Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 576, 4 November 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lyn Kuda |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
---
KA LEO O KA LAHUI.
---
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuka.
---
POALIMA NOVEMABA 4, 1892.
---
Ka Uku o na Limahana Aupuni.
---
Eia i keia wa ke ku nei ke aupuni me ka mana ole e hoolilo i kekahi hapaumi o ka Waihona, mamuli o ka nele i ka Aha Kuhina i hilinai ia e ka hapanui o ka Ahaolelo. aia a nono mai kekala Aha Kuhina i kupono i ka manao ka hapanui o ka Hale Ahaolelo, aiaila hemo mai ka waha o ka waih[x]na. Aole keia paa o ke dala no ka makeaiake wale iho e hoopaa. aka, na ka [x]ooko ole ia mai o ka rula, ka mea a ke kumukanawai i hoakaka ai he aupuni kumukanawai, malalo o ka mana [x] ka hapanui. I ka manawa o ka Mana Hooko e ike pono ai i ke kuleana oiaio o ka lahui niaoli o ke aupuni, ma o ka poe i kohoia, a o na luna aupuni a pau, mai ka Mana Hooko kiekie, a me ka Mana Hookolokolo Kiekie, a hiki i na luna i ke anuu [x]alo loa oia mau mahele o ke aupuni, he poe luna aupuni wale no, alaila e hooko ia no ma hana me ka pololei. a e hemo mai no keia hipuu paa e alai nei i ka holopono o ke aupuni. He maopopo aole e hiki i ka Ahaolelo ke [x]ooholo i na haawina dala no ka hookele ana i ke aupuni ke ole e ike ia ke kumu o ka paa, a wehe ia ae kahi o keia alai, a kuu ia aku malalo o ke kanawai, na hana mai a ke poo aupuni e like me ka leo o ka lahui, ma o ka hapanui o ka Ahaoleio.
---
Na Koa o Amerika.
---
Eleeleu mai nei na koa o Amerika, e paikau nei ma ka ili kai a me ka ili honua o Hawaii nei. O ka mihi paha keia i hawanawana ia ae e hiki mai ana i keia mau la ma ke kauoha a ke aupuni Amerika, wahi a na hupo e[x]kakoo i ka poe alakai hewa i ka Moiwahine.
---
He oiaio paha ka makou i lohe ai, ina i hoao ia ke kipaku ia o ka Ahaolelo, a kulala ia he Kumukanawai hou, a lima nui mai na ka keo manao kuhihewa o ka aoao moi e hoopunipuni nei, he hiki ia hana ke hana ia me ka lanakila, ua makaukau ia poe e lele mai e hoomalu i ke kuleana o na Amerika a me ko na lahui e ae o na aina e, he maopopo loa, ke hoomaka e welo ua hae [xxx]k[x] la, malalo o keia mau hana, i ko makou manao, o ka hiki ana mai ia px[ ka hopona o ko Hawaii kuokoa. Aka, aole ia alakai na ka Leo, na ka poe i hoopunahele ia, a ma ia mea ahoe e kuhihewa aku na lima [xxx] hai, ke hiki mai ua kai poi la.
---
He Liki Wale No.
---
Nui ka liki a ka poe hupo e ao hewa nei i ka Moiwahine, i hoolaha hopohopo anei ma kalakou nupepa, a me na olelo kaena, aia a ku mai ka moku leta mai Kaleponi mai, alaila e lohe ana kakou i kekahi mea koikoi, kekahi pohaku e pepe ai ka enemi o ka lahui:
E ka hea a mai ana hoi ke Kuhina Amerika a e hoopau ia ana hoi ke Kanikela Amerika a pela aku, no ka hoohalahaia ana aku hoi i ka hookuukuu wale i na nupepa pili aupuni (Buletina) e hoinoino ia laua, e like me ka liki a kahi Kuhina Makap[x]iena, i na la i hala. Ua hiki mai nei na moku lawe leta. a o ka Auseteralia. ka hope i ka Poakolu nei, a aole he leo hoolo i puka ae e hooia mai ana i ka olelo kaena e pau ana na Luna Aupuni Amerika. He mau alakai hupo a kamalii keia, a ina ka makemake o ka lahui e pau keea o ka aina i ke ahi a e pio ke kuokea o Hawaii, o ke alanui maopopo ia, a e ka hikiwawe loa o ke ko ana oia mea, oia no ka hookohula o ka me e manao kaena haakei i ike ole ina kanawai o na aupuni. O keia poe e hookeke aku nei i na niho ia Amerika, he poe oluolu lakou, he poai hoopae opiuma, he poe aihue a kolohe, he poe oki[x]uu, a o ko lakou makemake maoli no e hana i na hana e kaihi ia ai ke aupuni Hawaii.
