Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 335, 1 December 1891 — Page 1

Page PDF (952.75 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Hylander
This work is dedicated to:  To my children, Devon Elizabeth (Makalapuaulumāhiehie) & David Anthony (Ikaika)

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono." 5-6-@-13--@@@@@-@@

Buke II. Honolulu Dekemaba 1, 1891 Helu 335

 

He Moolelo

:NO:

MASEPA.

Ka Olalio Denemada!

:A I OLE:

Ke Kaulio Keokeo!!

 

Ka@ania no Ka Leo o KA LAHUI

 

He hapa hora mahope iho o'kepoha ana ae o keia leo o-le kahea koa, ike ia aku la ka moi Carlo a me kona mau ukali e holo mai ana maluna o ka lakou mau lio malalo o ka malamalama o na lama aa e paa ia ana e kona mau ukali.  He aahu mehana o ka poe uahi holoholona ko ka moi Carlo e komo ana, a ma kona aoao hewa e iolii ana ka makia o kona neho aupuni.  Ua hoea ae na moi puuwai kona hao la maluna o ke kahua hoolulu o na koa, a iloko o na leo haawi kauoha o ka haku Kasela, haalele iho la ka puali holookoa i na palena o ka pakaua.  Demisa no ke kahua o ka lakou hana ma ka meheu o ke kaulio kamahao.  O ka hora 7:30 ponoi ia o ka po a ka moi Carlo a me kona pualii hoea aku ai ma na palena kahi e ike mau ia ai o ke kaulio keokeo i ka maalo; a malalo o ka leo haawi kauoha o ke kenela haku Kasela, aia ka puali holookoa ua lawe ae la i ke lakou kulana o ke paniku, a o ko kaaoha o ka paa pio a i ole ki poka ia paha o ke kaulio keokeo, oia ka kela a me keia alakai i lawe ae ai a rula aku la maluna o ko lakou mau o ko lakou mau mahele koa.  O kela kauoha o ka paapio, a ole kipoka ana i ke kaulio keokeo, he mau minute ia o ke pihoihoi nui o na alakai e ake ana e lilo mua ka hanohano o ka paa pio o ke kanaka laulio.  Aka, i ka minute a me ke sekona a lakou i moeuhane mua ole ai, nia hoi puahiohio ae la kaulio Masepa me he makani la, a na ka leo uluaoa o na paia O Kopenahagena i hoohikilele ae i kela a me keia puali mai ko lakou; nanea a i ka makao kau me ka lakou mau @n.  O ka huaolelo Aina: Eire! Oia k@ kela a me keia alakai i haawi aku ai maluna o ko lakou mau mahele, a na ka leo bang o ke kukala i hoouna aku i ka lakou mau poka me ka hikiwawe ma ka meheu o ke kaulio keokeo.  He huila ana me ka niniu, he oili ana me he manu la aia ka lio keokeo a me kona mea hooholo he mau anana mamao mai kona kulama mua ae, a ke pahee la oia i ka welowelo.  O ka leo ikuwa o na paia o Kopenahagena he oia mau no ia i ka naueue mai ka nahenahe kupilikii a i ke kai halulu i ke alo.  Ma ka aoao o ka moi Carlo, ua nui na hooikaika ana a kela a me keia alakai e booko ia ka hanohano o kela kauoha a lakou i pulakaumaka ai e paa pio ke kaulio keokeo; a i na hora liilii o ke kuluaumoe, aia hoi ua haalele mai la ke kaulio keokeo, me ka hooko ole ia o ka lakou mea i upu ai.  Ua huli hoi aku ua puali legeona la o ka hanohano me na haawina o ka hilahila no ka hiki ole ana i ka lakou mau poka kipololei ke hopu pio i ke kaulio keokeo, a o ka oi loa aku o ka hoonaukiuki a me ke kuaki nui oia no ka moi Carlo.  He mau huaolelo hailiili kaua e hoino ana no kona mau alakai a iwaena o ia poe o ka haku Kasela kekahi a ua moi la i hookau aku ai i kona inaina me he liona hae la imua o kona enemi. 

 

He Moolelo Nanea

NO

De Atanani

Ke Koa o ka Lio Oloha

A I OLE

NAKIAIEKOLU O FARANI

 

