Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 713, 25 May 1893 — Page 2

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Ahu Rey

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

==========================

KA LEO O KA LAHUI

-

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

=====================

POAHA   MEI  25, 1893

=====================

 

NA MANAO MAIKAI OLE.

-

     Pomaikai kekahi poe manao awiwi e hooko i ko lakou manao lili, maluna o kekahi poe i like ole ka noonoo me ko keia poe eena.  I keia mau la ua nui ka huhu ia o ka poe e aa ana e hoike a e kamailio i na mea oiaio, a o ka poe oi loa aku oia no na haole hoohui aina i paipai ia e na alakai haipule hookamani o lakou.  O kekahi kanaka huhu loa ia, oia no kela haole Amerika kaulana, Kakau nupepa, Mr. Nordhoff.  Ua ili ka manao inaina o ka poe huhu ia ia, aole no ka hooko ole i ka pono a me ka hoike i ka oiaio, aka, ua huhu wale ia no oia no kona hoike i na mea oiaio, e like me ia i loaa ia ia mamuli o kona wae akahele ana i na olelo, a me ka hoopaa a hookuku ana i ke ano o na kumuhana a me na olelo a ka poe e hoino ana i ke aupuni moi, me ka lakou i hana ai, i hoike ia ma na nupepa a ma na palapala hoopii i kakau ia e lakou.  E like me ke ano o ka poe i hoopahua ia mai ke ko ana o ko lakou makemake inoino a anunu wale, a me ke ano o ka poe e kuko lapuwale a haule ino, pela iho la keia poe.  Me he la ua ukiuki lakou a kuaki no ka haule ana o ko lakou makemake.  He mea oiaio, ina aole no ke akahele o ka noonoo  a me ka paio ana no kekahi o na hoa o ke aupuni nohe manawa aneane maoli no keia poe e kaualako ia lakou iloko o na pilikia, a pepehi koke hoi i ko lakou kahua lahilahi e ku nei.  Ua lohe mai makou, ua hoao ia e hana ia aku kekahi hana hoomaewaewa @a Mr. Nordhoff, oia hoi e namo ia oia a paa ike ta ["ta" italicized] a e lu ia me ka hulu moa a aumaka hele ia ma ke alanui e hoomaewaewa ia ai.  A o ke kumu wale no o keia no kona hoike a hooahuwale ana i kahi kumu hope loa a lakou i hookahua a i hilinai ai e ahewa ia ai ka Moiwahine Liliuokalani, oia hoi ka hooholo ia ana o ka bila kanawai lotere e kuhikuhi ia ana na ka Moiwahine wale no i hana mamuli @ kona manao, aka, ua hoike ia ae mei hoi na na haole i kakau inoa, i hiki aku ko lakou heluna i ka ehiku haneri a oi, i hoopii aku iaia a i ka ahaolelo e hooholo a lilo i kanawai, a oua poe la, oia no keia poe hoohui aina, oia no ka poe i manao e hana iho.  Me he la, ua like ka inaina, me kekahi mea kolohe, i hoike ia kona hana kolohe, @ ia kumu ua uluahewa ke noe@oo a ke ake nei e hana ino aku.

     Ua hala ka manawa e hanaino wale ia ai na kanaka hana pono o Amerika oiai o Mr. Blount maa@i nei.  I ka lohe, ana o kekahi hoaloha o Mr. Nordhoff i keia mau kuko o ka enemi e hana hoomainoino iaia, ua hele koke aku ia mea a hai aku i ke Kuhina Blount, a o ke Kuhina hoi a ke aupuni noho manawa, a ua

hoonohoia he kiai ma kahi noho o Mr. Nordhoff, a me ka hooki ia ana o na hoopii e kauoha ia keia keonimana imua o ka Aha Kuka e pane ai nona.  Ua hoole loa o Mr. Dole i keia hana he kupono ole, a ua like ole oia me ka Hope-Peresidena a me kekahi mau hoa oia Aha - ua hoole ia nae ko ka Peresidena mau manao alakai akahele.  Pomaikai ke aupuni noho manawa i kukulu ia no ka hoohui aina, i kukulu ia no ka hoohui aina, i ka hookui koke ole ana me ke Aupuni Amerika.  Mai aneane e ko na lia kuhihewa o kekahi poe e olelo hookiekie ana. aole he kuleana o Amerika, a heaha kona mana, a he hiki ke kue lima oolea ia aku na mana kaua oia Aupuni, a pela aku.  He oiaio ka makou e olelo aku nei, o keia mau hana hookiekie, oia kekai mau hana i olelo ia, he mau hoailona o na la hope oka lahui kanaka mamua ponoi o ka hiki ana mai o ka hopena.

