Ka Makaainana, Volume I, Number 20, 14 May 1894 — Page 7

Ka Makaainana.

 

HONOLULU OAHU, POAKAHI, MEI 14, 1894

 

NA PALAPALA.

 

            [Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hew no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou kakau mai.]

 

Owai la ke Aloha Io? 

 

MR. LUNAHOOPONOPONO:

 

            Manao la hoi au he keonimana maikai a hoopono ka Ona o ka nupepa Ka Leo o ka Lahui, oiai, he kanaka ia i hilinaiia i ke aloha i kona mau hoakanaka; aka, ia`u i ike ai i ka manaopepa o ua makamaka nei mamua a mahope iho o kela halawai makaainana nui o ka la 9 o Aperila, 1894, i hoopau ai au i ko`u hilinai iaia ma kona ano keonimana, a ke kahukahu nei au iloko o ko`u puuwai me ka hoole paa ana, aole oia a me kela pohai kuamuamu lili pilikino e niania hele nei iwaena o ka lahui he poe keonimana.

 

            Ma kela halawai makaainana nui i hoikeia ae nei, aole loa he mau huaolelo kuamuamu i lohe ia mai na lehelehe waimeli mai o na haiolelo o ia po, aole no J. E. Buki, a aole no hoi no kekahi o ia pohai like, nolaila, aole owau wale iho ka hoike no ia mea, aka, o ka lehulehu no a pau i akoakoa ma ua anaina la. Nolaila, heaha la ke kohu e keia mau kuamuamu ana a ka lunahooponopono a ona o ka nupepa Ka Leo a me ia pohai like? Iua he keonimana ua lunahooponopono la, ina ua hana oia i ka rula paa o ia ano kanaka. Nolaila, ke manao nei au, o J. L. Kaulukou, Akoni Rosa a me na poe mahope o laua ke aloha aina, aloha Moi a me ke keonimana oiaio.

 

            O ka hana kuamuamu a me na hana mokuahana e ae a pau, oia kekahi o na kumu i hooiaia aku i ke Aupuni nana e noonoo nei ka kakou hana, oia ke ano o ko kakou kulana lahui, he kuee. A ma keia e ike ai ka lehulehu, he hikimua loa o J. E Buki a me kona pohai o ka hooia no ia kumu a ke Aupuni e ku nei.  Nolaila, e ka lehulehu, owai o lakou nei ke aloha io ia kakou lahui, a i ke Alii e hoomanawanui pu nei?  O ka pohai anei e hooia ana he poe kuee io ka lahui Hawaii, hana i na hana hupo a pegana, e laa ke kuamuamu, a pela aku, a i ole, o ka pohai anei e noho hamau ana me ka maikai a hana i na hana e pale aku ai i na hoopoinoia mai, me ke kuamuamu ole i kona mau hoakanaka? No ka nui paha o ka noonoo o ka lunanooponopono o ua nupepa la i koho hewa ai oia, a ao lalau aku i kona mau manao.

 

            E o`u mau hoa makaainana, o oukou na hoike no na hana o kela halawai i hala; aole kakou i aoia mai ma ua halawai la e kakoo aku i na hana e hoolalala nei e ka mana Aupuni e ku nei.  Aole, aole loa!  Aka, ua aoia mai kakou e hoomau aku e like me ko kakou manao paa i kinohi, mamua o keia mau uluaoa. Nolaila, owai la o lakou nei ke aloha io, o na poe anei e ao nei aole hele i ka halawai a e noho hamau, a i ole, o na poe anei i kahea i halawai a hoomahuahua aku i kela manao paa i kinohi?  E hoomanao pu ia o ka noho hamau ana i ka wa e hanaia ana o kekahi hana, ua like no ia me ka apono maoli aku no e hookoia ua hana la.

 

            Owai o lakou nei ka i kakoo i ka makemake o keia au, o J. L. Kaulukou, Akoni Rosa a me kela poe pu me laua na poe i kue, a i ole o Ailuene Buki anei a me ia pohai na poe i noho hamau? Na oukou ia e koho a e kaupaona iho. Malia o olelo mai kekahi, o keia kahea halawai ana ke kumu nana i hoonawaliwali i kela hoopii a ka lahui ia Amerika a me kela keakea ana a ke Alii ka Moiwahine i aloha nui ia, i apono maoli ia e S. B. Dole, aole pono keia hana, no ka mea, aia no ke waiho la keia ninau imua o Amerika Huipuia, aole i puka kana olelo hooholo. E hoomanaoi@, o ke kue a ka Moiwahine Liliuokalani no ka hookahuli aupuni i hala, he kumuhana okoa loa ia. Mahope aku o kela kue a ke Alii a me kona lahui, ua ulu ae he hana hou, oia ka hoohui aku i na paeaina o Hawaii nei, ka mea i oleloia, “ke kihapai pua nani o ka Pakipika” me ke aupuni mana nui o Amerika Huipuia.