Aha, na ke kauna de Wada ka keia leta?  Ae e ka menasiua le Kavalia.  Alaila, e heiuhelu au i na manao o loko e p@@@ ai, wahi a ke koa opio me ka aha@ awiwi ana ae i ka wahi i sila ia.  O na olelo o loko o ua leta la e heluhelu ia p@nei:  "A@ie oe i pane mai nei no ka'u leta mua ia oe; na poina a palaka paha oe i na hoomanao ana no ke la aha hulahula poina ole i malama ia ai ma kahi o Madame de Gaise? Ae o ke kauna, mai ae i na maawe o ke aloha e mokuhia mai ia kaua ae."  O keia mau olelo a ke koa opio i heluhelu iho la, ua hookakale ae ia i na hulu o ua koa Farani opio la, a me ka leo mahe pane aku la oia i ka lede kauwa.  Ua hana mai oe ia'u i ka hana e hiki ole ai i ka'u pahikaua ke hoopoina nou, a ina he mea hiki, aia no he la e hoea mai ana, e uku aku no au ia oe no kau mau hana maikai.  Alaila, heaha kau panai no keia mau hana a kuu haku wahine?  E hoohoko aku ana au iaia a me kana ipo ma na ano a pau, e like me ka hiki i ko'u mau lima ke oniu i ka'u pahikau.  Ano e hoomanao e ka lede maikai, aole he mea e lohe i keia mau olelo mawaena o kaua, aka, o kana wale no.  Me keia mau olelo hope a ke koa opio, ku ae a ia iluna a haalele iho la i ke keena o ka lede kauwa, a iloko o kekahi mau @@@@@@@, aia ka hotele halealii, na hala hope aku la iaia, a eia oia ke huli hoi nei ma kona alahele e hoea aku ai i kona keena. 

 

Ka Leta Apuke - Ke Koa o ka Lio Olohe

 

O ka hora 12 ia o ke awakea a ke koa opio i hoea aku ai no knoa keena, a me na wai-pahe olelo ana mai kana wahi kauwa mai.  Haawi mai la ua wahi Palaneke la i kekahi wahi palapala me ka panai pu ana mai i keia mau olelo, na kekahi lede opio i haawi mai nei i keia palapala.  Mawaho o ka wahi o ua leta la, e kau ana ka inoa a ua koa opio nei i hoopailua ai me keia mau olelo: Kauna de Wada: Helu- Ua wehe ae ke koa opio i ua palapala la a heluhelu iho la i na olelo o loko, a penei na mea i palapala ia ai:  O ke kolu keia o ka'u kakakau ana aku ia oe e kuu ipo, eia no au me na hoo@a@ao ana he nui nou, o ka'u n@@a hope keia ia oe, a ke makemake oe o hoike mai i kekahi mea ia'u e hai mai i ka lede opio naua e lawe aku nei keia leta.  Aha, @ ho@@@ ae ai ua @oa opio nei mahope iho o ka pau ana o kana heluehlu ana i ua leta la.  E Hooh@k@ aku ana ae ia oe e kela wahine kipi @@ na an@ a pau.  Ua kuhi paha oe aia ko A@anan, n@u hookiki ana ilaila.  Ho!  Aule lo@ aol@ loa @ ilaila e ka @@@@ @e pakaha.  Aule i pau.

 

HOOLAHA KUAI AINA

 

Mamuli o ke kauoha a Ho@ ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ua makemake maua e kuai aku i kona kuleana aina a pau loa iloko o kela apana aina e waiho la ma Haiku, Hamakualoa, Maui, nona ka Palapala Sila Nui, Helu 183, no W P Alekanekero i iilo mai i ke kahi poe hui.  E loaa no na kuka ana no ke kumukuai me maua ma Honolulu.  NAWAHI & HUNTSMAN.  323-dim.  Na Loio no Hoa

 

OLELO HOLAHA HOOPAU HOPE

 

E ike auanei na kanaka a pau ma keia, mai keia la aku ua hoopau loa aku au i ko H.C. Ulukou noho Hope @ no'u ma na ano a pau loa e p@@@@a i ka malama ana ka hooponopono ana a me ka ohi ana i na auhau o ko'u mau waiwai a pau loa maloko nei o keia aupuni.  O na poe a pau loa e paa ana he mau waiwai no'u ma ko lakou lima, e hoihoi ae lakou ia'u ponoi ma ko'u wahi noho ma Honuakaha, ma Honolulu, Oahu.  KAPIOLANI. (Ma o Jos. Nawahi la) Honolulu Oct 31, 1891.  314-d3m.

 

HE HOOHALA I KA AKEA

 

E ike auanei na ano Iahui a pau, e noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e nane mai i ko'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ke @@'e mmaluna o oukou e na makamaka he hiki ia'u ko lapa@u i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, h@'i ke kino aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ina'i wahine a pela aku.  Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wa@ e pulama mai i na komo ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.  Owou iho no, DR. LEONG KENG PONG Helu 40, Juina o na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu.  Aug. 31. 1y.

