Ka Makaainana, Volume II, Number 22, 26 November 1894 — Page 4

Page PDF (816.01 KB)

This text was transcribed by:  Kaulu Luuwai
This work is dedicated to:  Ka'ilialoha Crabbe

Ka Makaainana.

HE NUPEPA OILI PUI E.

 

W. H. KAPU,

            O@, Luna Nui a Lunahooponopono.

            O na kauoha nupepa a me na palapala oili oinana a pau, e hoonna polole iaia.

Wahi noho, ma Honolulu.

F. J. TESTA (Hoke),

Puuku.

 

            E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope                   $          .10

No Hookahi Malama                           .25

No Ekolu Malama                               .75

No Eono Malama                              1.25

            Ina e hookaa a ua @, penei iho ka auhau ana:

No Ekolu Malama                   $          .50

No Eono Malama                              1.00

No Hookahi Makahiki                                  2.00

            UKU O NA LUNA NUPEPA.

@ Inoa                                                            .15

10 Inoa                                                .20

Maluna aku o 10 Inoa                         .25

            Aia a elima @ a kekahi luna mawaho aelo kona inoa @ihe, alaila, laoa ke @ iaia me ka uku ole.

 

POAKAHI, NOVEMABA 26, 1894.

            Ina hoi kakou ea, imua! Pehea iho la hoi ia? Oi hoi ha!! Aka, alia, alaila, a pela aku. Hu no hoi ka aka i ko lakou nei ma ae noho mai me ka haukeke, a naka a haalulu a opaipai na k@li o ua poe kolohe.

 

            Poakolu iho ka la kuokoa o Hawaii. O kekahi iho keia o na la e kupono ai i ka lahui oiwi ke kulala se. E aho ia mamua ae o ka makilo hele ana i ko hai wahi a me ko hai la hoomanao. Aohe a kakou mea e hopo ai. Oia, kulaia ae hoi paha kakou.

 

            Aohe wahi mea iki i loheia mai nei no ka Mr. Wilimana huakai imi pono. Oiai, ua nele ae la no hoi kakou i neia hana ana, aole no ia he mea no kakou e pau ai i ka hoohiki; aole, aole loa! Aka, e mau no ko kakou kupaa ana, no ka mea, aia no ilaila ko kakou pono a me ko kakou oia.

 

            Hololea na hana o ka aha fea a me na aha ai Hawaii a me haole ine ke kahua o ka luakini o Sana Anaru i ka Poaono eni, a nui aku la @o hoi paha ka pomaikai i loaa mai la. Ua hookoia ko makou leo i uwalo aku ai, “e alu like ae ka pule i Hakalau,” “i hookahi ai hoi ke kaunu like ama i Waiolohia!” Amama, ua noa!

           

            Manao iho la paha hoi o Peresidena Kole ua ku ka h@e iaia i kukala aenei no ka hoomanaoia ae o ka Poaha iho (ko Amerika Huipuia la hoi ia e haawi ai i na hoomaikai ana i ke Akua no ua pomaikai o ka mahiki i hala ae) i la e hoomaikai aku ai i ke Akua. He wahi ano hoopili Amerika keia. No keaha la ua poe pakaha la e hoomaikai ai, no ko lakou kipi ana anei, a i ole ia, no ka pakaha ana paha a kaili okoa ae i ka Aupuni a me ka aina?

 

NA IKE ANA A NA MANA NUI.

 

