Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 771, 18 September 1893 — Ki ia o Niau me ka Pu Raifela a make loa e Aikulani kana kane. He hana weliweli a kekahi Mai Lepera kue Kanawai o ka Apana o Ewa. [ARTICLE]

Ki ia o Niau me ka Pu Raifela a make loa e Aikulani kana kane. He hana weliweli a kekahi Mai Lepera kue Kanawai o ka Apana o Ewa.

Ma na hora kakahiakānui o ka ' Poaono i hala, ua loaa niai la keahi lono ma ke Telepona mai mai i-Hale Hookoīokolo mai o Ewa mai kelii makai Uila Wanu mai o Ewa; e hoike mai i ke ki ana o [Aikulani i kana wahine a make loa ma ia po. E kauoha pu mai ana iio hoi e houna aku i mau kokua no ka hopu ana ia Aikulani, oiai aole ona ae e haawi pio mai malalo o ke Aupuni, me kona hooweliweli ana mai, aole e hele aku kekahi mea iua hale ala. Oka mea e hele aku ana i ua hale K e hopu ai iaia, ama kekahi ano e ae paha, e ki mai no oia i ka pu ia mea a mau mea. E noho ana oia maloko oua hale ala me ke kino make o kana wahine a hiki i kona manawa e make ai. Ma ke ahi&hi Poalima, ii a ike Kekahi poe la Aikulani e iho inai ana mai -uka mai me ka pu Raifela ma kona lima, a hoi loa aku la a ko laua__hftle, kahi hoi e noho ana kana wahine a me ka laua mau keiki. Mawaena oka hora S ame 9 oia ahiah', ua |lohe ia kekahi ke kani ana o kekahi pu. a ike ia aku la oia eku nui ana i ka puka me ka pu RaifelA e uahi ana no nia kona lima, i ka ike anao kckahi kanaka i keia hana welivveH a Aikulani, ua holo aku la oia a hai aku Li i kek'ahi Dōe no keia mōa. XJa nui ka makau ia o keia Aikulani, no ka mea |ua kaulana oia no kona pololei ma ke ki pu RaifeJa a pu panapana, Ua ike pu ia ho hoi elua ana pn panapana e kau ana ma konn aoao me ke kahei poka -pa Raifola e paa ana. Mahope īho o keia inanawa; ua lohe ka makuakane o Niau, a hele aku la eike maka i keia hana weliweli a Aikulani, i kona hiki ana aku ma ka hale o Aikulani e nobo ana, ua kipaku ia mai la oia me ke ki ia ana mai i ka pu a hala lihi waie ae la no Ua hoomau o Aikuiani i ke ki ana me ka pu panapaea a hiki wale īke ao ana. Ua hele loa aku la Ka makuakane o Niau e hoike i kehi makai AVond no keia hana. Ua heie mai kelii makai Wond a me na makai o Ewa m» keia wahi. ia lakou i hiki iku ai malaila, ua papa ia mai ko lakou hele an* aku no ka hale noho o Aikulani, e ke kani pinepine mai o ka pu panapaua. Nolaila ua Telei>o* na mai la oia i ka Halewai e h«ouna aku i mau kokua nona. V& hiki mai ke keikikane nui a Niau i ka Halewai a hoike mai la i ka make ana o kona makuahine me koua makemake e Haawi aku k» aupum i pahu kupapau w Niau. Ua holo aku ka Hope Ilamuku

Baraunu a me Kapena Waipa a me eha makai i hoolako pono ia me na poka a me na pu raifela ma ke kaa ahi kakahiakanui o ki. Poaono no Ewa. īa la':ou i hiki aku ai. ua hoike ia mai la ia Hope īlamuku j Baraunu ke kulana o keia kanaka | arae na mea a pau. Ua hele aku la lakou a kokoke i keia wahi, ia! manawa ua hoonohonoho liiliiia aku la na makai ma na wahi like ole, me ke kau-'ha aole e ki i ka lakou mau pu ī ka hale e noho ana o Aikulani a hiki ī «a manawa e ki mua ai o Waipa. Ua hele aku la o Waipa ma kekahi wahi e ike pono ia āku ai ka hale, i kona nana ana aku mai keia wahi aku; ike aku la oia i. kekahl mau wahi keiki liilii e noho ana ma ka lanai o ka hale, he keikikane & me ke kaikamahine, kokolo aku la oia maloko o ke kolu a hiki i kona kokoke loa ana aku i ka hale; ka* hea aku laioia i ua mau wahi keiki nei e hele mai, ua holo mai la laua a loaa o Wlaipa, ua hoi mai la oia a hui me Baraunu, kukaihola laua no ka hoouna ana i ke keikikane me kekahi palapala ia Aikul&ni, e haawi pio mai oia, ua kakau iho la o Waipa alhaawi aku la i keia keiki, ua lawe aku la keia keiki i keia

