Ka Makaainana, Volume III, Number 2, 18 March 1895 — Page 3

Page PDF (871.80 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Abraham Rocha family

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MARAKI 18, 1895

 

HOOMANA KATOLIKA.

 

He Kuhikuhi no ke Ao ana i na Hoahanau o ka Ekalesia Anagalikana.

 

APAN MUA—MAHELE I.

 

OLELO MUA.

 

            Ua hanaia na mea a pau loa e ke Akua Mana Loa iloko o Kona aloha. Ma ke poo o keia honua malalo nei ua hoonoho mai Oia i ke kanaka me ka haawi ana iaia i ka maua e ko@o, e aloha a e hana aku Nora me ke kuokoa.

 

            I mea hoi e lilo ai o keia koho ana i mea oiaio, ua kupono e loaa i ke kanaka ke kuleana e hoole ai i ke Akua, a e kaua mai noi i kona aloha a me kana mau lawelawe hana ana. Aohe ala e ae e hiki ai kona manao ke lilo i mea kuokoa io maoli. Mamuli o keia hoopomaikaiia  aku la oia. Ua haule oia, a pela i ha ule mai ai mai ke Akua mai.

 

            Eia nae, no ka oi loa aku no o ko ke Akua aloha, oiai hoi, ua hooleia mai la e ke kanaka, aole loa nae Oia i haalele aku iaia i kona hoopoinoia. Ua uhai aku ke Akua i ke kanaka i haule mai me kekahi aloha i ku i ke pahaohao a me ka ehaeha welania. O ka moolelo o na mamo a kanaka, oia no ka moolelo o ko ke Akua aloha hoomanawa nui e uhai ana i ke kanaka, i mea hoi e hoihoi hou mai ai iaia i Ona la.

 

            Mamuli o ko ke kanaka koho hewa ana i hoopouliia ai kona noonoo hoohaumiaia kona puuwai, a hoonawaliwaliia hoi kona manao. Iloko o na au mai i o kikilo loa mai, e loaa no ke Akua ia kakou e hooikaika ana e hooponopono ae i keia mau pahemahema, e hoomalamalama ana hoi i ko ke kanaka noonoo ane Kona oiaio, e hoomaemae ana i Kona Puuwai me Kona Hanu Hemolele, a e kokua ana hoi i koke kanaka manao ma o Kona mana la.

 

i.

            Oiai hoi ke Akua e hana laulaha ana pela me na mamo a kanaka, ua kauoha Oia, iloko o Kona naauao, e hana ma kekahi ano kuikawa maloko mai o kekahi pohai olowi loa. I kinohi, ua hoaiai mai ka moolelo o na au i hala no kekahi mau launa maoli ana a ke Akua me kekahi poe a me na ohana, e like la hoi me la i na poo ohana Kahiko; alaila, me kekahi lahuikanaka hookahi, oia hoi na Iudaio; a o ka hopena loa, i ko Karisto hiki ana mai, me na lahuikanaka a pau loa me ka wae a hoomaopopo ole.

 

            Ma ka lawe ana ae i ke Kauoha Kahiko i alakai no Kakou, e loaa no ia kakou iloko o na wa mua loa ko Noa wae hookahi ia ana no ko ke Akua hoomaikai ku kaokoa. Ua lilo ae la ka lahui kanaka i mea hewa nui loa, nolaila, i kupono loa ai hoi e lukuia ma o kekahi kaiakahinalii nui hewahewa. O Noa a me kona ohana ka i noho kupaa; a, ma ke ano makana, ua hoopakele ae ke Akua ia lakou iloko o ka Halelana mai ka hoopai i hookauia aku maluna o na poe manao Aku ole. He aelike ka ke Akua i hana aku ai me Noa a me kona ohana, e hoike ana Iaia iho, a me ka haawi aku hoi ia lakou i na kanawai mua o na mamo a kanaka. Pela iho la i hoomauia mai ai ka ike no ke Akua Oiaio iloko o ke ao nei.

