Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 July 1894 — Page 2

  Ka Makaainana

 

NA PALAPALA

  Aole maluna iho o makou ke koikoi o na hala a me na hewa no na manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, aia no maluna iho o na poe na lakou kakau mai.

 

KA LAHUI HAWAII.

Manao Akea i Pili na kela Olelo Hooholo a ka Aha Senate.

(Koena mai kela pule mai.)

  Eia ka mea i maopopo loa, ua ike no o Amerika aole o ka lahui Pi Gi ka lahui a o ka mahele nui o ka lahui oiwi o ko Hawaii Paeaina, oia ka mea nana i kono aku iaia, e nana mau ia ka mana ( kuleana pilipaa) o na makaainana oiwi o ko Hawaii Paeaina, no ka manao a lakou i makemake ai i ke ano Aupuni a lakou e kukulu ae ai a kakoo aku me na kahua alakai kuloko o ua Aupuni la , a oia auanei ka mea i oluolu loa ia e ka manao o ka Peresidena, aole o ka loaa a kukuluia ana o ke Aupuni ma kekahi ano e ae i kue i ka makemake o ka lahui a o ka mahele nui hoi o na makaainana o ko Hawaii Paeaina.

  Nolaila, ua maopopo lea, ua waihoia mai e ka mana koikoi o ke Aupuni o Amerika iloko o ka poho lima o na makaainana o ko Hawaii Paeaina, ke kukulu ana i Aupuni no lakou iho, a aole hoi iloko o na lima o kekahi poe kakaikahi i hoolahui ae ia lakou iho ma ke ano Pi Gi, a ina pela, alaila, e ulu mai ana keia ninau, “ma ke ano hea ka lahui a o ka mahele nui o ka lahui e kukulu ae ai i Aupuni no lakou iho?” Eia ka pane, “ma ke ano kaulike,” oia hoi, i ano akea, aole hoi e like me ke ano i kukuluia ai ke Aupuni Pi Gi, aka, he ano Aupuni i kukulu a kakooia make akea, a o ka mea e loaa ai ua ano Aupuni la, oia ke kono ana i ko ka lehulehu manao ma ke koho balota, a i ole, o ka lawe ana ae no o ka Peresidena i ka heluna a o ka mahele nui o na makaainana ma na palapala hoopoii i hanaia ma ke akea, a waihoia aku imua o ka Peresidena o ke Aupuni o Amerika, e koi ana e hoihoiia mai ke Aupuni Moi o ka Moiwahine Liliuokalani. Nolaila, ma keia, aole no e hoopuiwaia na makaainana o ka Moiwahine

MAHELE 2- Ua kaupaleia aku na mana Aupuni e ae, aole e komo mai a e keakea i ua hapa kalaiaina kuloko o keia mau Paemoku.

 O keia ka manao ma ka hapa hope o ka olelo hooholo, e heluheluia penei; “ Aole he hana naauao na Amerika Huipuia ke komo ana aku e keakea i na hana malaila, a o na keakea ana hoi i na hana pili kalaiaina o ia mau Paemoku ma o kekahi Aupuni e ae, e manaoia he hana hoaloha ole ia ia Amerika Huipuia.”

  Ma keia hapa hope o ka olelo hooholo, ua hoomaopopoia mai kekahi mau mea ano nui e hookuia ole ia mai ai ko ka lahui kukulu ana ae i Aupuni nona iho, oia hoi, na kaupale ana aku i na mana Aupuni o Amerika a me na Aupuni e ae, ma ke komo ana mai e hoohuikaa i na alakai ana ma na hana kalaiaina e pili ana i na makaainana o ko Hawaii Paeaina, a o ke komo ana inai o kekahi mana Aupuni e hokai a e kailiku ae i ka mana (kuleana pilipaa) o na makaainana mai ia lakou ae, he hana hoaloha ole ia ia Amerika Huipuia.

  Ma ka akioma, ana i ka manaoio maoli o ka hapa hope o ka olelo hooholo, e loaa ana keia mahele, panei:

1-Ua kaupaleia na mana Aupuni kuwaho a kuloko mai ke keakea ana mai i ko lahui hapai ana i ke ano Aupuni a lakou i makemake ai.