 

            Pehea kakou i lanakila ai mai na poe hookahuli aupuni mai, me ka noho hamau anei? O oukou na hoike o ia lanakila, ua pupukahi kakou, kukulu i na halawai kue ia hana, a kakauinoa na makaainana i na ole o hoopii a me na olelo hooholo, hoounaia e kue ia hana, hoea mai ka hua ua lanakila kakou, hala ia poino. Kukulu hou ke Aupuni e ku nei i keia kumuhana hou, oia ke kahea koho elele hana kumukanawai a kukulu Aupuni Repubalika. O ke aha ka kakou hana pono, o ka noho hamau aku anei, a i ole, o ke kahea halawai paha e kue akea aku i loaa ai he kumu kupono e noonooia mai ai e kekahi mau mana o waho?

[Aole i pau.]

 

Owai o Opukoa Opio, o Hinaopuhalakoa Anei?

 

MR. LUNAHOOPONOPONO:

           

            Ua ike au ma kou helu 14 i na manao wahahee a ka mea nona ka inoa wahahee. Mai apono au i kana hoolaha ana ina i hoike oia i koua inoa ponoi, aka ke p@ nei oia a poe pu me kona moa. Aka, e pee wale no aohe e nalo, he pee na ka moa, o ke poo ke nalo, koe mai ka puapua, he mea ai na ka pulelehua.

 

            Ua hapaianeneue ae nei oe ma na hana hoike Kula Sabati, o kou Kula Sabati ka helu ekahi ma ka nani o na hana, a o Pahala ka helu elua. Heaha na hana nani au i manao ai ma kou apana? Ke manao nei au, aole, aole loa no. He haanui oe i ka oi loa o ka nani o kau Kula Sabati, mai ka hoomaka ana o keia hana he hoike hui a hiki iho la i ka la 18 o Maraki i hala. A nawai la oe i koho i komite hooko no keia hana, no ka mea, i ko`u nana ana ma ka buke hoopaa inoa o na hoahanau, aohe inoa i kakauia e like me keia. Nolaila, ina he komite oe, alaila, na na hoahanau anei oe i koho mai o Waolani?

 

            E hoomanao oe, i ka wa o kou Kula Sabati, e pau ana na kanaka i ka holo iwaho. No ke aha? No ka hoihoi ole i kau. I ka wa i loheia ai e hoike ana ko Pahala Kula Sabati, e ike ana oe ia la, oia no oe la o ke laau a Makalei, laau pii ona o ka i`a; e lohe ana no hoi oe i ka ne-i o na noho I ka pau ana o na hana, ua pau pu me na kanaka i ka hoi, a o ia poe na komite hooko. E lohe ana no hoi ko pepeiao kahi i ku ai ko kania-i i na leo hooho, o Pahala no ka helu ekahi. Ka ! puka mau no o Pahala i na wa a pau.

 

            Aka, aole au e hue pau aku ana i na hana, ina nae e hooni ia mai ana, alaila, hue puewai aku au. O kou manao, he mea hoomokuahana. Ke pai nei oe i kou Kula Sabati, a pehea hoi o Opihali? Ke manao nei au e lawe mai a kau like maua ma ka helu ekahi, a pehea la oe i ike ole ai. No ka uhi ana iho paha a ka noe, kahio lua oe ia Kukuihaele.

 

            Eia ka lua o kou manao, e olelo ana oe he elua mau malihini koikoi i laweeia mamua iho o ka awai.

 

            Ea, he keu no hoi oe a ka piha i na mea ino, pela no i kapaia ai kou inoa o Hinaopuhalakoa, ua piha i na ako`ako`a. O ia hana au he hana maikai ole ia, oiai, i hele mai lakou e ike i ka hana maikai a ke Akua, a ia oe hoi keia he mau paa mare. Nui maoli kou lapuwale; manene no hoi au i ko`u lohe ana, a mahope ike au ma ka nupepa. No`u iho, he mahalo au i ko lakou hele mai e nana i ka kakou mau hana.