=====================

 

ADIEU.

-

     He aloha ana ke ano o keia olelo i ka mea e haalele mai ana.  Pela makou e puana ae nie i ko makou aloha hope loa i ka mea i hana hoomainoino mai ia kakou; aole me ka inaina, aka me ka maha a me ke aloha no kekahi mea, a ke Akua i hana ai e like me makou, a i alakai hewa ia e koa mau kuko a me na manao ake waiwai o ka poe i alakai hewa iaia.  He keonimana no o Mr. Stevens i hoonui ia na ike ao.   a mamuli oia ike oia i hoohana aku ai i kana hana me ka hoopoina nae i keia ao i oi ae i kana i hoopaa ai, he hupo ka ike o ke kanaka ke ole i alakai ia e ka Uhane Hemolele.   Ina keia keonimana i hele mai io kakou nei e hahai oia i ka mea pono.  e like me Mr. Blount, he maopopo loa, aole oia e huli hoi aku mai keia aina no kona home.   me na manao hoowahawaha o ka lahui i kana mau hana.  Aka, ua hala oia no kona home, he elemakule i piha ka na makahiki he kanahiku o ka hanauna hookahi o ka ole ana o ke kanaka, ma ka Poakolu nei, maluna o ka moku Auseteralia, a e like ma kona nalo ana aku mai ke alo, kahi o kana mau hana hewa i hana ia ai, a mai ke alo aku o ka lahui i hookipa oluolu ia ia a i haawi i na hana maikai oiai oia ma ma keia aina, pela kakou e hoopoina ai iaia a me kana mau hana e like me he kiko eleele hoi i hapala ia iho maluna o ka papa honua o keia Paeaina, a e pule aku e ao ia oia e keia mau haawina hoowahawaha ia ona e kakou Hawaii a me kona aupuni, e lilo i kanaka kahiko hoomakua a hoopono me ka puni hou ole aku i na alakai a ka deregona, ka Satana, ka moo nana i hoopoino ko ao e like me ia e hoi poino ia o kona noonoo, ma o na hana a na haipule hookamani nana oia ihoowalewale me na olelo nahenahe nana i hapai ae i kona noonoo like me ko ke keiki o ka hewa i kipaku ia mai ai mai ka lani mai.

Aloha no oe.

---o-o-o---

 

LETA POKOLE MAI IA MR. SPRECKELS MAI.

-

Apono ka Ona Miliona ina Manao o ka Leta a Mr. Charles Nordhoff i Hoopukaia ma ka Nupepa Daily Bulletin.

-

     Ma ke awakea o ka Poakahi nei, ua loaa mai kakehi leta pokole mai ia Claus Spreckles mai.  (Ona Miliona ) e pili ana i kana kukaiolelo olelo ana me Mr. Charles Nordhoff o ka nupepa New York Herald.

Lunahooponopono o ka Adevataika:

     Maloko o ka'u kukaiolelo ana me Mr. Charles Nordhoff i hoolaha koke ia iho nei ma na nupepa o keia kulanakauhale; ke olelo nei au, oia maoli no ka'u i makemake ai e kamailio, a a'u hoi e manao nei he oiaio.

Kou Oiaio

                                CLAUS SPRECKELS.

                      (Ona Miliona)

     O ke kumu i kakau ai ka Ona Miliona o ke kula o Kamaomao i keia palapala pokole i ka Lunahooponopono o ka nupepe Adevataika oia no keia:  Ma ka Adevataika o ka Poakahi nei, ua olelo ai ka Lunahooponopono i ka hopunipuni o Charles Nordhoff i ka hoolaha ana i ke kukaimanao mawaena ona a me ka Ona Miliona, oiai he manao okoa no ko ka Ona Miliona.