He aupuni kokua o Amerika ia kakou. Eia ka oiaio oia mea ke paa nei ma ka malamalama o Hawaii hou. Ua hoike oia i kona maikai mai mua mai a keia wa ia kakou, ua hoike ae oia i kona kokua ia Samoa a pakele ai kona kuokoa, ke hoomanawanui nei no oia i ka hoino aku a na Aha Kuhina a ka Moiwahine e hookohu nei, me ka ike akea ia o ko lakou manao ino ma ka olelo, ma ka hana, a ma na mea i pai ia ma na nupepa a na luna aupuni. Aka, he palena ko hoomanawanui, wahi a ke Akua, a he hopena hoopai ko ka hoinoino kumu ole ke hiki aku i ka palena o ka hoomanawanui.
Ua aneane e hiki aku ia hopena. Eia ke muimuia mai nei na keiki o Amerika, ke paikau nei. ke liuliu nei, a heaha la ka Hawaii e hana aku ai no keia mau hana ino ana me ke kumu ole i keia hoaloha, maikai, ke noi ia mai e hoike aku i ke kumu o keia mau haua. He mihi a he alala, a he waimaka, a he lilo aku o ka Ea o ka aina no ka haalele ia o ka oolelo a Kaukeo[x]li i olelo ai kua mau ke ea o ka aina ia ka pono.
---
Ka Pane i na Ninau.
---
Ua waiho ia mai keia mau ninau e kekahi nupepa puka la o Kapalakiko, me ka makemake e ike pono ia ka manao o ka poe kuonoono a me ka poe alakai kalai manao o ka lahui, i olohewa ole ai ka lakou hoolana ana i na mea e pili ana ia Hawaii. O ka ninau mua, oia keia:
1. Ua manao anei ka lahui Hawaii i ka holo ana o ka Bila Kanawai o McKinley ua kupono loa ia hana ia Hawaii malalo o ke Kuikahi Panailike? I ka pane ana i keia aole makou e kanalua ke olelo ae, aole i kupono ia hana ana i ke kuleana kaulike malalo o ke Kuikahi Panailike. No ka mea, aole ma ia kanawai ua hoonoa ia ka auhau dute i na lahui e ae a pau ma na mea e pomaika ai o Hawaii, a na hoohaule ia ka pomaikai i hana ia mai ia Hawaii no na hookomo wale ia ana mai o na Waiwai o Amerika me ke dute ole ia ma Hawaii eni. Ke hoomau nei no o Hawaii i na kulana mua o ka olelo aelike ma kona aoao--ua [xxx] hoi ma ko Amerika aoao,--ke mau nei no na pomaikai o ke kuikahi ia Amerika, na hoonele ia hoi o Hawaii. Nolaila, aole i kaulike keia hana e like me ka uhane o ke kuikhi--HE PANA[XXX]E.
2. Ua lawa a n[x]i ao oukou makemake i ke kuiana noho la[xxx]a ana e ku nei mawaena o Hawaii a me Amerika? I ko makoa manao aole i lawa kupono.
