Ka Makaainana, Volume I, Number 2, 8 January 1894 — Page 6

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IANUARI 8, 1894.

NA PALAPALA.

[Aole o makou makemake e lawe i ke
koikoi o na hala a me na hewa no na manao
i hoopukaia malalo o keia poo, aka,
maluna no o na poe nana i kakau mai.]

He Hana Aloha Ole.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
          Ma ke ahiahi o ka la 25 o Dekemaba i hala, o ka hora 9 paha ia, ua kii aku o Mrs. Nakai i kana kane mare ia Paulo i ko Mrs. Pohakunui hale, oia no hoi ka hale i hopu mua ia ai o keia Paulo no ka hewa moekolohe me Mrs Kina a kopiia ai me na pohaku he $89.80. I ko Nakai koi ana aku i ke kane e hoi, ua hoi mai laua a mawaho o ka pa a ia wa i pane aku ai o Paulo, "heaha kau o ka imi ana mai nei ia'u ? Ahu ke pilo." O kona hookau aku la no ia i kona mau lima kakauha maluna o ka wahine me ka hoopuka pu aku i na olelo a ke aloha ole.
          A ia laua i hiki aku ai i ka hale, ua nui ka paio hahana ana, a na keia nahesa na olelo ino ku i ka lapuwale. Eia ka wahine ke noho nei me na keiki, na hai e malama i kona ola a me na keiki. O ke kapa komo o ka wahine he ku i ka hoomainoino a ku no hoi i ke aloha ke nana aku. He hana aloha ole loa keia a Paulo i hana ai i kana wahine, a ua lilo i enemi nona, a o Pohakunui a me Kina na wahine i lilo i mau hoaloha a hoa kuka nona.
          Aloha Hape Nu Ia oe, e Mr. Lunahooponopono.
          HOIKE I KA POLOLEI.
            Puako, Kohala Hema, Ianuari 1894.

O ka Aie Dala ke kumu e Ulu ai
ka Lahui, Mau ke Kuokoa,
a Pii ka Waiwai o ka Aina.

[Hoomauia.]

