Ka Makaainana, Volume IV, Number 16, 14 October 1895 — Page 4

Page PDF (880.67 KB)

4 HONOLULU, OAHU, POAKAHI, OKA TOBA 14, 1895.

KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.

W. H. KAPU,
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono.
Wahi noho, ma Honolulu.
F. J. TESTA (Hoke),
Puuku.

                Me ka puuku wale no na hookaa dala ana, aole i kahi mea e ae.
            KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Aanui Konia.

UKU O KA NUPEPA.

No Hookahi Kope - $ .10
No Hookahi Malama - .25
No Ekolu Malama - - .75
No Eono Malama - - 1.25

Ina e hookaa mua ia peneia ka uku:

No Ekolu Malama - $ .50
No Eono Maalama - - 1.00
No Hookahi Makahiki - - 2.00


UKU O NA LUNA NUPEPA.

5 Inoa - - .15
10 Inoa - - - .20
Maluna aku o 10 Inoa - .25
            Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho ae o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

POAKAHI, OKA TOBA 14, 1895.

                MA ko KA MAKAAINANA nei aoao, he mahalo wale no ka makou e haawi ae ai no na wahine hoomanawanui pauaho ole o ka Ahahui Manawalea Hawaii, aole no kahi mea hookahi, aka, no lakou no a pau, mai na luna, na lala, a me na poe kokua, mai na wahine a me na kane, aohe mea i koe.

            KUPAIANAHA io no hoi paha, ka i no hoi i ka huikala ana ae o ke Aupuni i ke Aliiaimoku, e hookuu loa ana, eia ka auanei he huikala a he hoopaa pio aku no iloko o kona hale a wahi ponoi, malalo o kekahi kiai i hoonohoia aku e ke Aupuni. O ke au no la hoi keia e ikeia nei o na hana oehaa like ole, aohe lua mamua aku.

            HALAHU ka wanana a ka Rev. M. Lu tera no ka hopena weliweli e kau mai ana ia Hawaii nei i ka la 7 i hala, a akaka io ai no kona pupule, ke pupule io hoi oia. E aho no ka ko makou Kilokilo aia iloko o ekolu malama, nolaila, ua nui ka wa a me kowa i koe, a i ole ia, ua aneane loa mai no nae paha hoi. Ina ae, ina aku, a ina iho!

            E HIKI anei i kahi mea ke hoike mai ia makou—me ka hana ole o kekahi mea no kekahi mau makahiki loihi i hala ae, pehea la oia i ola ai me ke ano uhaai maoli, ke ole oia e uku mau ia e ke Aupuni ma ke ano kiu, a i ole hoi e ke Aupuni, e kona poe hoalauna pu paha o ka aoao kue mai i kona aoao i manaoia. O ke kuailoia mai a maopopo, o ko makou iini ia, oiai, o makou kahi i makemake ia ano hana maalahi, a he ai wale no, loaa kahi ola me ka luhi ole.

KUMU HOOHUOI KUPONO.

