Ka Makaainana, Volume II, Number 21, 19 November 1894 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

KELA A ME KEIA.

E ke kiai! heaha ko ka po ? E mahimaia ana he mau heihei lio ilalo o W«ialua ke hiki aku'i ka La Karig A Loaka« Poaouo iho la i piha ai na malama he 22 ni-'i ke kahulihia ana o ke Aupuni kumu. Ua lawe o J H K Kaiwi ika hoohiki kakoo i ke Anpuni Kepuha'aka. ma Lihue, Kauni. G ka t>o haooli keia o ka Ligi Ameīika iwaho o Pawaa. He mau haiolelo hookelakela ana ka kekahi mahula. Ua huli hoi aku o Kanikala-Kenei-ala S Fcjii o lapana maa> iiei ma ke Kina me kana wahine a me 24 ahui maia. Ua hoolilo aku ke Aupuni o Kiu i ka holo Eserae'r.ūla ,'ia lapana, pela na lonb i loaa mai nei ma ke Kina. Auwina la Poakolu iho la, hora 2, o Kawa, ua make iho la o Palea (k), a Ika Poaha mai i nalo aku ai ma ka iiina o Koula. ■ ' U* h.>akauiu:ua ke koena aku a kela palapahi a ka Rev. Kauka Talannge i puka ai ma ko raakou heia i hala a keia pule akn paha. Ua hapa ae na hae ona luna Aupuni ona aiha e maanei a me ko ke Aupuni no ka hoomanao anai ke Za o Rusia i ka Poakolu iho la. Eia o Di!inahama ke hooika?ka nei e hoala ae i hui mahiko hou no lalo o Ews, -m« kahi kokoke i Manana. He $2,000,00.0'ke kumuwaiwai i manaoia. He ahaaina la haoau ka i haawiia ae i ka auwina la Poaha iho la ma ko J. Alapai wahi, ma Kapalama aenei, no kekahi moopnaa aoa, oiai kela haule ua nv«i e nok(: a'ia, Aole ka NanasanaS* lawe a noīhoi akn nei i kela poe luina Kepani iie ns3ii ona i kipi nui «i ? aka,- ua hoopaaia lakou iluna o ka Haiakit»a- n•; na ke Kina i uoihoi " aku la no iokonama. He u .r : vho pauahi ko ka po ••Poa'in i .? aei 'mau'ka o Kole aka. e iin Papn ? ma kt pa uuku l, īho 0 ko Mrs Ki 1 i kina L } a na' pio koke'no' me xi I l 'ia o' eia o na ka* wai. Ua hookahakaha pāikau ae na koa Ii a puba;i ; ia i : ka.'po P6ak ihi i hala oii Koea, a'ole risu- hoi i kai huakai hoikeike

mn ue e lik* me ke nno mnn la iakosu ī;uiia ae ao ko lakou baoa. I ko Kuauau hoopau wale «na no i keW hoopii ia C. Hama hana iii uo ka liauai ana i kekahi ilīo me ka īaaūaiake,' ua komo hou ae iio he hoopii hou na kn ona ilio i inuke ai ma ke ano koi poho. Iwaho o Sana Busi, Waikiki, ka Bana Eahui i ka po i hala kahi i hoohauoli ai i na poe oiy wahi, Lehulehu na poe i pikokoi atu no waho o laila ia e pomaikni no hoi na kaa hapamni a inenakaa hasa. Ua hanau mai he keikikane na ka wahuu i 0 L Des!ia (Kinikake) i ka La Pule, la 11 nei, aia ko !aua waln noho mauka o Koiuiu, Loihi ; enei makahiki hooko-o a loaa hou' no\ 0 ka hnna aua paha ia 1a a ke keikikane, pahua hoi ka «pu Inaū lKK>pa a kahuna, pela ko makou lohe inai.

