Ka Makaainana, Volume II, Number 8, 20 August 1894 — Page 8

Page PDF (933.46 KB)

This text was transcribed by:  Lilinoe Andrews
This work is dedicated to:  ʻAnakē Lolena

Ka Makaainana

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 20 1894

 

KELA A ME KEIA

          He mau la makani keia o ke kulanakauhale nei, e kuehu mau ana hoi i ka lepo.

          Ua kipa ike aku ke Komisina Farani ma luna o ke Kamepiona i kakahiaka Poaono nei.

          Eia kakou ke hele loa aku nei i ka nele i ka wai i keia mau la o ke ino nui wale i noho ai.

          Imua o ka Aha Apana i ka Poaono nei, ua hoopaiia iho la kekahi wahine Iapana he $10 no ka hana i na mea ino wale.

          Ma ko makou keena nei no e loaa ai ko makou Puuku ma keia mua iho, oiai ua pau oia mai ko A. Rosa keena loio.

          Paa mau ka puali puhiohe o ke Aupuni i keia mau po mahina i ka hana. O ka pono ia, makepono ke dala o ke Aupuni.

          Ke upuia aku nei, e ku mai ana ka mokukaua Pelekane Haiakina i kekahi o keia mau la iho, a he mau moku e ae no kekahi e upu pu ia aku nei.

          Poalima ae ka la hoano o Batolomeo Hemolele, ka Aposetole. He mau anaina haipule ko ia la ma na luakini o Sana Anaru a me Malieokamalu.

          He wahi ahí ka i holapu ae i na pepa helelei mawaena o na halepai Kekake me Buletina i ka auwina la Poaono nei, aole nae i lanakila ke ahi a pio koke no.

          Ahiahi Poalua, Augate 14, ua kukulu ae la na kanaka aloha aina a pau i hui aloha aina no lakou ma Kaaawa, Koolauloa, Oahu, a ua piha kui ka hale halawai i na kanaka.

          Apopo e ku mai ai ke Gelika mai Kina a me Iapana mai, a i ka Poaha aku hoi ka Arawa mai ka Akau mai a mai ka Hema mai hoi ka Mariposa.

          No Molokai mai ka lono aohe ka he loaa nui o na kanaka hoohiki ia J. W. Kalua ma, o ka holo nui ana i kona one hanau e hana pakaha ai i kona poe hoalahui.

          Hora 9 kakahiaka o nehinei, ua akoakoa ae la he heluna nui o na poe mea kaa hehihehi wawae ma ke alo iho a ka Hale Mele Hou, a holo nui aku la ilalo o Moanalua, a ua huli hoi mai no lakou mamua o ke awakea.

          Eha poe lunahooponopono nupepa Iapana i hoopiiia no ka laibala, ma ka hoo aha ana i kekahi mau mea kupono ole e pili ana i kekahi poe Iapana no o lakou iho,  a eia ke waiho nei no ka haaaia aku imua o ka Aha Apana.

          He mau pule i hala ae, ua holo aku o Aberahama Fenana no Molokai a me Hana, Maui. Ma Molokai, ua holo oia a Kalaupapa, a iluna no o ka waapa haiolelo aku i ko uka poe. Nui ke ohohiaia mai. A pela no ka ma kekahi mau wahi e aku o ka moku o Hina.

          Ua ulu ae he wahi hana ano hoohaunaele i ka po nei, ma kahi kokoke i ka uwapo a Haaliliamanu, a ua hele loa aku i ka nui. Ua paluku iho kekahi kane i kana puana pili kapekepeke, ua hooweliweli aku hoi i ka kekahi poe iho me ka mea eha, a ua hele loa aku na hana i ka lapuwale loa. Aloha wale kahi Ala. Aole nae he mea i poino.

          Ua hanau mai na Mrs. Kapaakea Kama, ma Kalihi, he opuu kane maemae i ka Poakolu nei, la 15, a o ka piha ana iho la hoi ia o ka ewalu o na keiki a laua. I nui ke aho a loaa hou aku.

          Ua eo ia Kapena Waipa ka makana a na makai no ke ki pu pololei, nolaila, o ia aku la ka oi iwaena o na makai ki pololei. Me he la pela io no, i na e hoomaopopoia ma ka heluna nui o kana mau ewe.

          Mahope iho nei e ke kukakuka pu ana o ko Iapana Kanikela Kenerala me Kukima, Agena Kalepa o Kina, ua hoolaha ae laua i ko laua mau lahui like ole e malama i ka maluhia, aole e paonioni a e paee wale.

          He hoike o na Aina Leialii ka i hana a hoomakaukauia e ka Agena, C. P. Iaukea. A oiai, aohe kope i loaa mai ia makou, nolaila, maopopo ole no ia makou o ke ano nui o ia hoike mawaho ae o ka na nupepa namu mea i hoike ae.

