Ka Lei Momi, Volume I, Number 5, 27 June 1893 — Page 2

Page PDF (418.51 KB)

This text was transcribed by:  Sela
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEI MOMI

____________________

 

PO@@EA,           IUNE 27, 1@@3

________________________________________________________________________

 

KOMISINA BLOUNT.

_________

 

            Aole paha i poina iki i ka lahui na hoomanao ana no Mr. Mount, ke Komisina a ka Pereidena Kalivalana i hoouna mai ai i Hawaii nei no ka huli a nie-niele pono ana i na mea e pilli ana i kela hookuli aupani kaulana o Ianuari 17, 1893. Eia oia ke liliu a ke lalelale nei no ka hulu hoi ana aku no kona @ina hanau; a heaha la kau makana e Hawaii i ka mea nana i huki hou ae @ ka hae aloha ou.

            Ua loihi ua la o kona noho pu ana me oe, ua halalo pono ia kou mau wahi poopoo, ua noii pono ia ke ano a me ke kulana o@ e ke kanaka Hawaii, a maluna ae o na mea a pau, me he mea la he hoaioha o@aio keia nou e Hawaii. He oluolu maikai ke ku-kakuka pu ana me ia. Ke ku nei kekahi o kaua mau hana i mea hoomanao na kakou mahope nei oiai oia e huli hoi ana no kona aina.

            Oiai oia e huli hoi aku ana, e lawe pu aku ana oia i kana ho-ike oiha e pili ana i kana hana iwaena o kakou nei no ka waiho ana aku imua o ka Ahaolelo Kuikawa e kahea ia aku ana. Aia maluna ona na hilinai ana no ka mea e pili ana i ja hoihoi hou@ia ae o ka Moiwahine a me ka ole, e like me ka ka lahui e upa aku nei o ka hiki mai o ia manawa e welo hou ai o kela hae kalaunu maluna o Ahiolani Hale.

            E kau aku ana oia ma ka mokuahi o ka la 19 ae nei o lulai a huli hei aku no Amerika Huipuia. A o ka pau ana paha ia o kona ike hou ia ana ma kou mau kapakai aloha e Hawaii. Nolaila, ke pahola aku nei KA LEI MOMI i na hoomaikai ana nona a me kauawahine, me ka nonoi pu ana aku i ka lokomaikai o na laui e malama a kiau aloha ia lana a hiki i ko laua pae maa-lahi a@a ma ka Ipuka Gula o Kaleponi.

            _______________________

 

            Na Nupepa.

          _______             

 

            He 18,714 ka nui o na nupepa i hoopukaia ma Amerika Huipuia i ka makahiki i hala. Mailoko o kaia huina. he 1759 mau nupepa puka ia. Nui kela huina.

            O na nupepa "Sidney G@zette" a me ka "New South Wale@ Advertiser" napepa maa loa i hoo kumuu@a ma Auseterelia i ka ma-kahiki 18@@.

            Eia ke pa'i ia nei ,a Ausetaria-Hunegari he lehulehu wale i na nupepa iloko o 15 mau olelo lah@@ like ola.

            I ka 1815 ka hoopuku mua loa ia ana@o kekahi nupepa ma Europa nona ke inoa "Post Zeitung" ma Frankfort.

            Ua kokoe e piha ka elima tausani ka nui o na nupepa puka la e pa'i ia nei a puni ka honua. He hap@@@a like o ia huma ke pa'i ia nei ma ka olelo Enelani, a o ka olelo Geremania mai, ala-ila, o na olelo Farani. Sepania a me Italia.

            Aia ma Ainahou, ma kela wahi mokupuni ma ka akau loa; ke pa'i ia nei malaila he umikuma-malua mau nupepa; he umi nupepa puka la, a he elua mau nupepa buke. Ma Kopenahegana e pa'i ai na nupepa elua a ma ka mokupuni iho no ke koena iho.

