Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 July 1894 — Page 6

Page PDF (853.67 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Robinson
This work is dedicated to:  To the Hawai'ian People

Ka Makaainana.

HONOLULU , OAHU, POAKAHI, IULAI 23, 1894.

 

NA KULA AUPUNI.

 

Hoike o na Hana Ike Olelo Enelani ma na Wahi Lehulehu.

Mamuli no hoi o ka piha loa o ka helu i hala, e like no me ka makou i hoaiai aku ai, oia ke kumu i kaulua ai ka makou hoakaka no na hana noike kula. Nolaila, i keia helu hoi, oia mai.

 

KULA O POHUKAINA.

Ua malama ke KUla Kaikamahine o Pohukaina i ka hoike hoopau i kakahiaka Poakolu, la 11 nei, a ma na mea i loheia mai ua ku no na hana i aoia ai i ka mahaloia. O na haiolelo hoi keia, ua nui ka paipai a me ka hooho hauoli ia. Ewalu mai kaikamahine i hoike ae he paikau hupa (lina poepoe), i wiliwiliia me na lole waihooluu ulaula, keokeo, a me polu, a he keu a ka nani. He mau hoike no hoi kekahi me na mea hooikaika kino. Nahenahe na himeni a ua iliwai like hoi na leo. He poe kumu wahine haole wale no ko laila, a he 170 paha ka nui o na haumana.

 

KULA O PAUOA.

Ia la like no hoi i malamaia ai ka hoike o ke kula maluna ae, malalo o na lawelawe ana a ke kumu, Miss Ahiona. He 44 ka nui o na haumana ana e ao ai. Ma ke ano nui, ua ku no na hana i ka mahaloia, oiai, he Hawaii hoi keia kumu. I ka hale halawai o Pauoa i malama ia ai ka hoike, i hiki ai hoi ke pau na makua a me na poe makaikai.

 

KALIHI-UKA A ME KALIHI-WAENA.

Poaha ae hoi, la 12 nei, i hoike ai na kula maluna ae. No ka hala loa hoi o ke kula mua iuka loa, aole ko makou mea kakau i hiki aku, e@a nae, ma ka loheia mai, ua nani maikai ekoa no na mea i hanaia, oia hoi, na haiolelo, na himeni a me na hoike e ae i ka ike. Aia ia kula malalo o ka Mrs. Ane Pule ao ana, ke kaikuahine o na Hoahauau Aeleti, i kokuaia e Miss Mele Leleo.

A ma Kalihi-waena ae hoi, ua ku no na hana i ka hoohialaai aua a ka manao. He 100 paha ka nui o na haumana, malalo o ka noho kumu poo ana a Miss Aga@u, he makuahine ohana no ko makou makamaka G. C. Keniona. Nui ka mahaloia e na haiolelo, a pela pu no hoi me na himeni. No keia kula kekahi opio wahine i ku i ko makou mahalo ana ma ka himeni pakahi, no ke kani a me ka olu maikai o kona leo, nona ka inoa o Miss Rose. Ina paha oia e hoomau aku ma ka hoomaamaa mau ana, aole, no e uele ana kona lilo aku i puukani e hiki ai ke hoohialaaiia. O na hana papaeleele, kakaulima, kaha kii, a pela aku, he keu no a ka mai kai, i kulike no hoi paha me na mea i aoia i na opio. Ua loaa wahi makana no na haumana a pau o ia kula, he mau mea no na na kaikamahine i hana ponoi iho, e laa na kii lole popoki, ilio, a pela aku, a me na papalekapu kinipopo.

 

KE KULA ALII O KAHEHUNA.

Ma keia kula hoi, ia la no, ua oi ae ka mahaloia o na hana haiolelo a me na hoike haawina, ma ke ano nui, i ko ke Kula Kamehameha, e hoike mai ana no hoi i na loina mau no ke ao pono ia o na opio. He mea makehewa paha ia makou ke hoakaka piha aku, oiai, ua walea no ka lehulehu i ke ano mau o ia kula. Eia iho na haumana o ke keena o ke kumu nui, Rev. A. Makinikoki, i loaa na makana: (1) Zachariah McKeague, (2) W. Holokahiki, (3) Jos. Kulolia a me (4) Kalani Peter. No ka haiolelo hoi, (1) Charles Kaiawe, (2) Kane a me (3) Robt. Ulukou.