            Ma kahi hoi o ka nana a hoomaopopo ana aku i na palapala ike a na poo alakai o na Aupuni o Beritania Nui, Farani a me Amerika Huipuia, a ma kahi hoi o ka manao ana ua ike hapa wale ia mai la no keia Repubalika kanehai, ua hooiaia mai ia makou e na poe wehewehe manao a olelo o ke ano iho la no ka ia o ka ike ana mai o kahi aupuni i kahi, a he ike piha hoi ia. Eia nae hoi, aole loa kakou e manao iho o ia ikeia ana mai la, ua pau loa ae la ke aho e hiki ai la hoi i ka lahui kumu ke oni. Aole loa pela. O keia ike ana mai la a keia mau aupuni ae la a me kekahi mau aupuni e iho, ua ikeia mai la no ia ma ke ano o keia Repubalika wale no ke Aupuni hookahi e ku nei, i mea hoi e hiki ai i na launa pili aupuni ana, a pela pu no hoi me na kukai pili kalepa ana. Aole loa keia ikeia ana mai la he ikeia ana mai ia ma ke ano pumehana loa mawaena o ka hoa’loha a me ka hoa’loha, aka, ma ke ano makemake wale no, oia hoi, no ka manawa wale no e mau ana, aole hoi no ka wa mau loa aku ina e hiki aku ana ke hoohioloia ma keia mua aku e ka inaina o ka lahui kupaa mau. Nolaila, aohe no a ka lahui mea e kuhau iho ai no keia mea, a ma ia wahi hoi, e hoomau aku no i ko kakou noho hoomanawanui ana me ka hoohiki ole a iloko hoi o ke kupaa mau.

 

HEE HOLUA MA AMERIKA.

 

            O na lono koho balota ma Ameriak Huipuia i loheia mai nei ma ka mokukaua Iokataona, (he 7@ la holo mai Mea Ailana mai,) ua huliamahi hou aku la no ka hapanui o na mokuaina like ole o ia aina nui ma ke koho ana i na moho a ka aoao Repubalika. Ua lilo kekahi mau mokuaina o ka Hema ma ia aoao a keehi aku la hoi i ko lakou aoao kahiko i kuluma, i ano like iho nei no hoi paha me ke kau koho peresidena o 1892. O ka Mokuaina nui hookahi oia Aupuni, oia o Nu Ioka, ua huliamahi ae la no ma ia aoao a kohoia o Moatona ( Morton), hope peresidena i ke au o Peresidena Harisona, i Kiaaina. Ma ka Mokuaina no hoi o ohio, ua kohoia no ke Kiaaina mua, oia o Uilama Makinile. A ma ka mokuaina hoi o Kaleponi, i maa no ka lamakila mau o na Repubalika, ua kohoia mai la ka moho Kiaaina a ka aoao Demokarata, oia o James Budd (Kino Bude, a i ole ia, Opuu). O ka makuakane hoi keia o ke kanawai dute hou, oia o Wilisona o Viriginia, ua haule oia ma ka hoao hou ana mai la e holo balota iloko o kona apana mua. O kahi mea kupaianaha loa, ua hooiliia aku na hewa a pau maluna o ke Aupuni no na haawina kuia a pakalaki i loaa i na oihana a pau, he haawina no hoi i loaa like no i kekahi mau aina lehulehu e ae o ke ao nei, nolaila, ua hoomaopopoia pela iho la i loaa ai keia lanakila nui a mamuli no hoi kekahi o ke kue ino ia o ka Peresidena ma na hana pili ia Hawaii nei a me na mea pili i kela kanawai dute a kona poai i hooikaika nui ai, ana nau hoi i kakauinoa ole ai. He laau lapaau a he ao maopopo keia a ka lahuikanaka o ia aina i na poo alakai o ia Aupuni imua o ka pahu balota, aka, aole no nae hoi ia he mea e hopo iho ai o kekahi aoao, me ko lakou manaolana nui no e loaa ana no ka lanakila ia lakou i ke aku koho peresidena ae iloko o Nobemaba, 1896. Aia a ike a kamaaina lea iho ka lahui i na hoohana ana o na hana alakai a na Demokarata, alaila no hoi paha loli ae ka manao.

 

“HUAI KA ULU O LELE.”

 

            I lawa no a hoi mai nei o Kolekaaka a me kona ukali, ka agena o na Aina Leialii, C. P. Iaukea, ua walewaha aenei ua agena la no ka makau ka o na kanaka i loaa na apana aina hookuonoono o hoihoi hou ia ae ke Alii, hooneleia lakou i na aina i loaa, pela kana olelo i hooweliweliia ai kahi o ia poe. Kupaianaha keia mau olelo! O ka mea oiaio, na na luna hooikaika hoohiki ia ano hana, oia hoi, ina e hoohiki ole, lawe wale hou ia aku no na aina. Eia no me makou ma hooiaio ana no ia mea. Aohe kulou o ka aoao Aloha Aina ia ano hana ekaeka. O ka aoao hou no o keia hauai a na Alii ka inoa me na a@o hana ekaeka a pau.