O ka mea nui o ka hoemi ana i na lilo malalo o na loaa, oia hoi, he $27,615,725 ka emi mai, e loaa auanei he waihona dala ko ke Aupuni, he $99,969,660. O keia ae la ka ukupanee no ke kumupaa o ka aie, ke oi aku hoi mamua o ke kanalima makahiki e ukuia no auanei ke kumupaa a me ka ukupanee, e like la hoi me ka ukuia ana o ko kakou aie e ukuia nei i keia wa.
          E nana kakou i ke kulana o ke Aupuni o Italia. Mamuli o ka aie ana, a hoohanaia ke dala no na hale kula, hale kukui, na uwapo, na pa kapili moku, na hale hana hao, alahao, uwea telegarapa, telepona, uwila, na lua wai hookio, hale hana dala, hale hana i na mea kaua, na mikini, a me na mea e ae a he nui wale e hoouluia mai ai ka waiwai o ka aina i alakai maikai ia hoi e ka ike a me ka noeau o ka ike kalaiaina me ka hoopono, mamuli o ka lu ana i ke dala iwaena o ka lahui, ua like me ka ume kikowaena e hoihoi ana i na mea a pau i ke kikowaena o ke Aupuni. Ma keia mea e maopopo ai ia kakou, o ka aie dala ka mea nana i hapai ae ia Italia mai ke kulana nawaliwali a ilihune a i ke kulana mana nui a ikaika, a ke haaheo nei o I talia i keia la ma kona kulana, he mana o ka papa ekahi o na Aupuni ikaika o ka honua nei.
          E oluolu mai ia'u, e Mr. Lunahooponopono e ninau aku i ka lahui i keia ninau,----Heaha la ke kumu o ko Italia pii ana ae i ka panepoo o ka ikaika a me ka waiwai i keia la? Ua maopopo; o ka noeau o ka poe nana e kalai i ka aina. Pela oe e ola ai e Hawaii i keia la, aia a akamai na kalaiaina.
          E nana ae hoi kakou i ko Enelani aie lahui. Mai ka makahiki 1817 a hiki iho nei i ka makahiki 1880, ua hiki aku kona aie aupuni i ka $4,204,252,455. Me keia aie Aupuni nui hewahewa launa ole mai no, aole i hopo iho na kalaiaina i ka aie ana no na mea e holomua ai ka pii ana o ka waiwai o ka aina, ma na kumuhana hoowaiwai a pau. Ma keia hana ana, na hoemiia mai kona aie Aupuni a hiki i ka $3,546,152,965, a he hoike ana mai ia ua like me $659,099,490 ke koena i ka waihona o ka lahui. O ia ae la ka emi mai o ka aie iloko o na makahiki he 62 wale no.
            E nana kakou i ka wiwo ole a me ka noeau o ko Enelani mau kalaiaina  i ka aie ana no na mea e waiwai ai a e ikaika ai ke Aupuni a me ka Lahuikanaka. E nana kakou i ko Amerika Huipuia aie Aupuni. Mai ka makahiki 1861 mai a hiki i ka makahiki 1865 a hiki i ka hapa mua o 1866. Ina aole ka noeau o Stanton a me Makalaka ma ke kalaiaina noeau ana, ina ua lilo ko Amerika noho Aupuni ana i mea nohaha a weluwelu liilii. E ole wale no ka noeau o keia mau kalalaina, ma ka imi ana i na kumu nui e loaa ai ka lanakila  i na pualikaua o ka aoao Akau, a me ka hoopuka ana i na Bona Aupuni o Amerika nona ka huina he $3,000,000,000, ma na lawelawe hana ana a na hui hoopukapuka dala o Nu Ioka a me Ladana, oia ka mea nana i kaohi mai i ka nohaha ana o ka noho hui ana o o Amerika, ina ua pau kahiko kona noho hui ana.
          Ke ike ae la kakou ma ka aie i pakele ai o Amerika mai kona helelei ana mamuli o ka noeau kalaiaina o Mr. Stanton a me Makalaka. I ka makahiki 1869-1879 iho nei, ua ukuia ke kumupaa he $650,000,000 a oi aku a he hoike ana mai hoi keia i ka hopohopo ole o kakou i ka aie aku, ke akamal na kalaiaina o ke Aupuni.
            E lawe hou mai kakou i ko Farani, ma ke ano kumu hoohalike. O ka aie o ke Aupuni o Farani i ka makahiki 1870, ua hiki aku i ka huina o $4,700,000,000. Aohe i hopo iho a ano hopepe ko Farani mau kalaiaina momuli o ka makau i ka nui o o ka aie lahui. Ua aie hou no lakou mamua aku o ke kaua ana he $2,000,000,000, a i ka hiki ana i ka makahiki 1881, ua loaa ma ka waihona Aupuni o Farani he $900,000.
          O keia mau hoike ana a pau a'u e hoike pokole aku uei no na mea e pili ana i na aie Aupuni o na Aupuni Nui o ke ao nei, he mau kumu maikai wale no keia na kakou e hahai ai i mea e kukulu paa loa ia ai ke kuokoa kuloko a me kuokoa kuwaho o ke Aupuni Hawaii, a i mea hoi e hooulu a e hoola ia ai ka lahui Hawaii ponoi.
[A oili hou aku.]

