Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 942, 16 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Uu.ihiia e Mosa Manu no tI KA LEO Ka lua o ka Maknnikfeoe huakai me Kona wahi hra hele me Awini. Hiki houloia ma honiawe me Maui. Molokai, Oahu Kauai a me Lehua. Mai ninau kakou iaia, he noea Inno kupauaha oia ma na ano a pao, aia oia mamua loa maluna o kona waa aia no iak kona manao hui pu mai me kakou, no ka niea he maik&i ka pa ana ka makani mauka mai o ka aina; aohe ale nana e hoohikilele i ko ka kou mau manaj, nolaila, ke m<anao nui au ua hala ka uiokuouni o Oahu. a me he me» ala eia kakou mawaho pono o na mokupuni nona na Hono, Ia Awini i*o e kamaiiio nei, he ihea oiaio na kupono lea lakou mawaho ae o Kapaliokaholo ma Lanai. Oka pali keia i hana ia ai i ke mele: 0 ka ihu no ia a Lanai E īke 1 ka pohu iai o Kaholo Ilaiia makou i luana ai Ka ua me>> nui a he malie. Aole no i liuliu iho ua KaaponO ae )a lakou nei mawaena o ke kowa oLanai me Kahoolawe. a ua holo like na was a pau a hoolana īa hanaiua po mawaho o ka iae o Hekili ma Olowalu, ua paa pono ke kai i na waa o Kauai, mai Launiupoko a hiki ma Ukumehame, u* kau ka weli c ko laila poe kamaaiia i ka % ike ana mai i ka nui o na ihoiho kukui e a aua,maiuoa o na wna a ke ike ia mai la e ka poe lawaia o

Kanai a tue Lele, [o Lahaina hoi ka inoa hou i keia w«j]» I keia manawa a n:. waa e hoolai uialie nei mai o a o. ua hai ae ia o Makanikeoe i kana o!e!o; aoie e pae kekahi mta mauka īa po a hiki j ke ao a:ui, ao!e no hoi e kauiaiho kekahi uiea o kai aku nei ke ninau ia mai. a ua ae ia kona leo. Ma ia po 110 ua hala aku la ua k..maeu nei mauka, a ua hele pololti aku oi.i a hiki 1 ka hale o na I

| makua pcn*)i o Liheu e noho mai I aiw tue na manao o ka pihoihei j no kei owela o ke ahi ma k« kai a ia Makanikeoe 1 hiki aku ai malaila ua loli ae la kona mau helehelena e like me ka ui nohea Gia aina LihaU a oia ka kona makuakan® Puukilea i pane ae ai i kana wahin» Punahoa Auhea oe e kuu w&hme ? Heaha, wahJ ana i pane mai ai. Hu mai la ka hoi ko'a aloha no ka kaua kamalei. Jike loa no kona j mau helehelena a nau me keia ka- ! naka maikai e noho nei, <ua okoa no a e ao. o ko ia nei kane ana hor; joia ka Puukilea oleio i kana wahine ! a hiolo iho la ko laua mau waimaka, a no keia mea. ua lohe ponp mai la o Makanikeoe 1 keia maa oielo a Puukilea me kana wahine, a oia kana 1 pane ae ai ia iaua. O ka n>ea a olua e oielo nei i keia mannwa auhea oia ? O ka maua kaikam»hine ponoi o Lihau. ua nalowale oia a hikii keu po. • Oia ka na makua i hai mai ai imna o ka malihini» a no keia olelp uahni aku la o Makanikeoe i ka ! mea oiaio īmua o Puukika me ka- ! na wa>>ine. O ka mea a olua e kamaiiio mai nei ia'u no ka o.lua kainalei aloha i nulowaie mai ia olua aku na makua ano, e huli mai a hoolohe i ka'u i mea e hoike aku nei imua o ohu.. , . I : ; ■■■ j Oka inea e oielo u nei me olua | oia ka mea nana i lawe iaia mailuI na mai o kela welelau pali e ku mai la iiuna o kela kuahiwi, he eono ka nui ona poe a'u i lawe ai ma ka'ū huakai mua me Ko'u kaikuahine a oka hiku ka olua kaikainahine, hui pu me ke keiki kaili la oLehua a oia hookahi ka oi iloko oia huakai a o kona kaikuahine kel% i tai me na makua me ka ohana, me na poe kaukaualii, me na makaainana a me ko Waianae. Oahu mai nef poe. ka mea nona kela mau manowaa e lana mai la i ke kai me n4 ihoiho kukui e a mai la, nolaila, e liuliu ia olua iho ine ko olua. poe a olua i ai e hele pu me a'u mateia huakai ohohia nui, no ka ike ana

