Ka Makaainana, Volume I, Number 8, 19 February 1894 — Page 7

Page PDF (864.63 KB)

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 19, 1894. 7

HE MOOLELO KAAO.
---NO---
MONE TIKERO
---KA---
HOLOLIO I KA WA HOOILO
---KA---
UI MAALO I KE KUPULAU
A O KE
KEIKIALII HARE MATINE

KE
KIAHA OPAKA O NINEWA.

MOKUNA IX.

Ka hololio iloko o na Ululaau---Ka makua me ke keiki----Ke Kupua Figinedera.

Aka, o ka mea oiaio, ua hilahila ka Moiwahine i ka hoike ae i ka mea huna a lakou i hana ai, a no ia mea oia i hoike hoohunahuna ai, me ka manao paha e nalo ana i na maka o ke Kaledea hele kuewa o na Awawakua. Aohe e nalo, ua ikea.
                Ia manawa i ninau hou aku ai ua keiki la i kona makuahine, ina paha he mau hana kekahi i manaoia no kona ola, a oia ka kona makuahine pane mai ai:

               
"E kuu keiki, he oiaio, i kou wa i oili ai i keia ao malamalama ua olelo aku au i kou makuakane Anela e huna iho ia oe a hala ae ka hooilo, a na ke kahuna lapaau hoi i panai me ka huaolelo, aole i ka hooilo wale no, aka, i ke kau kupulau kekahi."
               
I kela wa i kulu iho ai na waimaka o ua keiki la no keia mau olelo a kona makuahine, oiai, ua komo mai la paha na manao aloha iloko ona no kona makuahine, a nolaila i pane aku ai oia:
               
"E hoolana i kou manao, aole au e hoopai ana ia oe no keia mau hana, no ka mea, ua malama maikai ia au e ka opu i piha i ke aloha a hiki iho la i ko kaua hui kino ana. A no ko'u makuakane hoi, he oiaio, he Anela oia no ka honua nei, a ua halawai pu au me ia mamua o ko'u hele ana mai nei, a oia kekahi o na kanaka oluolu a waipahe o na olelo.
               
"Nolaila, e kuu makuahine, e haalele iho ana au ia oe i keia wa, a hele aku no ka'u huakai imi kiaha opaka o Ninewa, ka puni a ke kaikamahinealii Mozunadime o Samanadala."
                Ia manawa i kaua mai ai kona makuahine e noho iho a ao ia po, aka, aole i ae aku ua keiki la, no ka mea, aia iloko ona kekahi
manao ano e kahi i lolii ai.
               
Oiai ke hookokoke mai la ka manawa e lei ai ua Hololio la i ka pua lilia o Subieda, kela pua lilia a ke keikialii Hare Matine e noke mau ai i ka hoohai i hoikeia ma na helu i hala, me ka haawi mau ana hoi i kana mau olelo pahele i mea e puni mai ai ua kaikamahine la, aka, he ole nae ka ai ia mai o kana maunu ekaeka, a ina paha o ka maunu a kahi Ala, ina ua pili oe ma ka hila o ke kamaa o na keonimana hookalakupua la.
                Haawi na
aloha hope ana mawaena o ke keiki a me ka makuahine, a kau ae la ua keiki nei maluna o kona lio a holo aku la iwaho o ka puka pa e waiho mai la imua ona. A me ia ano iho la ua Hololio la i hoomau aku ai i ka holo ana o kona lio a hiki i ka nalo ana aku mai ko ka lehulehu ike ana aku.

Hoike Make o Ianuari.

He 48 ka huina nui o na make ma Honolulu nei, he 32 kane me 16 wahine i maheleheleia penei: Hawaii 26, Pake 10, Pukiki 2, Iapana 5, Amerika Huipuia 5, a mai loko mai o keia heluna he 15 i lawelawe lapaau ole ia. Malalo o 1 makahiki he 8, he 5 malao o 5, 1 malalo o 10, 2 malalo o 20, 10 malalo o 30, 4 malalo o 40, 5 malalo o 50, 1 malalo o 60, malalo o 70, a he 8 maluna aku. Ma na malama like he 75 iloko o 1890, 58 i 1891, 56 i 1892, 38 i 1893 a he 48 iho la i keia.

"Hao na Ala a ke Kipuupuu."

Eia iho na lono mai kekahi makamaka mai o ka Aina Mauna: Ma na la mua o Feberuari nei, he nui ka makani no eha la. He "Mumuku" keia makani. Ua uhi pu ia ka laula o ka aina a hala i ka moana; ua pouli pu ka la, na alaa pu ia na kumulaau a hina ilalo. Aole he makani i ikeia mamua e like me keia, akahi wale no. Ua haule mai ka ua a kahe ka wai iloko o ia makani puahiohio. Ua pulumiia ka maea o na bipi make e waiho ana iloko o na kahawai. Aka, ua olioli ka naau no ka loaa ana o ka wai, oiai, he mau mahina ka waiho panoa ana. He ehu wawae paha keia no Kalani! * *

Hana io ka ua, ke hele la a lilo na puaa a kau Pake ma ke kahawai o Makaaho, ilio he lehulehu wale o na pa, ulaa pu ia kekahi kumu ohai, halana pu ia na pa noho me na alanui, a pela aku.

Ko Olowalu mau Anoai.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
               
E oluolu mai, ma ko oe poli aku au, a nau ia e hoomahana iho i na anoai o kahi i haiia maluna ae.
               