            O ua nupepa kalaiaina kieki@ @ ka waiwai iloko o na makahil@ i hala, oia no ka Manawa @ Madana, he $25,000,000 a o@ aku, O ka loaa hoi o ka nupepea Le Petit@ o Farani aia maluna aku o ka $600,000. O ka@ Standard o Ladana, he $10,000,000. O ka@ Nuhou, he $6,500,000. O ka Telegarapa, he $6,00,000. Nui ka waiwai.

______________________

 

AINA MAMAO.

___________

 

Hoohaunaale ma Hunegalie.

            READIND. Pa., Iune 11 ----He kanakolu ka nui o na poe limahana i haalele aku i ka lakou mau hana a komo pa aku la iloko o na hana hoohaunaele kip@ Ua hoounaia aku he puaho na makai me hookahi Kakiana no ka .ho'omalu ana ia kakou, aka. ua ulu koke aela he hakaka a ua make he elua mau mea ma o ka noha ana o ke p@o. He umi-kumamaha ka nui o na poe i paa ma ka halepaahao, a he ewalu aku paha i koe e hopuhopu ia aku ana. he nui ma poe i eha ma ka hoonou ia ana mai i ka pohaku e na poe kipi.

Aole i hoolelo ia ua Koa i ka Aina.

            MANA@UA, Niearagua, Iune 14. ----Ua hoike ae ke Kuhina Noho Amerika Baker a me Senora Castelle. ko Niearagua Kuhina Kaua, i keia la, aele he oiaio o na lono e pili a@a i ka hoolele ia ana o na koa marina mai ka mokukaua A@lan@@ mai ma Grey-towa no ka h@@@alu ana i na kupa Amerika malaila@ Oia mau leno aohe @ia@.

 

M@ke i ke Krela.

 

            LAPANA Inue 11 ----Ke h@l@@ muku nei ka pahela ana a ka maku ma Cre@e, Farani. Pela no h@ ma ka aoao hema l@a @o Farani ma Alai@. Aia pu no hoi ma A@ahia kekahi iloko o ke kulanakauhale o Meka. Ua ika-ika loa ka @ake ma keia mau waki ma ka@ holapu ana la a ke Korela.

 

Paa ka Ha a Hoomaamaa Kopaa.

            B@RUKE@NA, Nu Ioka, Iune 14 ----O ka hale hoomaemae kopaa o Havermeyers ma Williamsburg, ua pau ka hana ana i keia la. Ua loaa mai keia ulia ma o ka haalele ana o na poe puhi ahi he 72 a me 30 mau kanaka hana e ae. O ke kumu o ko lakou hana ana pela, mamuli no ia o ka ae ole ana o ka haku hana e hoemi mai i na hora hana o ka la mai ka 12 hora a i ka eiwa hora. He pilikia nui keia i loaa i kela hale hoomaemae kopaa.

 

Ko Bisimaka Manao.

            BERELINA, Iune 11.----Ua hoike ae ke Keikialii Bisimaka i kona manao kokua i ka hoomahuahua ia ana ona ikaika hoomalu no ka emepire o Geremania. Ua olelo ae oia o ka hoonui ana ae @ na pualikoa oia ka mea i mak@make @a, a o kanai manao ai oia ne na puali pukaa. Ma kana olelo oia ka puali nana e nohoalii na kahua kaua o keia mua aku. A ua makemake o Geremania e lawelawe i kekali keehina e hooholomua ai ia hana.

 

Papa Loa Ia.

            HAMEBUGA, Iune 14---Ua kauoha ia aku ka oihana makai aole e ae i na limahana e komo mai Rusia mai iloko nei i ka aina. Ua papa loa ia ka hoolele ana mai na mokuahi ma@ a pela no hoi me ka hele ana mauka o ka aina.

 

Kela a me K@i@.

            O ka hihia o Thomas S@ Clai@ Han@ Hanson a me Herman Spari. ua hookolokolo ia mai nei ma Kapalakiko, no ko lakou pe-pehi ana i ka malamamoku M. Fitegarada o ka moku Hesper.

            Ua hiki aku i ka $10,000 ka nui o ka waiwai o @R. J. Greighton i make, a na ko@a mau hoolilina e hoonua aku.

