Ka Makaainana, Volume II, Number 4, 23 July 1894 — NA PALAPALA. [ARTICLE]

NA PALAPALA.

Aole uialun.-i iln> o koi~ koi o mi luila a ine n:i hewa no na nuinao i hoopukaiu niulaīo o keia jkx», s*ka, aia no muhma iho o lui poe 11*1 lakon kakau ma'.]

Iv\ UIU I HAWAIl. >Iai»<io Aki'ii i Pili 110 kelii Olelo Ilooliolo ;i k;i Aha SeuaU\ (Koena niiii kela pule mai.) Eia ka mea i maopopo lua, ua ike no o Amerika aole o ka lahni Pi Gi ka laluii ao k& mahele niu o ka lahui oiwi o ke Hawaii Paeaina, oia ka mea nana i kono aku iaia, e ?iana mua *ia ka mana (kuloana piiipaa) o na makaainana oiwi o ko Ilawaii Paeaina, no ka manao a lakou i inakemake ai i ke ano Aupuni a lakou e kukulu ae ai a kakoo akn me na kalnia alakai kuloko o ua Aupuni la, a oia auanei ka mea i oluolu loa ia e ka manao o ka Peresi<leoa, aole o ka loaa a kukuluia ana o ko Aupuni kekahi ano e ae i kue i ka makemake o ka lahni a o ka īuahele nui hoi o na makaainana o ko Hawaii Paeaina. Nolaila, ua maopopo lea, ua waihoia mai e ka maua koikoi o ke Anpuni o Amerika iloko o ka poho lima o na inakaainuna 0 ko ke kukulu ana 1 Aupuni. no lakou iho, a aole hoi. iloko o na lima o kekahi poe kakaikahi i hoolahui ae ia iakou iho ma ke ano Pi Gi, a iiia pela, alaila, e ulu mai ana keia ninau, "ma ke ano hea ka lahui a o ka mal) ele nui o ka lahui e kukulu ae ai i Aupun no lakou iho?" Eia ka pane, ' { raa ke ano kaulike>'' oia hei, .i ano aleea, aole lioi e Iike me ke an'o 1 kukuluia ai ke Au.puni Pi Gi, aka, he apo Aupuni i kukulu a kakooia ma.ke akea, a o ka mea e loaa ai ua ano Aupuni la, oia ke kono anaTkō ka lehulehu manao ma ke koho balota, a i oie, o ka lawe ana ae no o.ka Peresidena i ka heluna a o ka mahele nui o na makaainana ma na palapal» hoopii i hanaia ma ke akea, a waihoia aku imua o ka Peresidena o ke Aupuni" o Amerika, e koi ana e hoihoiia mai ke Aupuni Moi o ka Moiwahine Liliuokalani. Nolaila, ma keia, aole 110 e hoopuiwaia na mākaainana o ka Moiwahine. Mahele 2—Ua kaupaleia aku na mana Aupuni e ae, aole e komo mai a e keakea i na hapa kalaiaina kuloko o keia mau Pa«moku. 0 keia ka manao ma ka hapa hope o ka elelo hooholo, e heluheluia penei; "Aole he īiana naauao na Amerika Huipuia ke koino ana aku e keakea i na Jbana malaila, a o na keakea ana hoi i na hana pili kalaiaiaa o ia mau Paemoku ma o kekalii Au-

puni o e inatiaoia lip liaha hoa'lohaolo 3a ia Amenkn TTnipuia." Ha keiu hapa !iope o ka olelo ho6boio, aa lioomaopopoia m*fti kekahi mnu nui e hookuia ole ia mai ai ko ka lahui kukulu ana ae i Aupuni nona rho,'oia hoi, 4 na kaupale anajaku i na mana Aupuni o Amririka a me na Aupnni e ae, ma ke kom<!> ana mai e hoohiiikau ina alakai ana ma na hana kalaiaina e pili an-a i na makaainana o ko Hawaii Paeaina, a o ke komo aua inai o kekahi mana Aupuni e* hokai'a e kailiku ae i ka mana (kuleana pilipaa) o na makaainana mai ia lakoirae, he hana hoa'loha ole ia ia Amerika Huipuia. Ma ka akioma . ana.i ka manaoio maoli o ka h,apa hope o ka oleio hopholo, e loaa .. ana. keia maheie, penei: I—Ua kaupaleia jna mana Aupuni kuwaho a kuloko mai ke keakea ana mai i ko hapai ana i ke ano Aupuni a lak<m i makemake ai, ' E ho«manaoia, ua nana mf»i o Araerikaiko ka īahu* manao e loaa k»o lakou ano Aupuni, aole maloko o ka ikaika, aka ; ua hoike lea aku na kulana kalai-