palapala i koua makukane ia Aikuiaaī, ua wehe mai la o Aikulani i ka puka a haawi aku la kana keiki i ka palapaia, ua heluheiu iho oia. a pane maila, aole oia e ae ana a, hiki i ka make hou ana o ekolu makai iaia, ia manawa pani- ino mai la oia i ka puka. Mahope iho o ka hoi ana mai o keia keik» a hoike i ka olelo a kona makuakane, ua hoomaka ke ki ana o na makai i ka hale, o kekahi o keia poe he 25 paha iwilei ka ma- | mao wale no mai ka hale mai, Ua hoomau ia| keia kipu ana i ka hale a hiki i fca hora 11 a.m.. mawaena 0 keia manawa e ki ia nei ka hal-i, ua hiki nku la o Hope Ilamuku Baraunu mahope o kekahi naanago, a pili aku laimalaila, i nui kupono e , nalo ai kona kino; e kokoke loa ana 1 ka hale. ! O Waipa he mau iwilei j wale no kona kaawaie mai ia Baraunu mai. Ua olelo mai la o j unu ia Waipa e hoao e komo maia- j lo o ka hale no ke kiekie he ehn ka*; puai uiai ka lepo ae a ka paoahele* Ua pane mai la o Waipa» he h*na naaupo loa. Mai lilo io no keia ha-1 na i hana naaupo mamuli o ka ike ia ana inahope iho, he papa huluhulu ka papahele o ua haie nei* ua hakahaka loa mamuli o ka hele ana o ka papa e hiki ai wale ia iho' j no ke kanaka e maalo ae ana malalo. 1 kaia manawa ua ike aku la o Waipa ke poo o Aikulani e maalo ae ana ma ka pukaaniani. ia mana* wa koke no. he ekoiu pu i ki ia raai mai loko mai }oa k hale, a he elua poka i lele ae ma kahi ne h«pal«a iniha wale no ke kaawale mai īa Baraunu aku. Ua ki koke ak»4« o Waipa he ekolu pu i ka pukaaoiani, ia manawa i oalowale aku ai

0 Aikulani. Ua kauoha ia aku la na makai e ae e ki papa mai ma keia pukaaniani, i wahi e loaa ai he manawa oo Hope Ilamuku Baraunu e emi hope aku ai, ua hooko ia mai keia kauoha, a peia i pakele ai o Baraunu. Ua fci papa hou īa mai la i wahi e pakele ai kekahi wahi koa i hoopau ia aupuni P. G. e pee ana mahope o ka pohaku. 1 ka hora 12 paha a oi iki, ua noi ia aku la ke keikikane nanau lawe mua ka palapala, e lawe hou i kona makuakane, ua hoole mai la keia keiki, oiai, ua makan ia-OHk O ka-, hi kaikamahine uuku nae ka mea li aa e lawei keia palaoala,£a;Ua haa-1 Iwi ia aku la iaia a lawe aku la oia. jlaia i hiki ai ma ka laeai o ka hale ua hoohalulu mai la kona makua kane me kona wawae. a kauoha j mai la i kana kaikamaliine e hookaawale mai ka hale mai. Ua hoi m\i la keia wahi kaikamahine a heike i keia mau mea imua o Baraunu ma Ua hoomaka hou ia aku la ke ki ia ana oka hale. Ua haalele aku la o Hope Ilamuku Baraunu, a holo mai la no kd Hale Hookolokolo o Ewa e telepona ai i mau kokua hou. —Ua hiki pu mai la o I Waipa mahope no ke kauoha ana mai i mau poka hou a u.e hoAkahi pukumahi liiliī. Ua kuka īho la ka Loio Kuhina

W. 0. Smith me ka Hoj»e PeresideIna Haki, a6 ka ho A »ona oia kuka ana, ua hoopuka ae la o Konela Sopa he leauoha o 20 koa o ka puali koa e noho nei maloko oka hale aupuni, malalo oke ala£ai ponoi jam a Kapena Zeigler. Ua kau aku |keia poe maluna o ke kaar-ahi o ka; |hora 1:45, no Manana, i kaukolo pu | ia aku e ka Loio Kuhina W. O. Kaj mika, G. C. Porter ame kekahi | poe kakau nuj>epa. | Ma ka hora 1:30, paha, o kekahi! Alii Makai o Ho!i koua inoa, u* haalele iho la oiai koiia wahi e pee ana mu.hope o kekaln ku.nu laau, a j ku kaawale aku hi oia iwaho; ia! manawa no i kani mai ai ekolu pu | | mai ka hale mai, a leie aela na po!ka me ke oeoe ma kahi e kj&oke |ana iaia. la manawa iki aku ai o