          No kahi manawa i hala ae ka hopohopoia ana o ke kiapa Beritania Velosite, e holoholo mau nei mawaena o keia awa a me Honakona. Ua paleia ae nae hoi ia hopohopo ana i kona ku ana mai i ka Poano nei iloko o 93 la holo.

          Ua hoala ae kekahi poe Hawaii opio i kekahi ahahui no ko lakou pono a pomaikai ponoi iho. Lehulehu na poe e komo nei a e holomua ana paha. He ahahui kokua keia a he mea hoonaauao no hoi ma na ano a pau.

          Kakakhiaka Poalima nei ua hookuiia kekahi kaa huilalua e kekahi o na kaa hali ohua nunui, mauka o Leleo ae nei. Aohe i hiki i kahi o laua ke alo ae, oiai, ua hele a ka pono a oili ana he kaa kikaue mai ka pa ae ma ke kua o ka halekuai mauu.

          Eia nā Iapana o kakou nei ke lulu nei i kekahi puu dala nui no ka hoouna aku i mea kokua i ua poe popilikia ma kela kaua mawaena o Iapana a me Kina. Po Poakahi i hala i noonooia ai, Poalua ae, ua loaa ka he $12,500 mai loko ae o ka huina nui o $50,00 i makemakeia e loaa.

          Elua mau Pake kuai ia o Ulakoheo i hopuia i ka la 4 nei no ke kuai i na amaama liilii i emi malalo o eha iniha ka loihi. Ua ku ae laua imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, a oiai, o Kapena Anaru wale no ka hoike @ ana i ka loihi o na ia, aole kana ike manaoia ua lawa, nolaila, ua hookuuia laua.

          Poalua i hala iho la i hookuuia mai ai o Kaulahao, he mea i hoahewaia he hookahi makahiki i hala ae e uku i $300 no ka piliwaiwai, mai Kawa mai, no kona waiwai ole e hiki ai ke hookaa i kona hoopai dala ma hope iho o ka hana oolea ana no hookahi makahiki, e like hoi me ka manao o ke kanawai e pili ana no ia mea.

          He poekahkaha paikau ka na pualikoa o ke Aupuni i ka po Poalua i hala iho la ma ke Kuea Halealii. Mahope o ka paikau pokole ana malaila, ua kai kaapuni aku ma na alanui Puowaina, Beretania, Nuuanu, Moi a kahi i hoomaka ai a hoi nui no ka Halekoa, malalo o ke alakai ana a ka puali puhiohe. Lehulehu no na poe makaikai.

          He Pake, o Akau ka inoa, ka i hoopaiia imua o ka Aha Apana i kakahiaka Poaono nei e uku i $50 no ka malama opiuma, a ua uku koke ia ae no. Elua on a mau hoa a ua hookuuia laua.

          E malamaia ana he hookuku kinipopo i keia auwina la Poaono iho, hora 3:30, ma ke kahua kinipopo ma Makiki, mawaena o na hui kinipopo "Lively" o Kunawai a me "Hot Stuff" o Puunui, a me ke alualu pu ana hoi i kekahi puu dala makana.

          Ua haawi ae ke Kmisina Beritania hou, A. G. S. Hawe, he aha hoolaulea ma kahi o A. S. Celegehona, i ke Kapena a me na alii o ka mokukaua Kamepiona, i ke ahiahi Poalima nei. A nana keiki himeni wale o ka Bana Lahui i hoonanea ae ke anaina.

          Ua loheia ua hoopii koi poho aku nei o loio W. C. Aki no $300 ia Miss Alice K. Ea, ka wahine opio i hoopii hoomano iho nei ia W. Mahuka no ka uhaki ae like mare, a ko ai ma ke kau kiure o Wailuku no $2,500. He hoopii keia no ka ukuia mai o kona luhi o ka hana ana i kekahi mau hana pili ohana.

          He kanaka aihue puaa ka i alualuaia o nehinei, mai ke alanui Kula a huli ma alanui Melo e iho ana i ke kahawai o Makaaho. He nui ia o ka leo o kekahi wahine i ke kahea mahope o ua kanaka la me ka mau no i ke alualu. A o ka mea i loheia mai, he ano on a pia mai ke kumu.

          Awakea Poaha iho la i hooliloia aku ai e Kakauolelo Nui Hakinika o ke Keena Kalaiaina, ma ke alo iho o Iolani Hale, o kekahi apana aina Aupuni ma Kiilau a me Puualaea, Hilo, nona ka ili o 49 37 eka. He $246.85 ke kumukuai e koho ai no ua aina la a me $52 ka lilo no ke ana ana. Ua lilo ia R. Lono $250.

          Aumoe o ka po Poaono nei hopuia ai na wahine haole Farani hookamakama e noho ne iwaho o Pawaa, o laua a me ka laua mau kane, a noho nui ana i Kalakaua Hale. Wanaao ae, hookuu nui ia malalo o $100 bona pakahi. E ike nui ana paha i na maka o ka Lunakanawai Apana i keia kakahiaka.