He mau la makani heleululu keia o na aina nei a na Alii i aloha ai o ke au i hala aku. He mau makahiki i hala ae nei, akahi no a wehe hou mai ke Kuahiwi o Lihau i na kikiao makani ikaika e naka ai na hale me ka haalulu, me he la ua eehia i keia mea hou i loaa ia lakou. Hoomanao ae la kou mea kakau i ke mele a ke keiki o ka Malu Ulu o Lele, i mioia ai ka pilialo e ka oiopapio i ke Kula o Kamaomao:
               
"Olowalu ka leo a ka makani ia Ukumehame,
               
Pohapoha ka ihu o ka waa i na ale a ke Kaumuku, Huleilua i na nalu o Launiupoko, Keikei Lahaina, i ka Ua Paupili." Ua pa ikaika iho iloko o na la eono e hoomaka ana i ka Poakolu, Jan. 31, a e hoomaha ana i ke ahiahi o ka Poakahi, Feb. 5. Ua lilo na kumulaau kiawe i mea ole i kona ikaika hoonee, o na pou uweaolelo, ua unuaia iho a ahua mokaki ilalo, mawaena o Olowalu a me Lahaina. A no ia ino huhu ua hiki ole i ka mokuahi Malulani ke ku ae i ke awa o Kamaalaea i ka po o ka Poalima, Feb. 2 nei, a ua hiu loa aku oia no na Kona i ka pohu maokioki. Oehuehu no keia kaeaea a ka poe kahiko e kanaenae ai:

                "Mana ekeeke i ka ipu a ka makani,
                Hiololua i na pali o Laniha,
                O Waokila ua haakulou wale,
                Ua makapehu inai ole Mana."

PAINA LUAU.

Poaono, Feb. 3, ua konoia ka lehulehu a pau mai Olowalu a Ukumehame i ka nou a ka makani, e Mr. Liona Ukauka Poepoe, e kipa aku ma kona home noho ma Pihanaakalani, Ukumehame, e paina pu me ia ma ke ahiahi o ka la i haiia maluna. Ua hookoia kela poloai lokomaikai a ua keiki la o ka mokupuni kaulana i ka hemolele,---
                "O maikai Kauai hemolele i ka
malie,
                Kupu
kelakela ke poo o Waialeale kela i ka lani."
                I ka hiki pono ana ae i ka hora
5 p. m., ua noho iho na poe hiki mua ma na papaaina i hoolakoia i na mea ai, mahope iho o ka pau ana o ka hoomaikai ana aku i ke Akua. Ua hoonuu iho la i na mea ai a puu na maka, a lali na lehelehe i na kohi kelekele a ka puukolu, a eia ke koni ana:
               
"Lihaliha i ka Hoolua ke Kini o Puna,
                Pakuikui i ka momona a ke Kiu,
                I na kohi kelekele a Puukolu,
                A ka malualuo makani mai lalo."

               
O na umeke o ka poi e ku ana i ka papaaina, he mau umeke lauhala i ulanaia. A eia ka no Kauai mai no i hoounaia mai ai, no kela uluhala kaulana o Naue, i paa i ke meleia no Emalani, penei i hooheno ia ai "O ka ulu hala o Naue la, Alaiia e ka noe la."
               
He umeke lau-i ka'u i ike ai mamua, i Wailuku ko'u ike mua ana ia ano umeke pau no nae ka paina ana kiola loa aole pela keia, pau no ka ai ana holoi a pau, waiho malie no. Eo no ia Kauai na umeke lauhala o ka ahaaina, a e laha ana paha nei ano umeke hou o ka Pae aina Hawaii. Hora 6 a oi p.m., komo na eke puaa mo'a a me maka iloko o ka'u eke talena, a kau ma ka lio no ko'u wahi, haalele aku au e luakaha ana no na haole o ka mahiko me ka luna nui a me na kanaka, a o Kaiu Mose Puha, ka mea nana e kaa na kahua loa,
               
"Ka ulu i ka Nekina,
               
Nana e ko-ke na Pine."
                Me ka mahalo nui i ke keiki o Kauai i na mea i hanaiia mai e kona umauma lahalaha
he kawai o kana mau papaaina i na wa a pau. "Hiu no a wela, lawe no a lilo." O ka hana ana ia, aohe no he hiki mua i noho i ka ino.
               
SAMUELA KALEI.
               
Olowalu, Feb. 8, 1894.

Na Mea Hou o Kau.

M R. LUNAHOOPONOPONO:
                E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o ka kaua olali
o keia mau la.
                Ma ka wanaao o ka Poalima,
oia ka la 2 o Pepeluali nei, 1894, i hoonaue ae ai kekahi Olai nui, ua ane like no me kekahi o na Olai nui o ka makahiki 1887 i puka ai ke ahi Pele mauka o Kahuku, a pela no paha auanei keia ina e mau mai ana ka hoonaue a ke olai i keia mau la, alaila, he hoea hou mai koe o ua kupueu nei o ka lua. A ma ia wanaao no i hookuu mai ai o Laamaomao i kana ipu makani, ke hele la a ku ka ehu o na waa liilii i ka ua mea he makani. Akaka no hoi o "Kau kua makani, lele koae o ka lepo o Kaumaea," a na ka ikaika o ka makani i hoohala ae ka manawa ku mau o ka Malulani ma kona mau awa, oia o Honuapo a me Punaluu. Ma ka wanaao Poalua la 6 kona kipa ana ae ma kona mau awa. Kou oiaio,
               
J. W. KAHOALII.
Kamaoa, Kau, Hawaii, Feb. 8.

O kau haina e Kaaiakanaha no ka nane a W. O. Keolani, "Ianuari," ua pololei.

J. K. KAHOOKANO.
LOIO a he Notari no ka Lehulehu.
KEENA HANA: Alanui Kaahumanu.
Honolulu. jan. 8-'94.