Ka Makaainana, Volume III, Number 12, 27 May 1895 — Page 4

Page PDF (818.77 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 27, 1895.

 

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

 

W.H. KAPU,
Ona, Luna Nui a lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F.J. TESTA (HOKE),
Puuku.
KEENA: Helu 327 Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Kini.

 

UKU O KA NUPEPA.

No EKolu Malama                                $ .50
No Eono Maalama                               1.00
No Hookahi Makahiki                         2.00

UKU O NA LUNA NUPEPA.

3 Inoa                                                        .15
10 Inoa                                                      .20
Maluna aku o 10 Inoa                             .25
                Aia a eluma inoa, ake o hiluna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
                E hoopuka mau ia aku ana i kela a me keia Poakahi o na pule a pau.

 

POAKAHI, MEI 27, 1895.

 

                MAIKAI no ke ola kino o ke Aliiaimoku e noho "mohailani" nei no ka lahui.

                KE nanee aku nei KA MAKAAINANA i ka lima akau o ka loa'loha i ka makamaka kalaiaina hou, "Ke Aloha Aina."

                E KALA kahiko no makou i lohe ai i kela lono a Ka Leo i huai ae ai i keia mau la iho la, e pili ana no ke Aliiaimoku a me na poo alakai o ka Repubalika. No ko makou hikinai ole no ka mea i puka ole aku ai.

 

                AOHE e hewa ke ao aku makou i ka lahui, a ke hooloheia mai no hoi, pono; a eia iho ua wahi ao la,--"E paa a e pani i na waha." AOle no nei wa wale no keia ao ana, aka, ua kupono no na manawa a pau.

                MAI no kakou a honihoni hou ma Lei mua aku, o loaa i ka ma'i alii. E hana i na ano hana e ae a pau loa, alaila, aole e loaa ia mai, aka, mai no a honihoni iki, no ka mea, aia ilaila ke ino, ka hewa a me ka poino.

                PAEWAEWA a kuhikuhi no hoi na hana a ka Lunapaahao o Kawa i nehinei. Ae oia i kahi poe e komo e ike i ka lakou poe paahao iwaena o na pio kalai aina, a hoole a kipaku hoi i kahi poe. Kapakahi maopopo loa keia ano hana ana. Malia he ku ole i kahi o ka hoi, a i ole, he hoihoi ole no i kahi poe a keekeeo okoa.

                EIA mai KA MAKAAINANA ke haawi aku nei i na hoomaikai ana o ka la no ka la hanau o ka Moi Vitoria, nona hoi ke Aupuni i oleloia aole e napoo ka la maluna ae o kona hae, me ka haawi ae no hoi i na kalokalo ana no ka hooloihiia mai o kona ola ana. Ke kuhihewa ole ko makou koho ana, o ka lahui pu no kekahi me makou ma keia manao. "E ola loihi ka Moi i ke Akua."

 

HOOHENEHENE KOHU OLE!

 

                Mamuli hoi o ke oo ana o ka lei a ka lahui, ke Kama'lii Kaiulani, e like me ke kanawai, ua waiho ae kona kahu malama ua waiho ae kona kahu malama waiwai, oia kona luaui, i kekahi hoike imua o ka Aha Hooponopono Waiwai, e helupapa ana i na aina a me na waiwai e ae o ke Aliiwahine opio. A iwaena hoi o na waiwai e ae, ua helupapaia aku na lako i gula a hoonani a hoohie kino e ae a pau loa i ili mai iaia mai kona makuahine Alii mai. Ua lilo ae nae hoi keia hoikeia ana o na lako hoonani kino i mea na ka nupepa Buletina Ahiahi e henehene ae me ka olelo ae o ka wehe aku paha hoi koe o ke Alii opio i halekuai lako hoohie nona e paonioni aku ai i na poe e lawelawe nei ma ia ano hana i nei wa.
                Aole loa makou i ike mamua he hana hewa kela a ke kaha i hana ai, e kohu ai la hoi o keia pahenehene ana, oiai, he hana no hoi ia i maa imua o ko kakou mau aha hookolokolo. Akahi wale no i keia au, i na poe Amerika hopilimeaai Repubalika wale no. Ma ko makou a me ko kakou ano makee Alii hoi, aohe haakei aku a koe mai o keia poe; aole no hoi o ka haakei wale, aka, o ka hilahila ole loa maoli no. Ina hoi paha i ku ole i ko lakou makemake, alaila, i aha ai no hoi ke pahenehene ana i kekahi mea i hoopoino ole mai ia lakou, a hoolilo hoi i mea no ka lahui e keeo ai, a loaa ole no ka laulea ana e makemake nui ia nei me ka lahui kumu. E lilo no auanei nei ano hana, a ke hoomauia aku no, i mea no ka lahui e puni a e maliu ole aku ai no ia lakou. He keu a ka hilahila ole. Hele pela!