0 kela poe ewaln o Kōolau 1 laweia ai no Kawa ao ka hookaa ole i na aunaii, ua pau niii no i ka hemo ij kn La Fule ae, la 11 nei, mahope ino o ka tiku an» ae be $8 . r »() oakehi E uku nni apa no ka hoi la, hoapaapa nui wale iho n'p keia poe.

Kakahiaka nui eLiehinei i hookomo mai ai ka mokukaua Amerika lokataona (Yorktywn) ia Kou nei a mo-ku ae ma Waikiki iho o ka Haiakimi, iloko o 8 la bolo mai Mea Ailana uaai, a ua haawi ae oia he mau pu aloha iio ka hae Hawaii i keia kakahiaka. ' Mamuli o ka ua nui o ka auwina la Poaha jho )a, loaa he poino i ka uwapo"hou"f hanaia iho nei makai iho o ko Burna Ma halekuai ma ke komo ana o ka lepo a waiho iho he mau alualu|a, Ina i hoomau loa mai ka ua, ina la "aohe nao ai i ka papaā" ) ua uwapo hou ia. Eia iho inalalo na poe kiure i hooholo ai aole o K'eoki Malina i hewa no ka aihuo* a pekuia »i na elemu | i kakahiaka Poakahi i hala, n-o lakou pakahi na inoa, | peuei: H Kalehua, J K Malun- | aikoa, M Kaneaiakala, J W | Browu, H Mi»nuers, J W Haa- j heo, Jos Dauieis, J Piuao a me J Morris. Ua pili mai i ka uwapo mct?umahu Pakipika ka mokumahu Kiua mai Kapalakiko mai i ka hora 6 . .m. o ku Poalua iho la. Maiuna oua i huli hoi mai ai o | Keoki Makapolena, A S Hata- ! wela, J F. HakafiU a me kona ! ohana. Hora 4-30 p.m. i holo ! loa aku ai oia no Kiua a me ' lapana. Imua o ka Aha Apana i ka Poalima nei, na, ahewa a hoo- ! paiia o Me|e Trask no kanaono l !a hoopaahao ma Kawa no ka ! hele ole i ka haukipila. Ua I h«w>bkl&ha!a aku oia i ka Aha | miiiuua ae. E komo akn no ! hoi pahn iloko o ka Puali Hoohi. ' a hookahi ka u kokui iikeae u>p | kona pokil me Etna. i He o Ai (Ah Yee,, ka ! iooa,:kj} i |ioopgtiia e uku i $.30 i. imua o kāiAha Apanai ka Poaiima nei up ka hoao ann e kipe aku ia Ltitjanek Haka. La II nei oia i hopuia ai no ka piliwai Wid a uu haawi aku oia he $13 no ka hookuu aku iai'a. Ua hoo.paneedpinepi ue ia l i i hihia a hlki : ho la no i kona ae okoa 'ana i kona ] o\\ .' ■ Hauoli iia keisi.paaua o ka Hale Let i |Kui, no ka mea ? _ua hūokhaia je ka Luna Leta Hui a aponoia e ke Kuhiua Waiwai, ma ku ljora l o na auwipa la Poaono o paai mau ia ai ka Hale Leta ma keia mua aku t koe wale Jno iua he mau leta hiki mai paha ia auwina la, alaila» e h|emo no a e haua nui no. Aole ia ho mea hewa, o lakon na liaawa hoohaua nui loa ia o ke Adputii, lie ahu iea ke haawiia ana iloko o ka halekula o ko Kula Kaikamahine a ka Rev. S. 1L | ma Kona līema, Hawaii» j ke hiki aku i ka HeKe tn«lm 8. Aole no e uewa ke ' hele nui aku ko K*-na poe ilftilp t | oiai, he hana kokua kohi no ka pono o ka lunkiui Et>eliui e ku h\ UM.laila, O ka Rv\v Mi\ \ Dat'si ka luna lpta mainua īho ■ nei no KeahikeakuiK a no kona ? ae ule ana e hoohik\ u wailio j aku oia i ka haoa. (

