Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 361, 6 January 1892 — Page 2

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Carol Irei
This work is dedicated to:  My daughter Puanani Badiang

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

I keia la, @na hookohu ia aku o J. M. @@as Esq. i arena haaw@ palapala a@ ma@e, n@@k@@ana hookul@k@l@ o Kona, Mok@puni Oahu.

           

@@@@@@@@@@@@@@@.

 

KEALO KA KO@NA AINA A@

@PUNI @A LAHAINA MAUI.

 

@@@@ka @@@@@@@@

@@@@@ k@@@ ia a@u @i

@@@@lani Hale @ k@@@@ ia aku ai

@@ ke akea k@ k@@@ @  @@@ aina aupuni

@@ Lahaina, Maui. @ke@@ @@a k@ino@@

@@@@@  Retreatand @@@ @ona ka ili a pau.

@@@@@eka oi aku @ en@i mai paha.

@@@iu@ku@i Hookumu—He @450.

C. N. SPENCER

                        Kuhina Kalaiaina

Keena Kalainaina, Dec 23, ‘91.          3550-d3@

 

NA AINA HOME MA HILO HAWAII

            Ma keia ke hoolaha ia aku nei –

1.          Ua hookaawaleia he Umi (10) Pahale, wa Kaieie, Hilo, Hawaii no ka hoo@@ ana aku i ka poe o makemake ana e loaa ia lakou na aina home i wahi e @oho ai.

2.          Ua hiki no ke ike ia na kii keia mau apana aina ma ke Keena Aina, Keena Kalaiaina, Honolulu, a i ole ma ke Keena o Mr. A. B. Loebensteni ma Hilo, Hawaii.

3.          Na Mr. A. B. Loebenstein  no e kuo hikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake ana e kiu, a no ia hana ua kuleana oia e ukuia $1 mai ka mea @ nonoi ana.

4.          Na kanaka a pau e makemake ana i na apuna aina, e @ mai no kakau ma ke kakau i ke Kuhina Kalaiaina ma kekahi paiapala pa’ihakahaka a ola ma@ pa’ihakahaka e loaa @ale @mi no mai @ A. B. Loebenstein.

5.          Aole kekahi @@noi @@ai kekahi mea e @@@@@ ia mai ka @@ @ noh@@na aina @@

6.          O ka poe piha @@a wakuhiki w@@ ke no@@ mai.

7.          @@ h@@wi ia no Hoku @ @@@ niak@hiki e @ku @a ai ka aina.  a iloko oia uiana @a @a kou ia mai na an@@@.

8.          E kukulu @oi ola i @@@@ @oho @@@@ @@@ aina nomi @loko o  hookani ma @a@k@ a e hoowaka hoi e noho maiohu i@ hale a e hooma@ aku no ke @@@@ @ ha mana@a o @ini makahiki.

9.          E hoopuni hui o@ i ka aina iliku oekolu makahiki, me kekahi pa kupono.

10.      E aku hoi o@a @ia ka hapaalia makahiki @@mua i @a @@@ panee inainne @ ke koena i uku oke ia o ke  kumukuai ina ka pa 5 keoela pe haneri.  I’a hiki no i ka me@ kuai ke hooka@ pau a i ke kahi wahele paha o ke n@n kumukuai i kela a ime keia @@@@  ma@a@y,  i ka @@@ no h@@ e oki ai o ka uku @@@@.

11.      Aole e hiki ke hoolilo hou ia aku ka aelike mua, a aole @@ hoi ku aina e hiki ka kuai ia a pau @ ua u@ @@@ @elike i ka hooko ia.

12.      O ka kaule ana o ka hookoia o @@ kumu i aolike ia, he mea no ia e hoolilo @ale ia ai e ka aina.

C. N. SPENCER

                                                Kuhina Kalaiaina

                        Keeua, Kalaiaina, Dek. 8, 1891.                     @@@@

 

KA LEO O KA LAHUI.

J N O. E. BUSH.

Luuahooponopono a we Puuku.

 

POAKOLU LANUAK@@ 1892.