                I kela helu aku i hala i hoike aku ai makou no ka loaa o kekahi poe o Honuaula, Maui, i ka ma'i i ano like loa me ka ma'i e oleloia nei he kolera maanei, a oiai no hoi, aohe kauka ma ia wahi, aohe no he mea hookahi i poino. Aole mai laila wale mai no keia lohe, aka, mai na wahi e ae mai no kekahi, a i o kakou iho nei no hoi kekahi. Ma Honolulu nei wale no paha hoi i ahulau ai, a ua koe aku no ma na kuaaina, aole i ahulau, no ka mea, aohe make iki.
            Ma na olelo a kekahi poe kauka, aole no ka keia ma'i iho la he kolera, eia nae hoi, ua aai loa ka manao he kolera keia ma'i iho nei i na holona o ka Papa Ola, a o kekahi kumu paha hoi ia o ka hewa, o ka like ole o ka manao o na kauka. O ko makou kumu e hoohuoi nei, e like no hoi me ka makou i hoike mau ai, no ka nui loa o na make maanei, kahi hoi o na kauka i lehulehu loa. Eia nae, ua oi aku na make maanei, i like ole loa hoi me ko na wahi noho kauka ole ia. Hookahi no mea waiwai nui i ikeia mamuli o ka makauia ana o ua ma'i kolera la keia i holapu iho nei, ua ahuwale ae na wahi inoino a pelapela o ke kulanakauhale nei a ua loaa hoi i ka hoomaemae koke ia. Ua waihoia hoi ia mau hana ana aia a ua hoea mai ka pilikia i ke alo.
            Ke pololei hoi na hoohuoi ana a kekahi poe aole keia ma'i iho nei he kolera, alaila, he hookahi no paha mea a kakou e olelo ae ai, e like no hoi me ka hoike a kekahi poe kauka, he ma'i maoli no keia no ka aina nei, i ulu mai hoi mamuli o na loli ano e ana o na ea o ka wa e nee nei. Wahi mai no hoi a ka hoike mai a kekahi poe oiwi o kakou nei, ua loaa nui no ka i na loina a pau o ka ma'i, aka, ua ola no i na laau lau nahele o kakou nei, e laa ka liko lau kuawa, ka popolo, a me kahi mau laau a lau nahelehele e ae. Mamuli o ia mau hoike ana mai a ia poe i hoohuoi nui loa ai makou aole he kolera ia i ulupa iho nei, no ka mea, ina he kolera, muu mokaki kakou, e like me ia e holapu mai la ia Iapana a me kahi mau wahi e ae o ke ao nei. Aole loa makou i manao e hoahewa aku i ka Papa Ola no na mea i hanaia iho nei, koe wale no paha hoi no ka lawelawe ana ma ke ano pupuahulu loa. Ua alakaiia paha hoi lakou e na ike oi ae ma ke kulana ola kino o ke kanaka, eia nae hoi, he holona ia poe i ko makou manao ana.

"MALOO NA IWI I KA LA."

                Ano, eia ko Honolulu nei poe ke ai wahi i'a hou nei, o na ano a pau, no ka mea, ua hoopau ae ka Papa Ola i kana rula papa no ia mea. E ole nae hoi nei, hoi pono iho kahi aho a ka houpo, a ike hou no i ka mea i kuluma mai mua mai. O ka pono loa no hoi paha nei, a he ole loa hoi ka lawaia a me ka ai malu mai o kahi poe, me he poe aihue la ka hoi.

            E like no hoi me ka makou i hoike mua ai, pela no hoi ia e anai hou ia aku nei o na poe koo no o ke Aupuni ka oi loa aku ma ka hakihaki ana i keia rula hookaumaha a ka Papa Ola. He ike ole ia paha, a i ole ia, he loaa ole paha hoi, o keaha la ka mea pololei. I ko makou manao—ina no i ikeia, ua ike ole ia no ia; a ina no hoi i loaa, aole no ia i loaa aku. Ua like nae wale no.

            Hewa hou no lakou nei ma ae la i ka haawi laulaha loa i na pu rai fela i kela a me keia lapuwale. Ua kiko ka hua a kahi i ka wanaao o nehinei, a e ikeia no ma kahi okoa ae o keia helu. Oiai, he oiwi no ka mea nana i ki ka pu, aohe o makou kokua iaia a i kana hana, no ka mea, oia kekahi o na koo oolea loa o keia au oehaa me ka makawelawela mai i kona mau hoa o ka pupuu hookahi. He wahi pikanana maopopo no oia.

