Ka Makaainana, Volume III, Number 12, 27 May 1895 — Page 1

Page PDF (819.18 KB)

Ka Makaainana.

 

BUKE III---Ano Hou. Honolulu, Oahu. Mei 27, 1895. Helu 12

 

Aloalo Pola i Saimana Hila.

Aia Leahi ma ka hikina,
E isena ka loaa i Daimana Hila,
Kilakila Wilikoki i ka'u ike,
Hololua iho nei a o Nolena,
E aha ia ana e ke alakai,
Hoouluulu nei i ka lahui,
Kuhi aku ka pono Ana Senate,
Nau Hiwalu i kou pono,
Hoike Hawaii i ke akea,
He aloha aina ko'u kuleana,
I walea i ka nui me na hoa,
Palena ka makani Uaiukui,
He makani lau aka i Kaalewai,
O ka ehu a ke kai ka i ka moana,
Ua nani Hawaii i ka malie,
O ke one nanau o ka oiwi,
Nani e na pua a Kamehameha,
Hoi hou e ka pono o ka aina,
O ke Kolokahi no e ke kokua,
Kiai pono ia e ka lahui,
                Hainaia mai ana ka puana,
                Aloalo poka i Daimana Hila.

 

Lehua Uhai Waapa Hueloboti.

                Ma ka Poaono i hala, la 18 nei, ua holo aku o Haiela Kapu a me kona mau hoa maluna o kekahi waapa huelo Boti no ke alualu kao ana ma ka pali o Kauwa lupau, Lanai, a ia lakou malaila na komo sela o Lehua i ke awao Pukoo i ka wanaao La Pule, oiai, ia po Poaono no kona holo ana mai Honolulu aku nei. Ua holo aku ka Luna Kiki Awa iuka e ninau ai ia Haiela Kapu a ua hoikeia mai ua hala i La nei. Ua haalele koke iho ka Lehua ia laila a hanu aku la i ka waapa o Kapu me ka manao puhi aia he uwahi hoe opiuma iluna o kona waapa huelo boti kahi i pee ai, a loaa aku la e holo mai ana malalo o na pali a kaheaia aku la e hoopili mai i ka moku. Ua pili aku la ka waapa i ka moku a pu aku la o Haiela iluna o ka moku a kukai olelo pu me ka Luna Kiai Awa me ka huliia o ka waapa, a o ka hope loa, ua koloia mai ke waapa a hiki i Pukoo me ka papaia aku o Haiela aole e holo hou i Lanai a ma kekahi mau wahi e ae paha. A ina e loaa hou oia me ia ano e holo ana mawaena o ia mau wahi, e lawe loa ia mai no oia i Honolulu nei e hoopaa ai. Pela paha, e hiki ana no. Ua hiki loa mai o Haiela Kapu i ka Poaono nei ma ka Mokoni me kona mau hoa aukai.
                Ua hoole ka Ahaolelo Kuikawa i keia noi a na poe ona halekuai waiona i o ka ukuia mai o ko lakou poo no ka wa kaua e ku ana ke kanawai koa, aka, ma kenoi a Peresidena, ua wahi ia aku no ke kau Ahaolelo e noho mai ana, pela pu no me ka bila alekohola a me ka bila e haawi ana i ka mana i na hope makai nui e lawe i na hoohiki ana i ke Aupuni.

 

HALA MA KELA AO.

Make ke Komisina o ke Aupuni Repubalika o Farani.