 

OLELO HOOLAHA

 

E ike auanei na kanaka a pau, eia mo ka Pa Aupuni o Makiki, kekahi mau lia hele hewa; lio k melemele, keokeo lokihi ma ka lae huelo poemuku, 2 wawae eleele mua, 2 wawae keokeo hope; hao kuni R H uha hope akau.  Lio k eleele keokeo lokihi ma ka lae, 1 wawae keokeo hope hema. 3 wawae eleele; hao kuni D Hope akau.  O ka mea a mau mea nona keia mau lio e pono e kii koke mai o hala na la he 14, kuai kukala aku no wau ke hiki aku i ka la 3@ o keia malama, ma ka hora 12 o ke awakea Poaono.  David Kaoao.  Luna Pa Aupuni.  Oct. 20, 1891. 304 3td.

 

Ka Buke Akeakamai

A O

KE KE GULA

NO KEKAHI MUA MEA HUNA PAH@@@@ I HULUA E KA NOE AU O KE KANAKA.

K AK AU mua ia e ka Mea Hanohan DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he mai a i Hoouluia,  @@@ ponoponoia, a Hoomahuahua kou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeaka mai Hawaii o ke Ke @@@@@@ @@. 

 

Mahele o ka Buke.

MAHELE!

V@O@A - Hoike Ouii ma na @@@ Oahu @@@@    kane Mahina.  @@@: @@ - H@ke @@@@@

oke kanaka.

 

MAHELE III

@@@@@@@@@@@ - Ka hoike @@@ ma ka Hoonohonoho Huahelu ma ka Helu Kahala.

 

MAHELE IV.

ONNIROLOG@

 

MAHELE V.

Ka Papa Kona@@ Hoailona Pomaikai.

 

OLELO HOOLAHA

 

E ike auanei na kanaka a pau, eia nia ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi maulio hele hewa.  Lio k ulaula 2 wawae mua i paa i ka hao, kiko keokeo ma ka a-i pela ma ke kua, 1 wawae keokeo hope hema, kiko keokeo ma ka lae, haokuni a@@ e, kohu kiaha poaniki ke @@@.  Lio k melemele, 3 wawae keokeo, eleele keokeo ka hulu o ka wawae mua akau, kiko keokeo maluna o na kuo maka a elua, hao kuni X hope hema.  Lio k uluula, keokeo uuku ma ka wawae hope akau, keokeo lokihi ma ka ka lae, kiko keokeo ma ke kua pela no na aoao a elua, 4 wawae i paa i ka haa, hao kuni ano o hope akau hapala ka hao malalo o keia mau kuni.  O ka mea a @@@ @@@ paha no lakou kei @ mau lio, o pono ia la kou e kii mai, o hala aoanei na la he l@ e kuai kudala aku no wau ke hiki aku @ ka la 7 o Novemaba 1891.  D KAOAO.  Oct. 27, 303-dtf.  Luna Aupuni

 

Hoolaha Hookapu

 

Ke hoike ia aku nei ka Johe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua ina.  Apana aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a ma Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia mahuna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e mana, a i ole ia, e ko maua ma@ hope paha,, a e ho@ko ia e like me ke k@@@@@ahi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu @e Mrs C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.  Owau no me ka haahaa, MRS C.I.HIRAM Honolulu, Oahu. Oct. 8, 1890 3 ms-d

 

Kauka Yong Kam Pung

(APANA)

Helu 53. Alanui Maunakea

Kauka Loea o ka Aina Pua!

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me ekia ano

ma'i, mai ko na kane, wahine a @@@

na keiki liilii.  O na ma'i ha-no

na kiki loa ia ke hoola ia me

ka maalahi.  A o na ma'i

e pili ana i ka maka

pau pu ia i ke

ola.  Ke ho-

ike ia aku hoi,

eia ke olu ia nei, me

ka oluolu pu o kahi an-

hau.  Ka poe pilikia @@@@@

keiki a hele nui paha o ke koko

a paa a lohi paha ka hana@@@@, pa

paha o ka waiu, e hele nui mai i o'u nei.

E KIPA mai e ka poe i hooluu

luu ia me na haawina pilih@@ a ka ma'i.

a na'u oukou e hooluolu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG

Honolulu sept. 2, 1891.  272-d@@

 

I KA LEHULEHU HAW@

 

Ke hooiaio aku nei ka weo nona ka inoa malalo, ua hoolaua ka'u wahine mai ka pilikia hoomaile a ka ma'i kokopaa, ka'u keiki elua makahiki hoi mai ka aneane loa ana e make i ka ma'i e@i pu wale no o ke kino, eia hoi ka pilikia ai maloko o ke kino.  Mai ke @@ ana o ka ma'i a hiki i keia la aole i hoea hou mai na pilihua @ @ ano.  Ke ko@@ nei au i ua makamaka Hawaii o'u e hele ae ia Kauka Apana (Yong Kam Pung) a e loaa no ka maha.  Mai kanalua ma ua ano elua - oia ka @@@@ @ na pilikia ma'i a me ka haahaa o na auh@@ a@@.  Me ka oiaio, P.M.@@@