          Kakahiaka Poakolu i hala iho la i ku mai ai ke Kimo Makee, a mawaho ae hoi o ka haki pu ana o kona pukauwahi, aohe ona mau poino a manuheu ano nui e ae. He pukauwahi hou kona o ka hoi ana mai la, na ke Kaala i lawe aku i ka Poakahi i hala. Eia oia iluna o ke Alahukimoku kahi e hoomaemae hou ia nei.

          Ua makeia maloko o ka Hale mai Moiwahine i ka po Poaha nei, o McNabb, kekahi koa o ka puali B, mamuli o kekahi eha i loaa iaia maloko o ka halekoa ma ka la 8 aku o keia malama, ma o ke pahu ana oia i ke kukaepele i kekahi o na poka pahu, a oia no ka wa i pahu ae ai a lele ae la kekahi apana keleawe aneane hookahi iniha ka loa a ku ma kona a-i. Nana ponoi no i unuhi ae ua mea la mai kona a i ae, a mahope lawe ia no ka halemai kahi on a i waiho ai a make. Ua hoolewaia oia i ka auwina la. Poalima mai me ka hoohanohano a kona puali.

          Poalua i hala iho la i lawa pono ai na poe kiure haole, mamuli o kela kanawai i hooholo awiwi ia ai. Hauoli wale na oehaa la!

          Po Poaono nei i hoikeike ai kela haole Helene ikaika ma ka Hale Opera Hawaii. Ua lehulehu no na poe i hele aku e ike iaia. Aole oia he kanaka ano ikaika ke nana aku, he wiwi wale no, o kana mau hana nae ka oi. He hiki loa iaia ke hapai i kekahi mau kanaka nunui ma kona mau poho lima. Elua mau pohaku, o 250 paona pakahi, hookahi i wawahiia ma luna o kona poo a hookahi maluna iho o ko ia umauma, a me na hamare o 16 paona pakahi i uhauia iho ai.

          He $240 i haawi makana ia i ka Poakahi i hala, mai na wahine haole aku o Honolulu nei i kela wahine haole i oki pahi ia ai e kana kane, ma ke ano i mea kokua iaia ma ka uku ana i kek kauka a me kekahi mau popilikia e ae, aole loa nae, hoi e hooliloia kekahi o ia mau dala no kana kane. Ua hoohikileleia oia i ka loaa ana aku oia makana, i ukaliia me kekahi palapala mai na hoa ʻ aloha ana i ike ole, a ua haawi ae hoi oia i ka mahalo akea ia lakou no keia kokua iaia iloko o kona popilikia.

          Ua halawai kekahi kaikamahine haole me kekahi ulia ma Puowaina i ka auwina la Poakolu iho la, a haki pu ka lima akau mawaena o ke ami peahi a me ka muku. Iuka oia a me kahi poe kamaliiwahine e ae o ke kuahiwi o Tanatalusa a i ka hoi ana mai a ma ka huli Waikiki o Puowaina, oiai, e lealea ana lakou ma o a maanei, ua walwala aku oia ilalo o ka pali a loaa ai kela ulia. Ekolu hora mahope iho, hoea aku oia i kauhale a kii koke ia ke kauka. Na ke kauka i hana pono ae, a eia oia i keia wa ke ano oluolu iki ae la me ka nui no nae o ka eha.

 

HOOLAHA HOOMAIKAI

          NO ʻ U IHO A ME O ʻ U MAU KAIKUahine, ke hoike aku nei au i ko makou mahalo palena ole i na hoa ʻ loha a pau i hoike mai ko lakou aloha i ko makou mua i hala aku, MRS. MALIE KAHAI, oiai oia e wai mai ana a ma kona hoolewaia ana no hoi.

Aug. 20–1mnw  J. K. MERSEBERG.

 

KO HONOLULU HALEKUAI KOPA

          Eia malaila e loaa ai ke kopa maikai loa no $4 50 o 100 paona, a 17 auka o 25 paona no $1.25.

          Kopa Polu Geremania, 10 keneta no ka paona, elua auka no 25 keneta.

          Kopa Palupalu, 42 paona o ke kini, $1.25.

          Lanahu Kiawe, 40 keneta no ke eke.

          Na Kapu Poi, me ke apo keleawe, 50 keneta a me 75 keneta, e like me ke ano.

          Paakai apuupuu maoli, 100 paona o ke eke no 50 keneta.

          Kukaepele Iapana, ekolu ope no 10 keneta.

          E loaa no na kumukuai kiekie loa no na ili bipi, kao, a pela aku, a me ka aila paa.

          N. BREHAM (Berehama),

          I maopopo ma ka inoa o ke Kanaka Kopa Palupalu.

          Alanui Betela, mauka iho o Kakela & Kuke aug. 20 tf