                Mamua iki iho o ka hora 10 o ka po Poaha iho la i make emoole ai o Monesina Vale (Moosienr Henri Leon Verloye), ke Komisina o ke Aupuni o Farani o kekahou nei. Aohe no ona omaimai ano nui loa i ikeia koe wale no paha he wahi ano e iki ia auwina la iho, o ke ano ma'i no paha hoi e pahola nei. Ma ka ike a na kanaka, no ka nawaliwali o ka puuwai ke kumu o ka make, a i ole no hoi, no kona momona a a uhupeu o ka a-i. Ua ano maikai a hauoli no nae hoi oia ia auwina la, pela ka hoike a Kuhina Wilisi, oiai, ua kipa aku oia ma kona waki e noho nei ma Manamana, alanui Beretani, a ua luana pu me ka ;auiea he 14 hora mamua aku o kahiki ana mai a ka Anela o ka Make. Lehulehu na makamaka i hiki aku ma ia hope iho, i ka wa i loheia ai o keia pilikia, a haawi aku la i na kokua ana i ka wahine o io i hooneleia i ke kane aloha, a i ka laua kaikamahine opio kamakahi hoi i hoohe eia i ka luaui. Pilihua ka wahine a he ku maoli no i ke aloha ke hoolohe aku i kona naauaua ae no kona koolua i kaili kohana ia aku la me ka maopopo a mua ole. Ua ialoaia iho nei kona kino kupapau no ka hoihoi loa ia aku i Farani, a malamaia ai he anaina haipule no ka hoomaha o kona uhane maloko o ka luakini Katolika Roma Pili loa oia a me kana wahine, e hoike mai ana i ka pipili o ke aloha mawaena o laua, a na keia haawina paha hoi i hoehaeha loa i ka wahine kanemake me ka waiania, kumakena a lihaliha.
                E hoomanaoia o keia no ke Komisina hou a ke Aupuni o Farani i hoouna mai ai a hoea mai ianei iloko o Ianuari, 1894, me kona palapala hookohu i ke Aupuni o ka Moi Liliuokalani, ao'e hoi i ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa. O ke kumu o keia, mamuli no ia o ka hoike e ana aku o Amerika Huipuia i kona manao e hoihoi hou ae i ke Aupuni Moi. Aia paha na makahiki o ke Komisina i make mawaena o ke 43 a me ke 50, a he kanaka nui a puipui oia, e ike mau ia ana no i ka holoholo kaa pu me kana wahine. Eia ia W.M. Gefada, ke kakauolelo a ke Komisina i make, ka lawelawe ana i na hana pili aupuni no Farani, a aia ke keena maluna ae o ka banako o C Sepe kela Ma-ma alanui Papu. O ke Kanikela Kenerala o Amerika Huipuia ka mea i hoohapa mua ae i ka hae o kona aupuni maluna ae o ke keena i kakahiaka Poalima nei, a i ka hora 9 ae, ua huki loa ia ae iluna loa no ka la hanau o ko Enelani Moi. Aka, i ka Poaono nei i welo hapa ae ai na hae Aupuni a me na nae kanikela e ae no nei luna aupuni kuwaho i make.

Pauaho Mai i nei Ola Ana.

                Ua paewa iki ae ka pawa o ka waenakonu po a ao ae ka Poaono nei, hora 12:30, i haalele mai ai ke aho, ka lamaku o ke kino o Misasa Kini Paka, makuahine o Wiliama R. Paka o ka Hale Hana Hao Honolulu, ma kona wahi noho mauka o Pauoa, i ke 54 o kona mau makahiki. Hala aku la oia a haalele iho la i kana keiki kamakahi a me na moopuna ehiku, a me ka ohana, ua makamaka a me na hoa'laha e noho a aku nena ma keia ao. Aohe o Kini he malihini, aka, he kupa a he kamaaina oia no kakou o Honolulu nei, a oia no hoi ke kaikamahine a Solomona Thompson (Kamikana), i hoounaia ai i Kalawao a he kamana kana oihana i ikeia, a me Kamaha. Ua hala mua na makua a imi aku la hoi oia i ko laua ala. Auwina la o nehinei i maneleia mai ai kona kino kupapau a ka luakini o Malieokamalu, a mai ka luakini aku a ka ilina o Koula, malalo o na lawelawe haipule ana aka Makua Valentine, a haaleleia aku la kona kino wailua e hiolani koou me ko ka makuahine i hala mua e "hoomalia iloko o ka maluhia." Aloha no oia!

