoha.

_____

He Moolelo NO MASEPA.

 

Ka Olali o Denebada! A I OLE

Ke Kaulio Keokeo !!

 

Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.

 

            O keia mau olelo hope ia kuu luaui, ua hoohaeha mai ia i kuu naau, a ua wawahi mai hoi i ka pana malie ana a kuu puuwai, iloko o na apana lehulehu; e pauma ana lakou me ka ikaika, a e hanu kauma ha ana hoi me ka wiki; a o na makaala ana a pau e like me na kauoha a kuu luaui i hoike e mai ai, oia ka'u i lawe ae ai a malama.

            Mamua ae o ka hiki ana i ke kanaka kanilo keokeo ke hoomau hou aku i ke kamailio ana no kana moolelo, ua pane e mai la o Moneka me keia mau oleo:

            O Maseba anei oe, ka opio kaulio keokeo haaheo o Denemaka nei, ka olali hoi a'u i ike hope ai e holo ana maluna o ka lio keokeo o ka Porofesa kauna Masesepa aneane eha ae nei paha makahiki i hala?

            Ae e Moneka, owau no ua kanaka kaulio keokeo la, a o ka po hope loa hoi a'u i haaheo ai imua o na maka o ko Denemaka nei lahui kanaka, ka poe hoi i hiki ae ma ua po la, no ka makaikai ana i ka maua mau hana ike.

            Alaila, e Maseba, wahi hou a ka haku Moneka; ihea oe kahi i noho ai i keia mau makahiki loihi eha i hala ae nei.

            O keia ninau a ka haku Moneka oia ka ke kanaka kaulio keokeo, i haka pono aku ai maluna o Moneka me na maka oolea, a li'uli'u pane aku la oia me keia mau olelo:

            E Moneka kuu hoaloha mamua ae o ko'u hai ana aku i ka haina o kau ninau, e ae hou ma iaj'u e hoomau aku me ka'u moolelo, a na ka hoike o ka'u moolelo e puana mai ka haina o ka'u ninau.

            Me ka mahalo e kuu, hoaloha opio, wahi a Moneka i panai mai ai.

            A@ e ka mea heluhelu, ma keia wahi o ko kaua moolelo e hoomanao a hoomaopopo ia o keia kaulio keokeo Maseba, e kamailio nei mo ka haku Moneka, e ka mea no ia nona keia moolelo, a o ka olali kau lio keokeo hoi o Denemaka nana i hoopakele ae i ke ola o ka haku Moneka mai ka waha mai o na pukuniahi a ka enemi.

            Nolaila, i ka wa a ka haku Moneka i hoomaikai aku ai no na olelo a ua kaulio Maseba la, ia wa i hoomaka hou mai ai ua kaulio keokeo nei i ke kamailio ana me keia mau olelo:

            E Moneka kuu hoaloha, e like me na olelo hoomanao mua a kuu luaui i hai mai ai no ke kiai ana me ka makaala no'u iho i na wa a pau.

            Nolaila, ma kekahi po o ka maua mau hana hoikeike, ka po hope loa hoi o na hana akamai o kuu luaui i haalele iho ai na ko Denemaka nei e hoomanao poina ole, a o ua po la he eha ae nei makahiki a oi iki o kona hala ana i hope.

            Ma ua po la, aia au ma ko'u kulana, o ke keiki kaulio olohelohe, oiai ko'u luaui e hoomaikai ana imua o ke anaina me na kuko moeuhane mua ole, eia he make no maua ke hoolala ia nei.

            O ua po la, oia @ e na po maka kanaka nui a'u i ike ai, ua unu ia ae ka  poe kiekie a hiki i ka mea haahaa loa; a iwaena o ia anaina kanaka nui, o ka moi Carlo kekahi, kona mau ukali a me na hoa o ke aloalii.

