Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 684, 14 April 1893 — Page 2

Page PDF (952.16 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

JOHN E. BUSH

Lunahooponoponona me Puuku.

POALIMA, APERILA 14, 1893

Olelo Hoolaha !!!

Halawai Nui a ka Hui Hawaii Aloha Aina a na Lede.

   HELE MAI A PAU NA Puuwai Aloha Aina !---

   Ua makemakeia na Lala o ka Hui Aloha Aina a na Lede Hawai e hele mai i ka halawai i keia kakahiaka hora 10 Poalima, ma Ariona Hale.  No kekahi manao ano nui loa i makemake ia e kuka koke ia ma keia halawai.

   E hele mai na Lede Aloha Aina a pau loa ma keia Halawai.

                                                                                                                Ma ke Kauoha a

KE KOMITE HOOKO.

 

HE HOOLOLI.

      Ma ka nupepa Liberala, April 12, ua ike iho makou @a hoololi ia ae ke kahua mua oia nupepa, oia hoi ke kokua hoohui aina; a eia ke kalai ia nei na kukulu manao oia nupepa maluna o "KE KAULIKE KE HANA IA A HAULE MAI NA LANI."  I ko ma kou ike ana i keia kukulu manao o ka Liberala, ua hoomanao iho la makou i keia lalani himeni a na haipule.  "E huli mai e na hipa e Auana Nei."  He hoailona keia, e hoomaopopo mai ana, ua pio loa ka manao hoohui aia, a ka poe hoohui aina, a eia lakou ke hoololi nei, mai kekahi anuu a kekahi anuu iho a pela lakou e iho mai ai ma ke kulana a na hookahuli aina i hekau aku ai, me ka manao e ko ana kela makemake kuko hewa o kanaka.  Pela iho la lakou e iho liilii ai, i mea e eha ole ai na kaniai, i ka lele ana iho mai ke kulana hookiekie hoohui aina a ke kulana hoohaahaa o ka hoopono noho moi ana.  Aole no i pau loa ko ka Liberala manao auwana, aka, ke apo ae la i ke kumu e manaolana aku ai kakou e pau ana kona mai, oia hoi "ke KAULIKE a haule mai na Lani."  E hoi e na Hawaii auwana, a i ka hoopono me ke aloha aina.

 

HALAWAI A NA LEDE.

   He halawai nui ka na Lede o ka Hui Hawaii Aloha Aina ma keia kakahiaka hora 10 Poalima ma ka Ariona Hale.

   E ala e na makuahine Aloha Aina o Hawaii, oiai o ko oukou manawa hope wale no keia e hoike @i o k@ i ko oukou mau manao oiaio o ke Aloha Aina a me ke aloha Alii me ka hopohopo ole a upoipoi ole ia.

   E hele mai apau mai ka luahine a ka wahine ui opio.  E hoopiha no i ka Hale a piha a hu iwaho, oia ko oukou hoike ana i ko oukou Aloha Aina oiaio i kukuni paa ia iloko o ko oukou mau puuwai no ka oukou mau Kamaiki, a me ka lakou mau pua aku, a me ka hopuna olelo.

   Ua mau ke ea o ka aina i ka pono.

 

HE KANAKA ALOHA AINA IO

 ANEI O KAKINA?

   Ua helu mai kahi "La Kuokoa," i ka nui o ke aloha o Lolena Kakina; o kona hanau ana i Hawaii nei kekahi kumu o ke aloha pupule loa ana o ka Lolena, kona mau makua, he mau Hawaii ma ka hanau ana, ma ka pakaha me ka lima ikaika i ka nohoalii o Hawaii, oia hana aloha no ia a Lolena.

   O ka hoolilo ana i na Aina Aupuni ma ke Awa o Kou i ke Alahao o Oahu, no ka $1 o ka makahiki, a no 30 makahiki ka loihi, oia hana aloha no ia a ua Lolena Kakina nei.  Manoanoa na aoao o ua Lolena nei a kakou, a oia ka makou e hoomanao ae nei, o ka ui Lolena pahakeia a Kahiko i kaena ai,, aohe pomaikai.  Oia no !

 

Moiwahine Liliuokalani

800 a oi i kokua

 

Ehookomo ia kona

inoa maloko o ka lakou Memoriala.

Wahahee ka Adewakaika.

   Ma ka Nupepa Adewakaika a (Wini) o ke kakahiaka nui o ka Poaha nei.  Ua hoike ae ua Nupepa hoopunipuni nei e like me keia.  Ma ka halawai a ka Hui Hawaii Aloha Aina a na Lede ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poakolu nei ma Ariona Hale.

   He 20 wale no ka wahine i noi mai e hookomo ia ka inoa o ka Moiwahine Liliuokalani ma loko o ka Memoriala, mai loko mai o ka huina o 400 wahine i hike ae malaila.

   He hoopunipuni haahaa loa keia a ka Nupepa Adewakaika i hoolaha ai, ma ka hoao ana e hoohaahaa i na wahine Aloha Aina, a Aloha Alii, e hoao nei me ko lakou mau oiwi palupalu e hana no ka hoihoi ia mai o ka noho Kuokoa ana o ka ko lakou aina me ka maikai a me ka lakou mau pua aku.