Puali no na Oiwi Maoli.

                Ua aeia ke noi a ka Hoi Repubalika Hawaii o na kanaka e kukulu i pualikoa no lakou, a e kohoia i kapena no lakou mai waena o na haole i makaukau ma ia hana a o na lutarela i mau kanaka. E halawai ana lakou maloko o ka halepaikau o Hai moeipo i keia po no ke koho a me ke kukulu ana i ka puali. Aohe ka i makemake na poe ohakulai i ia poe pokole, pokou, poupou a pekepeke, aka, o na poe eiwi loloa wale no. Ua waiho aku o Lutarela Kini i kona kulana, e hoomaka ana mai ka la 1 ae o Iune, no kona kohoia mai ka e na ohakulai i kapena no ia puali ke ku ae.

 

ALII I ELE LIILII.

 

Pioloke ka Lehulehu i nei Mea Kamahao o ke Ao.

 

                Ua lilo i mea hoopioloke i ka noonoo o ka lehulehu ka lono i pahola koke ae ai a puni ke kulanakauhale nei i ka Poaha iho la, aia he luai ele ua puka ae iloko o ke kai makai aku o Ulakoheo. Ua mumulu nui aku malaila he heluna nui o na poe aku e ike kumaka i keia mea kupaianaha, hora 10 paha ia a mahope iho, a ua nui wale aku na ano olelo i puka ae i na kanaka, he mea a he mea iho keia no keia mua aku, na kahuna keia hana, he ehu wawae nae Alii, ua hiki mai o lakou la ma, a pela wale aku. E ikeia aku no ka uwahi i ka pii ae mai loko ae o ke kai a pu a ae iluna o ka ilikai me ka ukali pu ia mai no e ka ula o ke ahi. I ko makou hoomaopopo pono ana aku i ka mea oiaio, ua ikeia aole kela he ahi pele maoli, aka, he kini aila loihi me ka nuku oioi maluna me ka aila pilau iloko a ia kakahiaka no ke kiolaia ana iloko o ke kai i mea hoomaka'uka'u ka i kau wahine e auau ana ma Ewa iho o ka moku kalepa Sumatera, e mo-ku la makai aku o ka makeke, a o ia no hoi ka apulu moku kahiko a ka Hui Mokumaha Waila i makemake ai e hoolilo aku i ka Papa Ola mamua no $6,000, i mea hoomalu i na eemoku mai a mai ole paha o na aina e mai, a lilo ole ai i ke kue loa o na nupepa. A i ka manawa pokole wale no e ka hooleiia ana aku ua poha koke ae la ua omole la, a o ia ke ahi i manaoia ai he lua pe'e ua puka ae mai loko ae o ke kai. Ua loaa ka omole me ka aila no iloko ia Kemilia Kuhia, i ohiu ia me ka laau mai luna aku o kekahi waapa, a ua laweia ae a ua hoikeia ae mawaho iho o ke keena pai o ka Hoku.
                He mea maa mau loa i na moku kalepa a pau ka lawe i keia mea no ka wa e loaa ai i ka pilikia ma ka moana, alaila, e kiolaia aku no keia iloko o ke kai, a i kela a me keia wa e pa ai i ke kai, o ka wa no ia e lapalapa ae ai, a he hoailona hoi ia no ke kokuaia mai, ina nae hoi ua ike ia mai e kekahi moku okoa aku e maalo ae ana ina ia wahi kokoke a mamao paha.

                Mei 31 ka la hoomanao o na poe Amerika a pau i na poe i make o kela kaua Huiamahi o ka Akau me ka Hema. E malama ana ko onei poe he hoomanao ma ia la ma ka ilina o Maemae, a o Kakania, Lualii, Kakina ka mea haiolelo.