            O kekahi o na hana ekaeka hou no a ua poe nei o ka aoao mikanele, oia no ke kauoha ana aku nei i ka Puali Hoola me ka hooia aku i ko lakou mau lilo a pau o ka holo ana mai, a ke hiki hoi ianei, e nui ana no ka loaa. Ae, pela io no paha, a na ua poe la no hoi maanei i hookipa mai a e hookipa nei i ua poe la. Eia ka i laweia mai nei keia poe ianei i mea ka e hiki ai ke hoohulihuli aku i ka lahui e kokua i ka manao hoohuiaina.

            Penei e maopopo loa ai. O ke poo o ua Puali Hoola la i hiki mai ai, oia no o Kapena Milisapa, lunahooponopono o ka nupepa “Kahea Kaua” o ia hoomana, e hoopukaia nei ma Kapalakilo. Iaia no i hoi aku nei a hiki i Kapalakiko, hoike aku nei oia aia ka hapanui loa o na kanaka Hawaii mahope o ka manao hoohuiaina. Aia no ka hoopunipuni la a me ka ekaeka pu. Ina o kekahi hana keia a ekia puali, he makehewa i ka lahui ke hilinai aku. I na olelo no paha a Uila@na Hikini, puni aku la no, a oia hookahi aku la paha hoi ka lahui i kona manao ana. “E hele oe mahope a’u, e Satana!”

            Noke iho nei no ka Adawataisa o keia mau la iho la no ka pule ole o ka Haku Bihopa o Honolulu no Peresidena Kole ma kahi o ke Aliiaimoke, e like hoi me ka mea i kauohaia ma ka buke pule o ia Ekalesia. O kekahi la i, nui loa ko Limaikaika minamina no na haumana o ke Kulanui o Iolani, e lawelaweia nei hoi malalo o ka hoomalu ana a ka Bihopa, no ke ao ole ia aku e ike a e hoomaikai ae lakou i ko lakou Peresidena, oiai hoi, aohe Moi i koe. He keu a ka piha haakei o keia welo mikanele.

            Ma Amerika Huipuia, iloko o na anaina pule o ia hoomana, aohe puleia ma ka inoa o ka mea e noho Peresidena ana, a pehea la hoi i manaoia ai pela maanei. O kekahi nae hoi keia o na mea e ikeia ai o ka piha a me ake haakei a paikano maoli no o keia au@a omilumilu haalele loa, me ka manao nui paha hoi e hoohalike ae i ko lakou peresikena i koho pono ole ia me ka balota ole a like aku hoi me kekahi Alii i wae a koho pono ia ma ko ka lahui aoao a no ka lahui oia. E noke wale no aohe e loaa ia pono, koe wale no ina ua ike o ua o Kolekaaka i ka nui o kona hewa a noi ae i ka puleia nona, e loaa mai no ia me ke kaukaulua ole iho no hoi paha o ka Haku Bihopa. Aohe o makou kanalua no ia mea. Hoao ae o hoi paha e noi!

            A no ke kula hoi, aole loa o lakou wahi lihi kuleana iki no na haawina e aoia ai malaila, aia no ia i ka mea e hololea ana i ko ka Bihopa manao. He mea e nae hoi a me ka haohao loa keia makee o lakou no na opio oiwi o kakou, o poina ka i ka hoomaopopo ae i ko Kole kulana kiekie a kuhoi malalo o ke kaanawai (apuka) a manaoio iho hoi uona he “mea i kuhihewa, he hoekamani, he pakaha.” Ae, nui io no ka makee. A heaha la ka hoi ua o Kolekaaka, aole anei oia ae la na mea i pili pono a i pololei maoli nona@ Pela no, oia maoli no. E hoka ana no keia manao.