Ka Makaainana, Volume II, Number 3, 16 July 1894 — Page 8

Page PDF (897.64 KB)

This text was transcribed by:  Michele Ikeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, IULAI 16, 1894.

8

 

Haipule no Peresidena Kano.

Ua piha ae ka luakini Katolika Roma o Malieokamalu me kekahi anaina nui a hanohano i ka hora 9 o kakahiaka Poakolu iho la, no kekahi anaina haipule hoomanao no ka make ana mai nei o ka Peresidena o Farani.  Haila ae na kapena a me na alii o na mokukaua Kamepiona a me Piladelapia, a me kekahi mau mahele o na luina mai ia mau moku mai no.  Ma ka aoao hoi o na aupuni e, ua hiki ae na luna kiekie a me na kanikela a pau, a koe hookahi ke Kuhina Amerika.  O na Kuhina Haki a me Kamika hoi ma ka aoao o ka Repubalika o Hawaii, o Kuhina Kamika ka i hele a mamua ma kahi i hookaawaleia, a hoololohe hoi o Kuhina Haki maloko iho o ka puka komo.  O ka Mea Hanohano Ake a me Puuku Lopikana hoi ma ko ke Alii ka Moi aoao.

Na ka Epikopo, ka Bihopa o Panopolisa i lawelawe na hana haipule, i kokuaia hoi e na kahunapule e ae.  Ua alakaiia ka papa himeni e Rev. Makua Valenetine.  Ilaila ka Puali Puhiohe Lahui kahi i houhene ai ia loko o ia heiau.  He mea e ka @ani a me ka eehia o na mele a me na hana no a pau.  Pau ka pule, ua haiolelo pokole mai ka Bihopa, me ka haawi mai i ka mahalo no na poe i hiki aku mamuli o kana kono, e komo pu e makena me ke Aupuni o Farani.

_____

Mamuli o ka piha loa o ka makou pepa, o keia la, ua hookoeia ka makou hoakaka piha no na hoike o na kula Enelani Aupuni a keia pule ae

He kahu lio hou ko Kale Aki i ka Poakolu iho la, oia o J. H. Barenaba, kela loio “lehelehe eueu hana lokoino” ma kona hoohiki pu ana me Kale Aki i mau kupa no ka Repubalika.

Eia o alanui Ema ke hana hou ia nei o na poe hana alanui.  O ka manawa elua iho la keia iloko o hookahi makahiki.  No ko Kolekaaka noho paha ma ia alanui, oia ke kumu o keia mihimihi aku?

Ua haalele mai ka Miike Maru i ka hora 5:30 o kakahiaka Poalua i hala ilio la, a ua huli hoi aku no Iapana me 700 poe paahana Iapana e huli hoi ana mahope iho nei o ka pau ana o na manawa hana ma na mahiko.

I ka Poalima, la 6 nei, i hoopauia ai na makai kuikawa a me na kiu haole, a mamuli hoi o ia oa hoomahuahuaia na poe hana ole.  Nui ka piikai o keia poe i ke Aupuni i keia wa, a ua pau hoi ke aloha.  Alaa wale ao ka hoi la!

I ka Poalima nei i hoike hoopau ai ke Kulanui o Sana Lui.  He mau hana haiolelo hoi ko keia po, me ka uku nae e komo ai.  Apopo hoi na hana haiolelo hookua, me ka noa i ka lehulehu, a ia wa no hoi e haawiia mai ai na makana.

Ua kuapo oihana iho nei kekahi mau luna oihana Aupuni o lalo o Ewa, oia ka Luna Helu a Ohi Auhau S. Hookano a me ka Lunakanawai Apana F. A. Keliinohopono.  O ka Luna Helu ka i lilo i Lunakanawai, a o ka Lunakanawai hoi i Luna Helu.  Ea, apiki no keia mau mea, aia ka a iwaena o kahawai laua e kuapo lio ai.  Auwe ka pilikia e!

 

_____

KELA A ME KEIA.

_____

 

He hoomaamaa paikau waapa ka ka Piladelepia i kakahiaka Poalima nei maloko nei o ke awa.

Ua lilo aenei ka hui kalepa o T. H. Kewiki Ma i hui i hoohuiia malalo o na kanawai o keia Aupuni.

He hooponopono kikoo dala leta ko na Oihana Palapala o Hawaii nei a me Kanada i keia wa.

Ua pau nui aku nei na eepa a pau i hohole maia iho nei i ka huli hoi no ko lakou mau wahi like ole.

I kakahiaka Poaono nei i ku mai ai ka Auseteralia, a i keia Poaono ae no hoi o pelukua aku ai no Kapalakiko.

Ua kiai makaala loa o Kolekaaka i ka paikau ana a ko ka Piladelepia poe i ka Poalua i hala iho la, ma Halealii Kuea.

I ka Poakolu iho, la 18, e haalele mai ai ka Hoku Ao no ka holo aku no kona mau awa mau ma Maikonisia, a pela aku.

Pau na hoike o na kula Aupuni i ka Poalima nei, nolaila, ua hauoli hoi na kamalii i ka loaa ana ia lakou o ka hoomaha loihi.