___________________________

 

Na Hunahuna Momu.

_________

 

            He 68,3@@ ka nui o na @ile uwea telegarapa o Geremania.

            O ka lilo no ka hana ana i mau paa lole piha no na lala o ka Aha Kuhina @ E@@laa@ he $600.

            Mailoko mai @ @@@ m@u k@uhale ma Ma@eka@@a, @@ @@ o lakou a@@@ he n@h@ia @ na k@uka lapaau.

            Ke hooli@@ @@ ke aupuni o Geremania ia $@0,000,000 i ke@a a me keia makahiki ne ka @@oa@u ana i na laau a me ka hoo-@@aem@@ ana.

            O ka mea maa mau iwaena o ka poe Hinedu oia no ko lakou hookaawale ana i hookahi la o ka he@edoma i manawa piliwai-wai no lakou. A ua kapaia kela lao ka Lao na Dublo. Aia ma Orlando, Felorida, kekalii wahi keiki opio @ @@ @@ kalai@a i kekahi kaa waiu @@ kona kau no ilona o ke kaa @@ hihehi wawae. Mahepe aku @@ o ke kaa waiu e holo ai me @@ kaa hehihehi wawae, me ka @@ ana i na kaula kaohi o na @@ huki kaa

            O ka awe@ke o ke ola o na @@ kapili moku o Amerika he @@@ kamamawalu makahiki. @loa @@ Hawaii nei aia maluna aka pah@

            Ke lulu nei na haole o Ro@@ Ailana i dala no ke kukulu ana i kia hoomanao ho kekahi o  @@ ahi Hikini. O Masota ka in@@

            Ua oleioia o Lui Ba@@gada o Parisa ka aihua kiekie ioa i p@@ i ka hopuia. No ka mea, na hiki oia ke hana i kana hana lapuwalw me ka palanehe loa me ka ike ole ia. Ano kohu akua aku la paha o ka luaahi.

            I kekahi keikie hoolelo lupe aua ma ke awakea o kekahi la ma Springfield. Ohio, @a hoopaa iho la oia i kekahi ipukukui malalo ae o ka lupe a hoolela ak@ la. Mahope iho ua moku ae la ke kaula a haupe iho la ka lupe iluna pono o kekahi hale a pau iho la ke pili i ka a ia o ke ah@ o kela ipukukui:

            O ka inoa Paemoku o Hawaii he inoa Enelani kela. Na Ka-pena Kuke i hea i kela inoa mamuli o ka inoa Haku Sandwich, Adimarala o na aumeku kaua  @ Beritania.

__________________

 

            Ap@p kakahiaka e ku mai @ ka mokuahi Kalaudine @ m@@ Hawaii me Maui mai.

            Ke manao  ia aku nei. e k@ mai anan ka mokuahi Belg@@ keia la mai ka Hema mai.

            Ua hala aku ke Kauka lapa@@ Gote no Kalaupapa ma ka Mokolii o ke ahiahi nei. no ka na@a i ke kulana o na ma'i lepera ana e hoomaka nei e lawelawe ma ia kaima.

            @a lawe aku ua mokuahi Hawa@. Waialeale a me Iwalani @@@mei n@ kekahi mau mahiko ia 770 mau @mahana lapaua. A he 600 aka maluna @ na mekuai Maluiani. Likelike me M@k@hala i keia la. O ka 400 i@o i ko@  maluna o ke Kalaudino o ka Poalima iho.

            Ma ka noho ana o ka A@a K@@@nei@ e noonoo i ke kumu i make ai o mr. Me@a@@hy, kela haole i kipu ai iaia iho i ke awakea Sabata nei, ua @ooholo lakou inehinei, ' ua make kela haole mamuli o kona kaawe ana iaia iho. He mau pane ano kikoola wale no ka ka wahine i  kona wa i ninau ia aku ai no ke kumu i loaa mai ai o keia uha. Me he mea le, ua hoolalao paha i ke kula o Mailehuna, @a ike aku la i ka mea maikai a hai.