aina o ka mahele nui o na makaainana i ko lak:ou nialama ana i ka maluhia a mē ka makee ana hoi i ka pono, a ma ia ano, he hana naauao ole na kekahi mana Aupuni kuwaho a kuloko hoi ke komo ana mai e lioao ae e hehiku iho i ka maluhia i hana ole ia aku i ua Aupuni la, a me ka hoapono hoi i ka nana maikai wale ia aku no e ka iahui Hawaii, nolaila, aole i manao o Amerika e liio ka maluhia iloko o kekahi lahui nawaliwali i mea kueia a kauaia mai paha, e like me ka malama o ka lahui Hawaii i ka maluhia, a hoopoino ole ia aku hoi ke kino a me ka waiwai o na lahui e ae i haliu kue mai i ka lahui Hawaii a me kona Moi\^ahine. Ma keia e īke lea ia a'i, aole i nanaia mai e <Amerika na ajaL:ai ana a kekahi mana Aupuni kuwaho a kuloko paha, i mea e' loaa ai ona Aupuni no ko Hawaii Paeaiua. koe wale no, na ka lahui oiwi o Hawaii e alakai ma na kahua kalaiaina a iakou makcn:ake ai, i mea eloaa ai ona ano Aupuni no lakou iho, nolaila, aole he m«a pohihihi ka ikeia ana o ka mana Aupuni kuloko e hoao nei e alakai ma na kahua kalaiaina i mea hoi e kukuluia ai ona Aupuni no ko Hawaii 'Paeaina, oiā nqt ka mana Aupuni Pi Gi i kueia e ka maheie noi o na makaainana o ko Hawaii Paeaiua, a e like hoi me ka'a i olelo mua ae nei, aole ia he Aupuni i ikeia ak® e ka mahele mii o na maV»

ainana 3 a aolē hoi ia oka lālini Hawaii, nolaila, kn olelo nei ftn, he huim hiki ole i ke Aupuni Pi Gi ka )awfi kaokon b.na ae o, kir kuiu mai.i kekahi ano Anpnni i ae »le ia eka inahele nui o na' makaainana oko Hawaii Paeaiua, i kulike ai me ka o]e!o hooholo o ka Aha Senate o Amerika Iluipula. 0 koka lahui Ti Gi hoao aiu ao e Lawe ia keēhina, e lilo ana ia he pula i hoiino iho i na maka o Ame rika liuipuia. lna e noonoo pouo ilio ka lahui VX Gi i ke kaona o ka.olelo hooholo a ka Aha Senate o Amenka līuipuia, e loaa auanei he papa ana toai na Amevika, aole e komo mai kekahi ona mana Aupuni eaee hokai ī na hana kalaiāina kuloko ona o ko Hawaii Paeaiaa. Nolaiia, owai kekahi o na Aupuni e ae i pili loa ma ka olelo hooholo? Oka pane,pp Aupuni Pi Gi, oia kekahi o na mana Aupuni e ae ma ke aoo oka olelo liooholo. A owai hoi ka poe lawelawe i na hana kalaiaina knloko? 0 ka pane, o na makaaiuana a mahele nui hoi o na makaainana o ko Ha-

waii Paeainu. Nolaila, ma ka hoonaaopopo maoli ana i ke ano koikoi o ka olelo hooholo, © loaa āaa. punukuia ke Aupuni o ka lahui Pi Gi, aole e hookikina a booweliv?eli wale aku i mea e kinai ia ai ka manao "kuokoa o ka lahui Hawaii. 2—o ka malama ana o ka.lahui oiwi o ko Hawaii Paeaina i ka pono a me ka noho maluhia ana, oia ka mea oana i hookumumu aku i ka. oi o na mea kaua ame ka ikaika o ka lahui Pi Gi i kaena ae ai no lalEou iho. A oiai, oka pono a me ka maluhia oia ka makaaniani o ke kumukahawai a me na kanawai o kekahi lahuikanaka, a ke nahāha ka makaaniani o ke kumukanawai a me na kanawai, aohe he pono maluna oia aina, a a©le hoi he maluhia ana i koe, a nolaila, ke nana nei o Amerika Huipuia i ka pono a me ka maluhia iloko o Hawaii i keia la, a oia auanei ke ana kaupaoua ao ko Hawaii Aina, Hawaii Lahui a me ko Hawaii Aupuni Moiwahine lauakila. Nolaila, aole i lilo ka olelo hooholo o ka Aha Senate o Aoiei'ika Huipuia, he mea e hoopulwu wale ia ai ka lahui Hawaii oiwi a me kona Moiwahine. Jas, K, Kaulia. Honolnlu, Oahu, lune lS94 t