Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 17, 5 May 1896 — Page 1

Page PDF (861.96 KB)

This text was transcribed by:  Dion'e Tomaselli
This work is dedicated to:  To all who teach the lore of our Hawaiian, Polynesian culture and the "Hula" to all generations. We must remain to keep our culture alive "lmua na oiwi a Hawaii"!

 

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke 1.                        Honolulu,  Mei 5, 1896,                      Helu @

 

He Moolelo Hoonanea.

 

___________NO___________

 

EVALINA,

___________KE___________

 

Kukui Kila o Dubelina.

__________A ME_________

 

HAROLANA,

 

A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI.

 

(Hooheno ia o Ka Leo)

 

Nani ka maeele o ka iwihilo, kona hoomanao ana ae ke hookokoke loa mai la ka manawa e hookaawale ia aku ai kana hanai mai iaia aku.

I ka mao ana ae o ke aloha o ka makua ma ke keiki, ua hoi aku la laua no ko laua mau rumi like ole.

I ko Evalina komo ana aku maloko o ko laua rumi moe, aia hoi kana aloha, ua la ae oia mai kona hiamao ana, a e kulou ana hoi kona poo ilalo, me he mae la, aia kekahi mea ano e iloko o kona houpo kahi i kapalili ai.

A oia hoi ka Evalaina i apo iho ai maluna o koma a-i, a lele iho la honi i ka mae a kona puuwai i aloha ai, a oia kana i ninau iho ai, me ka i ana iho:

E aha ana oe e ka mea a kuu kino i aloha ai, ua loaa ai anei kekahi mea nana i hoopilikia i kou noonoo, mamuli o ko’u haalele ana aku ia oe e noho hookahi iloko nei o ko kaua rumi moe.

A oia hoi ka wa i ea ae ko harolana poo iluna, oiai na manao hakukoi o ke aloha makua e aaki paa la iloko o kona umauma ia mau minute.

Pane mai la oia i kana aloha me keia mau huaolelo e hooniua ana i ka puuwai, ka iana mai:

Ua hala ae nei he mau la loihi o ko’u kaawale ana mai lo’u mau makua mai, ua alo

mai hoi iloko o ke ehuehu o na poini he nui mahope ou e ka mea a kuu puuwai i aloha ai.

Ua ai iho au me ka ono o kuu puu i na hua ai makamae o luna o kau kihapai laa, ka mea hoi aole i komo ia mai e kekahi lima palauolelo a hahaki ae i na hua e papala memele ana maluna o kou kumu.

Ano, e hoike aku au imua ou e kuu aloha i kekahi hihio pahaohao, i halawai mai me a’u, oiai au, ua ala ko’u hiamoe, a e pili ana no mae ko’u mau maka.

Oia hoi, ua ike aku laau he elua mau manu e kau ana maluna o kekahi kumu laau, a o ko laua mau hulu, he oi aku ka nani mamua o ka hulu o na manu a pau a’u i ike ai ma keia ilihonua.

Ike aku la au i ka manu kane i kona lele ana a keewale mai ka lala mua a laua i kai ai me ka manu wahine, me kona haliu mai o kona mau onohi maka poniponi ma kahi ana i haalele mua ai.

Mahope iho o kona nana ana, ua lele aku la oia i ka hihipea o na laau loloa e ku pohai mai ana, a nalowale aku la.

No kona nalo ana aku mai ko’u mau maka aku, ua nana pono aku la anu ma kahi a ka manu wahine e kau ana, a ike aku la au me kona nuku he hua no kekahi manu Okalika.

I kona wa i kiko iho ai me kona nuku wini oi i ka iwi o waho, ike aku la au i ka puka ana mai o kekahi keiki manu, e aahu ana maluna o kona kino na hulu i like me ka wai hooluu o ke anuenue, a me he mea la, iloko o kela manawa, me he mau paka ua la kekahi e kipehi ia ana maluna o kona mau hulu makamae e hoopuni ia la e ka Uakoko.

 

Eia mai o Evalina, ka ui o ka waonahele, a me Gurenea ke kaikamahine hookananuha. Ono ka pii.