1 < aku i na inaka nloha nie na hiohio- : na o ka oukou mau aia lakou a pau: me ke kulana ihikapu i»«ua o ke alo uhi ponoi o kuu kaikuahiiie Laukaieie nie ke anoano eeh;a nui.ia he niea hoi !a na olua na »>mkua pono; e lele oie ae ai ko oiua oiii n*e na niauau pono ole. ua uialama ole iu ka maluhia o kona oiwi nar:i v a kiUkila maoii no iioi,a he inoa auanei kona e o luau ana i ma ka uni o Maui aei -oie e

poina ia hanauna alf« a hiki i ko | kakou henha ka oiua pane ia*u ? i I ka pau ana o klia mau olelo a Makanlkeoe, aia hqi ua pih-\ loa ia ua mau makua nei i na manao hauoli nui i ka loae pon<» anra i na olelo a uau e piii i ka laua kamalei aloh A mamuli o k<9<kua ano kulana he mau kaukauaii no Oiowalu me Ūkumehame malalo aku o Hono--7--;: ■': P/ ■; :■: ■ ; ; ;p; t* =] r :. % ; ■:: kawailani ke 'ii'i 'nui nona ka mokupuni o Mrt<ti, na pahola ae la i ko j laua mau leo i>< j o malnna o na | makaainaria f» mai o a o. A ua ike ia alsu ia ka weli o ke ahi o na hale » j?aue hulil; mai ana | a ua malamalaqota o uka o ka aina ! a hui pu me ko kai malamalama i na ihoiho kukui, ua ahuwale ! ke alo o na awawa ene na paii oia kua-! hiwi. a me he uaea la* aia no ka ui nohea oia kuahiwi e noho mai ana. aole ī wehe 16« ke aiaula o ke ka- I kahiakanui, aia hoi.ua nui ka eleu | me ka awiwi o na kanaka ma' ka | homo'a ana i na mea i manaoia, e hke no me ka x>ea ro|ta mau i na kanaka o ke au kahiko, aia hoi, ua akoakoa eiai la na kanaka a naui me na mea ai i hoomo'a ia imua o Puukilea me kana wahine ua paui

ia e na makaainana ia wanao mai Kalaeohekili ma ke one a hiki i fca Laeiliili ma Ukumehame. M« ia kakahiakanui, ua kii ia aku la ke kaikamahinealii kiekie o Kauai ka poe alii a pau malaio mai Ona e pae iuka e al i ka lokoroaikaj oia mau alii, a na hookoia ka laua oielo kanoha,I ka pae auajaku i ke one maka 0 ua ui nei o Kauai, ua pa-e koke niai la na leo ohohia nui o na 'Hi o : uka. He mai', ame he mea la e i mai ana keia mau ialani mele a Wahineomao ia Hiiaka* Liuiiu aloha ia'u ka uka o Koholalele Ka nahele kouio mauka o Kapapala E komo maloko e hanai ai—a hewa ae ka waha £ia no ka uko la o ka leo—e I keia pae ana aku la o «a ui nei uo nka, ua apo ia mai la oia me ke aloha e na kamaaina alii o uka me ka hanohaūo nui ms ka hakalia ole o na manao, ua ia mai la na tnea ai a nan imua o na malihini. a ke lawo ia ala ka hapa nui ona mea ai a pau i kai no na makaainana a pau o Kauai mai'aia 1 keia manaw*, ka mahaloia o ka ui o Kauai no ka nohea o na hiona e ko uka poe