 

"MALOO NA IWI I KA LA."

                Aole mai mua mai, aka, iloko wale no o keia au i ikeia ai a i hoomaopopoia ai hoi ua nele loa na kiure oiwi o kakou nei i lawe i kekahi hoohiki kalaiaina i ka manao a noonoo kuokoa. Lehulehu na hihia i haawiia ka olelo hooholo me ka noonoo pono ole ia o na olelo ikea me ke ao ana a ka Aha. A no na kiure hoi o keia kau ka oleloia i ka huluna ole, oia hoi, ua nele me na manao aa, koa a kuokoa. Pela io no ke ano ma ka nana aku.

 

                No lakou ka makou i lohe ai, ke komo ka iloko o ke keena, o ka oi i ae la no ia o na manao kalaiaina, me ka hoopuka ae i na manao i ka makau o kipaku ia e ka Aha, alaila, hoka loa kahi poe i kahi nana ole e helu ai o kahi la noho wale a palaualelo. O ka hana i hoihoi ole ia e na haole, ua hoihoi loa ia hoi e na oiwi, a he mea hanohano ka ia a ka i ka eehia, wahi ka a kekahi poe "elekule"

                Ua hoikeia mai ia makou na kekahi o na "elekule" mikanele o luna aku nei na olelo no ka hewa no ka ke kumu i ku ai o kahi mea imua o ka Aha, a he ahewa wale no ka hana pono me ka nana ole i na olelo hoike. Ina no aohe i hewa, aohe e hoea ae ilaila. O kekahi hoi, no kekahi hapa haole i hoonaanaoia ma Enelani a i hoi mai a mare i kekahi wahine oiwi mamuli o ka makee i ka waiwai, a ke noho hana nei hoi ma ke keena o kekahi o na loio welo mikanele, he mea makau a wiwo ka no lakou ko lakou mau haku hana, a nolaila, o ka ahewa wale no ka hana pono. Ina he oiaio keia mau lohe, e kipaku loa ia ia ano poe e pono ai.

 

                Wahakou lakou nei ma ae mamua no ka aie lahui miliona, aka, i alakou hoi, aohe olelo ana, no ka mea, ke makemake nei lakou e aie i $2,000,000. No ka hune dala mai no paha hoi ke kumu o keia, oiai, ua hele ka waihona a mimino, i ahona wale no i ka hoomanawanui pauaho ole o kela laenui. Ua oleloia o keia ae la ke kumu nui i kahea ia ai o ka Ahaolelo e akoakoa mai, no ka mea, ua nui hewahewa loa na lilo a ua emi mai hoi na loaa.

 

                I nui hewahewa loa no hoi piha kahi i na hoolilo ano ole no na mea pomaikai ole, na koa a me na kiu poalo maka. No na koa, ma ke ao ana i na opio e kiki pu, ua hiki aku na lilo no eiwa malama i pau i Dekemaba 31, 1894, ma kahi o ka huina o $130,470.58 pela ka hoike a ke Kuhina Waiwai; a no ia manawa like no hoi, ua pau i na kiu he $3,788.73 $42,973.30 hoi no ka malama ana i na makai.