KULA O KAULUWELA.

I ka Poalima mai hoi, la 13 nei, i hoike ai keia kula ae la, malalo o ka noho kumu poo ana a Armstrong Smith (Limaikaika Kamika), i kokuaia e Mrs. Wude a me kekahi poe kumu wahine e ae. Ua maikai no na hana haiolelo a me na hana e ae, a ma ka hoomaopopo aku, o keia paha ka makahiki oi aku o keia kula. He 240 ka nui o na haumana, he 75 hoi malalo o ke kumu nui. Eia iho na haumana i loaa na makana: Papa ekahi, Seth rice, no keikikane, Kilikina, no kaikamahine; no ka malama rula, Keahi, no keikikane, Kilikina, no kaikamahine; papa elua, Hailele, no keikikane, Ema Pilipo, no kaikamahine. No ka oi ma ke kakau papaeleele, ua lilo ia John De Fries, keikikane hiapo a Hanale Kipili o Leleo ae nei.

 

NA LONA KULA E AE.

Ua hele ae no kekahi mau lala o ka Papa Hoonaauao, i ukaliia e ke Kahukula Nui, e makaikai i na hana o ka hapanui o na kula maluna ae.

Ma ka haiolelo hookuu a ke kumu nui o ke Kula Alii, ua olelo ae oia he manaolana kona e loaa ana ia lakou he halekula hou ma kahi o ka hale kahiko, he hale hoi i oi ae ka maikai a me ka nui e hiki ai ke lawa pono no na haumana e pii nei ka nui ma ia kula. Ua ole@o ae no hoi oia ua kokua ka Papa Hoonaauao i ua manao la, a me he la e hanaia aku ana ma keia mua koke iho

 

NA AINA MAMAO.

Na Lono Huikau mai na Wahi Like Ole mai o ke Ao nei.

Olai a me Pauahi ma Iapana.

Ua halawai ae o Iapana me kekahi olai i ka hora 2 o ka auwina la Poakolu, Iune 21, a ua nui ka poino o na waiwai a me na ola ma Iokohama a me Tokio. Lehulehu na poe i noho ma ia mau wahi no 20 makahiki i hala ae, ua olelo a@ ia poe o keia ke olai oi loa i ka lakou hoomaopopo ana. Aia a ua ano akakuu iho ka inaina o ke olai, ua hoomaka ae ka lehulehu e holo mai ko lakou mau kauhale aku, a aole i a@ nui @ hoi hou aia a ua meha loa a aohe hopohopo ana no ka hoonauo hou mai. O na poino ola kanaka hoi ma Iokohama, no kekahi hale hana a hoomaloo ti, oia hoi, ua holo na poe hana, mai kane a na wahine, malalo o kekahi wahi uinihepa hou i hanaia maluna o kaupoku, oia kahi i hiolo iho a paa nui ana kela poe malalo. Elua kane i make loa, ekolu hoi i eha loa, a pela no hoi me eikolu wahine. Ua lawe nui ia no ka halemai, a ia po iho i make ai ekolu o na poe i eha. Mawaho ae o keia poino ae la, o na waiwai no ka oi loa aku, a ma na hoike i loaa ae, o Tokio ka i oi loa aku o ka poino. Ua poino ka halemai o na Aumokukaua Beritania a ua hoopiolokeia na poe mai @ loko. Ua hoopoinoia no hoi kekahi mau hale e ae ma ia kahua a me ke kahi mau lako @ ae o loko.