 

            Aka, iloko o ka manawa mahope mai ua hoohaumia na ewe a Noa ia lakou iho, a ia wa ke Akua, iloko o Kona ahonui, i wae ae ai ia Aberahama a me kona ohana. Ia wa Oia i hoomaka aku ai e hoike piha loa Iaia iho. Ua olelo paa aku Oia iloko o na kumu eehia o Aberahama aku ana ka mea nana e hookumu i kekahi lahui nui, a iloko hoi ona e hoomaikaiia ai na lahuikanaka a pau loa o ke ao nei. “No ka mea, e lilo io no auanei o Aberahama i lahui kanaka nui a ikaika hoi, a e pomaikai hoi na lahuikanaka a pau o ka honua iaia.”

 

            O ka lahuikanaka i ulu ae mai ia Aberahama, ua kohoia mai la e ke Akua i “kanaka ponoi” Nona, he lahui i waeia. O ka lahui i kohoia ae la pela, oia no hoi ka lahui Hebera, i maopopo mau hoi ma ke ano o na keiki a Iseraela, a i ole ia, o na Iudaio.

 

            Mahope koke iho hoi o ko Aberahama make ana, ua laulaha ae he wi nui maluna o ka aina o Kanaana, kahi hoi a ko Aberahama ohana i noho ai. I mea hoi e pale ae ai i keia wi, ua hele aku na ewe holookoa ona iloko o Aigupita, he kanahiku ka heluna, a ua laha nui loa aku ilaila. No ka makau a hopohopo o ka moi o Aigupita o huli aku lakou a kokua ma ka aoao o kona poe enemi ina e kauaia mai ana, nolaila, ua hookauwa kuapaa ia lakou. Mai keia noho kauwa kuapaa ana i hoopakele aku ai ke Akua i Kona poe kanaka ma o ka lima la o Mose, ka mea hoi Ana i hookiekie ae ai i alakai no lakou. Malalo o ke alakai ana a Mose i alakaiia aku ai ka lahui holookoa, i hele hoi ka heluna a pupui, mai loko aku o Aigupita a iloko o ka waonahele o Sinai, a ilaila lakou i hoohui ae ai e kukulu i Ekalesia. Ua lilo ka lahui Iudaio holokoa i poe no keia Ekalesia. E like ae la me ia hoohuiia ana, ua loaa mai i ka Ekalesia Iudaio mai ke Akua mai ke Kanawai Noho Pono, ke kuleana e hoea aku ai i Ona la ma o na Mohai ana, ka Hoomaikai Akua, a maluna ae hoi o na mea a pau loa, ka olelo paa e hoaiai ana e oili ae ana mai waena ae o lakou, ke hoea mai hoi ka wa no ia mea, o ka Mea Hoopakele Akua, o ke Akua maoli no ia i Hooliloia i Io.

(E hoomauia aku ana.)

 

Noi Uweaolelo Moana.

 

            He bila kauawai ka i onouia aku iloko o ko Amerika huipuia Aha Senate, i kekahi mau la mamua iki aku nei, e noi ana no ka hoomoeia o kekahi uweaolelo moana mai Kapalakiko mai a i Hawaii nei, a ua hooleia mai nei. Iwaena o na poe i noi aku no ia pono, ua ikeia na inoa o C R  Bihopa, H P Balauwina, A S Hakawela a me kekahi poe e ae o kakou uei, a ua hui pu mai la hoi me kekahi poe kuonoono a koikoi o Kaleponi a me kahi mau wahi e aku o ia Aupuni.

 

Hihia Pepehikanaka.

 

            I keia la, imua o ka Aha Apana, e hookolokoloia ai o Pake Kulina (Patrick Cullen), he hapa-haole pepee o ka lima akau a he huna mau hoi iloko o kona pakeke lolewawae, no ke ki pu ana i kekahi Pake ma ka La konohi, Ianuari 25, ilalo o Waikane, Koolau, a make loa. He pepehikanaka ka olelo ana no kona hihia a ua ku ae imua o ia Aha i kakahiaka Poalua iho la a hoopaneeia mai a no keia la. Ua hoikeia mai ia makou he koo ikaika oia no keia aupuni a ua makaukau ka e kiki pu i na Hawaii a pau. O kona hoa ka i hele ai e makilo i ha kauhale Pake, oia no ka o Kahikina Kelekona, ke kilu palu e kakau nei ma ka aoao e kakoo ana i ka ma ao hoohuiaina, a ua ona ka laua a elua ma ia la i ko sama-su O ka poai no ia e kohu ai o ke kaulua ana o na welo a Satana.

