Ka Makaainana, Volume I, Number 9, 26 February 1894 — Page 6

Page PDF (902.65 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Halau o Kekuhi

Ka Makaainana.

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, FEBERUARI 26, 1894.

=========================================

 

NA AINA MAMAO.

---

He Mau Lono mai kela a me keia Pea o ke Ao nei.

--

Hooholoia ke Kanawai Dute Hou.

     Iloko o ka Hale, Feberuari 1, i hooholoia ai ka Wiliaona bila kanawai dute hou, a ua lilo hoi ia i lanakila hiwahiwa hou no ka aoao Demokarata. Ua oolea a hahana na paio ana, eia nae, i ke koho ana io keia, ua kaa aku ia no ka lanakila ma o ,he 203 kue ia 140.  Mamuli, o ka hooholoia ana o keia kunawai, ua loaa aku la he puupuu oolea e wilinau ai ka aoao Repubalika a e poino loa ai oi kela kanawai a Makiuile.  Ua uluaoa o loko o ka Hale i ka wa o na alakai o kela a me keia aoao i ku ai a haiolelo, e kue ana a e kokua ana no ho@ a ua paiakuli hoi me na hooho leo huro.  Ma keia kanawai ua kauia he dute o hookahi keneta no kela a me keia paona kopaa e komo ak ana iloko o Amerika Huipuia.  Ua hooholo pu ia aku la me kela bila ka bila kanawai  e hookau ana i auhau maluna e na loaa kuloko.

     Ia W. S.Holomana, Lunamakaainana, i haalele iho ai i ka Hale ia po, ua olelo ae oia: "Aole loa iloko o ko'u mau makahiki he kanakolu-kumamaiwa i

lawelawe ai i na hana iloko o ka Ahaolelo i ike ai au i ko ka lahui kau nui i na paio ana ma ke kanawai dute a aole loa no hoi au i ike i na hiohiona ohohia e like la ma ia i ikeia maloko o ka Hale o na Lunamakaainana i keia la."  Ua kapaia oHolomana o ka makuakane o ka Hale, a ua hoike ae la oia i ka manao o kela a me keia lala o ka Hale no ka lanakila kamahao i loaa i na hoohuli hou ana ae i ke kanawai dute. O kela a me keia hoopuka ana ai no ka manao hoohuli hou ae i ke kanawai dute, o kela a me keia paio ana i hoopukaia ma ka aoao e kokua ana, o kela a me keia hoike ana ae i ke kakoo ikaika ia, ua lilo i mea na ke anaina kanaka nui i akaoakoa aku a piha hui o loko o ka Hale e hooho leo nui ai me ka amaamau.

 

Na Hana Kaua ma Berazila.

     Ma ka la 30 o Ianuari i malamaia ai kela ulele poka ana mawaena o Adimerala kipi Da Gama a me Adimerala Benehama o Amerika Huipuia.  Ua manao wale ia e lilo ana o Benehama i mea nana e uwao mawaena o na kipi a me Peisoto.  A mahope iho e ko ke Deteroita ki poka ana i ke Guanabara, ua hoao kekahi kanaka Amerika i na kapena ekolu o na moku kalepa Amerika e ae mai lakou e koloia ko lakou mau moku malalo o na lilo o na kipi, ina nae hoi aole lakou e hele aku a pili i na uwapo. Ua aeia mai keia, a i ka hoikeia aku ana nae ia Da Gama iluna o kona mokuhae, ka Libatade, ua pane ae oia:  "Ua lohi loa.  Ua nohaha ke aniani.   E haawi pio aku au i keia poe aumokukaua  oi loa ae o ka ikaika o na aina e.  E haalele no au a e haawi aku hoi i ka'u pahikaua i ka Adimerala Amerika."

     Ua hoouna aku na kapena o na mokukaua he umikumamaono e ku ana i Rio de Ianerio, ke huiia hoi me elima Maleka a me eha Pelekane me Palani, i kekahi palapala e mahalo aku ana ia Adimerala Benehama no kona eleu.  Ua liuliu ae hoi ke kapena Auseturia i kona moku i kaua a kokua aku hoi i ke kapena Amerika, ina paha ua kupono e loaa aku he kokua ana.