Painuu a Paikano Maopopo Loa

M R. LUNAHOOPONOPONO:
            E ae mai oe ia'u e pane aku i kekahi mea a'u i ike ole ai i ka paneia, oia kela mau kipehi ana iho nei au malalo o ka inoa KA LEI MOMI me ka "Hawaii Holomua." Ma ka'u hoomaopopo ana, ua kaa ia oe ka oi loa o ka maikai o na pane ana a me ke oolea pu o na kikoni ana, aka nae, iloko o na pane ana a pau ma kou aoao aku, aole au i ike i ka houia aku o kekahi pane ana i ua makamaka pookoi la ou no kekahi mea ana i painuu ae ai me ka paikano maopopo loa o ka piha haakei haalele loa. Eia iho malalo ua pane la a'u i ake ai e ike, a na'u hoi ia e hou aku.
          Hilahila ole ka "Hawaii Holomua" ma ka painuu ana ae ma kona helu o ka la 9 nei i ka holomua o ka hui a kona pooko'i "hookuonono lahui" e noho nei ma ke ano lala. Aole nona ke kumu i holomua ai, aka, mamuli no ia o ka lokahi o na wahine na lakou i hapai ae ia hui. Ua hooikaika mau ko oukou puuku a luna nui, a pela no hoi me kekahi poe lala kane e ae o ia hui, ma na manawa halawai ma kahi mau, e hoolilo mai i ka ikaika o $1600 a oi aku no ka Hui Hookuonoono Lahui a ko oukou pooko'i, eia nae, ua pienaia a ua ke ole loa ia e na poe mua loa na lakou i hooikaika. Aia no ka iini o ka hapanui na lakou wahine no e hooponopono, aole hoi na na kane i komo hope aku me ke ake e kaihi ae i ka pono i loaa i na wahine.
          Aole nae hoi au i pane aku i keia ae la i mea e inoino ai olua, aka, i mea hoi no kahi poe e ike mai ai i ka ole loa o ua painuu ana la a kou makamaka. Aole no hoi he wahi moali iki o ka manaoino ma keia pane, me ko'u manaolana no aole e laweia ana. Hookahi mea nui i keia wa, oia no ka iliwai like o na manao, a e hoomau hoi olua ma ka paio ana i ka paio kalaiaina no ka pono oi kelakela o ko kakou aina oiwi, a me ka lanakila kamahao hoi e kakali mai la, no ka wa e hookoia ai.
            O ke aloha no kou.
                                    POOKOI II.

He Ano Lolokaa Paha

No ke ano elekule loa mai no o Rev. S. E. Bihopa, ua ano poina wale ka noonoo. I ka auwina la Poaono, Dek. 30, ua komo ae oia e paina ma kela haleaina Pake mauka iho o ka Hale Leta Ua ai hoonuu a lawa, ua pau no hoi ka heluhelu ana i na nupepa namu o ka aoao Alii, o ke ku no keia la a puka iwaho a hele aku la no ka hele loa aku. Iaia i hala aku ai, he hapalua minute paha, ua hoomanao ae ke kuene Pake a alualu okoa ana iwaho o ke alanui me ke kuhea ana "Holina!" Na ia leo kahea i hoohuli hou mai i ke poo o ua hapauea la, a ike aku la nona ka keia kahea. Ua uku koke oia i ka hapaha a ka Pake a hele loa aku ma kona ala. No keia holina a ka Pake, ua manao wale ia ua hana o ua o Bihopa i kekahi hewa ino loa mawaho o kela ae la. He ano hana no ka keia i maa loa i ua poohina la.

Ua hoomahuahuaia ae ma ka la 2 nei ke kino o ka "Holomua" namu, a ua like ia i keia wa me kona hoa ma ka olelo makuahine.

Eia mai no makou ke oili aku la me ka ohuohu mau i na ono a ka puukolu, he hookahi tausani mile i ka minute. Huro!

Ma na lono hope loa mai nei ma ke Kinau o kakahiaka Poakolu i hala iho la, aia ka kela Luahine maka piheka o ka Lua ke oehu la a ke hana apiki mai la.

Ua holo paukiki ae kekahi lio me ke kaapio mauka o Leleo ae nei i ke ahiahi Poalua i hala iho la, a oiai no e holo ana, e owala ana no ka lio me ka iliki no i ke peku. He mau Pake ko luna, a he puaa nui ka kekahi e paa ana, aka, ua palekana no i ke kaohiia. O kahi poino i loaa, oia no ka haki pu ana o kekahi laau kolo.