  E hoomanaoia, ua nana mai o Amerika i ko ka lahui manao e loaa ko lakou ano Aupuni, aole maloko o ka ikaika, aka, ua hoike lea aku na kuiana kalaiaina o ka mahele nui o na makaainana i ko lakou malama ana i ka maluhia a me ka makee ana hoi i ka pono, a ma ia ano, he hana naauao ole na kekahi mana Aupuni kuwaho a kuloko hoi ke komo ana mai e hoao ae e hehiku iho i ka maluhia i hana ole ia aku i ua Aupuni la, a me ka hoapono hoi i ka nana maikai wale ia aku no e ka lahui Hawaii, nolaila, aole i manao o Amerika e lilo ka maluhia iloko o kekahi lahui nawaliwali i mea kueia a kauaia mai paha, e like me ka malama o ka lahui Hawaii i ka maluhia, a hoopoino ole ia aku hoi ke kino a me ka waiwai o na lahui e ae i haliu kue mai i ka lahui Hawaii a me kona Moiwahine.

  Ma keia e ike lea ia ai, aole i nanaia mai e Amerika na alakai ana a kekahi mana Aupuni kuwaho a kuloko paha, i mea e loaa ai ona Aupuni no ko Hawaii Paeaina, koe wale no, na ka lahui oiwi o Hawaii e alakai ma na kahua kalaiaina a lakou i makemake ai, i mea e loaa ai ona ano Aupuni no lakou iho, nolaila, aole he mea pohihihi ka ikeia ana o ka mana Aupuni kuloko e hoao nei e alakai ma na kahua kalaiaina i mea hoi e kukuluia ai ona Aupuni no ko Hawaii Paeaina, oia no ka mana Aupuni Pi Gi i kueia e ka mahele nui o na makaainana o ko Hawaii Paeaina, a e like hoi me kau i olelo mua ae nei, aole ia he Aupuni i ikeia aku e ka mahele nui o na makaainana, a aole hoi ia o ka lahui Hawaii, nolaila, ke olelo nei au, he hana hiki ole i ke Aupuni Pi Gi ka lawe kaokao ana ae e kukulu mai i kekahi ano Aupuni i ae ole ia e ka mahele nui o na makaainana o ko Hawaii Paeaina, i kulike ai me ka olelo hooholo o ka Aha Senate o Amerika Huipuia. O ko ka lahui Pi Gi hoao ana ae e lawe ia keehina, e lilo ana ia he pula nana i hoimo iho i na maka o Amerika Huipuia. Ina e noonoo pono iho ka lahui Pi Gi i ke kaona o ka olelo hooholo a ka Aha Senate o Amerika Huipuia, e loaa auanei he papa ana mai na Amerika, aole e komo mai kekahi o na mana Aupuni e ae e hokai i na hana kalaiaina kuloko o na makaainana o ko Hawaii Paeaina. Nolaila, owai kekahi o na Aupuni e ae i pili loa ma ka olelo hooholo? O ka pane, o Aupuni Pi Gi, oia kekahi o na mana Aupuni e ae ma ke ano o ka olelo hooholo. A owai hoi ka poe lawelawe i na hana kalaiaina kuloko? O ka pane, o na makaainana a mahele nui hoi o na makaainana o ko Hawaii Paeiaina.

  Nolaila, ma ka hoomaopopo maoli ana i ke ano koikoi o ka olelo hooholo, e loaa ana. 1- Ua punukuia ke Aupuni o ka lahui Pi Gi, aole e hookikina a hooweliweli wale aku i mea e kinai ia ai ka manao kuokoa o ka lahui Hawaii. 2- O ka malama ana o ka lahui oiwi o ko Hawaii Paeaina i ka pono a me ka noho maluhia ana, oia ka mea nana i hookumumu aku i ka oi o na mea kaua a me ka ikaika o ka lahui Pi Gi i kaena ae ai no lakou iho.