                Aohe no he nui aku a koe mai, a ahu no hoi ka haawe la maluna o ka lahui. Eia nae, aole lakou nei ma ae i ana iho, nolaila, o ka aie aku no paha hoi ka hopena. E hoomaopopoia iho no hoi, aia he aie lahui nui i na hoahu o ka Banako Hale Leta mawaho ae o na bona i hooliloia, a iloko o na hoao ana a ke Kuhina Waiwai e pakiko ka nuu ana, ua mea ole loa ia i ka manao o kona mau hoa kalaikii. O ka oiaio maoli no hoi paha ia, aohe a lakou hoomaopopo ae aia no a he banakarupe aku, alaila, ponopono iki iho ko lakou wahi manao ana. A oiai nae hoi, aohe kope o ka hoike a a ke Kuhina Waiwai i loaa mai ia makou, ua hiki pono ole loa ia makou ke hoakaka pono a pau pono loa aku.

                O ka lono ka i loaa mai ia makou aohe wahi maia i pohole iho i ka mokukana Lehua, he ole a he ole loa no kahi mea i loaa; eia nae, ua loa ka makau lawaia a ka Lana Kiai Awa maluna o ka Lehua i ka aoao o ke Kinau, a ua hookauia aku kepau hohono iluna o ke Kinau mai ka Lehua aku paha, a hoihoi hou ia mai no Honolulu nei e pakaukau ai iwaena o ka lahui huelo loloa. Ea, eleu io no na poe nei la ma ka hooholomua i ko lakou mau pono ponoi iho, hoopula mai la i na maka o ka lehulehu a loaa he mea hoopalaimaka. Auwe no ka hoi e, aia la ka hoi i hea ko lakou nei ma ae hemolele?

 

                Lealea loa na lala o ka Hui Repubalika Hawaii, no ka mea, ua ae mai na Ahakuka i ka lakou noi e kukulu ae i pualikoa oiwi no lakou ponoi, malalo o kakahi kapena haole, a no lakou hoi ka hea ana aku o Comapani G. He 55 lala o ia puali pualu ke ku ae, he poe oiwi wale ana no, alaila, e ike aku ana kakou i ko lakou koa a ka launa ole mai, aohe e nemonemo iho o Ualakaa, a malia nae paha hoi o pae hui aku a ku ma Paupau, Lahaina. O lakou aku ana ka oi a me ka nani. Huro!

 

                Kehoomanao nei nae hoi makou no kela huapalapala G o neia puali hou, o ia no ka huapalapala o kekahi laau lapaau no ka ma'i hanawai wela e hoolahaia nei e na wahi kuai laau lapaau. E like paha hoi me ke ano o ia laau, pela ana no paha hoi lakou nei ma ae, a e like paha hoi me ke ano ola a ola ole o kela ma'i i kela laau, pela ana no paha hoi me ua poe ohakulai nei. Me he la o ia aku ana no, a na nei mua iho no hoi e hoike mai. Oia, huro!

 

                Pau kela ahaaina hoolaulea a ka Peresidena o ka Papa Ola i ka po Poaha iho la, ae ae o ka Poalima nei, a i ke awakea ana ae, ua malamaia he akoakoa ana o na kauka ma ke keena o ua Papa Ola la. O ka manao nui ma ia halawai ana, oia no ka hoala ana ae i ahahui no na kauka, o kahi mea hilu nae hoi i ikeia, aohe i komo a laulea pu aku na kauka maikai a hilinaiia, aka, o na unu a me hoopilimeaai ma wale no. No ka nui loa paha o na mea i inuia i ka po aku ke kumu i moe loa ai kahi poe i ka maluhiluhi a me ke pehu o na poo.
                O ka hana ano nui hookahi i kukaia ae, oia no ka mea o pili