Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 902, 21 March 1894 — Ohumu Kipi i na Hawaii. HAIOLELO A Hon J. W. Daniel. Imua o Ka Aha Senate, o ka la 19 a me 20 o Feberuari, 1894. [ARTICLE]

Ohumu Kipi i na Hawaii.

HAIOLELO A Hon J. W. Daniel.

Imua o Ka Aha Senate, o ka la 19 a me 20 o Feberuari, 1894.

UA LOAA AKU IA PERESIDENA CLEVELANLr UA HAPAIiL ka Hoomalu a Amekika HuiPUIA, E KONA MUA AKU, AKA E HOOPAA IA NO NAE. E like me ka mea e īnanao ia aku, i ka wa koke a ka Aha Hooponopono Aupuni a Benj. Harrison i hai iā aku ai no na hana hoolele hauli a a Stivini ia wa koke ia aha i hoole ai i kekahi j?alona o na hana a kekahi mana nui a ko kakou Kuhina, a ua hoole loa hoi i ka mana piha o ka hoomalu aupuni ana i kukulu ia e ke Kuhina Stivini. ! L T a ike maopopo pono m\^a, o Peresidena Harrison a me J kona mau Kuhina i ke ano o ke Kumukanawai o keia aina a me na kaupalena ana malu - na o ka inana o kona Luna Hooko Nui a me kona mau Kuhina, e hiki ole ai ke ae ia, no kekahi wa pokole, ka manap ana he wahi mana hiki iki kekahi i kekahi luna haahaa oihana eivila ke hoohui mai i kekahi aina ia Amerika e like me keia i manaoia; e hiki hoi e like me ka mea i hanaia e kukulu i kekahi aupuni mana kaua ma o na aina e aku; % e hiki hoi ke hoohann aku i ka mana kiekie o kekahi alihikaua i lana - kilamake kaua ana; e hiki hoi ke haawi aku no ka manatfa i kēkahi mana okoa aku 1 ko kakou hai me ko kakou mau - ikaika kaua; e liiki hoi e like me ia i lianaia ai e lawe ae maluna ona na koikoi nui o ka rula-hoomalu kiai ana aku hoi mafuna o na ola a pau o na 90,000 kanaka maoli a me na mahhini e noho ala maluna o keia mau mokupuni niamao a me .na ; miliona o na waiwai i hoohm ia o na lahui o na aina e. He mea hookuomi maopopo lea Uoi ia mea i ka mea e noho Peresidena ana ina hoi kekahi mea hookahi i koa e ao aku ia ia e lawe ae ia kuleana mana leo-kahi, ka mana kiekie hookahi i kulea-

" h ; j?xui ka mea wale no i lanaki-[ jla ma ke kaua., — j Aka, me ia hoole ana itt> [nae hoi oPeresitlena Harrison, ēia hoi ua loaa aku no keia j hoomalu aupuni e ku mohaha ! ana i ka wa o kona hope aku i lilo ai lie Peresidena; a ua ! lilo hoi o ?eresi(lena Cleve|land ia wa, ma ka mana ana ! o ke kanawai. (kuikalii i ka- ; kau inoa ia e kona mua aku a 1 me na Komisina aihue aina I mai Hawaii aku) he Pereside-na-līoomalu o Hawaii, Aliliikaūa o ko kakou maupu- 1 " i ali kaua malaila, pu- ! ali lioi o ke Aupuni Noho Manawa i hoi me lakou; a oia ka mana | maluna ona ke koikoi e hiki ( ai i na aupuni e aku ke lioo-; launa pu aku ma kekahi hoo-: pii a ia aupuni e manao ai e; hoopii aku e pili ana i ka po-, no o keia poe l)hui o kekahi aina e ak:i/ j Aole hoi ma kekahi mana- ] wa mamua aku ma kamoolelo i o ko kakou aupuni kekahi; Peresi(Jena i hoonoheia ma kekahi kulana e like me ia. Aole hoi he wa i ike ia ai ko kakou hae i uwai ia aku 'imua e kekahi lima hookiekie o ke 1 kaihi mana; a aole hou aku | no 'hoi. ma ko'u hoomaōpopo ana iho, e hiki hou ana lioi kekahi ano hana pahaohao e like īne keia e hooko ia. Ua loaa aku hoi ia Pwenāena Cleveland, o keia aupuni Dole i ike'a ia, ke aupuni i ike ia aku e Pereside?ia Harriso7i, ua pio iho kona ike ia he aupuni e ia iho no, a ua hoolilo ia aku hoi iloko o ka mana aupuni o "Āmerica Hmpnia; He mea oiaio maoli, ualoaa aku hoi ia Peresidena Clev£lank, ua pau iho hoi .ka ike ana o ke Aupuni Noho Manawa o keia Pae Mokupuni i kona noho aupuni ana; a ina hoi kahi ike pokole ana a Peresidena Harrison ua haawi hooia ano wale aku hoi i wahi kulana nona mawaena o na aupuni o ke ao, ua emoole loa hoi kona kulana i hoopoloke kokē ia a i haalele ia mamuli no o kana mau hana e hoopāu, i ana i lona kulana aupuiH iho. | | Ua nipihi iho no hoi oia' i ko-1 na mau hoailona a me na ka- i hiko o kona mana, e like maoli iho no hoi me kona nele ana i na lako o ka mana aupuni nona iho. V — : Me ka nele i na aumokii kaua, na na moku kaua o Ameiika i kiai na awa ma ko kai; me ka nele i ka puali kaua, ua lawa ole loa i na wahi koa nolio manawa no na hana lawielawe a pale aka hoi, kuloko a kuwaho paha, a mamuli o ka hana koha pupille a Stivini, lokomaikai ki aku na koa o Amepika Huipuia, e hoolawa ■ * \ * >■. : ■