 

KEKAHI ALU UA HULI MAI

Maj@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@ KA LAH@@ ma ka aoao haole e laha @@@ @@@ @@@ wahi a @@@ @ @@@ Inahela ia nei ma Wasi@@lona.  ua Ikea, eia no keiola nei keia Lahui. aole no  i wake loa, a he uiau waha a kui’o kanaka no kekahi i koe o ka Laaui e ola aku nei. Ua kakoo Ka Leo i n@ manao i hooulu ia ai ka hoihoi Kumukanawai a Wilikoki a me kona mau hoa i hoao ai. Hui ia na hana a keia mau mea i l@ua ai a e hana nei  a @@@ o ka heowau ana, ke pa’e mai nei ka leo, ua lohea keia mau hana e na aina e.  A heaha ka hopena? Ua a’o la mai nei ke alii puu dala nui i holo aku nei e kakoo i ke kuikahi Panui Hoolilo Aina ma Wasmetona aole e ao mai e Amerika, ala wal@ @@ @ ikea ka lokahi o ka Lahui Hawaii @@@ @ koho ko ake’a @@@ @@ ma @ookikina a kumu ilo@@@ ka Hale Ahaol@lo, a na lakou e apu@u na Kuikahi @@ alaila @@ @ai @@ aiii haole la a @u oi@ k@ a’o @i i na hoa o ka aoao hoomaemae aole e hana I na mea kue kana wai, a ua haalele hoi oia i ke koo ana a lakou ma na koho halota ana.

            Nawai I hana I loaa ai keia pono?  Na Wilikoki, Nawahi, Kanealii a we Kanealii a we na koa, a na Ka Leo O KA LAHUI i pahola aku a pa na kihi o ka honua, a lohe na aupu ni nui o ke ao.

            Nawai I hoolilo ke kuoko o Hawaii?  a nawai hoi i hoole i ka makemake o ka Lahui i Kumukanawai hou?  Na Kaulukea i ae na lako kaua e komo mai, a ela ke a’o mai nei, e hoopaa aku i na mea kaua wahope i ka lako ana o’na haole we na hale kalepa o ke kulanakauhale, @ oia ke kumu i huli ai o ke Kumukanawai, a eia oia ke a’o mai nei, aole kakou e hana i Kumukanawai hou.

            Na Akoni Rosa i ae e hemo ua koa i ka la kipi, a ma ia ae ana, hoohuli ia’i ke Kumukawai o Hawaii nei. oia kekahi o huole nei, aole ka he kuleana o ka Lahui e ha na hou i Kumukanawai.

            Na kikila B@raunu i kue ke kauawai e ae ana e nana hou ia i kumukanawai hou.  E hoole ia kaleaa ana o ka pono koho alii i na kanaka a pau, e like me Amerika a me Enelani a me @a aina e ae a.

            Nana ke kue i ka hoonoa ia o ke kai o na Aina Kononiki i oa wea pau na@a k@ pa-pa aole e lawai’a ia na i’a liilii.  Nana ke kue i na pono a @@@@ o ke koho @kea ana i ka hoolimalima o na aina Loi’Alii.  Na na ka paa i na manu ahiu aole e kii ia e na kanaka Hawaii.  A eia no @iu maia aoaoa kue e ku nei a ai@ oia ma ka hoolilo aina i puka ai ka hana mahiko a lakou me na haku mahiko ona a he nui aku no laila, e makaala mai oukou e ka la hui.  Mai makemake nukou i ke dala pilau a ka pou mahiko, he alake ko loko o ia mea.  E aho no ka @uku me ka hoopono.

                                                Aole : pau.

 

            I KOOLAU-POKO AKU NFL

I Koolau-poko aku nei o Mr. Kau Inkou, kahi i waoapalu ai i na kioi e Kailua a me na mano o Kaneohe.   A i ke kakahiaka Poakahi nei no ke pue ana mai o kona wahi waa.  ho mau la kaahele ana o ku lawaia, a oi kauna kahi mea i lona.