He mau heihei kaa hehihehi wawae ke malamaia ana ma Kapiolani Paka ke hiki aku i Augate 11, he ehiku ana paha ka nui.

Ua waiho aku o J. H. Sopa i kona kulana aliikoa Pi Gi no ka hoi hou mai i kona halekuai, a ua lilo aku la kona wahi ia J. H. Fisa, o ka banako o Bihopa Ma.

U a ae okoa kahi ona Iudaio o ka halekuai o Hata Ma, i kona hewa no ke kue i ke kanawai Sabati, imua o ka Aha Apana i ka poalima nei, a ua hookauluaia nae hoi ka hoopai.

Ua haule kekahi luina o ke Kamepiona mai luna iho o kekahi o na i‑a i ka Poakolu i hala iho la, a ua loaa na eha inoino loa.  Eia oia ke waiho nei ma ka Halemai Moiwahine.

Oiai na kanaka o ka Piladelapia e hoopae mai ana i ka uwapo waapa ae nei, ia lakou i lele mai ai no ka paikau i ka Poalua i hala, ua haule hookahi luina iloko o ke kai. Aohe mau poino i loaa iaia mawho ae o kona pulu kai wale no.

Ma ka Poalima nei i hoike ai ke kula kaikamahine o Kainaliu, Kona Hema, Hawaii, a i keia la o haalelel aku ai ko Honolulu nei mau haumana ma ka Malulani a ku mai i ka auwina la o ka la apopo, no ka hoohala ana i ko lakou manawa hoomaha me na makua a me ka ohana.

Ua oki ae kekahi kanaka menemene ole i ke alelo o kekahi bipi a Paulo Isenebega ma Waialae.  Ke hoolaha nei ka Ilamuku he makana o $100 ke loaa a ahewaia na mea la.  He hoohuoi o Paulo Isenebega, a na hoike ae oia ia mea i ka Ilamoku.  Eia ke imi a ke noii ia nei.

Lehulehu na poe hana pia o Kapuukolo nei i hopuia i ka auwina la Poaono, la 7 nei, a noho nui ana i ke Halewai me na panu pia.  Ekolu ia poe i ae okoa i ko lakou hewa imua o ka Aha Apana i ka Poalua i hala iho la, a ua hookauluaia na hoopai a no kahi wa aku a ko Aupuni e manao ai e hooko.

Mamuli o ka hookuuia ana o ke ki‑wai o ka hale o luna ae o ko H. S. Teregelona halekuai a hale humuhumu lole i ka po a ao ae Poalima nei, ua kahe ka wai a poino he $1,000 paha o na waiwai o ka hale o lalo.  Ua oleloia na ke kauwa Kepani i hookuu i ka wai a poina i ke ki hou ae.

Ma ka maheleia ana iho nei o ka waiwai o J. F. B. Banning (Banina), mahope o ka hoopaapaa loihi ana iho nei imua o na Aha me ka lunahooponopono, Bila Alani, a me ka ukuia ana aku hoi o kona mau uku komisina, ua loaa he $72,963.13 pakahi o na hooilina, oia ka wahine kanemake a me ke keikikane hookahi, B. R. Banina.

I ke ahiahi Poaono i hala, i paa ai ia ka hopuia he elua mau haole i hoohuoi wale ia ai na laua i powa malu i kekahi Pake mamua aku iuka aku nei o Kaiwiula, ma ke alanui Nuuanu, kokoke i ke alanui Beritania.  Ua loaa pu aku ma ko laua mau poli he mau eke liilii loloa i piha me ke one.  Na Kapena Lasena a me kekahi mau makai i hopu.

Ua olelo wale ia ua maalea loa na poe Iapana i hoea mai ma ka Miike Maru a hoohokaia hoi ke Aupuni.  Oiai, aohe nui o ka lakou mau dala, ua kauoha mai lakou i na hoa’loha o uka nei e kokua aku.  Ua loaa aku no ia mau kokua a mamuli o ia ae nui ia ai lakou e lele mai, a ua pau aku ka hapanui i ka hoopaa ia lakou malalo iho o na aelike liana ma na mahiko.

E ole kamalii maaloalo uwapo o kakou, ikeia kekahi ahi iloko o kekahi puu anahu no Waila Ma i ka auwina la Poaono nei, mahope iho o ka hora 1.  Ua kani ae ka bele kikowaena a ua eleu ae na kaawai, a akahi no a waiwai na dala e lilo nei i ua poe kinaiahi ai loaa nei.  Oiai, ua a no ke ahi iloko o kela puu lanahu, aole i pio a i kahi manawa o ka auwina la o nehinei.

Iloko o na la helu wale no ua lilo o Gus Rose, mai ke kulana elele a kakauolelo kope no ke Keena Kakau Kope Aupuni, a mai ia kulana aku hoi a i kekahi kulaua kakauolelo hou iloko o ke Keena Kalaiaina.  He mau malama paha ma ke ano elele no ke Keena Aina, a he hookahi wale no pule iloko o ke Keena Kope a lilo aku la i ke Keena Kalaiaina i ka Poalua i hala iho la.  Ua eleu no!