     Ua lonolonoia ua huli aku kekahi mahele o ko Peisoto mau puali ma ka aoao o na kipi, a ua manaoioia no hoi ma Rio o ka haawi poi aku koe o 5,000 mau koa e noho la iloko o ka papu o Niteroi.  Ke ano hopohopo loa iho la ka aoao Aupuni.  Amaamau na hoolele poka ana a na moku kipi Akuidabana a me Tamanadare i kela a me keia po. ua ki hoi ka moku hope he 600 poka iloko o na hora he 28 i hala ae.

     O ke Awa o Madamo, mahope iho o ka hookahe koko weliweli ana, ua lilo ae i na kipi a ua hiki ole ke kukai aku me Rio.  Ua lehulehu na poe i pio i na puali kipi e lele kaua aku la ia Niteroi.  Ua loaa ae he 500,000 poka i ka puali kipi ma Rio Gananade do Sula.

     I ka wa i lawe pio ia ai o ka mokupuni o Mocanague, Ianuari 12, he 130 poe kiai a me 28 poe koa kumau i loaa aku malaila.  Mamuli o ke kokua ana a na waapamahu lehulehu, ua lawe puahiohio ia ae la ka mokupuni e na kipi.

Ua pio ae ka moku Sanata o ke Aupuni a me na waapamahu, a pau pu no hoi me na koa kakaikahi maluna o lakou.   Mahope iho o ka loheia ana o ka lilo o ka mokupuni, ua piha ae kahakai i na koa Aupuni, a ua lehulehu hoi na poe o lakou i pau nui i ke i okiia me he oki ana la i ka mauu, mai na pu ki pinapinai aku maluna o na waapamahu e lawelaweia ana e na poe kipi.

     He 300 a oi na poe eha iloko o kahalemai o Niteroi.  O na poe noi i ano oluolu iki ae, ua kipakuia i wahi e loaa ai o kahi no na poe eha hou.  Ua 60 paha ka haahaa o na poe i eha i Ianuari 16 awaho ae hoi o 200 poe i pio a laweia iluna o kekahi moku kipi.  Ua hoolele ae na waapamahu o na poe kipi i kekahi puali nui ma ka aeone o Sana Ana.  Me ka nana ole ae i ko ke Aupuni lanakila ole, aohe i hopohopo iho na koa ma Niteroi, aka,  ua hakaka aku no me ka ohumuhumu ole.

 

Hoohaahaaia ka Hae Geremania.

     Mahope iho o kela ulele poka ana mawaena o ka moku Amerika a me ka moku kipi, Ianuari 30, ua hanaia aku he hana hoohaahaa ia Geremania.  A oiai hoi kekahi o na waapamahu i piha me ka lanahu a e welo ana i ka hae Geremania, ua ki poka ia e ka mokukaua Berazila kipi Guanabara iloko no o ke awa o Rio.  Ua holo koke aku o Kapena Hofemaea, o ka mokukaua Geremania Acoma, a kau iluna o ka mokukaua kipi a hoike aku la i kona kapena o keia ka leo aloha hope loa ana e haawi ai ia lakou, a ina e ki poka hou ia kekahi mea e welo ana i ka ae Geremania, e hoopoholoia no kona moku e na mokukaua Geremania.  Ua pane ke kapena kipi he hookahi wale no ona wa e hiki  ai ke hoopiholoia, a e hakaka no oia.  Ia wa iho, ua telegarapa aku o Hofemaea i Berelina, me ka hoike aku e hui like aku ana no oia me ka Adimerala Amerika ma ka hoopakele ana ika ohiana kalepa kuwaho mai ka akeakeaia e na kipi.  Ua manaoia e loaa ana no na ao ana i ke kapena poo o  na aumokukaua Pelekane i like ka manao me keia ae la.

 

Hopohopoia o Ike o Beritania Nui.

     Aia ke laulaha la ka manao wale ia ma Rio aia ko Beritania Nui kakoo ana ma k@ aoao o na kipi,  e hoomaka ana mai ko Adimerala Da Gama wa i hoopuka ai i kana kuahaua ma ka aoao kokua i ka hoihoi hou ia ae o ke kulana aupuni Moi.  Ua oleloia no hoi he mea pono no Beritania Nui e hana aku i kekahi kokua ana no kona oihana kalepa moana, a he mea hoohikilele ole no hoi ke ike ae oia i na kipi ma ke ano e aupuni e lawelawe kaua ana.

