Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 719, 2 June 1893 — Page 3

Page PDF (904.49 KB)

This text was transcribed by:  Shawna Alapa'i
This work is dedicated to:  Uncle Samuel Alapai Hong Yau Ngum

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

hookahi ma keia Paeaina, ua oi aku ka nui o kou waiwai iloko o keia aina, a ua oi aku ka’u uku auhau i ukuia mamua o ke Aupuni Kaikawa holookoa, e ae mai ana oe o kou kuleana, oia ka mea nana e hana ia’u e makee i ka ano kahiko.  Ua makemake au i aupuni onipaa me ke hoomakaulii mamua ae o kekahi kanaka e ae ma keia Paeaina,

            Ninau hou aku la au: “Aole hoi anai ke aupuni i uhaai i ka manawa i hala?”

            Pane mai la o Mr. Spreckels:

            “Ae, ua hana no pela.  Ua loaa ia makou maanei nei kekahi manawa i hiki ole ke hoohalike ia ae i ka hikiwawe o ka loaa o keia mea ha dala iloko o kekahi mau makahiki i hala ae nei; a o ka hoomakaulii aole ia mea i ao ia e kekahi mea hookahi.  Malalo o ke kuikahi Panailike a me ke dute o ke kopaa ( ke komo aku ma Amerika), ua pii awiwi ae la ka waiwai o na poe a pau maanei nei – aole wale o ka poe mahiko ia pela aku aka o ka poe kalepa nunui, a me ke poe kuai liilii a me na poe e ae no a pau loa.

            Aole hoi ka hoomakaulii noonoo ia ae a ua hoomaka mai la ke aupuni e uhaai, no ka mea ua uhaai na poe a pau: Ano i ka hopena ua loli ae nei ke kaa ana o ka huila nolaila he mea pono ia makou e hoomakaulii ma na mahiko i kela a me keia la o makou e ola ana, a pela pu hoi me ke aupuni ma keia kulana hoomakaulii.  O ka poe mahiko i ao i ke kulapa hoomakaulii loa me ke oolea, e loaa he puu dala ia lakou i keia makahiki; aka aole nae hoi kela ano puka e like me mamua ka nunui o ka puu iloko o na makahiki i hala hope ae nei.  Ua hala ia mau nui o na pomaikai, aole wale o ka poe mahiko, aka o na poe kanaka hana kekahi.  E nana ia Honolulu ke manao nei au aole e hiki pono ia oe ke hoomanao ae mai ka manawa ou i hiki mua mai ai ia nei nei he 20 makahiki i kaa hope ae nei, ke noonoo ae i na haneri, ae, he maa tausani o na kanaka hana akamaio na ano a pau i lawe ia mai ia nei e kukulu ai i na hale nani he lehulehu wale i hookahaha mai ia oe e ku nei a puni o Honolulu nei, aka he unahi wale no ia.  E hele ma na mahiko i ike ia i na mea i hana ia malaila he mau hale hana maikai, me na mikini kumu kuai nui he mau mile ke loihi o na hale i kukulu ia no na limahana na hawai a me na auwai i hoolilo ia ai kekahi mau dala nui hewahewa, he lehulehu wale o na hale noho i hoopiha ia me na mea nani he nui wale.

            Owau wale no, he eiwa haneri ka @ o na kanaka e hana au nou ma na mea pili laau a me ka hao, i kekahi manawa ma ko’u mahiko ma Maui no u@ manina hoi ike aku, me ka olelo ole ae i na tausani o ua kanaka e ha@ ma Kapalakiko @ @ Amerika @ holookoa.  Ke hookahaha @ @ kanaka hana lima n@ nei no ka hana oie i keia manawa.  Aka, ua poina nui ia paha lakou i na hale wiliko, na hale o na limahana a me ko na luna nui hale, na hawai, a me na home nani ma Honolulu, ua pau loa keia mau mea a pau i ka hanaia, ua pau ka hana, a ua pau iho la ka holomoku ana o ka pomaikai, eia makou ke ku nei i keia manawa maluna o ke kahua aipakiko o ka oihana kalepa.  He mea maopopo loa no keia mai mua mai; aole hiki i ka hoohui aina ke hoopomaikai hou mai e like me kekahi poe o makou i manao koho wale ai.”

                        Aole i pau.

 

Na Leta e Waiho nei Maloko o ka Haleleta a hiki i May 31, 1893

 

