Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 647, 22 February 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JOSEPH NAWAHI,

Lunahooponopono a me Puuka.

 

POAKOLU, FEBERUARI 22, 1893

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono.

            Mai keia la aku, ua lilo holookoa ae nei na nupepa KA LEO O KA LAHUI a me “Ka Oiaio,” malalo o ka’u hooponopono ana. Nolaila o na kauoha pepa a pau, na hookaa dala ana no ka pepa, na kakau manao ana mai, a pela aku, e hoouna ia mai ma ko’u inoa ponoi, me na hua V. P. kauia ma ke kihi hema malalo o ka wa-hi leta.

JOSEPH NAWAHI.

            Lunahooponopono a Puuku no na nupepa i oleloia maluna ae.

            Honolulu, Feberuari 8th. 1893.

 

E malama i ka Maluhia.

            O ka maluhia oia ka puuhonua, kahi e hekau aku ai na hana hoomanawanui.

            No ko makou ake mau e loaa ia kakou, na pono o ka Lahui Hawaii malama mahuhia, nolaila, ke kahea mau nei no ko makou leo ia kakou e noho malie kakou, e noho me ka manao aloha, a me ke kuikahi, ma na ano a’pau.

            E paulele i ko ke Akua hoomalu ana mai, a e nonoi aku e haawi mai i ka maluhia no kakou.

 

KA MEA E HIKI MAI ANA.

            Ua olelo o Solomona, o na mea e hiki mai ana, oia no na mea ma keia mua koke iho; a o na mea i hala, oia na mea, i ikeia i hala mahope:

            O ko kakou mau manao kuhihewa, oia keia; e like me ko kakou manao i kuko ai, pela e hiki mai ai; aka, ua okoa loa nae, ka mea oiaio e hiki mai ana.

            Ina e nanaia ko ke Akua mau manao, ma na mea ana i hana ai, ua loaa maoli mai no ia kakou, na hoike e hoomaopopo ai i ka pololei o na mea e hiki mai ana; eia nae, ua kue loa ia i ko ke kanaka manao. Ua kuhihewa kakou, e noho loihi ana kakou ma keia ao; aka, apopo ua kii ia mai la ko kakou ola, a mae iho la, me he pua la no ka nahelehele. O na manao me na hana a kakou e hana ai, ua pau iho la a lilo i mea ole.

            Ua manao nui kakou, e loaa nui mai ka waiwai a me ka hanohano, aka, ua loaa ole, no ka mea, hiki mai no ka elele o ka make, a oki iho la ia kakou. Pela no hoi, ua makemake no kakou e loaa ia kakou ka noho’na kuokoa, a lanakila, aka, me ka ike ole ia, ua haule mai la maluna o kakou, na kaula paa o ka noho kuapaa ana. Pela no, i kekahi manawa, ua poino loa kekahi kanaka, aka, me ka ike ole ia, ua poha mai la ka la o ke ola maluna ona, a pakele ae la oia i na poino.

            O na manao pilihua, no na poino i ili aku maluna o kekahi ohana, eia nae, me he uwila la, ua paholaia mai la na manaolana no ka palekana i kau mai maluna o ia hana.

            He nui ko ke Akua hooponopono ana, i ka mea e hiki mai ana, maluna o kakou a pau.

 

KE KULANA APUPUNI.

            O ke aumeume nui mawaena o na Aoao like ole no ke ano Aupuni o Hawaii, ke manaoia, aole paha, e aponoia ke koi a ka Moiwahine ma Washinetona--; oia no keia—

            E knkuluia i Aupuni Kuloko; a e hoonoho mai ke Aupuni o Amerika i Kiaaina, a me ona mau hoa o ka Aha Hooko aole paha e emi iho malalo o elima, a he iwakalua a oi aku paha ka palena o luna! O keia manao nae, ua makemake ia e kekahi poe, aka, ua kue kekahi poe.

            Ua manaoia e haawi i haawina uku hoomau o $25,000 pakahi no ka makahiki, no ka Moiwahine Liliuokalani, a pela no ka Hooilina Moi Kaiulani; A o na Aina Lei Alii a pau loa, e liloia no ke Aupuni Amerika.

            Ua pau e no ka i ka okioki ia i o la honua:

KA IKE A ME KA NAAUAO.

 

KA PII MAHUAHUA ANA.

            Ua hoomaka mai ka pu mahuahua ana o ka ike a me ka nanuao iloko o keia keneturia; a ke aui aku nei, kekahi mau hana i manaoia he kupono ole no keia au holomua.

            Me he mea la, aole liuliu loa ma keia mua aku, e ike auanei kakou e piha ana ka lewa lani me na moku lele, e holo ana i o a i anei nei, iluna a i lalo, a ma na wahi a pau e poai puni ana i ka Honua.

            E lilo ana nei, na moku kaua hao e holo ana maluna o na moana, a me na papu i kukulu paa ia ma na aina, i mea ole loa, ke kauauku me na poe aumoku lele i ka lewa.