            Hokai no hoi ua lawaia o ka la loa.  hoopau koalaala ke hoi mai.  @-a e na kini o na Pali Hauliuli o Koolau e aole o@kou e poina aha iaia, a me kana mau hana i hana aku ai ia @@@@ aku  h@@ @@ku@ ka apana nana i hoohanohano iaia i na k@@ @@@ neaha kane i ha@@ ai no oukou?  O ka haina he @e@, oiai o koia@ pono kaialu i @ui, a we kona hanohano aol@ o k@ @@ kou ke ia poe nana hookiekie iaia.

            Eia hou, i ka wa i @@l@ @@@@ku ai o na o Mr. Kaulukou.  @eahu k@@@ panai h@@a aku ai’no nokou.  Kia kaua i  han@  @i, o @@ @opu @@@ I kekahi kanaka nana oia i koho, a hoopaa ia I ka halewai, no ka hewa hanawai iua kapa aianui.  a he nui aku no aku na oukou nu ia e ike iho.

            Eia hou no, elai o Kauiukou e noho Hamuku ana no ke aupuni, heaha kana i hona ai no ko kakou aupuni, ela kana ha@@ o ka hookuukuu ana @ na poe hookahuli ai @@@@ o ka la poina ole 8 luno.  1887, oiai no nao @@@ iloku o ka inana nui aka aole loa oia i hana iki aole no hoi i hoa@ iki, he ole loa no aka o kana i hana ai.  o ka nana maka ana i ko kakou mau pono, a no ia kumu i poino ai kakaou a pau.

            O ka Kaulukou e hana nei.  oia no kona ake e loaa hou iaia ka hanohano o na la i hala.  ua ike kakou a pau i kona ano.  Nolaila ia oia e iho hee aku ana io oukou.  he aloha aina, aloha lahui, a  aloha Moi, ke hoike ia aku nei ka mea oiaio ia oukou, aole.  Oiai, ina he aloha io oia i ka aina a pela aku, ina ua kue i kela hoohuli aupuni o 1887, aka. o kona aloha.  he lehelehe wale no, aohe oiaio, ei aku o loko he ale; nolaila.  me keia no oukou la, wae mai, i like ai me ka olelo kaulana o Hawaii nei, “Iluna no ka ua, waela e no ke pulu.”

            A oiai hoi, aole keia he Kau Ahaolelo paani, aka. he kau keia e ola ai kakou, a i ole.  e poino ai kakou a pau loa, nolaila, aole e pono e koho ia ka poe muhee hololua, hoopilimeaai, puni i ke dala kipe: puni hanohano: aka. i poe kuokoa maoli no, e like me na Hon. J. E. Bush, R. W. Wilikoki, J. Nawahi, W. P, L. Kanealii, W. H. Cummings, W. Whie, a me na keonimana e ae i aloha io ia Hawaii nei.

            Aole kakou e pono e puni wale, aka e hookanaka makua kakaou ia kakou iho, a e koho i ka noe e ola ai ka aina.  i loaa ai hoi he Kumukanawai  Hou no kakou.  a loaa hoi na kanawai kaulike a maikai.

            O keia kalai ke kuko o na alkai a ka lahui.  aole ma kekahi ano e ae.  Nolaila imua e Hawaii ili ulaula, mai hoi hope.  a mai kanalua.  e lawe i ka hae o ka lanakila ma ka la koho balots e hiki mai ana; kapue aku i na lokoino a pau, a e ne ia lakou e noho walie.

 

MOKU POINO.

            Ma ka ho@@ 4 o ke kakuhiaka onehinei, ua hoeu mai la ka mokaahi Malulani, mawuho @e nei o Lee ahi, oia no ka wa i ike ia ako ai kekahi ahi e a mai @na i ka moana a oia no hoi ka wa i holo aku ai o ka Malulani o kokua.  e holapu ana ke ahi, e like me kona makemake.  O ka inoa o keia moku o Keokipioe.  he moku lawaia Kohola kahiko keia.  no@@ paha na wakahiki he 70 @ oi @ku, ua hapau@ maoli no oia.

            O ke kumu nae o ka poino ana, aole i naopopo ia makou. aka. me he me@ la, i puhi maoli ia no paha, a i ole he pau olia paha.