PAUOA

Pakaha 2

S.W. Keaona

Pouli

Davida

LELEO

Kamakela

Emalia Joe

Mary Lia

Kimo Palama

KAPALAMA

Mrs. J.C. Hattie 2

Ohuliilii

Iokia Manu

Nalopi liilii

M.T. Kahonu

Haonaauakai

Paahau’N. Uluoolani

KAAKOPUA

Wahaoi

J. Keohokupu

AUWAIOLIMU

K. Kapule

D. Kahiki

Clark Annie

D. Kaaina

Kalama Naki

NA ALANUI

Bemo K. Kane

Alani

J. Kahiamoe

Kapono

Pelelika

PAWAA

Kolohe

Kauhi

Kiouai

Kahalaopuna

Keoki-liilii

APUA

L.M. Paupikake

J. Paeaina

Joe John

Kalai

Kahuluwa – na

HONUAKAU

Louisa

KULAOKAHUA

S.W. Keau

Mary Kaoliko

S. Ku Kaaikaula

Ekekela

Kekua

KUNAWAI

Alice L. Kipapa

Waianuhea

PAMOO

D. Maikaaole

MAKIKI

Maka

Lomela

Dan Mahoe Kalani

PELEULA

Annie Waiholua

WAIKAHALULU

L@e Keoni

J. Lohia

HAIMOEIPO

Gabriel @ono

KAKAAKO

Luika @

Kamaka@

Kaanaana

KOLEAKA

A.Panole

KAUMAKAPILI

Kaakalani Akana

Kulani Kauiaa

Kaalua

Harieta Kukaualii

Rebecca

Kuimi Kamalele

Keakaokalani

Kalua

Maeha Hinau

K.M. Moise

Kaauaana

Kaai

KIKIHALE

Kaohila

Kamalokai Kaia

J. Kukaulalii

Malaihi

Peke Olepau

KAWA

Kauhi

L. Kuluwaimaka

Loke

MANOA

Hana Kanamu

Kaleloa

Hipa-kea

HUEHUE

Kalawaianui

WAIKIKI

Keawa

Hooluhi Kuaheuli

Kaeho Hoon@@ku

John Kankaliu

Kalua

AALA

Sam Kanoa

Kahikina

Api

Henry E. Kaulahea

NIOLOPA

Kanohokula Mauna

Ka@@hahee

Kaiapa

KAWAIAHAO

Kaniomakani

L. Kapualanaole

Kawanalama

K. K@@eona

S. Kua

Kia@mealani

Kulia

K. Alapaki

Emina

Kalama Keoni

Makaikaihooue

J.P. Kamikino

Hookano

Ka@e

KAMANUWAI

Benjamina

Maraea Kanuha 2

Kaki

KALIHI

J.K. Alapai

Huilalahaole

KAMOILIILI

Siliona Mano

KAPUUKOLO

Epa

Grace K. Aona

Kealoha

Pualalana Elima@ua

Uwa

Kamahui

Beke Aehii

MAEMAE

Kaolelo

Hi-o

MANA

Lilia Kaiawe

Ane Kapule

KAHEHUNA

Kukana

Keano

Mele Kalakuniola

N. Kahoopii

Loika

PELEKANE

Kiailani 2

KEPOHONI

Mary Kaoio

ULAKOHEO

Kukona-opio

Hookano

KAULUWELA

Kekaaholoaumoe

K.M. Kahele

Na Leta i hoihoi ia mai na Mokupuni mai

Kaolanialii

Kapualolomea

Koeleele

Ana Moae

HONOLULU

Poko pila

Mele Nawela

Mary Akoni

Nioiwela

B.E. Hinau

Annie Kamila

Kaiahoa

George Keola

Mitchell Kalama

Kahuhu

Luihi

Lilia Sileuwa

Puolani

Mary Ana Naholowaa

George Puuloa

M. K@hoi

Daniel Manuela

Emalia Elia 2

K. Waianuhea

Beniamina

Pokii

Keaka

C. Kaneholo

Martha Kamaki

Kumahoa

J. Kuimio

Kalam Naki

Kele Kaneau

O ka poe na lakou ua Leta mauna ae e ninau mai ma na Leta i Hoolaha.

                                    J.M. OAT.

                                    Luna Leta Nui

june2 1wk-dlv

 

KEAKA PAELE

MA KA

‘HALE MELE HOU

 

I keia ahiahi Poaono June 3

No ka pomaikai o ka waihhona o ka Hale Kapiolani (Hale Hoohanu keiki)

 

            He 15 ka nui o na ano hana keaka Paele e kuupau ia mai ana me na himeni ano hou loa.  He poe akamai hoi ka poe nana e hana ana keia mau hana keaka.

            O David Nape ka mea nana e hookani ana na mea kani.

            E naue nui ae a na makamaka ma keia Keaka no ka pomaikai no o ko kakou lahui e hoi nei ma keia Home.

 

HOOLAHA PA AU@NUI

 

            E ike auanei na kanaka apau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau holoholona hele hewa 1 @ipi keiki (w) keokeo uleula ka hulu, kikokiko ke mama aku kikania ma ka huelo he umiumi oia ka aoao hema o ka auae hao kuni ano e hope akau, poahiahi ke nana aku keia kuni lio (k) ulaula 4 wawae eleele hao (LW) kuni hope akau, lio (w) keokeo ahinahina, paa na wawae i kapuai hao hao (EM) kuni hope hema.  O ka mea a mau mea nona keia mau holoholona e pono e kii koke mai o hala ka wa kupono e kuai kukala akea ia aku ke hiki aku i ka la 17 o Iuna, 1893 hora 12 awakea Poaono.

                                    D. Kaoao

                        Luna Pa Aupuni

may31-1w*

 

OLELO HOOLAHA

 

            E ike auani na kanaka a pau ma keia ke papa loa la aku nei na mea a pau aole e hele maluna o na aina o H@hikinu a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na manu Palehu.  Pikake a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o na mau aina nei.  A ma keia hoolaha ke ae aku nei maua e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia e ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ko maua Hale Kuai ma Wailuku.  Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula mo ka lawe ana i na Bipo Lio a mau Holoholona e ae, me ke noi mua ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Freitas e hono ala maluna o ka aina.

                                    A.ENOS & CO.

            Wailuku, Maui, Feb. 9 th . @S8

            feb9 3msw.