            He hiki loa ia hookahi moku kana lele i ka lewa, ke ulupa, a lilo i mea ole loa, i na aupuni a pau loa o ka Honua nei. Aole auanei ona lua, ke hookuku ia ma ka holo pono a me ka hikiwawe loa, o ka lanakiia ma ke kaua ana.

 

O NA HAWAII PONOI.

            O lakou na poe i hehi mua na kapuai iluna o ka Pae Aina o Hawaii; a ke manao nei makou, ma ke a-na o ke kaulike a me ka polonei, o lakou ka poe mua e waiho ia mai ai ka ninau ana, no ka pono o ka noho hoomaluia o ka Moi, a i ole ia e kekahi mana okoa e aku paha.

            He mea kupanaha loa a he kue maoli i ke kulana o na lahui naauao; ke hooneleia o kekahi lahui, nona ka aina ana i noho loihi ai, no na makahiki he mau tausani paha, a i ole ia, he mau haneri paha ka loihi.

            He mau hana powa a ku hoi i ka lokoino loa, ka hookoia, e hoonele maoli i na Hawaii Ponoi, i ke kuleana apono i ka Maua Aupuni a kahi a lakou i noho kamaaina loihi ai.

            O ke Akua wale no kai ike i ko kakou wahi e pono ai, a e maha ai.

 

HEAHA KE KUMU?

            He nui na manao i hoakakaia ma ka napepa Ka La Kuokoa, e pili ana i ke kupono ole o ka Moiwahine e noho hou ma ka Noho Alii o Hawaii; a wahi a ka mea kakau manao; ua olelo oia; aole no he mea pau ke aloha alii ?—

            Ke ninau nei hoi makou, heaha ke kumu o kou olelo ana, he mea pau ole ke aloha alii, a mahope, pelukua iho a olelo aohe makemake e noho hou ka Moiwahine ma ka Nohoalii o Hawaii?—

            Ua maopopo ioa, ua pau loa kou kuokoa, a ua piha mua kou naau i ke aloha elo no kou Moi; a pela aku ana no kou aina a me kou lahui.

            He minamina loa makou, i ka ike ana i ka hoolahaia, o na manao uahoa, ike ole, aloha ole, lokoino, makona, iloko o na puuwai o na Hawaii ne ko lakou Aina, ka lahui a me ka Moi. E aho no, ina aole eia i hanauia mai i keia ao.

 

Ka Mokuahi Auseteralia.

            Ma keia la i manaoia ai e ku mai ana ka Auseteralia mai Kapalakiko mai. Ma ona e loaa uuku mai ana no ia kakou he mau lono e pili ana no na mea e hanaia ana ma Wasinetona.

            Oiai e pahola ana na lono o kela a me keia manao pupuahulu like ole ma na nupepa, e like ana no ia, me na poe heihei lio, e kohokoho e ana i ka mea nana ka make, mamua ae o ka heihei ana. Aia nae a pau ka heihei ana, ua ike pono ia ka aoao lanakila.

            O na lono e hoea mai ana ma keia moku, he lono ia, e kahoahoa e mai ana i na hope a aku e na hana a kakou e ha aku nei. O ke Akua nae, Oia ka mea ike pono, i na mea a pau e hiki mai ana maluna o Hawaii. Ua olelo ae kekahi poe: Ina he ano aupuni pili Poai ke kukuluia ana, alaila, he ano kauwa kuapa ko kakou hopena: Aole he noho lanakila.

 

KE KAMAILIO O NA NUPEPA

            O na nupepa o Kaleponi a me kekahi mau nupepa o ka Hikina mai, ua piha i na olelo walaau no ka hoohui ia Hawaii nei me Amerika. No ka makemake loa o ko Kaleponi poe, i kuliana nui me na oihana ko paa o ka Pae Aina o Hawaii; nolaila, ua lumaiia na hoike a pau loa e kue ana i ka hoohui aina, aole i makemake ia e lohe, a e ike hoi.

            He nui na hoike a me na wehewehe ana aku a ko kakou mau makamaka Hawaii ia lakou, no ke ano pololei o na mea i hanaia ma Hawaii nei; aka, aole nae he hoolahaia o ia mau mea oiaio; o ka mea oiaio ole oia ka lakou e noke nei i ka hoolaha ma na nupepa.

            Aia no na mokuaina Hema ke ake nei e ike pono i na mea a pau loa e pili ana i na hana o Hawaii nei; a e hoomaepopo hoi, ina paha he mea keia heohui aina e kue ai i ko lakou mau pono mahiai ko, o loko pouo iho o ka aina.

            He poe ike nui lakou i ke ano o na kalaiaina a me na hana imi pono mahiai.

            No keia kumu, aole no e ole ko lakou aua, a ao ana mai i ko lakou mau Senate, a me na Lunamakaainana e hana pono loa i keia mau hana, a e kauoha hoi ia lakou, e hoole loa paha i keia manao hoohui aina me Hawaii nei.

 

PALAPALA PANE A SERENO BIHOPA IA THEO. H. DAVIES.