   A me ko lakou Moiwahine Liliuokalani.

   Ua ao mau mai lakou, mai hoino ina wahine, he mea nui lakou nana kane; pela hoi makou na kane Hawaii e lawe nei i keia kulana ma ka aoao o @a wahine Hawaii Aloha Aina oiaio a pale aku ina olelo hoopunipuni a ka Nupepa Adewakaika i noho Lunahooponopono ia e Henere Kakela, he keiki mika@ele i ao ia mai kona wa uuku mai, e kona mau makua, he hewa ino ka hopunipuni, a mai hoao ike oe e hoopunipuni e ka maua keiki, o hoopai mai ke Akua ia oe i kekahi manawa, oiai, oia kekahi mahele o na kanawai he ami o Iehova ke Akua.

   Eia ka mea pololei maoli, i ka heluhelu ia ana o ka moolelo o ka halawai i hala a pau, ua aponoia.  Ia manawa ua heluhelu mai la ke Kakauolelo i ka Memoriala o ka Hui a na Lede Hawaii Aloha Aina, e waiho aku ai imua o ke Komisina Blount (Balana) a hiki i kahi e olelo ana:  ko makou Moiwahine.  I keia manawa ua ku mai la kekahi mau lede a nonoi mai la e hookomo ia keia huaolelo:  ko makou Moiwahine Liliuokalani, i ole ai e hoohewahewaia a na kokua ia keia noi a na wahine e 20 paha a oi aku i ku iluna no keia noi hookahi no, e ka hale holookoa i hiki aku ka nui i ka eono a i ole ewalu haneri a oi aku paha.

   No ka ninau koke ole mai o ka Peresidena i keia noi, ua hoomaka kela a me keia e ku iluna o kamailio ai.  Ia manawa ua waiho ia mai ka ni@au e hooholo loa ana i keia hoololi a ua hooho like mai la na wahine a pau e hooholo loa ana i ka hoololi, a ua pau koke iho la na kamailio ana a ka poe e ku ana iluna e kamailio ai.

   Ia manawa ua hookuu mai la ka Peresidena i ka halawai a hiki i ka manawa e kahea hou mai ai.  O keia na mea oiaio i hanaia ma keia halawai.  Mawaena o ka 600 800 a oi wahine Hawaii ma ka aoao e hookomo ai ka inoa o ka Moiwahine Liliuokalani maloko o ka Memoriala.

 

NA MAKOU KE KAENA HIKI.

   Ua awihi iki makou, maloko o kekahi itamu o ka "La Kuokoa" o ka Poakolu nei, a ua ike makou i kekahi mau mamalaolelo e kaena ana penei:

   "Mawaena o na nupepa Hawaii e hoolaha ia nei, o ka nupepa "Kuokoa" puka pule a me kana keiki puka la "Kuokoa" na napepa kuamuamu a hailiili

pilikino ole, aole makou e aa e hoopuka ia mau olelo ino, ina no e hoino ia mai makou, aole makou e huli aku a hapala i ka lepo, e hele aku ana makou imua ma ke kumuhana o keia wa, a e ahewa aku i na hana hewa o ke au i hala, oia iho la ke ano o na haipule o ka wa kahiko, o na kahuna o Baala ke milimili i ka hana hewa."

   O keia ka makou i kanalua ai i ka oiaio o keia hoopuka manao ana, i na i nana pono ia ka mukua a me ke keiki, oia hoi ua mau wahi opumakani la, a ka Aoao Hoohui Aina, mai ka la 21 mai o Ianuari, a hiki iho la i ka la 12 o Aperila, kokoke e piha pono na mahina ekolu, ua ike ia, ua oi aku ko lakou lele mamua o ka baluna a kela haole i hana naaupo ai a pau i ka alapono ia e ka Mano, mawaho aku o na kuaau nalu o Kahakaaulana, i na ia i aui hope aku la.

   Oiai, ua hapala aku lakou i na onohi maka o ka Moiwahine aloha o Hawaii, me ke kaakaa mai no o kona mau maka, ua haiolelo ae ua poe la maloko o na halepule hoano, kahi i oleloia maloko o ka Baibala, he wahi laa, a he wahi ihiihi, ua pii aku no ua poe moonihoawa nei ma ua wahi laa 'la, a haiolelo pilikino mai la no na hana ino a ka Moiwahine, a pela aku.

   A iwaena o ua pohai la, o ka Hope Lunahooponopono kahunapule kahi o ka "La Kuokoa," e hoole makaewaewa mai nei, aole oia, a o laua paha e aa e hailiili maloko o na kolamu o ka laua mau nupepa onou poopoo iole, o lilo ia i mea e hoowahawaha ia ai ka lawe ia ana o ka nupepa.

   No makou iho, ua hiki ia makou ke kaena aku, ua like oia me ka laau make iloko o ka puuwai o na kanaka Hawaii, a ke maalo ae oia imua o ke akea, ua lilo i mea hoowahawaha ia, a hoihoi ole ia kona mau manao alakai, a ua like hoi me na kahuna o Baala ke kinai make i ka lahui Iseraela.