            Ua hoihoi wai ka Malulani i na laina na alii moku a me eha waapa a @@  @ aloha ia @@@  @  moku  @@@@  aole e hiki ke pakele.

            Oiai e Malulani  o huli hoi m@@ ana me ka p@@  olulo.  na haea aku la ka mokuahi Eleu kahi o ka poi no a oia kai kamau iki aku

            O ka wahine a ke ka@@@ o k@ia moku @@  @@  @@@  ka  Halema Moi wahine  @@  ka@  ana kane a kau oi@ @@  ka  ihukuahi Ause@eralia alaila @@  aku @a no ko @@@  o  Ali@@ aku @@ @@@@  @@@ @@@@@@

A ma ka la iho la no inehinei, ua huli hoi aku a kekahi poe olulo no keia aupuni.

 

NA NUPEPA PUKA LA

            Ua lohe no oukou a ua ike maka i ka olelo a J. U. Kawainui laua o J.M. Poepoe.  e mako ana ka Leo o Ka lau@.  He mea oluolu ia @@kou i ka olelo aku eia no ka Leo ke leo aku nei no ka pono o ka Lahui Hawaii.  A o ka mea hoi i hoino mai ia Ka Leo na make a ke mauliawa nei ka lua.  Ua piu ka “Paeaina” a na nalo i ka la mua iho nei o keia M.H. 1892, a ke lohe mai nei makou.  ua loaa ka “Hoiomua” ika ma’i alii.  a e lawe ia aku ana mauiuli o ke kauoha a na hoa o ka Papa Ola haole, a kue ola o ka lahui, e hoomoe ola ia ma Kalawao.  a hiki i ka loaa ana o kekahi Papa Ola Hawaii, ke ola e make e naoiua.

 

NAHU KA ENEMI I KE KINO.

            Ua lohe mai makou ke manao ia nei e hoopau ia ka Luna Kakau Manao o ka “Paeaina Puka La” iho nei , oia hoi o J.U. Kawainui.  Minamina makou i keia aka. e like me ka makou i  olelo ai, he hookauwaa wale ia no keia hoa kanaka e na haole.  a pau ae la no ka pono mai a ia mai, nolaila e kiloi ana lakou iaia, e like me ka alani i emo ia a maloo ka wai.  O ka uku iho la no ia o ka mea hoo@aewaewa i kona lahui.  a o ka hopena hoi o ka hoowahawaha ia e na mea a pau.  He mihi wale no ka laau e puhi ole ia ai i ke ahi.

            Aohe makani Kona nana e kula’i i Ka Leo o Ka Lahui, Oia. he alii kumakani oia no Hopoe, a aole no oia e hopo ana i na enemi.

            Ua makaukau ha aoaoa Liberala i na moho a nolaila, e hoopiha ae e ka Lahui i ko kakou keena halawai i ke ahiahi o ka la apopo. hoea 7 pm.

 

HOOLAHA HOOPAU MALAMA AINA

            Ma keia, ua hoopau aku au ia Kailima’i k.. aole oua kuleana e nono maluna o kuu  aina mu Kukuluaeo; a aohe no hoi ona mana ma na mea e ae a pau mai keia la i aku o lanuari. 1892, a mau loa.

Owau uo me ka oiaio

MRS VIKOLJA WARD

361-lwd.

 

810 MAKANA.

            Ua haole ma Honolulu nei, ma ka Poalima. Dekemaba 4, @@ Wati Gula wahine, me ke kaula lei, mawaena o kahi o kahi o ka Ponogarapa a me ka Makeke o Mrs S.A. Carter [Kipela].  Ua paa no i ka inoa a ina o ka mea e loaa ana e oluolu oia e hoihoi mai ma ke keena o Ka  aka, a e  loaa no ka uku makana malui@@ ae.      Chas. L. Carter            399-3tsd.