            Ke unuhi nei makou i kekahi mau mea ano nui o ka palapala pane a Sereno Bhopa ia Theo. H. Dewiki; no ka pomaikai o ko makou mau makamaka i ike ole i ka olelo haole.

            Ua hoomaka keia palapala pane me ka hoino pilikino ana i ka Lani Alii ka Moi Kalakaua i hala; ma ke ano he Moi hoomanaku a pela aku. O ke ’lii, ana e hoino la, ka mea nana i imi a loaa he pomaikai mahuahua loa ae o na aina nui o Sereno Bihopa, ma ka loaa ana o ke kuikahi, pau ele no kou manao ino S. E. Bihopa, a aole no paha e pau ana keia mai kumu lena ou a hiki i kou hooluolu ana. Aole paha oe i heluhelu i keia pauku o ka Barbala e olelo ana. Mai hoomau i kou huhu a po ka la, e hoopau ia mea mamua o ka napoo ana o ka la. Ke manao nei makou aole paha oe e hookipa ia ana mao, malalo o keia kumu ae la. Aka e hookipa ia ana paha iloko o kapuahi Auli.

            Pau ke olalau ana maluna o Kelii i hela, hilikau ao nei ina Haiolelo, na Luna ame na Hoananau o ka Ekalesia o Kaumakapili, e hoomaka ana penei.

            I ka hoike piha ana aku ina na mea a ka Moi Kalakaua i hana ai e piha pu ana na kolomu lehulehu loa. O kekahi o na hana ino loa ana i hana ai, oia no Kona hoao ana e kue mai ina Haiolelo. I ka hoike ana i kekahi hana i ka hapalua o kona manawa ma ka Nohoalii, ke lawe nei au a hoike aku i keia hana o ka Ekalesia o Kaumakapili ikoko o keia Kulanakauhale. He hopena no na hana a ko poe puni Alii ma ke ano hoamanakii.

            He mea paakiki loa ka loua ana e hookahi hoanau mailoko mai o elima, a i ole mailoko mai paha e Umi hoahanau o kela halepule a noho ole malalo o ka maua o na kahuna o ke alii i hala. He A@ kona e hoohana ana i kona mana iwaena o keia Ekalesia nui o Kaumakapili, oia o Alapai, a oia hoi @ Alakai o ka poe haiolelo. Ua noho hoi oia ma kekahi kulana ane ua o ke Aupuni, (Luna alanui) mamuli o ke kokua ana ame ka makemake o Kelii. A oia no hoi ke kanaka a J. S. Emekona i olelo ai, he wahine Kahuna kana o Mele Alapia a he mau Akua Unihipili ma@ loa kona.

            He mea hiki ole ke lawe mai ia Alapai e hookolokoloia no keia hewa Karaima ana i hana ai o ka hoemanakii; imua o ka Aha Luna o ka Ekalesia. No keia kumu o na Kiure a ma na hoike e pili ana i keia hihia, ua pau loa lakou i ka makau ia (Alapai).

            Maika la i huki ia ai o ka hae Amerika, ua hoopau ia ka makau o na kanaka Hawaii i ka noho mana ana o ka Hale Alii maluna a lakou, Ua hoomaka ke Ekalesia hana i keia manawa, ma ka imi ana e loaa he mau ike pololei nae o na hoike ala ke nui, he poe hoike hoi keia i makau i ka hele mai e hoike kue aku ia Alapai no keia hihia ona mamua aku nei.

            No ke aha la kakou na keiki e na poe Mikanele kahiko, iloko o ke kakou aloha kuhohonu (ole-wale) no ka Lahui kanaka Hawaii, e hookipa mai i ka Hae Amerika me ke aloha pumehana loa, e kokua kakou i keia hae i hele mai nei e hoopakele i keia Lahui pilikia e noho ana malalo o ka nana o na Alii.

            O na mea i hoikeia ae la maluna e pili ana i ka Hale ole o Kaumakapili, pela ke @ana o ka noho kauwa ana o na Halepule Hawaii ae ke ano nui.

            O keia kanaka o Alapai, oia @ Alakai o ka Hui Kalaiaina, a nana hoi i waiho aku i ka Moiwahine i Kumukanawai Hou, a ke Alii hoi i hana ponoi ai.

            O na poe kanaka elima i kakau inoa ai ma kekahi palapala ia Theo. H. Davies, ma ka “La Kuokoa.” He poe lala no ka Hui Kalaiaina, a o lakou no kekahi me Alapai @ ko o ka Halealiii i ka la 14 o Ianuari, he eho o keia poe he poe Momona; he poe hana kolohe hana lapuwale loa.

 

            Inehinei i hoolohe ia ai ka hih@ o na haole kipu i ka Makai, oia o Stone a me Wagner. O ke kolu o na haole, oia o Wiahard, ua hookuu ia oia.

 

            Aia no Hon. Jno. E Bush i Kapalakiko, a e holo loa aku ana me Wasinetona, mamua o ka hole ana mai o ka makuahi Australia.