Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 950, 28 May 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Un.ihiia e Mose Manu vo 11 KA LJJO.° Ka lealea hope loa a na kaikamahiue o Kauai me ke kaikamahine aiii Kalehuamakanoe Haule oia me Hiilawe. Kona naauauwa ana i ke aloha a hiki i kona makeana. Lilo o Kaulaaihawane malalo o ka Laukaieie milamr ana me Makanikeoe. E like me ka manao o Laukaieie. A liu wale hoi ko ianei noho ana ua panee ia mai la na mea ai a pau malalo o na lawelawe ana a Mnoheiaia ine Kai lohia na hueu o Maunaloa. Mahope iho o ka ai ana, ua onioni ae la na manao a pau o ua kaikam:thine ]a oKauai me ko AVaipio mau kaikanuhine e hele i ka auau kai mākai o Ahaula.

Ma ke-ia hoolala ana no ka auau kai. ua konio aku la o Hiilawe me Kaa ia, a ia lakou i hikiaku ai malaila ( Ahauia). he mea mau no ka poe kahiko ka malama ann i ka papa heenalu, aua lawa litce na poe e pau i ka pnpaheenalu. Ika au ana ona mea a pau a hiki ma kulnna heenalu, ua lilo ka pae ana o ka nalu mua la Kalehuamakanoe meKaohaiala. A ia laua i pae aku ai, ua nui ka uwauwa ia e ko uka mai poe, e like no hoi me ko ano o ia hana lealea o ke au kalilko. No Hiilawe hoi me Pu.mkanioe eia no laua ke lana nei-wa kulana heenalu, no ke kali ana i nalu no la'ia e nae ai. A ia laua no hoi e lana ana, aia hoi. ua hoea hou mai la ka ui nohea o Kauai ma no laua ne: wahi e I.ina nei.

laia i lnki i.ku ;ii lu.ihnla. ur. pan>akulaoia i ka huaoielo o ka niaileai i ka i ana akv;: Auin\a oe e ko umkou kaikunane kaiK 1 , eia ka papa la i ke kaikamah no o Kauai, ka mea nona ka n:.iu o Kalehuawehe, h ilaila oe ia īke iho i ku hana o nei mea he heenalu i

he hana hooheno wuluwalu »':• no laila. eia ka papa i kokuahine, nole ou mea nana e olelo mai; no ka mea, na makou oe a mau loa. I ka pau ana o keia mau olelo a ua ui nohea iiei, ua au aku la b Hiilawe a kau pu raa ka papa hookahi. oiai, he eiakaukan loa o H iilawe tua ia hana lealea, la laua e lana nei, ua ku palua mai la aa nalu me ka halehalo nui; a oia ka ua nohea la i pane iho ai i kona ho:t heenalu, ]īl paa oe īka papa nie !:ou īkaika o hemo oe mai a'u ?ku a luiiiihimi īa oe e ka nalu a pilikia oh, I kft pau ana o kei.T mau olelo ua hoomaka laua e pae, ma ia pae ana o laua, ua haawi mua iho la o Kaiehuamakanoe i ka hoolaa ana i kona ihu ia Hiilawe. Ma ia honi ana o ua nohea nei 0 Kauai noe Hiila. ka hoomaka ana o na iiui e mahope aku, a ua kapa ia ka inoa o ia wahi nalu o Huia e oiii ala me Ahaula makai pono o Pakaalana ma Waipio. Ma keia pae ana o ua ioau nohea nei, ua pae mai la na poe a pau mahope o laua, aua hoomau \» ka heenalu ana a hilii wale i k;i aui ana o ka la.

Ma keia hoomau ia ana o ka heenalu, ke hele wnle ala ua mau ui nei a'kuhe ka ili i ke kai, a ke kuwiii mau la ua mau ui nei. Ma keia inau hana a laua, aia ke īke \val« ia mai 'a e na poe heenalu, a ua komo mai la na manao hoohuoi no na mea a pau. Oia inau hana nae a pau iia ahuwale loa laua ia Makanikeoe, oiai ole oia malaila ia maiiawa, aia no oia mauka o ko Laukaaieie uūia wahi e noho ana. E like np uie kona ano mau he kiu ahailono mawiena n ko lakou noho ana, aka, ua hiki no nae i kona mana īke ke kilohi ma na wahi a pau o Hawaii a uie na wahi uiamao a pau. Ma ia ike ana nae ana, aole oia 1 puai ae kona manao a lilo i mea nana e kainailio wale aku ai, aka ua uumi malie oi i a li>ki i k -h.», ike maka ana. M:\hope iho o ka [)°.u ana o k;v leaie.i heehalu . u.i lu.i ak» !;t ua n«.iu vii hooheno jei c;> hale me ko lakou poe a )»au n>a la noliu ana, ua papa waiii leo iho la ua m nohea-nei e like me ko lav;i niau manao e liakukoi ana iloko o ko lnua tnaU puuw?»i, a e hookoia hoi e hke me ka luua i iini nui āi» A uwila hou aki\