  A oiai, o ka pono a me ka maluhia oia ka makaaniani o ke kumukanawai a me na kanawai o kekahi lahuikanaka, a ke nahaha ka makaaniani o ke kunukanawai a me na kanawai, aohe he pono maluna oia aina, a aole hoi he maluhia ana i koe, a nolaila, ke nana nei o Amerika Huipuia i ka pono a me ka maluhia iloko o Hawaii i keia la, a oia auanei ke ana kaupaona no ko Hawaii Aina, Hawaii Lahui a me ko Hawaii Aupuni Moiwahine lanakila.

  Nolaila, aole i lilo ka olelo hooholo o ka Aha Senate o Amerika Huipuia, he mea e hoopuiwa wale ia ai ka lahui Hawaii oiwi a me kona Moiwahine.

  JAS.K.KAULIA.     

Honolulu , Oahu, Iune29, 1894

 

 

Owai o J. Kanahele, o J. Isaaka no Anei?

MR. LUNAHOOPONOPONO;

Owai la ka huna iona, o Opukoa opio anei, a i ole, o Kanahele anei? I kuu manao, ua like a like laua ma ia ano. Mai oi aku paha ka pono, ina no hoi e hoike a hooholo loa aku o J.Kanahele i kona inoa pololei, alaila, ina ua pono kana pano ana ia Opukoa opio, no kona huna inoa. Aole auanei, lele ao ae nei ua koae nei a ka pali o Pohina pee, i ka pee ana iho keia, aohe nalo o ka huelo, no ka mea, he manu loihi o ka puapua. Mai nalowale no hoi paha ina i komoia e oe i ka ipukai pohina a Kiailoa, aole, peeia iho iloko o ka lua noho a ka ohiki. Mai loaa ole no iau kou inoa, o ko hai maoli ana mai no i ko aina o Moaula, loaa pono ai no oe iau, o J.Isaaka. A, owai hou kau, o J. Kanahele no?  Mai hoopaakiki oe, he pee na ke koae, he manu hope loihi. Mea naua no paha a ike pono, alaila kukulu i au puiliili olalau a koho wale ae no i ka inoa o kekahi mea me kou ike kumaka ole. Owai kou Akua e pule nei, o ka Akua no o ko mau kupuna? Mai pule i ke Akua i hana ole i ka lani a me ka honua, o make e like me ka wanana a Ieremia ke Kaula. Aia hoi a hoike ae oe i ko inoa oiaio, alaila, kuhikuhi aku au ia oe i ke laau e ola ai. E nana ma Ioane 3, Mokuna 1, Pauku 14. A oni hou mai oe, alaila, hooheno hou aku au.

J. P. KALOAUMI,

Kauahaao, Kau, Hawaii.

 

 

Owai la o, Kuehu?

MR.LUNAHOOPONOPONO:

  Ua ike au ma kau nupepa o ka Helu 25, Buke I., Iune 18, i ka hoolaha a Kuehu,a oia kau e olelo aku nei. E Kuehu, nui no kou akamai , huna oe i ko inoa oiaio, hoike aenei oe i ko inoa huna e Kuehu. Eia ka pane ia oe, ina ua ike oe he mea oiaio kau i hoolaha ai, heaha la ko mea i hoike ole ao ai i kou inoa oiaio? Oiai, ua kuhiia nau keia mau hana kipehi au i na makamaka o kaua, ke o aku nei au i ko inoa oiaio, o D. Hairama Kaailai. Ua hele nihi hele mai oe ma kau mau ninau iau. me kou manao e nalo ana la na mea huna iloko o kou poopoo, eia no ka hoi nau no, hoakamai kau ninau iau. No kou ike no paha eia no kaua iloko o ka hoomana hookahi, oia ke kumu o kau ninau hoopunipuni iau. Ke pane nei au ia oe i ke akea me kou huna ole i kuu inoa oiaio. Ina e pane mai oe, e hoike i kou inoa oiaio. O kau e noi aku nei ia oe, ina e pane oe nou, mai hoike i na mea pilikino, aka, e pane ma ke ane naauao.

W. O. KEOLANI.

Kohala Akau, Iulai 9, 1894