 

BEDERA,

 

Ke keikialii o Peresia:

 

----------------ME--------------

 

GURANEA,

 

Ke Kaikamahinealii o Sumatera.

 

Ka Nohoalii o ke Keikialii Opio i

kukulu ia maluna iho o ka ikaika

o Hookahi-haneri Wahine;

Ka Olelo Hookahi i uhaki ia mamalu

o ke Aloha Wahine.

___

 

“Nolaila, e ka wahine a’u i aloha nui ai,” wahi a Bedera e hoomau ana i kana kamailio ana. “Ua hoopau au i na hakuikui ana a ko’u puuwai no na manao mua a’u i hoopuka ai i kinihi e lilo i kanawai paa no’u, mamuli o ko’u ikemaka ia oe e ka wahine. Ua hooko ia ko’u makemake e loaa ka nohoalii o Peresia nei, ma o ka makaukau ana iloko o kou opu e hoopuka mai i kekahi nua lahuikanaka. Nolaila, mai keia la aku, e hoomau ia ko kaua aloha like mai keia la aku opau hua e puka mai ai no ka hooilina o ko’u nohoalii.”

Ua hooko ia keia mau olelo a ka maoi Belera a hiki i ka manawa i hanau mai ai ka moiwahine i kekahi kaikamahine ui opio, a kona mau helehelna i hoike maopopo mai, o ka maka kanaka e ike lihi ana i kona mau papalina e komo koke no ia iloko o kona puuwai ke aloha poina ole, me ka hoomanao mau i na wa a pau o kona ola ana. Pila ka moi me ka moiwahine i hipuu paa ia ai iloko oia haawina o ko aloha keiki, a hiki i ka wa a kekahi manao diabolo i alakai ia ai kona mau makua e komo iloko o ke kehihewa, oia iho la ka manawa hookaawale i ka laua keiki iloko o keia mau la iho.

---

Haulehia ka a makaalii a Perasia malalo o ke kuhihewa.

 

Oiai iloko o kekahi mau makahiki o ke kau makalii mahope iho o kekahi hoomakaukau ana no ka hele makaikai ana no ka uhai holoholopa iloko o na apana aina kuloko o Abia akau, na hoomaka aku la e hala ma kona mau ukali ponoi o ke aloalii, malalo o ke ano huakai hele i maa i na poe kanaka uhai holoholona, a he mea hiki ole i kekahi poe malihini ke ike a hoomaopopo mai i kona kulana i kela manawa, ina e haawi ana lakou ma kekahi mau wahi o ka aina he alo a he alo.

Ua hele aku la ka moi me kona mau hoa ukali no loko e ka aina laula, e pii ana malu na o na kuahiwi a komo iloko o kekahi mau kui nakauhale nui o ka aoao akau. Ua hoomau ia keia kaahele ana no kekahi mau la loihi a hiki i ko lakoi kokoke ana i na palena waho e kaupale ana ia Arabia me mokuaina akau, ua hiki aku la ka moi me kona mau ukali i kekahi kauhale pili kahakai o na poe kanaka lawaia, nolaila, mamuli o ke ano puuluulu a akoakoa piha ana o ka heluna kanaka oia mau kauhale me kakahi hale nani, ua hoomaopopo iho la ka moi aia paha he anaina kamahao o kekahi hana e hoolala ia ana e lakou, nolaila. O like me ke ano mau o kai moi, o ka makemake ike a hoomaopopo i ke ano o ka lakou akoakoa i kahi hookahi, malia paha he mau halawai o ka ohumu kipi i ke aupuni e like me ke ano mau o na alii hanau e ae o ka aina, na keia aku ia ka moi a halawai me kekahi mau kanaka i puka mai keia hale mai, a pane aku la i keia mau huaolelo:

 

O ka poe makemake ana i mau Buke Lapaau Hawaii e hoouna mai i na Kauoha ia Kakou.

 

 

 

This sixth page is dedicated to all who teach the love of our Hawaiian, Polynesian Culture and the “Hula” to all generations. We must remain to keep our culture alive. “ IMUA NA OIWI O HAWAII” By: Ms. Dion’e Kaeo-Tomaselli