 

HOOLAHA PA AUPUNI

            E ike auanei na kana a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hewa.  ho k ala@@, @ wawae keokeo @@@@ @@@@ ma k@ lae nao kuni an e akau, hao kuni K hema o ka a i hao ku ni ano @@ lio lo@@a.  3 wawae elu@le 1 wawae keokeo @@@@ hope, haa ka ni TK hope akau, kiko keokeo ma ka lae lio k puakea 4 wa@o eleele kiko keokeo ma ka lae hao kuni X hope @@@.  O ka mea a niao mea paha nona keia mau @io, o pono e ku kake mai o halu na @@ @@ @@ @ kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 10 o lanuari, 1892:  hora 12 awake@  @@@@                D. KAOAO.   360-ILI                       Luna Pa Aupuni

 

Hoolaha Hookapu

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i @@ a@ kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa mana i ko maua mau Apana Aina okolo i kapaia o Kalaheo, Kahaleala a me Puuoihala, no lakou na eka-202 e waiho la mea ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Kea leau  @  mai.  Nolaila, ke papap @@ aku nei na holoholona o kela a me kei@ ano aole e hookuu wale ia maluna @@@ @ia@ Apana Aina la, a o ka mea a mau mea palia e kue ana i keia.  e hopu ia @@ e mana, a i ole ia, a ko mana mau hop@ pai@, a e hooko ia e like me ke kuhikahi a ke kanawai.  @  na @@@ pau @@ kamake ana e komo iloko o keia H@@ pono lakou e hele mai e hui pa me @@ C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVI DAYTON, ai ole ia KUKA.

                                    Owau no me ka haahaa           MARSA. C.I. HIRAM

                                    Honolulu, Oahu Oct. 8, 1890.                                    3m@@

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

            E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau hipi helehewa.  Bipi w. melemele ulaula, oki ano e ma ka pepeiao akau, hao kuni PB, uha hope akau Pipi w melemele ulaula keokeo loihi ma ke kua, haokuni PB uha hope ak. Bipi keiki eleele, elua kiko keokeo ma na uha a ielua aoao akau, aole kuni.  Bipi keiki w. melemele ulaula, aohe kuni.  Bipi keiki w. eleele. eha wawae keokeo, keokeo ka opu, keokeo ka huelo, aohe kuni.  Bipi keiki k. ulaula aohe kuni.  O ka wea a wau mea paha nana keia mau bipi, e pono ia lakou e kii koke mai, o hala na la he 12, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka @ 26 o Dekemaba nei, 1891; Poaono. hora 12 awakea.

                                    D KAOAO                 351-dtf.           Luna pa Aupuni

 

A. HERING.              M. PAULY

Ka Hale Hana Novelty.

            E lawe no laua a e hana i na ano ua na kalai a hana hoonihoniho ma ka laau a ma ka niho palaoa paha; hoohinuhinu a anaanai ana a @nania na pupu a me kukaui, a me na pena hoonani o na kaupoku o na rumi; hooponopono hou, hoomaemae ana o na pila, na pu, na mea kaupaona a mea mama oia ano.

 

NA HANA MEA UWILA NA HANA MEKINI, A ME HANA @AKA.

 

E hana ia no na kuui, na ana @ii, a @@@ aka, e like me ke @@@.

F hele mai lo @aua.

132 Alanui Papu.  Honolulu   335-tfd.

 

O kahi Emi Loa

            - A ME –

 

Kahi Kupono loa

EPA I AI OE I KOU

KII.

 

MA NO IA MA KE

KEENA PA’I KII ALOHA!

 

Alanu, Nuuanu, ma keka@ aoao mai o Ema Hale

 

E pa’i ia ana na Kii o na ano a pau e laa hoi na kii puulu o ka ohana na keiki, na @@ na hale noho na papa st na luaua @ @@ @@ kino make

 

Na Kii honuiia a hoo@@@ ia mai @ @@ @@@@@

 

Nylaila, n@@@ poina i ke pa’i ana ko oukou mau Kii m@ ke KEENA PA’I KII ALOHA.  e lua@ @@ ia oukou na Kii maikai loa me keena loa ma Hawaii @@.

 

THHO P. SEVEKIN - @@@@

KEENA PA’I KII  ALOHA, @@@ ala@@@

Nuuanu me Heritania              @@@@@

Ema Hale                                @24 – bnd.