     I ka ike ana o ka Ona Miliona i keia, ua kakau aku oia me ka hooia ana he oiaio na mea a pau i hoolaha ia e ka Maka Peni kaulana a Mr. Charles Nordhoff.

     Ma keia e ike ia ai ka hoopunipuni o ka Lunahooponopono o ka Adevakaika i ka ohi kui i ka manao oai ana i ike ole ai, a hoolaha la@au ae la.  I pai ia mai la ka hie o ka waha, aole e hiki ke kamailio.  Nolaila ua ai iho la no ka Nupepa Adevakaika i kona luai ponoi.

---o-o-o---

 

E HOONAMAWANUI AKU.

-

     Ke hoomaopopo nei no makou i ka mau o ko ka Lahui Hawaii hoomanawanui, no ka mea, ke mau nei no ko kakou noho malie ana me ka maluhia mau, mai kala 16 mai o Ianuari 1893:

   Mamuli o ko kakou malamaana i ka leo kauoha mailuna mai, a mamuli o ke ano hoolohe a pulele o ka Lahui, e like no ma ke ewe mai na kupuna mai, pela no e loaa nei ko kakou mahaloia mai e na poe malihini i kipa mai i o kakou nei.

     O kau e nonoi mau aku nei i kou Lahui oiwi, kou io a ma ko'u koko ponoi; ke hanauna o na mamo a a me na pua o Hawaii mai ka po mai:  e hoomanawanui kakou me ka noho malie, e nonoi i ko ke Akua Aloha e kokua mai ia kokaua a e alakai ia kakou iloko oka noho ana Aupuni maluhia o ko ke Akua lokomaikai.

     E aloha i ko kakou aina ko kakou Lahui a me ko kakou Noho Alii:

     E kakali me ka hoomanawanui i ka hopena o ko kakou mau manaolana maluna o koke Akua Aloha.

     Owau no me kaaloha ka oukou kauwa haahaa.

JOSEPH NAWAHI.

Mei 23, 1893.

---o-o-o---

 

Keia Kau Kinipopo

-

     Mamuli o ka hooholo ana o na Kapena ona Hui Hinopopo like ole ekolu, nolaila ua hooholo lakou e hoomaka ka paani ana ikeia Poaono ae a o ka nui o ka manawa e paani ai he 18, a o kapaanihope loa ikekahi lanui kulaia a peneina kuhikuhi ana"

            "  27 - Hawaii                                                                                Kamehameha

            "  30 - Kamehameha                                                               Crescent

       June   3 - Crescent                                                                   Hawaii

            "  10 - Hawaii                                                                         Kamehameha

            "  17 - Kamehameha                                                               Crescent

            "  24 - Crescent                                                                      Hawaii

        July   1 - Hawaii                                                                                Kamehameha

            "    4 - Kamehameha                                                              Crescent

            "    8 - Crescent                                                                     Hawaii

            "   12 - Hawaii                                                                                   Kamehameha

            "   15 - Kamehameha                                                             Crescent

            "   22 - Crescent                                                                     Hawaii

            "   29 - Hawaii                                                                                   Kamehameha

 

---o-o-o---

 

NA LETA

-

Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

-

     MR. LUNAHOOPONOPONO.

Aloha oe:-

     E oluolu oe e kukala loe nui ae ma kekahi ona kolamu kaawale o kau Elele kino lahilahi i like mai ko kaua mau kini makamaka a pau mai ka La hiki ae ma Haehae a i ka welona la i Lehua i ka nioi wela o Pakaalana, a me ka paakai akiaki i mikomiko ai na lehelehe a e nokonoko ai ka puu moni ai o ka poe hoohui aina, i ka pane o ka wehewehe a Kakela (W. R. Castle) nona ke poomanao.  "Na kumu o ka hoololi ia na ma Hawaii," a i hoololi ia ae hoi na ka inoa e pili pono ai ua poomanao la a me na hoakaka ana maloko penei: " O KA LEO, O KA LEO NO IA O IACOBO; O NA LIMA, O NA LIMA NO ESAU." E hoomaopopo pono ka mea heluhelu i ke ano nui o kela poomanao ae la maluna i loaa pono ai ke aa wela o ka nioi, a me ka puupuu paakai e nokonoko ai ka puu o lakou la ma.  Eia ke ano nui.  "Ke mali mai nei ka leo me ka nanahe i maliu aku oe; aka, ke lawelawe nei na lima kakauha hoomakaukau e like me ka huluhulu o na lima o Esau."