   Ua hoomaopopoia ka oiaio o ka makou nea e kamailio nei ma o ka ikemaka maoli akui na kanaka Hawaii e haehae ana i ka "La Kuokoa" me ka heluhelu ole ia o kona mau manao a i na Luna lawe pepa hoi, e kipaku maoli ia mai ana mailoko mai o na pahale e na wahine me ke kauoha mapopo ia mai "aole e lawe hou aku," he hoowahawaha loa lakou i keia mau nupepa.

   O ka hahao ia ana o na manao hoinoino pilikino i ka Moiwahine, ka laau make nana i kinai i ke ohohia ia o ka lahui i ua mau wahi nupepa wahakani la, e pai ia nei a piha ka ekolu tausani huahelu, aohe nae he waiwai, oiai, ua lilo oia i puu hoomana ia e ka poe hehena a o ka hopena aku, he make uwe ole ia.

 

"HE HANA KOLOHE LOA"

   Maloko o ka "La Kuokoa" o ka Poakolu nei, ua hoike ae oia i ka loaa ana o na koa kumau o ke aupuni i ka mai luai ma ka po Poalua nei, a o ke kumu o keia mai ana o ua poe koa nei, na kekahi poe i enemi ia lakou no ka nani o ko lakou mau aahu, a me ka hinuhinu o ka lakou mau elau pu, ka poe nana e hana nei i na hana kolohe ino loa i hiki ole ia makou ke upoipoi iho malalo o ko makou mau eneu.

   I ka nana ana i ke Kaona o keia manao ua maopopo loa, ua puka mai keia ano mai mamuli o na manao lili pilikino; me ka hoao a@a e imihala mau i ka inoa o ka Moiwahine Liliuokalani a me kona mau makaainana aloha, ua like ia me ka oleio ana aku:

   O ke kumu i palaweka ai ka malamalama o ka mahina, no ka Moiwahine Liliuokalani no ia; o ke kumu i pi-o pinepine ai na kukui uwila, oia no ke kolo malu o ua naonao e nana i ka uwiki o na ipukukui, a oia ke kumu ka o ka pi-o pinepine ana, na ka aoao no ia o ka Moiwahine i kauoha e hele e nahu malu i na uwiki, i ike ole ia ka hookomo ia ana o ka laau make iloko o ka mea ai a na koa kumau o ke aupuni.

   He hilahila makou i ka hookomo ia ana o na Lunahooponopono elua o kela wahi nupepa hailiili, iloko o ka upiki o ka manao hohe wale, a o ko laua mau uhane a elua, eia ia ke pokaakaa nei iloko o ke pa mea ai a ua poe koa nei, e ake ana e oili a holo aku mawaho o ka Halekoa.

   I na i hoomaopopo ia ke kumu o ko lakou mai ana, na hiki no ke ike ia, ua ai palena ole lakou i na mea ai a oi aku mamua o ka mea kupono e hiki ai i ka ikaika o ka mikini hoowali ai o ka opu ke hoohana, a mamuli oia oi loa ana, i loaa like ai lakou a pau i keia ano mai kupanaha.

   Ua olelo hou ia no hoi maloko o kela manao lalau, "he elima Pake e hoohana ia nei ma ka Halekoa, aole nae i hoohuoi ia kekahi o lakou."  O keia ka mea kupanaha loa; o ka hiki ole ka i ka mana aupuni popopo, ke hoohuoi aku i ka poe nana e pu a mai i ka lakou ai, oiai; o na koa kumau, he poe bebe lakou na ke a poe kuke Pake elima, a na lakou e hoomaopopo i ke kulana o ka lakou hana, oiai, ua manaoioia, ua loaa keia poe no ka maloohaha o ka Papapa, a oia maloo ana no ke pani ole ia o ka ipuhao a ko @ao malu ka uhane o ka aoao o ka Moiwahine iloko, nolaila mai ka luai Hilahila kamalii o Kula, i ka unaunahi i ka pikapika o ka Hee.

 

            He Ahaaina Fea ma Kalihi i keia Poaono no ka pomaikai o ka Halepule Kakolika ma Moanalua.

   He nui na waiwai e kuai ia mai ana me ka makepono loa.  E kuai pu ia mai ana na pono lawaia o na ano a pau o laa ka lau upena a pela aku me ke emi loa.  E hele kino ae ka poe lawaia e nana no lakou iho i keia mau waiwai, e kuai ia mai ana me ka haahaa loa.  E ku mau ana ke kaaahi malaila i ka holo ana a me ka hoi ana mai, e hele pu ae ho ka poe i loaa ole na Kikiki e kuai ia ana no na Kikiki ma ke kahua Ahaaina Fea.

   Ua hoikeia mai ia makou ka loha, ua konoia aku ka Mea Hanohano James H. Blount a me kana Lede e hele ae ma ka Fea e malamaia ana ma Kalihi i keia Poaono.

   Ua ae @luolu mai ke Komisina a me kana Lede i keia kono, a e hiki ae ana laua malaila.