Iuka nei hou no ko ka Pilade lepia poe i ka hora 9 o kakahi aka Poalua i hala kahi i hoomaamaa paikau ai.  Elua mahele luina ma Halealii Kuea a hookahi mahele koa malina ma ke kahua makeke hou ma Ainahou.  Aohe i hooleleia mai ka puali puhiohe, a ua paikau nui ma ka hana ana i na huinaha a me na hana like no ka wa kipu a hoohaunaele.  Ua piha he hora ia lakou iuka nei.

Ua hoomaoeia aku ka o H. A. Wilimana e Kope Balaunu i ka Poalima nei, ko hiki lakou i Kapalakiko, ma ka lakou huakai imi pono no ka aina nei, e hele wawae nui aku ana paha lakou o Wasinetona.  A me he la pela io ana no paha, e like me ka lono i loaa mai nei ma ka Auseteralia, ua paa na kaawahu, koe wale no paha a holo ne Vitoria, Beritania Kolumebia, a ma na kaa o ka Hui Kanada-Pakapika a holo ai.

Ua uwaiia aenei ka Banake Hale Leta a me ka Oihana Kikoo i na keena o luna o ka Hale Leta Nui i hoomaemae hou ia iho nei, a i ka Poakolu i hala iho la, i wehe mua ia ae ai no ko ka lehulehu hele aku me ka pii kakakii a hoea iluna.  E hewa no ka ilalo iho.  I ka Poalima, la 6 nei, i hiu palaka ia ai ka pahuhao nui o ka banako, a ma kekahi pukaaniani i hookomoia ai.

Ua halawai kekahi o na eemo ku Iapana hou loa mai nei me kekahi ulia popilikia i ka Poalua i hala iho la.  Iluna oia o kekahi o na kaa alahao ma alanui Nuuanu, a iaia i lele iho ai ua walawala hope aku oia a ua kaalo ae kekahi huila o ke kaa i kona lima akau.  Ua maneleia aku oia i ke keena o kekahi kauka Iapana, a mai laila aku a ka Halemai Moiwahine, a ilaila mai hoi okiia kona lima.  Eia ke pii mau nei kona oluolu.  No ka maa mua ole no paha ke kau ma na kaa panee.

Auwina la Poaha iho la i ku mai ai ka Rio de Ianeiro, aole nae i komo mai iloko nei.  Oiai aole oia i ku i Honokona, eia nae, ua hoomaluia no.  O ua eke leta keia, na hooleleia i ke kahua hoomalu ma Kahakaaulana, a ilaila kahi i hoomaemae ahi ia ai.  Ua hooleleia na ohua he eouo ohua helu ekahi a me 50 Iapana ma ka papa elua, i Kahakaaulana e hoomalu ai a pau pu no me na ukana, a i keia la paha e hemo nui mai ai.  I ka wanaao Poaono nei oia i holo aku ai o Kapalakiko me eha ohua mai nei aku.

Imua o Lunakanawai Kaapuni Kupa ma ke keena i ka Poalua i hala iho la, i hooloheia ai ka hoopii koi aie a Kamai kue ia Anima no $105.  Mai Molokai mai ka inoa mua me 6,400 ia, a na kuai mua ia e ka Pake, he mea pakaukau ia oia no Ulakoheo.  Ma ke kuai ana iho, ua poho ia, no ka mea ua papaia ke kuai ana e ka Papa Ola o ke ano inoino o ka ia.  He $135 i lilo ai o na ia i ka Pake, a ua uku mua oia he $30, me kona olelo iho ua kuai wale no eia ma ke ano kuai uku kaulele.  Ua haawi ka Aha i ka pono ho ka mea hoopii, a ua hoohalahala loa aku ka Pake ilua ae.

Ua haalele mai o Kauka Makawaine i kona lawelawe lapaau ana ma Honolulu nei, a ua hoi loa aku no ke kanu kope ma Kailua, Kona Akau, Hawaii, ma ka Malulani o ka Poalua i hala iho la, koe no nae ka ohana i hope nei.  O na lako hale hoi keia, ua pau i ka hooliloia.  I ka hukiia ana o kona lio no luna e ka oneki o ka moku, a no ke kupaka loa iloko o ko kalapu a ka mikini e hiu ana, ua holo aku ke kauka me ka manao paha o kona kamaaina i ka lio ka mea e pau ai o ke kupaka a piena, aka ua hookui a opa pu ia kona poohiwi a me ka umauma e ka lio, a ua hehiie ihe.  Ua ano maole iho oia, a na Kauka Kupa oia i kokua aku a poohala ae, a ua hala aku la no.

_____

LIO NALOWALE.

Ua nalowale ma ke po Poaina, Iulai 10, mai Auwaiolimu aku, he @@@hulupala, hao @@ like me ke kiaha p@@ uiki ma ka uka hope hema, a ma ka a@ akau.  Paa ua wawae oha i ka hao.  O ka @@@@ @oi mai ia’u  ma Au@@@ ka makana @ elima dala $@@.

KALUA.

Jly 16-Im@@