 

            E hoi hou ae ana ka Luna Dute Nui ma ke keena dute kahiko, a eia ke hoomaemae hou ia nei.

 

            Elua Pake o Awo a me Akona, ka i ae okoa ae i ko laua hewa imua o ka Aha Apana i ka Poakolu iho la no ka paani ki-pa ana ma ka la 8 nei. He $25 ka hoopai o ka mua a he $20 iho o ka hope. Elima poe e ae ma ia bihia i hoopau wale ia.

 

            Ma ka Malulani o ka la 8 nei i kau aku ai na makai i kiia ai i ka pu a eha iwaho o Kaluahole i ke ahiahi La Pule, Ianuari 6, no laua na inoa o Latanela W. Holi Thornton a me Makai D. K. Lokana, no hookahi malama hooluolu ma ka Lua-o-Pele, oiai hoi, ua oluolu iki aenei hoi ko laua mau palapu a koena mai hoi a ka poka.

 

He Dainamaita Anei?

 

            Wanaao Poakahi, la 11 nei, o ka hora 3 paha ia, ua pahu ae kekahi mea pahu iloko o ka hale noho o kahalewai ma Kamoiliili ma ka huli ae makai o ka Luakini. O kahi mea pomaikai nae, aolo mea ola kino o loko o ka hale ia wa. Hookahi no mea o loko i moe i ke ahiahi La Pule iho, oia o Papa, he alua, kupunakane o ka ona hale. Ua olelo oia no kona ano puanuanu ia po ua ala ae la oia a ho-a i ke kapuahi aila-mahu a hoopumehaua mai la malalo o na wawae. Hora 10 paha, ua puoho oia no ke ano owelawela ahi loa, a nie he la ka ua hahani loa ae i kona oho auwae, a i ka puoho loa ana ae, ua oiaio loa ua a a ua pipi ae kona umiumi. Ua kii oia i pakeke wai a nini aku la maluna o ke kapuahi, me kona hoomau aku no ka ia ano hana ana pela a hiki i kona manao ana ua lawa. A ia wa iho, ua lalau oia i kona huluhulu moe a me ke kapuahi a kiola iwaho, a no kona makau loa, aole oia i ae e moe hou iho iloko o ia hale ia po, a ua hele aku i kauhale makamaka e moe ai. A ma ka manawa hoi i hoike ia maluna i loheia aku ai ke pahu ana mai iloko o ua hale la, me he kani ana la ka na kekahi pukuniahi. Nui ka hoonaueueia o la wahi a me ka hoomakaukauia no hoi o na poe e noho kokoke ana. O ka paia keia o ko Papa keena i more ai, ua puhi ke oka a lilo i mea ole, a ua poino pu hoi me ka paia o kekahi keena e pili pu ana. Ua manao wale ia no o kekahi paha keia o na boma a Samu Nolena, a i ole hoi ia, he kukaepele giana pauda paha, no ka mea, he nui na hana hoopahupahu pohaku ma kahi koke ia wahi. Aohe i maopopo i kahi mea he pauda ko laila. Malia no kela nininiia ana i ka wai, ua kahe pu aku me ka aila a kahi paha o ke ahi i hoopu ai. Ua laweia mai o Pap no ka Halemai Moiwahine aohe nae he wahi palapu mawaho ae o ka pipi ana o kona umiumi.

 

            La Pule, la 10 nei, i hopuia ai o Kahale, he hookele kaapio, no ka hoomainoino holoholona, ma ka hookele ana i kekahi ho me elua pohaka eha ma ka umauma. Ua ae oia i kona hewa imua o ka Aha Apana i ka Poakahi ae a hoopaiia e uku i $15 a me na koina.

 

            Mai ke kukalaia ana o ke kanawai koa i ka hora 8 A.M. o Ianuari 7 i hala a ka Poakahi i hala iho la, la 11 nei, akahi no a noho hou ae ka Lunakanawai Apana e malama i kana Aha. Ua hele no hoi na hihia a kuapapanui, he 244 ka huina nui. Nui kela, ola no ua kanaka o ka noho hana ole ana no kahi wa loihi me ka hoopoina ole i ka ohi mauno i kona uku.