 

            O ke kolu o kou manao, ua hele mai na luna Aupuni e hoo kikina ia kakou e komo i ka hui puuwai eleele, aole nae ou ae. Nui no kou hoopunipuni. A po ia la, aole loa he luua Aupuni i olelo mai e komo aku i ka hui puuwai eleele. Kahaha, ka koopunapuni nui no hoi e ke ao nei.  Manao au kokoke e iho mai ka anela me ka momokuahi e ho-a aku mahope o kou huelo awa. Aia no kou wahi e ku nei ma ka aoaoa o na poe aia a haakei no hoi.

 

            E oluolu iki mai oe, e Mr. Lunahooponopono, he wahi ninau ka`u, oia hoi, ehia lua (2) iloko o ka ha (4)? Elua no lua (2). Pololei maoli, nolaila, o ka hua puka, o Naiwielua. Nalo ole i@ no ka pee ana, he pee na ka moa. O keia ko`u manao mua, a ina e hooni mai ana o ia la, alaila, e lele aku ana ke koeae a Kaumaea, loaa ka ipukai pohina na Kiailoa.

J. KANAHELE.

Moaula, Kau, Hawaii.

 

Na Poe Kumakaia o Hana.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO:

 

            Eia na inoa o na kanaka kumakaia i ko lakou aina no kahi papaa berena mu: B. K. Kaiwiaea, kumukula a kaula ike ole iho i ka olepeia o ka umeke; J. K. Iosepa, Luna Makai lolo; J. H. S. Kaleo, Lunakanawai anee Pake; Iona Kaiwiaea, wiliki halepaahao, Mose Kaholokai, makai, J. M. Kaleo, makai inu pia, J. K. Kalama a me A. J. Kauhaihao, mau kumukula no Haou, J. P. Sylva Luna Auhau kokoke i kapuahi, M. Naeole, makai kula no Hana, S. W. Keohu makai kula no Haou, L. K. Kakani, Luna Pa Aupuni no Hana, E. M. Hanuna, haiolelo hoopilimeaai, H. Z. Kaipo, he makemake i kapena makai, Betuela Hanuna, makemake i makai no Mokae, C. L. Kekahu, he makau haole no Hana, S. Nehemia a me J. K. Kaai, mau kumakahiki no Mokae, M. Piilani, kaikoeke no ka lunakanawai hoopilimeaai o Hana, Kahumu a me Toomey, oia ae la ka nui o na wahi keko i hanau eepa ia o Hana nei i koho balota. Auwe, hookahi ka hoi i koe, oia o P. Kaanaana, o lakou nei na poe e liia no ke kumakaaia i ka aina.

KIU MAALO-I-KE KUPULAU.

Hana, Maui, Mei 4, 1894.

 

Papa Nana Koho ma Naalehu.

 

            Ma ka noho ana iho nei o ka Papa Nana Koho Balota i ka Poalima, la 20 o Aperila, aohe wahi kanaka hele aku e kakauinoa. Ma ka oleloia mai. elua mau kanaka i hoohiki, oia o Palau a me P. Namakawewehi. A o ka nui o na kanaka, aohe kokokeia aku, oiai, ua hilinai ka manao o na poe aloha aina maluna o ko lakou aina. Ua haalele o J. N. Kapahu, a o L. Kawaha ma kona makalua.

 

            Ua hoomaluia ka halawai e Lunakauawai J. H. Waipuilani, a me W. J. Yates, J. Kauhane a me P. Kahula. Ma ka`u nanaana, aole paha i elua kauna mau wahi kanaka i makemake e holo i ka nahelehele, e like me na ilikiui o Maleka.

 

            Ua noho kela Papa mai kakahiaka a po, aohe wahi kanaka hele o loko o ka hui. O ke kumu, ua ao mua ia na kanaka e ka hui e Hugh Center, aole e hele @ kakauinoua, aole hoi e lawe i ka hoohiki. Oia paha ke kumu o ua kanaka i hele ole ai ia la moowaa. Me he moe no paha a loaa ka moe maikai, alaila, haua ka hana. Aole hoi e like me keia, ka nanakee o ka ia i ka mauuu ekaeka.  A. K. K.

Naalehu, Kau, Mei 8, 1894.