arr*.ka liele—a o na puali eompone ekolu nolio mauawa i , ii§h9.aa«ialo aku 4 ma]alo o ko kakou _hae v he hoolaha wsle ana no ia i ka nawaliwali a me ka haimalule maoli np o kekahi ano hookohukohu aupuni e moe pupuu ana malalo o ka welo aua a na Hoku a rae na hoailona o ka hae Amerika e imi maoli ana hoi i maluhia no ko lakou poe kanaka i hQO.r | lako ia me na lako kaua. Ua' hoil>e mai hoi na mana eivila \ aole he mea e ae hookahi wa"īe no līē~~tke > a inaīy)opo o ke ano nawaliwali. Ua liiki ole maoli n© ia ke hoolawa 1 ppiio i nā" 3ifaiigJ nan|i e kiai ke kulanakāuhale a e malama i na haleliu]taii. O ka hana aupuni wale no a lakou i hoohana ai oia wale iho la no nā walii liana maa mau i kona olq mai i na hooia ana mana, koe wale aku no ka m .ma pilia o ka hoomalu koa e kau ana maiuna iho o lakou. Ua lilo hoi 'o ka hae ? Amerika ka hoailona, ke Kuhina lioho o Amerika Huipuia, ke poo, a ua lilo lioi na mana kaua o Amerika, ma ka aina a ma ke kai, ka hoike ana i ka ikaika o ko kaleou mana iike'a ma Hawaii, a, ina palia no ka pono a no ka pono ole, ua i onou ia mai hoi maluna o ka j Peresidena o AmeHka Huipuia | ke kulana Luna Hooko Nui a | me Alihikaua Nui i ike'a — a ua ku iho' hoi o Amei-ika Huipuia iloko o a ka wawalo piha o kona hoailona lahui, kona mau moku kaua, kona i mau koa pualipu kaa-pu, kona i mau koa, ma kona ano maoli , \ i ike'a oia kfl mana alii aimoku i 0 ka Paeainii Hawaii. " - - ! .. ■>.-! ■ : ;■ Ua loaa hou akukoi i Jcā 'Pensidena o*kela kuijcahi avo e i wai- \ \. ho ia aku i ka Bemte e kom Mua, aia hoi e waiho ana no aole i hoohana ia. Ua hookau iho keia kuikahi 1 na haawe nui maluna o ka leliulehu kanaka o Amenka Huipuia. Ka aie lahui oka j Paeaina Hawaii, i huipuia mai| 1 na dala ku i ka hookaa a ka i poe w«iho aku ma ka \Vaiho-| na Hale Leta, ma keia kuika-1 hi ua lilo ae hoi maluna ke! anpuni o Amenka Huipuia,. maloko hoi o ka palena oekolu miliona dala„ Ua lawelawo ia aku'hoi ka Moiwahine o ka i Paeaina Hawaii, i koopaii ia | ao, oia o Liliuokalāni, ma ke j ano he kupa o ke kulana malama akahele loa in i ai oia lfe niea uku kuniau no leo kakou aiupuni ma ka haawina j>iha o $2<UK)O % mo ka haawina makahiki. o $20,000 110 kona wa ola. i kuleana ia maluna o kona ae ana e noho malalo o ka mana o ke aupuni o Amerika Hnipuia a me ka mana aupu/ii kuloko o ka , Paeaina. E Imawi ia hoi he

50,000 raa kē ano m&kww ike Kamaalli Ēaiulaiai mai ke aupuni Amerika aku malalo o na kumuiike. me ia ae la. I hoopiha hoi no keia a me Ikekahi mau kumu e ae e hookuu loa ia aku hoi ke kuokoa ,o ka Paeaina a e hoolilo loa ia hoi ka aina holookoa ia Ame;rika. Huipuia e 4ilo he apana jno ia aupuni. Ua hoomaopopo hou ia hoi e hana aku ka j Ahaolelo o Amerika īloko o \ jhookahi makahiki i na hana j kanawai e pili aku ana i Haeāina Hawaii i na kānawai | o Anfsrik& Huipuia e ana i ;i na dute a me auhau waiwai j |komo mai, na auhau ku.loko,; kalapa, a me, hookele moku,' ja o keia-mau Jpak;ana weliweli jo ke kopaa, mea o lilo aku jno hoi he liaawe «®iina o ko jkakou waihona. E ike aku no hoi kakou, mā keia mua koke iho okau olelo, |ua komo nui~mai ke kuleana hana kopaa iloko o keia haua, jaka hoi ua meha loa poe jma keia kumu, ma ka aoao e ana- e hoili aku he mau kumu okoa na kumu o ka hajna i kapaia he kipi hookahuli jaupuni. ! Aole i pau.