            O keia anaina kanaka nui i una ia mai la, ua kono ia aku lakou e na manao ohohia o ke ake ana e ike ia'u, ke keiki kaulio olohe, no ka mua loa, e hoolele ana i ko'u leo maluna o ka hokua o na lio.

            Aka e Moneka kuu hoaloha, no ka moi Carlo ka hoohe wale, aole paha oia i hoea ae ma ua po la me na manao ohohie o ke ake ana e ike ia'u, e like me na mea i hoolaha ia aku maloko o na olelo hoike mua a kuu makuakane.

            Ae e Moneka, aole oia i hoea ae me ia mau haawina, aka ua hoea ae oia me na manao lili o ka inaina no ka hooko ana i ka panai a kona hanau mua, ka moi Canto i make iloko o ke aloha pupulo no kuu luaui makuakane.

            Nolaila, e Moneka, i kuu makuakane e hoomaikai ana imua o ke anaina me kana mau olelo mikololo nia o ke kulana Porofesa, no na mea e pili ana ia'u, aia ka leo o na makaikai ke hoopaiakuli la ia loko o ka hale o ka lakou mau paipai ana, he hanakuli maoli no o ke ohohia nui.

Aole i pau.

_____

            I ko makou mau luna lawe nupepa, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou a nau, o ka luna a mau luna paha he koena pepa "Ka Leo" ka lakou o ka la 2 a me ka la 6 o Okatoba nei, e hoihoi mai ma keia keena.  Ma ke Kauoha.

_____

HALAWAI HUI KALAIAINA.

 

            E halawai ana ka Hui Kalaiaina ma na ahiahi Poalima a pau o kela pule keia pule, ma ka hora 7:30p.m., maluna ae o kahi o Robikana, ma ke kihi o na Alanui Moi a me Nuuanu.

_____

HE HOOLAHA I KA AKEA.

 

            E ike auanei na ano lahui a pau, e aoao ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kaue wahine a me na keiki i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e pane mai i ka'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma i-a pau ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'i wahine a pela aku.  Mai hoololohe aku e na hea, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai noa pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; na makaukau wau e pulama mai i na kona ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka @kiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.

            Owou iho no,

DR. LEONG KENG PONG, 

Helu 40 @ e na alanui Kamika me. Hotele, Honolulu, Oahu.  Aug.31, 1y.

_____

OLELO HOOLAHA.

 

            Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ao no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

J. BOWLER.

Sept. 22, '90. d-1y.

_____

Aila Kuai.

 

E LOAA NO MA KAHI O J.F. COLBURN. (KEONI KOLOBANA.)

 

Ma ke Kihi o na Alanui Nuuanu me Moi.

 

            E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu.  Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau.

            Ko oukou hoaloha.

J.F. COLBURN.

Honolulu, Iulai 8, 1891.          232 dtf

_____

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea i ka waiwai o AIAU pake, i noho hoolimalima, ma kuu hale e ku nei ma ke Alanui Kekaulike, no ka hookaa ole ana i na dala he $14.00, o na mahina 6.  Nolaila, ua makaukau wau o kuai kudala aku i na waiwai a pau e paa nei ma kuu lima, ke hala na la he 15 mai keia la aku; a oia iho keia mau waiwai:

1 Moe paina                            2 Hainaka pakoke

1 Pela moe                               1 Pakuniakika

2 Kihei halii                             3 Huluhulu moe

2 Pahu ili                                 1 Kihei Puu

1 Kuka huluhulu                     4 Palaka pake

2 Palule                                   3 Paleili

2 Puliki                                    @Lei a i

1 Kaawe                                  2 HInaka pakeke

6 Paa kakini                             3 Pau @

1 Kawela                                 1 @

1 Mamalu                                1 papu@

1 Laau kau @                          1 @

1 Kini @                                 2 Lolewaa@

1 Owili lopi kilika                               helu

            O keia ka nui o na waiwai.

2w. 3tsd. 105              WONG, KONG.