 

Alakai Hewa ia o Da Gama.

     Ma ka po Poaona, Feb. 3, a me ka La Pule ae, ua hooneenee aku na kipi i ko lakou mau moku a kahi kupono, mamua ae hoi o ka lele kaua hahana ana aku i ko ke Aupuni mau kahua ma Niteroi, oia hoi, i kakahiaka Poakahi ae, Feb. 5.  Ua manao ia o keia ka lakou ulele hope loa ana, a ke lanakila, alaila, manao ae ko lakou palekana.  Eia nae, ua manaoia ma Rio ina e hana io aku ana na kipi a hoolele aku i na koa iuka, o lakou mai ana no ka luahi a o ka pau loa no hoi paha ia o ke kaua kipi ma ia wahi.  O ke kumu o keia manao ana a Da Gama, oiai, ua manao mua oia e hoolele i na koa i kakahiaka La Pule, mamuli o ka lono i loaa mai i ka Adimerala ina lakou e lele aku, e hui mai ana na koa Aupuni me lakou.  Ua lohe e ia nae keia mea nolaila ke kuhau hou iho o na kipi.  Ke hilinaiia la no aia no ua koa Aupuni mahope o Piesoto.

 

Ulele Hakoko ma Siera Leone.

     Ua hooia ae ke Kiaana Siera Leone, Aferika Komohana, no ka oiaio o ka ulele hakoko ana mawaena o na pualikoa Farani a me Beritania ma ka palena o Siera Leone, a na ua Palani ka lele mua aku me ko lakou puali paele i na Pelekane. He paonioni kahiko loa keia mawaena o ia mau aupuni, a ua ulu ae hoi mamuli o ko Palani akenui e noho mana ma ia aina a me ke ake pakaha no ona panalaau hou.

 

E @re Hou paha auanei o Harisona

     Ke mai aoia la e kekahi poe e mare hou ana o Peresidena Harisona i pau, o Amerika Huipuia, i ka wahine kanemake a Senatoa Lelana Sanafoda o Kaleponi.  Aia o Harisona ke liuliu la e haalele aku i kona wai no Kaleponi, no ka haiolelo ana imua ona haumana o ke Kulanui Sanafoda, a oiai malaila e mare aku ana oia me Mrs. Lelena Sanafoda, nona ka waiwai i kohoia ma kahi o $20,000,000.  He hoa'loha pumehana o Mrs. Sanafoda no Mrs. Harisona i make, oiai ko Harisona au hooponopono aupuni, a ua pili aloha loa lakou.  Ua hoole loa ia ae nae hoi ka oiaio o keia lono e kekahi lala o ko Harisona ohana, pela pu no hoi me Harisona a me Mrs. Sanafoda. Ua pii nae hoi ka inaina o ka inoa hope no ka lawe olelo wale ia o kona inoa, a mamuli o ia i kauoha ai oia i kona loio e hoolaha akea aku i ka oiaio ole o ia lono.

 

-----o-----

Na Poe o na Paemoku Hema.

     Ua hoea aku ka mokukuna Vine ma Apia, Samoa, ma ka la 6 o Ianuari, mai Kapalakiko a me Honolulu aku nei, me na poe Samoa i holo nui ai i ka hoikeike ma Kikako.  e hoomanaoia o ka moku no keia i hoihoi mai ai i kekahi poe Hawaii mamuli o ka oluolu o  Mr. H. J. Mua, ke mea nana oia i hoolimalima e hoihoi i na poe Samoa.  Ua haalele aku i ka la 18 mai no Kapakaliko, a ua lawe ae he 20 poe o na Paemoku Hema, he 12 Samoa (o na wahine nae ka hapanui) a o ke koena aku he poe no na mokupuni o Tonga a me Walisi.  E hoikeike ana lakou malalo o ka Mr. Mua lawalawe ana ma ka Hoikeike Hooilo ma Kapalakiko,  e like ai no meia ma Kikako, a ke pau o laila, alaila, e holo loa aku ana auanei lakou no Nu Ioka a hui pu aku me kekahi hui hoikeike a imi loaa e ae.