Eluā Kepani kane me hoōkahi wahine a m« hookahi Pake i paa i ka hopuia e na makflikiu i kakahiaka Poalima nei no ke ki pa, ma kela hale loihi ma Ewa aku o ko makou keena nei tna ka aoao hookahi. lie mau pa-u a palekoki puehu makani ko lun.a o ke alapii mai luha iho o ka Mariposa i ka auwiua la Poalima nei, oiai ke kikiao makani oolea e pa ana, a loaa hoi ka mea puili iho o kahi poe i kahi 'kakela :: ke alo pali 1 a hehene hoi knhi poe. U-a hauleia mai luna iho o kekahi pou kukui uwila 040 kapuai ke kiekie, o ?rank Lee i ka Poakolu iho la, oiai oia e hoopaa ana i kekahi uwea, a _ra eha loa ia, a aia no oia kona wahi ma Makaaho aeoei a ua oluolu loa oia i keia wa. Ua w T aliiwala kulou poo kekahi mea e hoomaamaa ana i ka holo kaa hehihehi wawae ika auwina la Poalima, la 9 nei, mawaho ae o Koula ma alanui Moi nei no, aohe nae i poihō. laia a haule, aohe ona ikeia aku no ka paa pu loa i ka punohu ae a ka lepo. O Alana Kahaunani, aole o Mai'ia ka iuoa o kela kaikamahi.ie opio i aliaii« aku nei e losia Makaimoku ao Hilo, he haumana no ke kula o a ua homo. Oka lono hope ua paa laua i ke apoia, aole e hemo hou,a he wahi olai uuku ka i hoonaueue ae ia laila.

Kakahiaka nui Poaha iho la i ku mai ai ka Mariposa mai n'a Panalaau Hema mai ka hora 3:30 oia auwina la 1* holo loa aku ai oia 110 Kapalakiko, me ka lawe pu aku i kela hi" k ttQ k*i i hoikeike iho nei i o kakou nei a me na ohna eae a me kekahi helunaukana mahuahua. Ua pekuia kekalii opio nia ka e kekahi lio e ku ann vna keki>hi wahi o lilanui Mv ; i nei i k;i auwina la Poaono, la 3 nei, E kn ana ka lio ma ke ala helewawae aoao, a lioao aku oia e kn 1 i, a leaa mai ai oia i keia peku mīihanahana, »ohe nae hoi he eha kukonukonu. Pakele ke ola o kekahi wahi keiki i kakahiaka Poalna iho la ma o ka hauie a«a o kekahi kua oka pa papa o Lui & Kuke. E komo aku t-.na oia makai aku nei o ke alanui Kaiepa oiai kela 'e haule iho ana mamua pono ona. H* inilia wale no paha koe a loaa pono oia i ka pauku newa Oiai kekahi poe Pake lehulehu e uwai ana i kekahi liale kahike mamua iho oke awakea Poa< nolu , la 7 nei, ma Kapalama waena aeaei, a no ka nawahwaii loa o kekahi o na koo, ua hiolo īho la ka hale a paa aua hoekahi Pake malalo ae. Ua i«aa no īaia kekahi mau palapu ano kukoaukonu, aohe nae mea i lohe hou ia uaai aoua, Poluluhi ka lewa i ka Poaha iho la, a ua po iho, hora 9 paha, ua kulukulu iiilii mm k na pakaua aao ia kakahiaka ae t uiao uo hoi, me ka mau mai uo Uad hoi uke poiuiuhi a poipu. A hiki hoi īka hora 2 o ia au» wina la» haule eioeio mai aua ma ka hem»* mai, i ukaii pu ia uiai uo e ke kikiao makani a pau uo hoi ka hora 3, uiao loa «* hiki t*iai i kein wa luo ke auo ikiī&i uo u«v lleaha ia k<*ia Maiia he* ehu waw&o aku la uo pah'a uo Kalauila !