            O na akaku o ka po i puiwa a i puoho ai o ka Oihana Makai, a pau pu a me ka Oihana Koa, a makou no hoi i hoike aku ai ma ka helu i hala, aohe i hoea nui mai. Ua kuu ka luhi a ua loaa hoi ka maha ia lakou nei ma ae, a ua loaa hou hoi he mea hoomakeaka no ka lahui. Leleiona maopopo no paha hoi lakou nei ma ae, e hoike mai ana no i ko lakou makau nui wale iho no i ko lakou mau aka ponoi iho. Ahea no la hoi pau nei ano hana!

            I pane hoi no ka ninau maluna ae, aia no ka pau a kapae loa ae i na koa o lakou a pau loa. Ka i no paha hoi ua lawa ka hilinai ana i na koa makaainana o lakou, eia ka auanei aole, aia no ka pono a o ka hoonui aku i na lilo mai ka Waihona mimino aku, i hele a kaumaha i ka haawe o ka aie kaa ole. Ia lakou iho no ka lakou a haule aku.

            Ua pau i ka Poaono nei ko ka Ahahui Manawalea Hawaii hanai ana i na ohana hune a nele iwaena o ka lahui. Aole no i pau loa ke dala i luluia ai e na poe puuwai hamama, no ke pale iki ana ae hoi i kau wahi pilikia i oku koke ae me ka ike mua ole ia, a ua kuonoono no ke koena i koe iho. Ua hoikeia mai ia makou e hooliloia ae ana ia hui kuikawa i ku ae ai i hui mau loa aku, a o ke koena dala no hoi ke kumuhana no ka hoonaauao ana aku ka i na keiki makua ole i ulupaia iho nei e ke kolera. Eia hou no ua hana maikai a na wahine oiwi i ike i ke aloha lahui.

            Ke hana io ae hoi na wahine i keia hana maikai hou a lakou, e hoomanao lakou ua makaukau mau KA MAKAAINANA nei e haawi aku i na kokua ana ma na ano a pau, e like hoi me ka mea e hiki ana ia makou ke hana. Aohe maikai aku a koe mai o keia hana hou a lakou ia makou, a i ola honua, ke kalokalo e ae nei no makou e uhai mau ia ia hana me na pomaikai a pau, a na ke Akua no auanei e ninini mai i Kona lokomaikai maluna o kela a me keia pakahi o lakou. O ka panai wale aku no hoi ka makou a me ka ka lahui.

            Po Poalima nei i malamaia ai he halawai ana o ka Li gi Amerika, no ka hoolohe ana i na olelo hoolanalana pili hoohuiaina a ia hunona a kekahi o na Hikikoki, kahi ana-aina wawae ka o Hilo, imua o kekahi anaina mailuilu. Aohe no ana mau mea hou i hoike ae, a mai oi loa aku no ka pono ina oia i noho malie aku i kauhale. Ole loa iho hoi o Wile Holo. He poe e ae no kahi i kalekale ae, aole nae he palahinu i loaa mai.

            Iloko o na kalekale ana a keia poe ohakulai no ka ninau hoohuiaina, aohe o lakou hoike ae i ke alanui e loaa mai ai o ia pomaikai ia lakou, koe wale no ma o na poe mahiai liilii la. Pehea la lakou nei e puniia mai ai? Heaha la ka lakou nei mau pomaikai e haawi aku ai? O ko lakou nei ma ae hewa ia, aohe kaulai pono ae i ka lakou maunu e haunaia mai ai. A maluna o ia mau mea a pau, ke mau nei no ko lakou keehi mai i ka lahui kumu. E loaa ana no ia ia lakou!

            O kela haole nana kela wahine o Luisa Fisa i make ai i ka ma'i kolera, a haalele iho iaia mahope nei me ka laua mau keiki liilii ekolu, ua hoea mai i o makou nei e hoike ai no na hana makaia a ka Papa Ola iaia makai o Kakaako. Ua haawiia ka oia he elua no wahi uwala-kahiki uuku, me ka manaoia ua lawa ia nona a me kela poe keiki uuku, a pela no ka hoi me kekahi mau meaai e ae. Ma kona manao ua inoino loa kona hanaia ana. Ua