O kekahi hale oihana hoi keia o ke Aupuni, ua owa na paia a hiolo hoi kaupoku. Hookahi luna oihana i eha loa, a ua lehulehu hoi ua kamalii a me na kauwa i eha mahunehune. O kekahi halekoa aku nae paha hoi ka oi ae i keia ae la, oia hoi, ua hiolo ua pukauwahi a me ka helelei liilii mai o luna o kaupoku. Ua lele aku na aliikoa a me na kanaka ma ka pukaaniani o ka hale elua a me ekolu o luna ae, a ua umi paha poe i eha a elua hoi i make loa. Hookahi lutanela aia ma ke kulana kupilikii loa. O na poino nae hoi i na keena o ka Oihana Kuloko ka oi loa aku o na poino i loaa ma ko ke Aupuni aoao. Ua hiolo mai kaupoku a me na pukauwahi, a ua make loa kekahi paahana. Me he la ua ehiku a ewalu paha na poe i eha, hookahi nae hoi kanaka aole i ikeia. Oia ano popilikia like aku no hoi ka i loaa i na keena o ka Oihana Kaua Moana, a pela pu no hoi i na Hale Ahaolelo. Ua hoomaopopoia ua 4 minute a me 48 sekona ka mau a@a o keia hoonaue olai.

O ka poino oi loa aku paha o ka weliweli ma Tokio, oia ka oili ana ae o kekahi ahi weliweli mamuli o ka a ana o ka ailamahu iloko o ka hale o ka hui ailamahu. Ua emeole ka holapu ana a@ o ke ahi a ua hiki ole loa k@ hoomaluia no eha hora, a iloko o ia manawa ua pau aku h@ 600 mau hale i puu lehu. Ua @l@loia he ekolu ola i  poino mamuli @ ia ahi. O ka huina nui o na make @a o a maanei o Tokio, mamuli o k@ olai a me k@ ahi, ua kohoia ma kahi o 26.

Mamua ae hoi o ka hora 2 p.m. o ka La Pule, Iune 17, ua holapu ae kekahi o na ahi weliweli loa ia Iokohama, i ike ole ia no 20 makahiki i hal@ a@. Ekolu hora ma @a hope iho akahi no a loaa mai ke kana@@, ua lehulehu na ohaua i h@on@l@ ia me na home, ua oi aku paha mamua o 1,000 na kauhal@ i pau, oia hoi, hele a ka hora 5, ano akakuu mai ke ahi, a i ka pio loa ana, ua maopopo loa h@ 1,064 na hale i pau loa, a he 64 hoi i pau hapa. O keia wahi i pau aku la, oia n@ kahi noho nui ia @ na poe ilihun@, a ua lilo hoi kela ahi i mea nana @ hoomaemae aku ia wahi. He kahua nui a palahalaha kahi i pau aku la. Aia ke hanai a ke malamaia la na poe i nele@ me na home e k@ Aupuni. O na pono o kekahi poe, ua pau loa. Aia na poe Iapana ke @@lu la me ka hoopipi ole iho.

 

Kela Paniku Nuiia o na Alahao.

O ke kumu i ulu mai ai o kela paniku nui ia o na alahao ma Amerika Huipuia, mamuli n@ ia o ka haalele ana o na poe paahana o ka hui hana kaa o Pulumana, oia ka hui @ana e hana na kaa nani, oia no na kaa moe, na kaa paina, na kaa puhipaka, a pela aku. Ua ulu mai keia haalele honua o na paahana mamuli o ka hoemi ana o ia hui i ka uku o na paahana ma kahi o 30 pa-keneta, a ma ia hope koke iho haawi makana he $200,000 no kekahi luakini a me k@ kukala pu ae hoi he puka o 8 pa-keneta. @a lakou no a haalele lokahi i ka hana, a i mea hoi e ikaika ai ko lakou paio ana me na haku hana, ua kukala aku o E. V. Debs (Debe), ka Peresidena oka Ahahui Alahao Amerika, i ke paniku@a o na alahao a pau loa @ hoohana ana i ua kaa Pulumana, mai ka hikina a ke k@mohana, a mai ka akau a ka hema o ia aina nui, a iloko o hookahi manawa ua pio na hana alahao kaamahu a pau. Aia ke @olea loa o keia paniku ana ma Kikako a me Kapalakiko.

Ua hoea ae ma ka m@h@u o keia hana na hana a na poe powa, hoohauna@le a ano kipikipi, oia hoi, na poe anaki@a a m@