l?a hoomanao iaap» ** n&lulna hana o ka Hawaii Holomna i ka la hanau oka Moi Kaiakaun i make ika Poalima nei, ma ko lakoulele tiwati ana i ka auwina la iho. ITa and hakina ka Ia hoomanao ia lakou. He paina ka lakou ia awakea iloko no o ko lakou halepai, & o lakou wale no fcci an«nu iho, aohe hoi he ike uiai ina hoa'ioha. Oia iho la no hoi pahal C keia kuiuukula o Waimea, Kuuai, i hopuia ai uo ke apuka ,i ka waiwai i haawiia nana e malama i|iia i uoho ai rna Kalepoai, a laweia ai oia ihila e hookolokoloia ai, ua hoi hou maf neLma kk Auseteralia oka la .3 nei. Oa hookuiiia mai nei oia aua hoi hou mai la e hui me kona ohana, oiai, na hoouiau aku no ka Wahine ka-noho kumuao ana. Poaha iho la i noi t.e ai o Kale Aki ika Aha Kaapuni e hoopau i keia kauoha aua iaia e uku i kana wahiue i $7 o ka pule no koua ola, oiai, eia kft ka wahine ke noho kane a wahine pu, nei me kela Lip'ne Feru e hookele kaa nunui a hapaumi nei. Poalluoa nei hoi i pane aku ai ka waliine, oiai,ao!e o Kale Aki i hooko iki i kela kauoha, e pono oia e holke ae*l koua kumu e ahewa ole ia ai no ka hoowuh&waha i ka Aha. Auwe uo ka hoi laua nei !a !

0 kela hoopii a Keawehaku no ka mea pili i ka paiapaiā kauoha hope loa a Akahi, i make kahiko loa, ua hoole rapi o Lanakanawai Kaapuni Waitina i ka Poaka4ii i haia, 5 nei, i k& hoohaiahala a ka mea Doi e kapaeia ua pal.spala katioha la e hanaiā imua o kekahi kiure. Mamuli o ua olelo hoo holo mua o ka Aha Kiek\e i huoholoi* ai keia hoohakhala, e kakoo ana hoi ike uoi e kapaeia ua hoohslahalh la. Ila hoohahihala hou i« »ku i ka Aha Kiekie. 1 kahi wa o h po a »;0 ae ka Poakfthi i hilū, man;rli o na pahele ana a. Ewa i ltkr.hi Adaun\ a h oea laua iuka o Ma> kiki me ka oiia\ a i ka moe goa iho keia « puoho ua lik> akn ka paa lole hou o ka Ad«nn3 a me kek{»hi raau pooo e *e, he palule lo'e Kepani w ; le no kahi mea i koe m&i, a me ia oia i hoi olohelohe aiai ai ia waimao. Ma ke loaa oia i punwai aloha, hoihoii» i kona moe ilaila a ao, hoaahun* * hoi loa U)ai a Aala het*ei iuc k:i pape!e ole o ke poo, He wahi paiua ko kaiii oDK Naoue,iushopc o k» o Kawaiahao» i ka Pule 1 hhla, U 11 iu i t pela ko makou lohe mai. lw«< oua poe malaila, he wahiue upap«lu k*k*hi, uouh ka inoa o he wahine hoi ua kekalii kahuna, Nui ke sski i ihuia a u*n pu no lioi n>e ka w s , a o kels wahiue kekahi. Ua hele aku oia iloko o ka t hoopan pilikia ai, a oiai Kn U'.alaHa, u& heie aku uei ke k; ik; ct?hu ? a u hoou\aka ilio m i o a * aumoume, a u< e uoke uei, hele aku uoi Ik i ke keikikaue, a o ka Ikuio aku h ne* :a ok& papahele & lum'e ana un waliiue uUi !a ilalo Mv ka nui h hemo hou oia iue ka \ mv maele, a ma id Jho Voi i umhie ae a'» kotfifiH,& s*\i -