Holi elima pu uie ka hikiwawe loa, ma kahi o ka uahi i pua ir.ai ai. Mah«p» iho o keia ua hiki aku o Baraunu a me Waipa, .aole he pu i ki hou ia aku. Ua hoomia ia aku la ka hoahanau o Aikulam e Harauuu, e hele e nana i fca hale, ua hele ak u la oia a hiki, kikeke aku la. aol<» nae he pan« ia mai» wehe aku la oia ) ka puka a ike aku oia ua make o Aikulani,. e ana kona kino kupapau malunao, ; ke kino o kana wahine. Ua hoike mai la ua ua make o Aikulani, ua hele mua aku la o Waipa e nana i na he owio, 1 kona hiki ana aku ua oiaioka hoike, ua kab«a ia -mai )a o Eanunu ame na makai. O ka m Raifela at* i ki uai ai ua hilihili me V>» kcfo« a e waiho kokok»ana no ia mapeahi oko laua

kumo o a pahe» la i «I i fceia kanaka kekiaoa maii*ewa~ 1q 'poka iaai k6ia pa Tailei Wincbester mai, K heewala ka iiai ona poka t koe o p«w ana no ma kona kahei, a ua lawe i» ae ia © Wāīpa a hoo iho Ja oia maloko o kana kahef poka. E waiho ana malai!a< kekahi pahu me kaoaha poka o a me elaa pa ki maoo, a t|oe keia mau pu ki manu i loaa iaia, i na oia i hoohana mai, i na ua poino paha kekshi o lakou. I ka nana pono ia ana o kahi i ka ai o Aikulam, ua ike ia kekahi puka | nui mahope o"ke poo*o Aikulani, a ' o kona loio hoi ua lele liilii a punj | ka| paia o ka r»mi.' E kahe ana no { ke[ fcoko mai keia puka mai mahope | 0 «e:poo. : ; ;; Nellaila, ua manao ia oia puka ma> | o ke poo, mai ka pu mai no j ia a Hoh i ki mai ai i ka manawa { hope. He wahi okoa ae no kekahi 1 ku ke hui pu īa aku me ka puka ! i ma ke ami o ka wawae akau, ua | maloo nae ke koko oia poka, a ua I manao ia, ua ku mua oia i ke kakahiaka i ka manawa i hoomaka ia aku ai ke ki ana i ka hale. Ua pihu ka hale me ka pukapuka mai! na poka i ki ia aku, a e ahu mo* | j~kīiki ana na apana iaau | ka papahele. £ pumehana ana no ke kino o Aikulam i ka j*anawa i loaa aku ai, o kana wahine nae, ua koekoe a oolea. Ua loaa pu aku keia mau huaolelo i kakau ia ma ka paia o ka aiile penei: Ua make o Niau mamuli o ko Keonaona ame Niau powa a hiki i kua wanaao a pakeie oia. f oukou. - Jl\mes A. Kekua. July 9 1854 Ua ki au i ka pu no ko laua man aOino kokuaia e Kaona me Kauh;iikane. Aole wau e hanaino ina aole e powa laua ia'u a na uhaki i kuu pu. j 0 Niau he wahine maikai oiao kn nanaina me ka ili maila, a o Aik ilani hoi he kanaka pahaohao oia nona na makahiki he kanakolukuuamaiwa, niamuli o kona loaa aua i Ka mai ua emi mai konakino. Ho eUolu mauamana lima o kona lima aUau i ai ia « ka ksp«#a a hiki i k & pma mua o ka manamana lima. u i ko» kona manamana »ui a n>e k)i manamana mua, ua ano pelu m ai nae ka mna. O na manamana lima o kona lima hema ua pao lc« ii a hiki i ka pona mua. O kooa o»u mnnamana wawae ua pao 10%. O kona papalinaiaole i kau ia • ka n ai. ' '■ : --'a O keia aela ka mool«lo o keia hana w«llw*U» M na palapala «na |i kakau ta mamua okona makeana. . —I. — Ua hoopau ia ko Kelii do» ho Luna l«awe Nupepa ana no Ka I>co ma ka la' 1 o* Bept, a o Sam Kaauaana ana ke pani ma kona |iukalua. 4 I JOHN S. B^Hv