3. Heaha na hoopx[oli au i ma ao ai he kupono i[x[ ko o ka pili launa ana? E noho kiai a e noho malama mai o Amerika i ke kuokoa o ke aupuni Hawaii a hiki i kona nele ana i ke kulana e ku ai he aupuni, alaila, hoohui aku, me ka ae ole hoi i kekahi aupuni e aku e pakaha wale, oiai o Hawaii ua lawa no ma ka noho aupuni ana.
4. Ua makemake ia anei e oi aku ko Hawaii pili me Amerika? Ae, ma ke ano he hoaloha oiaio, a he kokua uwao i kona mau enemi, a ma ke kuikahi panailike kauliko ana ma na mea kalepa.
5. Ua kamailio ia anei ka manao e hooi aku i ka noho ana pili me Amerika, iwaena o ka poe koho balota? Aole, he hoopaa iki wale ia iho no.
6. He oiaio anei he mahuahua no ka poe kulana o na kanaka ma Hawaii nei i kukakuka kamailio no ka ninau hoohui me Amerika? He nui no. He makemake nui kekahi poe a he kue loa hoi kekahi poe.
7. Pehea ka manao o ka Lahui Hawai ponoi? He hopohopo ka lahui Hawaii, oiai aole o lakou manaolana e hana pono ia ana lakou, a he piha no lakou i ke aloha aina, a me ke aloha i na ano o ko lakou noho ana aupuni e like me ia e ku nei, koe wale no ka hookeio ia ana.
8. Pehea la ka manao o ka lahui no ka hoohui me Beritania Nui? Aole he lohe iki ia o ka olelo hoohui me Beritania.
---
KEIA AU E NEE NEI.
---
(Hoomau ia.)
Ma ka mea e pili ana i ka Aha Kuhina e like me na hana e ike ia nei a e lawelawe ia nei hoi i keia mau la, me he la aole paha he au i ike ia maloko o ka m[x]olelo o ke ku ana o ke Aupuni Hawaii i Aupuni Moi, a pela no paha me kekahi mau aupuni e ae o ke ao nei, i pi[x]i lolelole mau ia ai ka. Aha Kuhina e like me keia, he mau wahi la wale no ka loihi o kekahi, hapai no ka olelo hilinai ole o ka haule iho la no ia; a o kekahi he mau wahi hora helu wale no, o ka olene koke ia ae la no ia. O na hana ma Uolana, oia ke lawelawe ia nei e ka Ahaolelo i keia mau la, kahi hoi nona ka olelo kaulana, "Holo ka hana ma Uolana," o ke poo wale no ke kiai mai, puka no ka huaolelo koe-koe aku.
Aole no hoi he manawa e ae mamua aku nei i ike ia ai ka iokahi pu [x] ka manao o ka poe i kohoia ma keia ano hana, a ma ka makou hoomaopopo aku, aia iloko o ka hapanui o na hea o ka Hale ka aneane heokahi, oia hoi e wae ia ka Aha Kuhina e ka aoao iaia ka hapanui o ka Hale, e like me na rula alakai o Beritania Nui ke au puni moi hoi i kaulana maloko o kona moolelo.
Mahope koke iho o ka hoopau ia ana o ka Aha Kuhina mua, oia hoi ka Aha Kuhina o Samuela Paka ua ike mua no makou i ka hoao ana o ka Mana Hooko e alo mawaho o ke alakai a ka Mana Kaukanawai e pili ana i ka wae ana i ka Aha Kuhina hou, aia ka holo nihi ana mahope mai o ke kua. a i ko makou ike ana ia keehina wawae mua i lawelawe ia, ua koho makou e ulu mai ana he hana nui oiai keia Kau Ahaolelo e noho ana, a he oiaio, ke ike nei kakou ia mau mea a pau i keia manawa.
O kela kapuai wawae palaka mua i kinohi, oia ka pohaku-kihi i hanau mai ai keia mau hana hoololiloli mau i ka Aha Kuhina, a ina i pono mua i kinohi, ina ua maemae wale no ko keia manawa. Aka, he manaolana ko makou, mamuli o ka hookahi wai o ka like o ka hapa nui o na hoa o ka Ahaolelo e kue a e hoopio i na hana kapakahi o keia ano e lile me ke kipuka kaula ili poho-lalo aike paniolo bipi maamaalea, e loaa ana no ka lanakila, a mawaho ae o wai mea a pau. e loaa pu ana ia Hawaii he wa e ike ai iaia iho.