     E Mr. Lunahooponopono maikai, ma ko'u heluhelu akahele ana i ke kaona o ke kumumanao i hoakaka ia e W. R. Castle ma na aoao mua o kahi apapa buke i kapa ia "Ka oiaio a pau no ka Hoohuiaina," ua ike iho la au me he la, oka manao o ua makamaka ia , e hoomaikeike mai ana i keia mau mea ekolu. Ekiahi, i kulana aupuni e like me ko Enelani.  Elua, e hooia mai ana i ka oi kelekela o ka naauao o na kanaka Hawaii maoli mamua o na haole ili keokeo iloko o  1874;  Ekolu, he ake ka Moi a me ka poe e kakou wale iho no.

     Ma ko'u ano he Hawaii oiaio maoli ma ka io a ma ke koko, a he kuleana maopopo hoi i ka lepo o Hawaii nei a ke Akua i haawui mai ai e noho a make, ua loaa ia'u a me ko'u mau hoa Hawaii oiaio a pau ke kuleana maopopo e paio no ko makou aina hanau, kona kuokoa a me kona noho'na hooponopono Aupuni Moi ia ana mai kinohi mai.  Wahi au e W. R. Castle i hoike mai ai, "o ka hooponopono Aupuni ana o Enelani, kekahi o na keehina noho'na Aupuni holomua ana o ka honua nei."  Mahalo au i kela; a ke ninau ia oe penai:  Pehea ko Enelani noho'na Aupuni ana?  Aole anei o ka hoomalu ana a ka Mowahine Vitoria ma na mea e pili ana i ke kulana o kona hooponopono Aupuni ana maluna no ia o kona Lahui ponoi (Enelani)?  Aole anei na na makaainana ponoi o ka Moiwahine Vitoria e hooponopono nei i ko lakou Aupuni?  Ua lilo anei na hooponopono ana o Enelani malalo o ka lima o na malihini mai na aina e mai, e like ma ka mea e ike ia nei ma Hawaii nei.  Nolaila, i na hoakaka ana keia a ka makamaka ana i manao ai he mea ia e holomua ai ka aina, alaila e ninau hou aku ana au i keia ma ninau malalo iho nei:  Ua hiki anei i ka poe o oukou e lawelawe pu nei i keia mau hana hookahuli aupuni o keia mau la, ka poe aole i kuleana i ka lepo o Hawaii nei a me kona mau pomaikai, ka poe aole i hoolilo ia lakou i mau kupa Hawaii ke haalele iho i na hooponopono ana o ke  Aupuni

Hawaii ma ka lima o kona mau makaainana ponoi?  A i na aole e hiki, heaha ke kumu oia hiki ole ana?  O ka makou e ike nei o na malihini mai na Aina - E mai he mau la wale no, pule wale no mahina wale no a mau mkahiki wale no kahiki ana mai ia nei he poe aole i hookupa ia lakou malalo o ka hae o keia Aupuni a me kona mau kanawai, ua lilo aku la oia kekahi malama moku nana e kia ka hoeuli o ke Aupuni, a kahe nui aku la ka wa@u a me ka meli, i na la o @ke kanaka Hawaii hoi, noho mau no iloko o ka hune me ka @le elike ma Lazaro ka hamu i na hunahuna mea ai mai ka papaaina mai o ke kanaka waiwai.

     I mea io no e loaa ai  ia kakou ka noho'na aupuni holomua ana e like me ke aupuni Liona o ka Moiwahine Victoria, i aupuni Moi no ko kakou;  a ke kono

pu aku nei makou ia oukou e kokua pu mai kakou ma ka hoihoi hou ana ae i ka Moiwahine ma ka noho Kala@u@