Aole i pau.
---
NU HOU KULOKO.
---
O oe no anei kekahi iwaho e Maki Ailana i ka po nei, oiai na wahi manu iiwi elua e kani kiki-ko-eie ko'uko'u ana?
---
Ua pelukua hou mai nei o Mr. G.K. me C.T. Waila, mai ka laua huakai aku nei no ka aina nona ka hau i[x]iki ili.
---
Maluna o ka mokumahu Auseteralia o ka Poalua nei i huli hoi mai ai o Mr. A. de Canavaro. ke Kanikela Pakiki maanei.
---
Ua [xxx] a [xxx] ia [xxxxx] Mr. P[xxx] o K[xxx] a [xxxxx] hine ana no ka loaa ole o na [xxxxx] kupano.
---
Ua hookiekie ia ae o Mr. G.K. Waila mai kona kiekie mua ne, ma o koa u hookohu ia ana i Hope L[x]i[x] Kuhina.
---
I keia la e linohau mai ai i ka nuku o Mamala ku mokuahi Malulani, mai kaua huakai aku [xxx] no Kona, Kailua paka ona.
---
He halawai kuikawa ka na lala o ka Hui Kaawai Helu 1, ma ka po nei Aoole px[ae he mau lono ano nui i loaa mai ia makou no na mea i hanaia.
---
Ma ka poakolu nei i pauaho mai ai ke Alahuki Moku i ka waha ana i kahi mokukuna Kulamanu a ma ka la inehinei oia i niau aku ai no Puna, he paia ala.
---
Ua hopu ia kekahi wahi keiki haole uuku i kela la aku nei no ka limalima ana i na wahi kenikeni a ke kupunawahine palupalu. Lohe pono nae na eeiao huluhulu o ua wahi kolohe la i na olelo ao a Kapena Hopkins.
---
He wahi paina luau i luluu pono me na kohi kelekele a ka Puukolu ka i malamaia ma ka la inehinei ma ka malumalu hale o ko makou hoaloha hapa koko Mr. Alika o Kapuukolo, e na olohe o ka hauna Hai-lo-keaka-kemu!
---
O kela haole Mr. Coats a me kana wahine i hopu ia no ka hewa pepehikanaka, ua alo hou ia aku la e ke Kinau o ka Poalua nei no Waimea, Hawaii, no ka noonoo ana i ko laua hoopai no ka hua kikania a laua i kanu ai he wa i hala ae nei.
---
Mawaena o na okua a ke Kiapu o ka Poalua nei, he kahuna makaui ke kahi, nona [x]a makahiki he iwakalua a oi iki. He kakini hookahi ka nui o kona mau ukali, a o ka hapa nui o lakou, he poe wahine wale no, me na hainaka ulaula i ke poo, me he poe Kuamu la.
---
He oiaio anei ka lohe ia ana mai o ko Hon. J.K. Kaunamano ike ia ana iho la no ia i ka Poalua nei, pau a hiki i ka la mua o keia makehiki ae, i kulike ai e like me [xxx] noi i waiho ai imua o ka Hale i ka Poalua nei, a haule ai nei mamuli o ka nanak[x]e o ka hapanui [x] na [xxx] han[x]han[x].
---
Wahi a kekahi o na hoaloha o ka Aha Kuhina o Ko[xxx]wela ma i hool[x]io ae ai, a i ole he hookaau wale [x]a paha i kela la aku nei, o keia mea mau Kuhina hou iho la i p[xxx]i koke ia iho nei, ke kakou mau kuhina e oia ai naiwi, a e momona hou ai hoi ka aina, no ka mea aole [xxx] [xxx] iki o ke lakou mau po e mae mai nei. Pehea la ka ai he an[x] n[x] paha?